Psychologie van alledag
Over al die dingen waarover we praten, piekeren, roddelen, denken én wakker liggen.
➻ Woordenboek Intuïtie. Iedereen heeft het, maar niet iedereen luistert ernaar
die dingen ➻ Van Een echtscheiding brengt vaak nog meer leed met zich mee dan getrouwd blijven
➻ Denktank “Ik heb liever een man als baas” ben ik ➻ DitJoke: “Jarenlang gaf mijn man mij het gevoel dat ik niets waard was”
te doen als vrienden uit ➻ Wat elkaar gaan?
Fotografie: Dana. Styling: Sandra Kissels.
➻ Test Hoe ga ik met kritiek om?
Sectie- L
Woorden
boek
➻
Intuïtie *
We noemen het intuïtie wanneer je ‘voelt’ dat je vriendin niet lekker in haar vel zit. Maar is het niet gewoon empathisch vermogen? Of je instinct? En kun je erop vertrouwen?
* Intuïtie (de, v.): door onmiddellijke innerlijke aan
schouwing verkregen begrip.
In de psychologie wordt intuïtie omschreven als impliciete ingevingen als gevolg van bepaalde gedachtengangen en waarnemingen. Maar er zijn meer omschrijvingen in omloop: van innerlijk weten en direct inzicht tot buitenzintuiglijke waarneming en opgeslagen en verworven kennis en ervaring. “In gewone taal komt het erop neer dat je met intuïtie spontaan aanvoelt wat goed is en wat niet”, legt Ursela van Stekelenburg uit, coach en schrijfster van Hoe haal ik het beste uit mezelf. “Je ontmoet iemand en ‘het voelt niet goed’. Dat gevoel kun je vervolgens Sectie- L
Tekst: Denise Hoogland
aanvullen, ondersteunen en toetsen aan je verstand. Want het een hoeft het ander niet uit te sluiten.” Van Stekelenburg hielp al menig vastgelopen werknemer, waarbij vooral het laten spreken van het innerlijk gevoel steeds weer een grote rol blijkt te spelen bij het herstel. Hoe werkt dat?
Vijf soorten intuïtie Onze intuïtie spreekt tot ons op een andere manier dan ons logische brein. Zo kun je plaatjes of beelden ‘zien’, maar je kunt ook dingen daadwerkelijk voelen. Coach Van Stekelenburg onderscheidt vijf niveaus van intuïtie. We spreken van fysieke intuïtie wanneer je via lichaamssignalen
Slaap er een nachtje over Het klinkt gek, maar soms werkt naden ken averechts. Onderzoek toont aan dat ergens een nachtje over slapen helpt bij het nemen van beslissingen. Informatie wordt namelijk anders georganiseerd tij dens je slaap: je gaat grotere verbanden zien. Een intuïtief besluit moet je wel altijd checken. Zegt je ‘gevoel’ dat je dát huis moet kopen, dan is het altijd slim om te laten controleren of zaken als de funde ring oké zijn.
psychologie van alledag
Iedereen heeft het, maar niet
iedereen luistert ernaar
niet elke ingeving of ieder onverklaarbaar gevoel is intuïtie oplossingen aan. Bij omgevingsintuïtie gebeurt dat door signalen van buitenaf. Ten slotte is er nog spirituele intuïtie, die via het paranormale zou gaan. Het mag zo lijken, maar intuïtie komt niet uit de lucht vallen. Van Stekelenburg: “Het kan berusten op inzichten, verkregen uit ervaring. Intuïtie is dan ook iets anders dan impulsief handelen of associëren. Dan worden vaak niet alle aspecten van een situatie in ogenschouw genomen, en laat je je leiden door valkuilen.” Niet elke ingeving of ieder onverklaarbaar gevoel is dus intuïtie. Een eerste indruk kan sterk gekleurd zijn door onzekerheid, wensgedachten, vooroordelen, ervaringen uit het verleden en/of een positieve of negatieve houding ten opzichte van iets of iemand. Iemand die zijn vrouw nooit
meer zag thuiskomen na een ongeluk, zal, als hij een dag niets van de kinderen hoort, worden overvallen door een slecht ‘gevoel’. Maar dat is geen intuïtie, dat is de angst die spreekt.
Iedereen heeft ’t Volgens coach Ursela van Stekelenburg beschikt iedereen over intuïtie. Alleen is dit zesde zintuig bij de een beter ontwikkeld dan bij de ander. Sommige mensen hechten meer aan feiten en bewijzen of hebben de neiging hun gevoel weg te redeneren. Anderen herkennen intuïtieve signalen en durven daar ook op te vertrouwen. Hoewel vrouwen eerder en vaker over hun ‘gevoel’ spreken, beschikken zij niet over meer intuïtie dan mannen. Die geven hun intuïtieve ingevingen echter weer met argumenten, dus op een rationele manier.
PS
Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde bezetting van treinen en vliegtuigen die zijn verongelukt bijna altijd lager was dan normaal gesproken op dat traject en die tijd. Toeval of intuïtie?
Zo ontwikkel je je intuïtie 1. Maak contact met jezelf. Wandelen, yoga of muziek helpen hierbij. Luister naar jezelf. Waar krijg je energie van? Leef je in overeenstemming met je overtuigingen? 2. Wees je bewust van storende gedachten, herken valkuilen en situaties waarin ze de overhand hebben. 3. Sta open voor feedback, maar laat je gedrag niet door een ander bepalen. 4. Neem de tijd voor reflectie. Zoek afleiding, las pauzes in. Dan krijg je de beste ideeën en sta je open voor intuïtieve ingevingen. 5. Ga bewust om met je energie. Zorg voor een goede conditie, voorkom stress en geniet.
Wat heb je aan intuïtie? 1. Zelfvertrouwen en vertrouwen bij moeilijke beslissingen. 2. Evenwicht in je leven. 3. Creativiteit. 4. Meer en beter resultaat (hét ultieme besluit bestaat niet). 5. Flexibiliteit.
22- 67
Beeld: Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (Utrecht/Antwerpen, dertiende uitgave, 1999).
informatie krijgt. Denk aan kippenvel. Emotionele intuïtie is wat we ook wel empathisch vermogen noemen. Bij mentale intuïtie dienen zich door ‘analytisch denken’ ideeën, gedachten en creatieve
denk tank
column
van die dingen
Tekst: Maureen Belderink.
Statistieken laten zien dat tweede huwelijken nog brozer zijn dan eerste zien dat tweede huwelijken broos zijn, nog brozer dan eerste huwelijken. De helft van de huwelijksbootjes die voor de tweede keer uitvaren, strandt. Niet alleen vaker, maar ook eerder, namelijk gemiddeld al binnen zes jaar! Logisch natuurlijk, want de wens ‘het nooit meer te hoeven meemaken’ voert de druk flink op. En kinderen uit een eerder huwelijk en rancune van exen die blijven steggelen over omgangsregelingen en alimentaties, maken het er niet eenvoudiger op. En dat nog even los van het feit dat mensen naarmate ze ouder zijn, inflexibeler worden, minder bereid zich aan te passen. Waarom we het toch doen, voor de eerste keer, de tweede of zelfs nog vaker? Omdat we niet geschapen zijn om alleen door het leven te gaan. Omdat we graag geloven dat we van onze fouten geleerd hebben. Omdat iedereen een tweede kans wil. En vooral omdat we op de een of andere manier een onverwoestbaar vertrouwen hebben in de liefde. Hoe romantisch is dat?
“Ik voel mij minder op mijn gemak bij mijn vrouwelijke manager” Mirella (32): “Ik voel me minder op mijn gemak bij onze nieuwe manager, een vrouw. Ze is professioneel, enthousiast en duidelijk over waar ze voor staat. Ze geeft mij niet het idee dat ze mij niet mag, dus waar komt dit gevoel vandaan?”
Ga na of je ideeën passen bij je huidige werksituatie
Probeer te bedenken hoe je haar zou zien als ze een man zou zijn
“Je geeft zelf al aan dat het waarschijnlijk niet komt door hoe zij zich gedraagt. In dit soort gevallen is het goed om ook te kijken naar wat zo’n gevoel over jou zegt. Welk idee heb jij over vrouwen in een leidingge vende positie? Zo’n beeld kan bijvoorbeeld zijn opgebouwd uit eerdere (negatieve) er varingen en uit hoe daar vroeger thuis over gedacht werd. Ga na of je ideeën nog pas sen bij je huidige werksituatie. Door een frisse kijk op de situatie gun je jezelf en je leidinggevende de grootste kans op een fijne werkrelatie.”
“Jij hebt hier last van dus kennelijk focus je op iets dat negatief is voor jezelf. Bij je baas kun je namelijk niets negatiefs vinden. Probeer te bedenken hoe je haar zou zien als ze een man zou zijn. Welke positieve eigenschappen zie je dan? Probeer er vijf of tien te noemen die voor jou echt van belang zijn, bijvoorbeeld eerlijkheid, vrolijk heid of vertrouwen. Als je die eigenschap pen eenmaal hebt benoemd, probeer daar dan de focus op te leggen. Wellicht zie je haar in een ander daglicht als je deze focus als basis hebt.” Drs. Laurina Hildering, klinisch
Edwin Keulers, arbeidspsycholoog.
psycholoog en psychotherapeut gespecialiseerd in vrouwenpsychologie.
Kijk naar de voordelen die deze vrouw met zich kan meebrengen
Beoordeel haar vaardigheden
“Ik heb wel een idee waar dat gevoel van daan komt. Vrouwen staan erom bekend dat ze meer in je geïnteresseerd zijn als mens. Misschien vind je dat helemaal niet prettig omdat je op eigenschappen beoordeeld kan worden die niets met het werk te maken heb ben. Of misschien vind je het überhaupt niet fijn als iemand op die manier naar je kijkt. Mijn ervaring is dat dit heel positief kan zijn. Mijn voormalige vrouwelijke baas had veel meer oog voor de behoeftes van werknemers en speelde daar op in. Als ik jou was zou ik naar de voordelen kijken die deze vrouw met zich mee kan brengen.” Katrien (36).
“Als ik dit verhaal zo lees, kun je nog weinig over haar zeggen of voelen. Ze heeft verteld waar ze voor staat en wat ze wil bereiken, maar de vraag is hoe ze haar plannen gaat uitvoeren. Helaas kan ik je niet geruststellen. Ik heb gemerkt dat vrouwelijke bazen een duidelijk doel hebben en dit vooral in hun eentje willen bereiken. Ze doen liever tien dingen tegelijkertijd dan dat ze iets uit han den geven. Tja, typisch een vrouwentrekje. Maar zo hoeft dat bij jou natuurlijk niet uit te pakken. Beoordeel haar vaardigheden. Als die niet goed zijn, kun je er altijd nog iets van zeggen.” Paula (34).
Stel een vraag of geef uw mening op Libelle.nl/denktank
Tekst: Lorraine Marlisa.
Een kwart van de huwelijken strandt. We denken vaak dat mensen te snel scheiden, maar meestal is het pas na jaren doffe ellende dat mensen zo’n drastische stap nemen. Het paradoxale is dat een scheiding vaak nog veel meer leed met zich meebrengt dan getrouwd blijven. Met dat verschil dat de ellendige nasleep die een scheiding kan hebben, op een gegeven moment ophoudt. Laatst hoorde ik het een vriend nog zeggen, uit de grond van zijn hart, een half uur na het sluiten van zijn tweede huwelijk: “Ik wil zo’n scheiding echt nooit meer meemaken!” Als je de statistieken moet geloven, was dat precies 31 minuten te laat. Want zijn echtscheidingscijfers vaak om van te huilen, nog erger is het gesteld met de bestendigheid van tweede huwelijken. Statistieken laten
1 pro b le e m , 4 men i n g e n
psychologie van alledag
Joke Schreuder (52), is moeder van twee kinderen (26 en 28 jaar). Na twintig jaar huwelijk kwam ze er alleen voor te staan. Ze ging weer studeren en zocht een baan. Inmiddels woont Joke samen met Huub.
benik
Hoe zie je jezelf? “Ik ben een vrolijk en druk persoon, volgens mijn omgeving soms te druk. Als ik het naar mijn zin heb, ziet iedereen dat. Dan lach, fluit en zing ik. Maar ondanks dat ik geniet, ben ik ook een zorgelijk type.”
Waar heb je verdriet van? “Ik was twintig jaar getrouwd en al ging het al een tijd niet goed, toen het tot een scheiding kwam, stortte mijn wereld in. Jarenlang gaf mijn man mij het gevoel dat ik niets waard was. Daar ga je op den duur in geloven. Ik had geen opleiding en heb al die jaren alleen voor de kinderen gezorgd. Mijn tweelingzus is mijn steun en toeverlaat geweest. Ze heeft me letterlijk opgeraapt en het huis uit gehaald.” Welke invloed heeft je huidige vriend op je? “Ik heb Huub leren kennen toen ik als vrijwil liger bij de voetbalvereniging werkte. Hij ge
loofde in mij en heeft me enorm gestimuleerd: ik ging studeren en ben vervolgens bij de ge meente gaan werken. Later werd ik gevraagd om lid te worden van de Ondernemingsraad, waar ik nu voorzitter van ben. Mijn eerste reactie was: ‘Maar dat kan ik niet, dan moet je met directeuren aan tafel zitten. Doodeng.’
“Het was vreemd om te ontdekken wat ik allemaal kan” Het is een vreemde gewaarwording om te ontdekken wat je allemaal kunt. Ik had dit tien jaar geleden nooit voor mogelijk gehouden.” Wat is een zwakke kant van je? “Ik ben heel zorgzaam en daar kan ik soms in overdrijven, dan word ik bemoeizuchtig.
Mijn kinderen hebben daar wel eens last van, maar ik vind het moeilijk om los te laten.” Schaam je je wel eens? “Ik schaam me tegenover mijn kinderen. Tijdens de scheiding had iedereen zijn eigen verdriet. Ik had geen oog voor het feit dat zij hun vader misten. Ik was ontzettend boos, dat reageerde ik af op mijn kinderen. Zij trok ken zich terug. Had ik dat maar anders aan gepakt, denk ik weleens. Gelukkig heb ik nu een goede band met ze.” Wat heeft veel indruk op je gemaakt? “Het overlijden van mijn vader, drie jaar gele den. Dat heeft me wakker geschud: ik wil nu leven en genieten. Ik heb direct een rondreis door Zuid-Afrika gemaakt, terwijl ik daarvoor nooit verder gekomen was dan Frankrijk en Portugal. Later hebben we nog door Amerika gereisd en ik heb nog veel meer landen op mijn verlanglijstje staan.”
22- 69
INTERVIEW: SIMONE SEIJFFARDT. FOTOGRAFIE: ANOUK DE KLEERMAEKER. VISAGIE: CARMEN ZOMERS.
Dit
vrienden uit elkaar gaan Wat te doen als
Tekst: Simone Seijffardt
22- 70
psychologie van alledag
Als vrienden scheiden, zet dat niet alleen hún wereld op zijn kop, maar vaak ook die van vrienden en familie. Je wilt geen partij kiezen en voelt je al snel schuldig als je de een wel een uitnodiging stuurt voor een etentje of verjaardag en de ander niet. “Vooral in de periode vlak na een scheiding staat het koppel vaak op gespannen voet met elkaar. Het is een illusie te denken dat vrienden of familieleden in zo’n situatie met beide ex-partners een diepgaande relatie kunnen behouden,” zegt relatie therapeut Fiona Brouwer.
Duivels dilemma Steunen, een luisterend oor bieden en meeleven, dat lukt nog wel. Maar als je geheimen moet gaan bewaren voor je eigen echtgenoot, gaat het al snel mis. Laura (38) was al jarenlang bevriend met Petra en uiteindelijk werden hun echtgenoten ook goede vrienden. Geregeld gingen ze met elkaar op stap. Tot Petra haar vriendin Laura in vertrouwen nam: ze had al maanden een affaire met een andere man. Lastig voor Laura omdat Petra’s man intussen een dierbare vriend was geworden Partij kiezen Tips om gescheiden vrienden uit te nodigen: 1 Bel ze op om te vertellen dat je ze allebei wilt uitnodigen. 2 Voelt de situatie ongemakkelijk? Leg het op tafel. Vertel wat het met je doet. 3 Weten ze beiden dat ze worden uit genodigd, dan kunnen ze zelf bepalen of ze komen of niet. Je hebt niets ver zwegen en je hebt op een respectvolle manier gehandeld.
van zowel haarzelf als haar man. En met de laatste kon ze het niet delen, omdat haar eigen man zeker zijn vriend zou informeren. Toen uiteindelijk uitkwam dat Petra een buitenechtelijke relatie had, was het huis te klein bij Laura. Haar man nam het haar kwalijk dat ze het vreemdgaan verzwegen had, maar wat had ze moeten doen? Als ze het aan haar man verteld had, dan was haar vriendin boos op haar geworden. “Een scheiding kan een zware wissel op de relatie van vrienden trekken”, zegt relatietherapeut Fiona Brouwer. “Iemand kan echt te veel van je vragen. Je moet duidelijk zijn naar mensen dat je niet al hun
Als je geheimen moet bewaren voor je eigen man, gaat het al snel mis geheimen wilt delen.” Als je dingen te horen krijgt die botsen met je eigen normen en waarden, geef het dan zo snel mogelijk aan: tot hier en niet verder.
Ongeschreven regel Een goede vriendin bij je laten uithuilen en voor haar klaarstaan, is natuurlijk een must. Maar als haar ex-echtgenoot in al die jaren ook een goede vriend geworden is, kun je toch last van je geweten krijgen en in een loyaliteitsspagaat terechtkomen. Want het is toch lastig om tegelijkertijd met de ex mee te leven en er ook voor hem te zijn. Een mail, kaartje of een lief sms’je kan uitkomst bieden, maar dat valt natuurlijk in het niet bij wat je een vriend met een gebroken hart normaal gesproken zou bieden. En dan komt uiteindelijk vaak toch dat moment dat je moet kiezen. Externe factoren spelen daarbij een rol: blijft iemand in dezelfde stad wonen, spelen de kinderen met elkaar en klikt het met de nieuwe partner? Ook geldt de ongeschreven regel dat iedereen die vóór de verbintenis bij de één hoorde, ook na de scheiding met diegene bevriend blijft. Dit lijkt eenvoudig op papier, maar in de praktijk heb je natuurlijk met gevoelens te maken. Soms is het puur toeval wie bij de vriendgroep blijft horen. Brouwer: “Als iemand
een nieuwe partner krijgt, moet dat ook maar net passen. Er zijn van die vriendengroepen die alleen maar uit stellen bestaan. De eerste die dan weer een partner vindt met wie het klikt, wordt als eerste weer door de groep opgenomen.”
Diep ademhalen en dóórgaan Al die gezellige avondjes, stranduitjes en weekendjes weg met gezamenlijke vrienden behoren na een scheiding tot het verleden. Saskia (40): “Toen ik getrouwd was, hadden mijn man en ik een superklik met een ander stel. Tot diep in de nacht kletsten we aan de keukentafel met een fles wijn over het leven en ons werk. Tot we scheidden. Onze vrienden trokken meer naar mijn ex-man toe. We zijn nu jaren verder en ik kom ze soms tegen. Die band is er nog wel, maar we komen er niet toe om het contact te herstellen. Ik heb een ander leven gekregen: man en kind, ander werk, nieuwe vrienden.” Het lijkt een onmogelijke opgave om met alle vrienden contact te houden want met een nieuwe relatie, krijg je automatisch de vrienden van je nieuwe liefde cadeau. De tijd die je hebt, is schaars. Een deel van de oude vriendenkring valt af. Krampachtig proberen oude vriendschappen in stand te houden, werkt meestal niet. Hoe neem je afscheid op gepaste wijze? Als je niet een heel sterke band had, is een lieve sms of kaart misschien al voldoende. Heb je heel wat gezellige avonden en verjaardagen met elkaar doorgebracht, stel dan voor om nog eens een borrel te drinken of een hapje te eten. Meestal voel je zelf wel aan wat gepast is. Maar een afscheid van een van de twee is bijna onvermijdelijk. En dan is het, hoe raar dat misschien ook aanvoelt, voorbij.
PS
De voornaamste redenen dat vrouwen schei den van hun partner: botsende karakters (38%), er is iemand anders in het spel (38%), ze zijn op elkaar uitgekeken (18%) of de toe komstplannen zijn onverenigbaar (15%).
22- 71
Met dank aan relatietherapeut Fiona Brouwer, www.fionabrouwer.nl.
Uit elkaar gaan is niet alleen zwaar voor het koppel dat scheidt en hun kinderen, het leidt vaak ook tot een breuk in de vriendenkring. Valt dat te vermijden? En hoe ga je het beste met de situatie om?
snel
test
Hoe ga ik met kritiek om? In hoeverre bent u het eens met onderstaande stellingen? O. Ik ben benieuwd naar de mening van anderen.
mee eens
mee oneens
Iedereen krijgt wel eens kritiek, maar de een kan hier beter tegen dan de ander. Doe de test en ontdek hoe u met kritiek omgaat.
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
ritiek irriteert me: waar bemoeien mensen zich mee! D. K
1
2
3
4
5
O. Ik bekijk het zo: van fouten kun je alleen maar leren.
1
2
3
4
5
G. Ik heb er behoefte aan om te horen dat ik het goed doe.
1
2
3
4
5
ls iemand kritiek op mij heeft, dan is dat bijna nooit D. A terecht.
1
2
3
4
5
O. Ik hoor graag hoe ik dingen beter kan doen.
1
2
3
4
5
G. Heeft iemand kritiek op me dan voel ik me tekortschieten.
1
2
3
4
5
D. Niemand hoeft mij te vertellen hoe ik mijn werk moet doen.
1
2
3
4
5
O.Ik ken mijn zwakke punten zonder mezelf daarvoor te veroordelen.
1
2
3
4
5
G. Ik ben bang om fouten te maken.
1
2
3
4
5
D. Bij kritiek schiet ik automatisch in de verdediging.
1
2
3
4
5
G. Ik voel me onzeker over mezelf.
TEKST: Pieternel Dijkstra.
Tel de cijfers die u hebt omcirkeld bij elkaar op, apart voor de vragen met een O, G en D ervoor. U hebt dus drie scores. Lees de beschrijving die hoort bij de letter waarop u het hoogste scoort.
PS
Wilt u kritiek geven? Beschrijf dan het gedrag dat u dwarszit en het gevoel dat het u gaf. Zeg: “Dat je gisteren te laat kwam op onze afspraak, maakt me verdrietig. Het geeft me het gevoel dat je me niet belangrijk vindt.” Dat werkt beter dan: “Wat ben jij toch ongelooflijk onattent!”
Waarop scoort u de meeste punten? De O-vragen: ik leer ervan. U probeert op een positieve manier met kritiek om te gaan. U staat open voor an dermans mening, neemt deze serieus en probeert er iets van te leren. Dat helpt u te ontwikkelen tot een steeds prettiger mens. Dat geldt met name als u 16 punten of meer scoort op deze vragen. Tip: het is prachtig dat u wilt leren, maar kijk wel uit dat u kritiek niet automatisch aanneemt voor waar. Is kritiek onterecht, durf dan te zeggen: “Daar ben ik het niet mee eens!”
De G-vragen: ik voel me gekwetst. Kritiek raakt bij u een gevoelige snaar. Het maakt u onzeker en verdrietig. Door kritiek denkt u dat u hebt afgedaan, terwijl u het juist zo graag goed wilt doen en op zoek bent naar bevestiging. Het is uw gebrek aan zelfvertrouwen dat u parten speelt. Dat geldt met name als u 13 punten of meer scoort op deze vragen. Tip: als u onzeker wordt van kritiek probeer het dan niet langer zo persoonlijk op te vatten. Be trek het alleen op uw gedrag of werk, niet op uw persoon en probeer er iets van te leren. Want dát geeft wel een goed gevoel.
De D-vragen: ik ontken het. Heeft iemand kritiek op u, dan raakt u geïrriteerd. U laat zich niet zomaar de les lezen. Alsof u niet weet wat u doet! Door kritiek af te doen als onterecht, hoeft u uw eigen zwakheden niet onder ogen te ko men. Jammer, want op die manier leert u weinig. Dat geldt met name als u 13 pun ten of meer scoort op deze vragen. Tip: raakt u geïrriteerd van kritiek, kijk dan naar binnen. Waarom moet u van uzelf perfect zijn? Erken dat u ook maar een mens bent en dat fouten maken helemaal niet erg is.
