provinci renthe Assen,2juli2014 Zonnekaart

Assen Assen

Provinciehøis \Øesterbrink r, Postadres Postbus r22,94oo Âc www.drenthe.nl

T F

(o¡gr) )6 tt (o¡gr) j6 t7

tt 77

provinci

Aan: de voorzitter en leden van Provinciale Staten van Drenthe

Assen,2juli2014 Ons ken merk 27 I 3.19 I 201 4004027 Behandeld door mevrouw T. Harmelink en de heer A.J. van Harten (0592) 36 52 30 Onderwerp: Evaluatie zonnelening en uitbreiding Energieatlas Drenthe

Geachte voorzitter/leden, Naar aanleiding van uw initiatiefuoorstel Energiepotentiekaart Drenthe is door ons in 2013 de Energiepotentiekaart Drenthe op basis van de beschikbare gegevens opgesteld en aan u voorgelegd. U besloot op 18 december 2013 hierover als volgt. 1

2 3

De bijgevoegde huidige versie van de kaarten van de Energiepotentiekaart Drenthe voor kennisgeving aan te nemen. De Energiepotentiekaart Drenthe als instrument vast te stellen. De Energiepotentiekaart Drenthe digitaal te publiceren als Energieatlas Drenthe.

U besloot tot digitale publicatie zodat de informatie goed toegankelijk is, bijvoorbeeld

voor initiatiefnemers van energieprojecten. Bovendien is actualisatie en verbetering hierdoor eenvoudiger. Wij presenteerden u vorig jaar de voorgenomen verbetering van de zonnekaart. Deze speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van de zonnelening. Met deze brief informeren wij u over de resultaten van beide.

Zonnekaart De Energieatlas Drenthe is uitgebreid met een zonnekaart per gemeente; zie http://www.drenthe.zonnekaart.nl/. Elke gemeente heeft een eigen kaart, waarop particuliere huizenbezitters direct kunnen zien hoe geschikt de eigen woning is voor het plaatsen van zonnepanelen. Tevens bevat de zonnekaart een rekenmodule waarmee kosten en opbrengsten worden weergegeven. Een voorbeeld van de zonnekaart is bijgevoegd. Cijfers laten zien dat de kaarten veel worden bekeken.

renthe

2

Naast de module voor particuliere huizenbezitters wordt er ook een module voor bedrijven gemaakt. Deze module bevat een aangepast rekenprogramma waarmee bedrijven inzicht krijgen in de kosten en opbrengsten van zonnepanelen.

Zonnelening Bij de vaststelling van de regeling voor de zonnelening is bepaald dat over de regeling actieve communicatie plaats zal vinden. De zonnekaart speelt een belangrijke rol bij

die communicatie over de zonnelening. De kaart wordt bijvoorbeeld gepresenteerd tijdens de bijeenkomsten van de zonnetour in het kader van de campagne Zon zoekt Drent, die op ons verzoek dit jaar wordt uitgevoerd door de Natuur en Milieufederatie Drenthe (NMF). U besloot bij de vaststelling van de regeling voor de zonnelening op 18 december 2013 dat evaluatie plaatsvindt op I juli 2014. Hierbijontvangt u ter informatie het daartoe opgestelde rapport. ln verband met het succes van de regeling zullen wij u voorstellen extra budget ter beschikking te stellen, met als voorwaarden actieve en financiële deelname van de gemeenten en gezamenlijk onderzoek naar het samenvoegen of vereenvoudigen van regelingen.

Zon zoekt Drent ln het kader van de campagne Zon zoekt Drent houdt de NMF met gemeenten dit jaar een zonnetour door Drenthe, met bijeenkomsten voor inwoners van Drenthe. Zij hebben als doel hen te informeren over, en te stimuleren tot, de aanleg van systemen voor de productie van zonne-energíe. Aanleiding waren de mogelijkheden van de zonnekaart en de zonnelening. De zonnetour is een groot succes. Op de bijeenkomst van de gemeente Assen, die werd gehouden in het provinciehuis, kwamen bijvoorbeeld ongeveer 600 belangstellenden af.

Gijfers ln bijgevoegde evaluatie staat nadere informatie over het opwekken van zonneenergie in Drenthe. Deze grafieken geven aan dat zonne-energie een sterk groeiende vorm van hernieuwbare energie is en dat Drenthe hierin ook ver voorloopt op de rest van Nederland. Die toename van de productie van zonne-energie is nodig naast toename van windenergie, bio-energie en bodemenergie. Zie hiervoor de raming in de Energiestrategie Drenthe. Een aandeel van 14o/o hernieuwbare energie voor 2020 is met het huidige en voorgenomen beleid haalbaar. Helaas geldt dat niet voor het bereiken van 20o/o reductie van emissie van CO2 ten opzichte van 1990. Voor de transitie naar een duurzame Drentse energiehuishouding is versnelling nodig.

Vervolg ln verband met die opgave en de noodzakelijke energietransitie lieten wij ons inspireren door de heer Thomas Rau tijdens de informatieve bijeenkomst van de Statencommissie Omgevingsbeleid op 28 mei 2O14.ln het najaar starten wij met gemeenten en directe partners het traject voor een vernieuwende aanpak voor intensievere samenwerking en communicatie.

Wat betreft het doelbereÍk in het licht van het landelijk energieakkoord en de noordelijke energieagenda, zullen wij de energiebalans van Drertthe opnieuw laten opmaken in 2015. Uiteraard informeren wij u over eventuele verdere aanvulling of actualisatie van de Energieatlas Drenthe. Hoogachtend,

Evaluatie zonnelening

EVALUATIE ZONNELENING

Evaluatie van de uitvoering van de regeling Duurzaamheidlening Hernieuwbare Energie Drenthe (zonnelening)

2

Gedeputeerde Staten van Drenthe 1 juli 2014

3

INHOUDSOPGAVE

Pagina Inleiding

4

Conclusie en actiepunten

7

1. Het gebruik van de regeling 1.1 Aanvragen 1.2 Krediettoets 1.3 Installaties

12 12 13 14

2. De samenwerking door provincie en gemeenten

16

3. Bijeenkomsten campagne Zon zoekt Drent

18

4. Zon zoekt Drent als platform en loket

22

5. Zonnecoaches

24

6. Realisatie en gebruik van de zonnekaart van Drenthe

25

7. De inhoud van de regeling

27

Bijlagen: 1. Uitvoeringsbesluit Duurzaamheidslening hernieuwbare energie (zonnelening) 2. Verdeelsleutel 2015 3. Brief aan gemeenten 4. Campagne Zon zoekt Drent 5. Inzet zonnecoaches Drenthe 6. Website Zon zoekt Drent 7. Zonnekaart Drenthe 8. Aantal installaties voor het opwekken van zonnestroom in Drenthe 9. Checklist en stappen offerte aanvraag zonnelening 10. Voorbeeld programma informatiebijeenkomst 11. Rapportage Samenwerkingsverband Noord-Nederland 12. Communicatiemateriaal Zon zoekt Drent

29 40 41 45 51 52 54 55 56 59 62 64

4

INLEIDING

In de toelichting van de vastgestelde Regeling duurzaamheidslening hernieuwbare energie Drenthe (in het vervolg aangeduid met ‘zonnelening’), staat dat deze geldt voor 2014 en op 1 juli wordt geëvalueerd. Zie de bijlage met de vastgestelde tekst van de regeling. Dit document is het resultaat van de uitvoering van die afgesproken evaluatie. De zonnelening is een nieuw financieel instrument. Het betreft geen ‘gewone’ subsidie maar het verstrekken van leningen tegen een lage rente. De geleende overheidsmiddelen komen dus weer terug in het fonds en kunnen eventueel opnieuw ingezet worden. De zonnelening is een aanvulling op bestaande regelingen voor duurzaamheidsleningen op het gebied van energiemaatregelen. Het voorziet in een behoefte, de regeling slaat aan en in dit rapport wordt dit nader toegelicht. 1. Gebruik De bij het vaststelling van de regeling genoemde evaluatiepunten zijn voor het gebruik van de lening: a. b. c. d.

aantal aanvragen en besteed budget/gereserveerd budget per gemeente; aantal negatief uitgevallen krediettoetsen; aantal installaties en hoeveelheid energie op basis van goedgekeurde aanvragen; aantal aanvragen die betrekking hebben op recreatiewoningen.

Dit evaluatierapport is opgesteld met de uitvoerders van de regeling, het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) en Stichting Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn), in verband met de benodigde gegevens over bovengenoemde punten. 2. Deelname Bij de vaststelling van de regeling door Provinciale Staten van Drenthe in december 2014, is bepaald dat aan gemeenten wordt gevraagd een zelfde bedrag ter beschikking te stellen. De regeling is samen met de gemeenten opgesteld en aan de gemeenten is gevraagd bij te dragen aan het fonds per gemeente, de realisatie van de zonnekaart en de uitvoering van de communicatiecampagne en de advisering van de eigen inwoners door zonnecoaches. Door middel van gesprekken met de contactpersonen van de Drentse gemeenten is de samenwerking geïnventariseerd. 3. Bijeenkomsten Aan de Stichting Natuur en Milieufederatie Drenthe (NMF) is gevraagd informatie aan te leveren over de uitvoering van de communicatiecampagne ‘Zon zoekt Drent’ die op verzoek van de provincie wordt uitgevoerd samen met provincie en gemeenten, o.a. door middel van bijeenkomsten in de gemeenten. 4. Platform In het kader van de energietransitie worden met gemeenten en organisaties plannen ontwikkeld voor communicatie met het oog op de gewenste versnelling in de energietransitie. In het kader van Zon zoekt Drent is hier een aanzet toe gegeven met een online platform en het delen van ervaringen door ervaringsdeskundigen. 5. Zonnecoaches Voor het ‘ontzorgen’ van initiatiefnemers en het zorgen voor onafhankelijk advies zijn per regio zonnecoaches beschikbaar en aan hen is gevraagd hoe dat verloopt. Ook is hierover informatie gevraagd aan NMF in relatie tot het Servicepunt en de zonnetour. 6. Zonnekaart Tenslotte zijn gegevens van de opsteller en de projectleider gevraagd over het realiseren en het gebruik van de zonnekaart betrokken bij deze evaluatie. 7. Regeling Wat betreft de inhoud van de regeling ten opzichte van overige regelingen is geïnventariseerd welke er zijn en is beoordeeld in hoeverre er vereenvoudiging mogelijk is. In het kader van de noordelijke afspraken over energiebeleid krijgt het ook in noordelijk verband aandacht. In de toelichting van de regeling komt de wenselijkheid van certificering aan de orde, daarom wordt hier ook op ingegaan.

5

Dit evaluatierapport is opgesteld ten behoeve van de evaluatie van de zonnelening door Gedeputeerde Staten van Drenthe (GS) per 1 juli 2014. Na vaststelling door GS wordt het rapport ter informatie gezonden aan de Drentse gemeenten, SNN, SVn en Provinciale Staten van Drenthe. Het evaluatierapport is mede gebaseerd op de mondelinge evaluatie op 13 juni 2014 door: Judith Boekel, Stichting Natuur en Milieufederatie Drenthe (NMF) ; projectleider Zon zoekt Drent Christiaan Teule, Stichting Natuur en Milieufederatie Drenthe; Servicepunt Energie Lokaal Drenthe Jannetje Kolijn, Gemeente Hoogeveen; lid werkgroep zonnelening namens VDG Harry Kiers, Gemeente Hoogeveen; lid werkgroep zonnekaart namens VDG Paul Drent, Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN); projectleider SNN Nadiena Kram; projectleider zonnelening SNN Nico van Est, Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn, afwezig) Herman Jan Wijnants, Phorcys; adviseur vormgeving regeling zonnelening Thea Harmelink, Provincie Drenthe, projectleider zonnekaart Yannick Wassmer, Provincie Drenthe; communicatie Ugo Leever, Provincie Drenthe; beleidsmedewerker energiebesparing gebouwde omgeving Arjan van Harten, Provincie Drenthe; projectleider zonnelening Via de uitvoerders / deelnemers aan de evaluatie zijn ook informatie over reacties van particulieren verkregen maar deze zijn niet in een apart onderzoek benaderd omdat dit te kostbaar en omslachtig is. Door NMF zijn aan installateurs die deelnamen aan Zon zoekt Drent gegevens gevraagd over het aantal offerte-aanvragen naar aanleiding van de bijeenkomsten. In de bijlage is de groei van zonnestroom in Drenthe weergegeven Hieruit blijkt dat zonne-energie een sterk groeiende vorm van hernieuwbare energie is en dat Drenthe hierin ook ver voorloopt op de rest van Nederland wat betreft het aandeel. De gestelde ambitie in de Energiestrategie Drenthe is hoog: een groei met een vermenigvuldigingsfactor 50 tot 100 in 2020 ten opzichte van 2010. Energie balans 2010

Zonnepanelen:

ha GWh

2 2,2

Energie balans 2020

Met extra inzet 2020

40 42

100 105

Maximale potentie 2020

200 210

Maximale potentie 2050

1200 1260

De energiebalansen voor 2010 en 2020 zijn opgesteld in 2012. De energiebalans 2010 geeft de gerealiseerde productie aan in dat jaar (2 hectare zonnepanelen). De energiebalans 2020 geeft het resultaat aan bij uitvoering van het in 2012 uitgevoerde, vastgestelde en voorgenomen beleid (40 hectare). De in de energiestrategie aangegeven ambitie is het met extra inzet realiseren van 100 hectare in 2020. Zie onderstaande toelichting in de Beleidsverkenning Energiestrategie Drenthe, januari 2013

Zonnestroom Raming 2020 Elektriciteit van zonnepanelen (zonnestroom) is geraamd op 42 GWh. Een particuliere woning met 2 een 1,5 kW-systeem komt overeen met 12 m zonnepanelen. Die leveren ongeveer 1050 KWh per 2 jaar of 90 kWh/ m (Ecofys). De raming is dat 40.000 woningen voorzien worden van een dergelijk systeem: 1050 kWh x 40.000 = 42.000.000 kWh = 42 GWh. In 2006 telde Drenthe 200.729 woningen. De raming is dus dat 20 % van de woningen in 2020 voorzien is van een dergelijk systeem. In 2 2 oppervlakte zonnepaneel omgerekend gaat het om 40.000 x 12 m = 480.000 m of 48 hectare. Afname van de uitstoot door 42 GWh is 0,024 Mton CO2. Intensivering

6

De intensivering betreft een verhoging tot 100 GWh. Vanzelfsprekend gaat het niet alleen om daken van woningen. In aanmerking komen ook agrarische gebouwen, utiliteitsgebouwen en bedrijfsgebouwen. Afname van de uitstoot door 100 GWh is 0,056 Mton. De berekening is gebaseerd op zon2 2 necellen van 2010. Nieuwe cellen leveren meer kWh/m . Bijvoorbeeld 120 in plaats van 90 kWh/ m . We gaan vooralsnog echter uit van de voorzichtige raming. Maximale potentie 2020 Van de geschikte daken is op een termijn van zeven jaar naar verwachting dubbel zoveel realiseerbaar als er een impuls komt door de landelijke regelgeving te wijzigen, zodat het financieel aantrekkelijk is om op grote schaal panelen te plaatsen. Dat is bijvoorbeeld goed mogelijk op agrarische bedrijfsgebouwen en bedrijfshallen. Het betreft dan dus 200 hectare. Maximale potentie 2050 In Drenthe is ongeveer 4.700 hectare dak aanwezig. Bij de raming van de maximale potentie gaan we er van uit dat 75 % hiervan gebouwen betreft met geschikte daken. Vervolgens dat daarvan 30 40 % benut kan worden als maximum. We hebben de potentie geraamd op 1.200 hectare.

Voor het realiseren van een duurzame Drentse energiehuishouding is de toename van de productie van zonne-energie nodig naast toename van windenergie, bio-energie en bodemenergie. Zie hiervoor de raming in de Energiestrategie Drenthe. In 2015 wordt de energiebalans van Drenthe opnieuw opgemaakt.

7

CONCLUSIES EN ACTIEPUNTEN

Hierna geven we samenvattend conclusies over het resultaat van de aanpak en sommen we op wat de actiepunten zijn naar aanleiding van de voorstellen in deze evaluatie. Algemene conclusies De gevolgde aanpak is succesvol. Dat blijkt uit het aantal aanvragen voor leningen, het grote gebruik van de website van de zonnekaarten, het aantal bezoekers van bijeenkomsten, de snelle uitputting van het fonds per gemeente, de reacties van de doelgroep, de offerte-aanvragen van particulieren aan installateurs die deelnemen aan de bijeenkomsten. Tijdens de evaluatiebijeenkomst op 13 juni 2014 zijn op basis van de gegevens in dit rapport samenvattende conclusies getrokken. Het betreft een gezamenlijk verklaring van het resultaat van de uitvoering. a. Aanpak Belangrijkste succesfactor is het effect van de totaalaanpak van - beschikbare informatie over de mogelijkheden wat betreft potentie, regelingen, techniek e.d. - het verstrekken van die informatie via direct persoonlijk contact, online en op papier, - beschikbare financiële ondersteuning, - beschikbare deskundigheid tijdens bijeenkomsten van bedrijven, coaches, SNN, NMF, overheden, - beschikbaarheid van aanbod van installateurs tijdens bijeenkomsten en via website De effectiviteit als totaalaanpak is groot door samenwerking in organisatie en geconcentreerde uitvoering naar plaats en tijd: uitvoering in enkele maanden vanaf het begin van het ‘installatieseizoen’ met actieve communicatie in maart tot juni in de hele provincie en met bijeenkomsten in de meeste gemeenten. Het resultaat is daardoor meer dan de som der delen. In gemeenten waar samenwerking via genoemde totaalaanpak niet plaats vond, is het resultaat beduidend minder. b. Regeling Het gebruik van de regeling is groot, zowel in omvang als in snelheid. De regeling zelf is hier ook een verklaring voor omdat deze specifiek is, aanvullend is, inspeelt op behoefte (zonnepanelen zijn ‘in’), de voorwaarden zo beperkt mogelijk zijn, het aanbod voordelig is door maximale rentekorting op leningen. Bij de zonnelening gelden bijvoorbeeld niet eisen zoals bij regelingen voor duurzaamheidsleningen voor energiebesparing. Aanschaf van zonnepanelen draagt dan doorgaans onvoldoende bij om te voldoen aan de eisen voor verbetering van de energie-index van de particuliere woning. Waar die vereiste er niet is, zoals bij de zonnelening en gemeentelijke regelingen, wordt er goed gebruik van gemaakt. Bij de vormgeving van de regeling is gestreefd naar zo weinig mogelijk voorwaarden en dat is kennelijk gelukt. Het is belangrijk dat er zo weinig mogelijk drempels zijn voor aanvragers. De maximale rentekorting van 3% op de lening is een belangrijke stimulans (geldt ook voor het voordeel van het terugvragen van BTW dat met de huidige landelijke regels mogelijk is en dat wel als service wordt geleverd door aanbieders van zonnepanelen). De hoeveelheid gevraagde gegevens door SVn wordt gezien als belemmering (‘overkill’) en overdreven gezien de omvang van leningen. c. Samenwerking De aanpak en de manier van werken wordt positief gewaardeerd door uitvoerende partijen en door de doelgroep. In gemeenten die niet of minder snel reageerden op de voorgestelde samenwerking op het gebied van zonnekaart en organisatie van bijeenkomsten is het aantal aanvragen het laagst. De actieve deelname van gemeenten is een belangrijke factor. Dat is praktisch punt en een principieel punt want de gemeente is dichtbij en voor inwoners het eerste loket van de overheid. Het resultaat is het beste waar gemeenten het meest actief communiceerden bij het aankondigen van de georganiseerde bijeenkomst, zoals de gemeente Assen die huis aan huis inwoners uitnodigde. Het blijkt een sleutelfactor voor het succes te zijn. De opgave van redenen voor beperkte samenwerking zijn verschillend. Gemeld is bijvoorbeeld dat men het niet ziet als gemeentelijke taak, het bedrijfsleven het zou moeten doen of er al een eigen regeling is of de gemeente zichtbaar wil laten zijn dat men voor eigen inwoners iets doet met een eigen regeling, in plaats van met een provinciale regeling, er teveel regelingen zijn.

8

d. Budget De regeling is zo succesvol dat het budget te klein is. Aanvragers moeten dus wachten op eventuele aanvulling van het budget, of worden teleurgesteld omdat er geen nieuw budget meer komt. Dat geldt met name voor gemeenten die zelf tot nu toe geen eigen middelen beschikbaar stelden voor inwoners voor duurzaamheidleningen. Het is gewenst de samenwerking op dit punt te versterken. Daarbij is te denken aan een meerjarige regeling voor een revolverend fonds per gemeente voor duurzaamheidleningen voor de gebouwde omgeving, bijvoorbeeld tien jaar, met een substantieel bedrag, bijvoorbeeld gemiddeld een miljoen per gemeente. Bij grotere omvang in tijd en budget is voor zonne-energie het stellen van de voorwaarde van certificering zinvol en mogelijk. Bovendien kan zo’n fonds dan ook echt revolveren: van middelen die terugvloeien door aflossing kunnen nieuwe leningen worden verstrekt. Met het huidige budget, ook als dat verdubbelt, is daar maar heel beperkt sprake van. Per thema staan in dit rapport voorstellen. Deze sommen we hierna op per thema en we geven daarna de op basis daarvan uit te voeren actiepunten aan.

1. Het gebruik van de regeling Voorstellen. - Geen herverdeling van het nog niet bestede provinciale budget over gemeenten. - Per gemeente nogmaals gemiddeld een ton provinciale middelen in het fonds per gemeente storten met als verdeelsleutel het aantal inwoners per 1 mei 2014; zie bijlage. Voor de extra provinciale bijdrage geldt als voorwaarde het samen met provincie en NMF organiseren van een gemeentelijke informatiebijeenkomst in 2015, gemeentelijke opdracht aan Mapgear voor onderhoud en hosting van de zonnekaart voor vier jaar en cofinanciering. Als de gemeente minimaal een zelfde bijdrage stort in het fonds van de zonnelening per gemeente, wordt de bijdrage van de provincie verstrekt. Op 1 juli 2015 wordt de uitputting geëvalueerd en op basis daarvan wordt door Gedeputeerde Staten besloten over de resterende provinciale middelen. Deze kunnen dan bijvoorbeeld verdeeld worden over deelnemende gemeenten. Ook kunnen bijvoorbeeld al beschikbaar gesteld budget per gemeente herschikt worden bij beperkte uitputting van fondsen. - Aan SNN voorbeelden van onduidelijke brieven verstrekken. Beoordelen of brieven van SNN duidelijker kunnen en deze in overleg met SNN zo nodig aanpassen. - SNN communiceert richting aanvragers dat er in de tweede helft van 2014 mededelingen komen over eventuele aanvulling van het budget per gemeente. - Onderzoeken of de voorwaarden zodanig kunnen worden aangepast dat de krediettoets vervalt als de berekende opbrengsten door de investering door verminderde maandelijkse energielasten, gelijk zijn of groter zijn dan de lasten van rente en aflossing. - Streven naar het verkorten van de behandeltermijnen en onderzoeken van mogelijkheden daartoe door SNN en SVn. Zo mogelijk digitaal aanvragen van offertes voor zonneleningen bij SVn. - Bij aanpassing van de regeling bij eventuele voortzetting in 2015 opnemen dat budget maximaal drie maanden gereserveerd wordt voor een aanvrager ten behoeve van afronding van de procedure tot het besluit tot het verstrekken van de lening, zodat het langdurig reserveren van budget wordt vermeden (omdat aanvragers niet melden dat ze afzien van een lening of heel lang doen over het verstrekken van benodigde gegevens). - De regeling handhaven zoals die is, zonder beperkende bepalingen voor recreatiewoningen.

Actiepunten. A. Bekendmaking verhoogd subsidieplafond per gemeente met als voorwaarde akkoord per gemeente over cofinanciering, gezamenlijk organiseren van een gemeentelijke informatiebijeenkomst en gemeentelijke opdracht voor vier jaar hosting en onderhoud van de zonnekaart.

9

Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden De Wolden Emmen Hoogeveen Meppel Midden-Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld Totaal

Inwoners 25.286 67.331 25.603 35.688 23.615 107.915 54.711 32.894 33.325 31.123 32.523 18.910 488.924

Rekenfactor 0,0517177 0,1377126 0,0523660 0,0729929 0,0482999 0,2207194 0,1119008 0,0672784 0,0681599 0,0636561 0,0665195 0,0386768 1,0000000

Bijdrage 62.061 165.255 62.839 87.592 57.960 264.863 134.281 80.734 81.792 76.387 78.824 46.412 1.200.000

B. Na besluitvorming van de provincie informeert SNN aanvragers dat er geen herschikking van gemeentelijk budget plaats vindt en er in het najaar besluitvorming plaats vindt over mogelijke verhoging van het voor zonneleningen beschikbare budget per gemeente. C. Provincie Drenthe verstrekt SNN voorbeelden van onduidelijke brieven. Provincie Drenthe en SNN bespreken mogelijke verbetering waarna SNN deze zo nodig aanpast. D. Provincie Drenthe en SNN overleggen met SVn over mogelijke bekorting van de behandeltermijn, digitale afhandeling, het beperken van de gevraagde informatie, vervallen van de vereiste krediettoets als opbrengsten minimaal gelijk zijn aan rente en aflossing. E. Aangepaste regeling voorleggen aan Provinciale Staten van Drenthe door toevoeging van een bepaling dat budget maximaal drie maanden gereserveerd wordt voor een aanvrager ten behoeve van afronding van de procedure tot het besluit tot het verstrekken van de lening.

2. De samenwerking door provincie en gemeenten Voorstellen. - Waarborgen van de instandhouding van de zonnekaart per gemeente door gemeentelijke opdracht voor vier jaar hosting en onderhoud, voor zover dat nog niet is gedaan door gemeenten, en de kosten hiervoor te dragen conform het voorstel. Bij achterwege blijven van de opdracht wordt de website met de zonnekaart voor die gemeente gesloten. - De campagne Zon zoekt Drent vervolgen in de eerste helft van 2015 in samenwerking met gemeenten, met als streven ten minste per gemeente een bijeenkomst vanaf 1 maart met als voorwaarde het deelnemen aan het totaalpakket van zonnekaart, zonnelening en campagne Zon zoekt Drent. Hiervoor een plan opstellen waarop een reactie wordt gevraagd vóór 1 november 2015. - Aan installateurs een bijdrage van honderd euro vragen als vergoeding voor de mogelijkheid hun producten aan te bieden tijdens de gemeentelijke bijeenkomst. - Energieloket en onafhankelijk advies organiseren door de gemeenten in plaats van de provincie, in aansluiting op de afspraken in het landelijke energieakkoord en de vormgeving van een regionale ondersteuningsstructuur voor de gebouwde omgeving. - Financieel bundelen van krachten door het vormen van een fonds per gemeente waaraan zowel gemeente als provincie bijdragen, met als voorwaarde gezamenlijke organisatie van een gemeentelijke informatiebijeenkomst en gemeentelijke opdracht voor hosting en onderhoud van de gemeentelijke zonnekaart. Actiepunten. A. Brief zenden aan de gemeenten met het voornemen aan Provinciale Staten van Drenthe voor te stellen dat, als de gemeente zoals voorgesteld minimaal hetzelfde bedrag als de provincie bijdraagt, de provinciale bijdrage van die gemeente wordt verdubbeld en dat de provincie ge-

10

middeld een ton per gemeente extra beschikbaar stelt op basis van akkoord over een samenhangend pakket van 50:50 cofinanciering fonds per gemeente, gezamenlijk organiseren van een gemeentelijke informatiebijeenkomst en opdracht en financiering van minimaal vier jaar hosting en onderhoud van de gemeentelijke zonnekaart. B. NMF stelt een plan op voor het organiseren van de bijeenkomsten vanaf 1 maart 2015 met planning, financiering en de verantwoordelijkheden, waarin wordt opgenomen dat installateurs met een informatiekraam honderd euro bijdragen aan de kosten.

3. Bijeenkomsten campagne Zon zoekt Drent Voorstellen. - Streven naar een bijeenkomst per gemeente in de eerste helft van 2015 met duidelijke voorwaarden en taakverdeling vooraf, zoals actieve communicatie door de gemeente conform het voorstel van NMF met o.a. huis aan huis uitnodigen van inwoners. Dit op basis van het tevoren duidelijke afspraak wat betreft budget, inzet en PR. Organisatie van een bijeenkomst vindt alleen plaats bij akkoord over het totaalpakket voor samenwerking en over het plan. - De stand van SNN en de voorlichting over de regelingen wordt verzorgt door SNN en niet door de noordelijke energiecoach. - In het vervolg wordt alleen een bijeenkomst georganiseerd als de gemeente een uitnodiging laat bezorgen op alle adressen met een geschikt dak. Die adressen worden geleverd door Mapgear. - Bij voortzetting in 2015 geven gemeenten voor 1 januari 2015 aan of ze wel of niet een bijeenkomst organiseren met NMF en provincie, conform een nog op te stellen en tevoren afgesproken plan. Actiepunten. Zie actiepunten 1B, 2 A en 2 B

4. Zon zoekt Drent als platform en loket Voorstellen. - De platformfunctie opnemen in de provinciale structuur voor communicatie voor de energietransitie. - De loketfunctie met onafhankelijk advies onder verantwoordelijkheid van de gemeenten organiseren. Actiepunten. A. De betreffende werkgroep van gemeenten en provincie betrekt de website Zon zoekt Drent en de ervaringen daarmee bij de ontwikkeling van de platformfunctie voor de energietransitie. B. De inmiddels aangestelde coördinator betrekt bij de ondersteuningsstructuur voor de gebouwde omgeving de werkwijze en ervaringen met de loketfunctie van Zon zoekt Drent.

5. Zonnecoaches Voorstellen. - Onder verantwoordelijkheid van de gemeenten de energieloketfunctie en onafhankelijke advisering van inwoners vorm geven. - De provincie trekt zich na de uitvoering van de campagne Zon zoekt Drent in 2014 terug als opdrachtgever en financier voor de zonnecoaches. Actiepunten. Zie actiepunten 2 A en 4 B

11

6. Realisatie en gebruik van de zonnekaart van Drenthe Voorstellen. - Onderdeel van het plan voor de totaalaanpak is het in standhouden van de zonnekaart door de gemeenten, door minimaal vier jaar hosting en onderhoud van de kaart per gemeente, al dan niet in samenwerking met plaatselijke installateurs. - Over de totaalaanpak en de deelname daarover met de gemeente een afspraak maken zodat er duidelijkheid over is per 1 januari 2015. - De provincie heeft aanschaf gefinancierd en één jaar onderhoud, zodat de zonnekaart in de betreffende gemeente na één jaar niet meer online is als er geen opdracht aan Mapgear is gegeven door de gemeente voor hosting en vervolgonderhoud. Actiepunten. Zie 2 A

7. De inhoud van de regeling Voorstellen. - Regeling aanpassen per 1 januari 2015 als het van kracht worden wordt voortgezet in 2015, door het toevoegen van een bepaling dat budget voor een aanvrager maximaal drie maanden wordt gereserveerd ten behoeve van de afronding van de aanvraagprocedure. - Provincie verkent met gemeenten de mogelijkheid van een uniforme regeling en nodigt hiertoe in ieder geval de gemeenten uit die nu een eigen regeling hebben. Actiepunten. A. Opstellen van aangepaste zonnelening waarin de bepaling is opgenomen van maximaal drie maanden reservering van het budget van startaanvraag tot ondertekening van de akte voor de duurzaamheidslening door de aanvrager. B. Uitnodigen beoogde leden van de werkgroep en start verkenning mogelijkheden van het realiseren van een uniforme regeling van provincie en gemeenten in Drenthe, zo mogelijk afgestemd met de uniformering van noordelijke regelingen.

12

1. HET GEBRUIK VAN DE REGELING

In dit hoofdstuk evalueren we het gebruik van de zonnelening als financieel instrument, conform de evaluatiepunten die zijn bepaald bij het vaststellen van de regeling.

1.1 Aanvragen Gegevens In onderstaande tabel staat per gemeente het aantal aanvragen en de uitputting van het budget, zie ook de bijlage. De 33 al verleende aanvragen hebben betrekking op zonnepanelen voor particulieren. Dit betreft geheel afgehandelde aanvragen waarbij een lening is verstrekt. In de tabel staan alle verleende aanvragen, dus ook die waarbij nog geen lening is verstrekt door SVn. Er zijn geen aanvragen verleend voor recreatiewoningen. Er zijn ook geen aanvragen verleend voor andere systemen voor het opwekken van zonne-energie. Het gemiddelde leenbedrag is ruim € 3.700,-- Met het huidige budget kunnen ongeveer 320 aanvragers blij gemaakt worden met een zonnelening. Dat zijn gemiddeld twee zonneleningen per gemeente per maand. Het betreft een revolverend fonds, daarom zal met een jaarannuïteit van € 400,-- jaarlijks € 128.000,-- of maandelijks € 11.000,-- op de fondsrekening gestort worden. Hiervan kunnen slechts enkele leningen per maand verstrekt worden in de hele provincie. Overigens kan op basis van dit revolverende karakter van de regeling de eerste nieuwe zonnelening pas verstrekt worden na ruim meer dan honderd afgesloten leningen. Periode 1 januari 2014 – 31 mei 2014

Beoordeling In negen van de twaalf gemeenten is per 1 juni het beschikbare budget uitgeput. Bij drie gemeenten was het budget al in april besteed. Dit betekent dat aanvragen al niet meer gehonoreerd konden worden enkele maanden na het van kracht worden van de regeling per 1 januari, en binnen een maand na de start van de actieve communicatie per 1 maart. Sindsdien staan er in die gemeenten aanvragen in de wacht, omdat het budget niet is aangevuld. Bij SNN en NMF zijn reacties binnengekomen van teleurgestelde of geïrriteerde potentiële aanvragers. Dat is logisch en begrijpelijk. Het is moeilijk uit te leggen dat we zonne-energie promoten, terwijl de pot voor zonneleningen te klein is gezien de behoefte en het succes van de campagne die veel groter is dan bij andere regelingen. De uitputting ging soms zo snel dat het budget als uitgeput was voorafgaand aan de gemeentelijke bijeenkomst. Het

13

totaal beschikbare provinciale budget is overigens door een rekenfout iets hoger dan de bij de vaststelling bepaalde 1,2 miljoen. Een logische verklaring voor het relatief hoge resterende budget in Meppel en Emmen is, dat hier (nog) geen bijeenkomst is geweest en deze gemeenten ook een eigen regeling hebben. Gezien de uitputting is herverdeling van budget tussen gemeenten ongewenst. Het in het vooruitzicht stellen van extra bijdragen en het stimuleren van gemeenten om zelf bij te dragen is positiever, zodat deze inzet wordt beloond. Helaas moeten aanvragers wel wachten op een lening op gemeentelijke cofinanciering, maar als die voorwaarde er niet is verdwijnt de prikkel daartoe. Het revolverend karakter van de thans beschikbare 1,2 miljoen is niet groot door beperkte omvang van het budget en de snelle uitputting. Het is gewenst de omvang van het fonds te vergroten, zodat er per gemeente per maand ten minste tien zonneleningen verstrekt kunnen worden. Dat is 10 x 12 gemeenten x € 3.750,-- gemiddeld leenbedrag. Dat is maandelijks € 450.000,-- of 5,4 miljoen jaarlijks. Van enkele aanvragers kwamen opmerkingen over de onduidelijkheid of het moeilijk leesbaar zijn van brieven van SNN, zoals onderstaand voorbeeld. Het is uiteraard gewenst dat informatie over de aanvraag in brieven duidelijk is. SNN is bereid mogelijke verbeteringen te beoordelen aan de hand van aangedragen voorbeelden van onduidelijkheden. SNN geeft aan dat aanvragers in de bekendmaking lezen dat per 1 juli 2014 op basis van de evaluatie mogelijk herschikking van budget per gemeente plaats vindt. Dat vindt men verwarrend omdat niet duidelijk is waar men op kan rekenen.

Voorstellen - Geen herverdeling van het nog niet bestede provinciale budget over gemeenten. - Per gemeente nogmaals gemiddeld een ton provinciale middelen in het fonds per gemeente storten met als verdeelsleutel het aantal inwoners per 1 mei 2014; zie bijlage. Voor de extra provinciale bijdrage geldt als voorwaarde het samen met provincie en NMF organiseren van een gemeentelijke informatiebijeenkomst in 2015, gemeentelijke opdracht aan Mapgear voor onderhoud en hosting van de zonnekaart voor vier jaar en cofinanciering. Als de gemeente minimaal een zelfde bijdrage stort in het fonds van de zonnelening per gemeente, wordt de bijdrage van de provincie verstrekt. Op 1 juli 2015 wordt de uitputting geëvalueerd en op basis daarvan wordt door Gedeputeerde Staten besloten over de resterende provinciale middelen. Deze kunnen dan bijvoorbeeld verdeeld worden over deelnemende gemeenten. Ook kunnen bijvoorbeeld al beschikbaar gesteld budget per gemeente herschikt worden bij beperkte uitputting van fondsen. - Aan SNN voorbeelden van onduidelijke brieven verstrekken. Beoordelen of brieven van SNN duidelijker kunnen en deze in overleg met SNN zo nodig aanpassen. - SNN communiceert richting aanvragers dat er in de tweede helft van 2014 mededelingen komen over eventuele aanvulling van het budget per gemeente.

1.2 Krediettoets Gegevens Volgens bijgevoegde rapportage van SNN kregen acht aanvragen een negatief advies van SVn.

14

Een aanvrager vindt de krediettoets te streng omdat bij onvoldoende hoog inkomen men niet in aanmerking komt voor een lening en er geen rekening wordt gehouden met de opbrengsten van de investering. Zie kader. Een aanvrager vindt dat er teveel gegevens opgehoest moeten worden door aanvrager en partner voor een betrekkelijk geringe lening, zoals huwelijksvoorwaarden, werkgeversverklaring, belastingaangifte, hypotheekgegevens, pensioeninkomen. Zie bijlage. Een aanvrager gaf aan dat de startaanvraag van de zonnelening heel eenvoudig is. Aanvragers gaven aan dat men de behandeltermijn van ongeveer twee maanden door SNN en SVn veel te lang is. SNN geeft aan dat aanvragen binnen twee weken in behandeling worden genomen en dat in één dag afgehandeld. Het komt echter voor dat gegevens onvolledig zijn verstrekt door aanvragers en dan duurt het snel langer. Na verlening volgt offerteaanvraag door de aanvrager bij SVn en dat duurt ook twee drie weken. Voor de offerteaanvraag van SVn zijn echter meer gegevens nodig, dus is het risico groter dat die aanvraag onvolledig is. Het is SNN niet toegestaan gegevens over de door SVn gevraagde gegevens te publiceren op de website. Beoordeling Het aantal negatief uitgevallen krediettoetsen is gering. Het (start) aanvraagformulier is zeer eenvoudig. Na positieve beoordeling van de aanvraag door SNN, vindt op basis daarvan aanvraag van een lening plaats bij SVn. De hoeveelheid gegevens bij het aanvragen van de lening is, vooral in het geval van inkomsten uit onderneming, tamelijk uitgebreid. Het betreft echter de minimaal noodzakelijke gegevens om zekerheid te krijgen van kredietwaardigheid voor het betalen van rente en aflossing. Ook is het helaas vaak zo dat gegevens niet volledig worden verstrekt door aanvragers of er lang over doen ze aan te leveren. In dat geval blijft het budget wel gereserveerd en dat is nadelig voor andere aanvragers. Het is gewenst een uiterlijke termijn te hanteren van reservering van drie maanden. Het is gewenst dat aanvragers tevoren weten welke gegevens SVn vraagt zodat men niet alvast kan verzamelen als de startaanvraag bij SNN loopt. Kredietaanvraag van de landelijke regeling kan digitaal en het zou wellicht ook helpen als het voor de zonnelening ook kan.

Ik had het over een strenge krediettoets en daarmee bedoel ik, dat ik het jammer vind, dat er bij het verstrekken van een zonnelening helemaal niet gekeken wordt naar wat zonnepanelen maandelijks kunnen opleveren! Wij merkten dit, omdat we, in ons geval, foute inkomensgegevens aangeleverd hadden. Dus ons inkomen was te laag en onze hypotheeklasten waren te hoog voor een lening. Maar door het opwekken van zonnestroom gaat je elektriciteitsverbruik omlaag, wordt je voorschotbedrag lager en met die winst kun je de zonnelening al betalen. (in ons geval zouden we € 40 per maand moeten aflossen en gingen we met die panelen minimaal € 40 minder aan stroomkosten betalen) Ik heb het idee, dat wanneer bovenstaande mee gaat wegen bij het verstrekken van een lening, er veel meer mensen van deze mooie aanbieding gebruik kunnen maken (want het is een geweldige aanbieding, lenen tegen 1,5 %!!). Ik snap heel goed dat er een goede leningstoets gedaan moet worden, maar het gaat hier toch niet om enorme bedragen die geleend kunnen worden.

Voorstellen - Onderzoeken of de voorwaarden zodanig kunnen worden aangepast dat de krediettoets vervalt als de berekende opbrengsten door de investering door verminderde maandelijkse energielasten, gelijk zijn of groter zijn dan de lasten van rente en aflossing. - Streven naar het verkorten van de behandeltermijnen en onderzoeken van mogelijkheden daartoe door SNN en SVn. Zo mogelijk digitaal aanvragen van offertes voor zonneleningen bij SVn. - Bij aanpassing van de regeling bij eventuele voortzetting in 2015 opnemen dat budget maximaal drie maanden gereserveerd wordt voor een aanvrager ten behoeve van afronding van de procedure tot het besluit tot het verstrekken van de lening, zodat het langdurig reserveren van budget wordt vermeden (omdat aanvragers niet melden dat ze afzien van een lening of heel lang doen over het verstrekken van benodigde gegevens).

15

1.3 Installaties Gegevens Het aantal installaties op basis van goedgekeurde aanvragen is 33. Dit betreft de verleende aanvragen met verstrekte leningen. De berekende hoeveelheid opgewekte energie daarvan is 130.105 Wp Deze 33 systemen worden geleverd door noordelijke bedrijven, waarvan 16 Drents. Beoordeling De leningen dragen bij aan de realisatie van de energiedoelstelling, omdat met behulp van de lening particuliere woningbezitters een installatie voor het opwekken van zonne-energie realiseren, wanneer zij zelf die investering geheel of gedeeltelijk niet kunnen doen met eigen kapitaal. Uit de belangstelling voor de regeling en het daardoor (extra) aangelegde installaties, blijkt dat het een effectief instrument is. De 33 verleende aanvragen worden geleverd door noordelijke leveranciers, waarvan bijna de helft uit Drenthe. Het stimuleren gebeurt ook met andere regelingen, zoals de Drentse energielening van de Drentse Energie Organisatie (voor bedrijven, organisaties en verenigingen van eigenaren), de Subsidieregeling Asbest eraf, zonnepanelen erop 2013-2014 (voor agrarische bedrijven), de Duurzaamheidslening Noord-Nederland (combinatie met energiebesparende maatregelen) en regelingen van de gemeenten De Wolden, Emmen, Hoogeveen en Meppel. Al met al zit de groei van zonnestroom in de lift conform de raming in de Energiebalansen van 2010 en 2020 die in 2012 zijn opgesteld voor Drenthe. De energiebalans voor 2010 geeft aan dat er 4 hectare zonnepanelen is en dat die zal groeien tot twintig hectare in 2020. De ambitie van de provincie Drenthe in de Energiestrategie Drenthe is dat die groei versneld wordt tot minimaal 100 hectare in 2020, dus het vijfvoudige. Uiteraard is een belangrijk effect ook dat installateurs hierdoor extra werk hebben, zoals beoogd bij het vaststellen van de regeling. Het werkelijke effect op groei van het aantal installaties is groter omdat door het totaalpakket van financiering met goedkope leningen, beschikbaar stellen van toegankelijke informatie via de zonnekaart, actieve communicatie door middel van laagdrempelige informatiebijeenkomsten en online informatie via de website Zon zoekt Drent, kennisdeling en onafhankelijk advies door ervaringsdeskundigen en zonnecoaches. De spin-off is hierdoor groter dan het aantal aanvragen, omdat door dit proces de belangstelling en deelname wordt aangewakkerd, waardoor initiatiefnemers ook zonder lening besluiten tot realisatie. De omvang daarvan is niet gemeten, we meten wel het uiteindelijke effect van de opwekking van zonnestroom. Voorstellen Verdere versnelling van de groei van de aanleg van installaties door particulieren door voortzetting van de totaalaanpak met actieve communicatie in 2014 en het vergroten van het beschikbare budget (zie 1.1) en vereenvoudiging van regelingen (zie hoofdstuk 7)

1.4 Recreatiewoningen Gegevens Het aantal verleende aanvragen voor installaties voor recreatiewoningen is nul. Beoordeling Bij het politieke debat bij de vaststelling van de regeling in december 2014 is toegezegd dat het aantal installaties voor recreatiewoningen bijgehouden en geëvalueerd wordt. Provinciale Staten van Drenthe waren namelijk van mening dat het ongewenst is dat provinciale middelen op grote schaal gebruikt worden voor recreatiewoningen, zodat het gebruik van de middelen voor gewone woningen daardoor verdrongen zou kunnen worden. In dat geval zou dan een beperkende bepaling opgenomen kunnen worden. Deze vrees blijkt onterecht te zijn, zodat terecht geen beperkende bepaling is opgenomen destijds. Voorstellen - De regeling handhaven zoals die is, zonder beperkende bepalingen voor recreatiewoningen.

16

2. DE SAMENWERKING DOOR PROVINCIE EN GEMEENTEN

In dit hoofdstuk evalueren we de samenwerking bij de zonnelening door provincie en gemeenten. Gegevens Overleg vond plaats met de leden van de werkgroep Drents Energie en Klimaatoverleg (DEKO) van de Vereniging van Drentse Gemeenten (VDG). Aan het VDG is voor de lening, de zonnekaart en de communicatie gevraagd dit samen op te pakken en deel te nemen in de werkgroepen voor de ontwikkeling van de zonnelening en de zonnekaart. Vertegenwoordigers van de gemeente Hoogeveen hebben hieraan actief deelgenomen. Vervolgens is verzocht tot deelname aan de campagne Zon zoekt Drent door de organisatie van de zonnetour met bijeenkomsten in gemeenten. Bij de vaststelling van de regeling is door Provinciale Staten van Drenthe aangegeven dat gemeenten worden uitgenodigd eenzelfde bedrag als de provincie ter beschikking te stellen voor het fonds voor zonneleningen per gemeente. Leningen worden immers verstrekt aan inwoners van de gemeente en voor energiemaatregelen in de gebouwde omgeving van de gemeente en mede ten behoeve van werkgelegenheid van plaatselijke installateurs. In mei 2014 is het verzoek tot deelname ook formeel gedaan per brief, zie bijlage. Er vond voor deze evaluatie gedurende het voorjaar een inventarisatie plaats van de stand van zaken van de deelname per gemeente. De situatie is weergegeven in onderstaande tabel.

1

Gemeente

Deelname zonnekaart

Organiseren bijeenkomst

Energieloket en zonnecoach

Deelname Zonnelening

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden De Wolden Emmen Hoogeveen Meppel Midden-Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld

ja ja

ja ja

? energieloket

? ?

? nee ja ja nee ja ja ja nee

ja ja nee ja ja ja ja (beperkt) ja ja

? nee ? energieloket ? ? nee ? nee

? nu niet eigen fonds eigen fonds eigen fonds ? nee ? ?

? = Dit onderdeel is (nog) niet aan de orde en / of afhankelijk van eventueel besluit van nieuw college. Eigen fonds: gemeente heeft ook een eigen fonds en regeling voor duurzaamheidsleningen. Gegevens over Borger-Odoorn zijn niet ingevuld omdat deze ontbreken. De gemeenteraad van De Wolden behandelt in het najaar een voorstel over deelname aan de zonnelening in 2015. 1

In bredere zin wordt in noordelijk in het kader van de noordelijke energieagenda samengewerkt aan het (door)ontwikkelen van financieringsinstrumenten voor energiemaatregelen in de gebouwde omgeving, onder leiding van de gemeenten Leeuwarden en Assen en in samenwerking met de financiële sector. Ook gaan lokale gemeenten de komende jaren aan de slag met experimenten op het gebied van financiering van woningisolatie. Zie hoofdstuk 7. Beoordeling In de werkgroepen is eind 2013 en begin 2014 enthousiast en vruchtbaar samengewerkt met als resultaat dat naar tevredenheid een regeling voor de zonnelening is gerealiseerd, zonnekaarten voor 1

SWITCH, noordelijke energie agenda, 21 maart 2014

17

heel Drenthe zijn gerealiseerd en de campagne Zon zoekt Drent is vorm gegeven. Wat betreft actieve deelname aan de realisatie was aanvankelijk de helft van de gemeenten positief over deelname aan het realiseren van een zonnekaart per gemeente. De andere gemeenten waren aarzelend of negatief, o.a. omdat men het geen rol van de overheid vindt. Deelname betekent het beschikbaar stellen van gegevens en verantwoordelijkheid nemen voor vervolgonderhoud en voor de (zeer beperkte) kosten daarvan. Door gemeente Hoogeveen is opdracht gegeven aan Mapgear voor de hosting en onderhoud van de Zonnekaart na het eerste jaar, de overige gemeenten hebben dit nog niet gedaan. Voor de deelname aan de zonnetour was de helft van de gemeenten bij de start van de campagne in maart enthousiast, een aantal gemeenten nam later alsnog het besluit tot deelname, enkele gemeenten willen alsnog een bijeenkomst en enkele gemeenten doen niet mee; door Emmen en BorgerOdoorn is geen actie ondernomen. De advisering door zonnecoaches gebeurt nu in opdracht van de provincie en het loket is bij NMF. Van financieel deelnemen aan het fonds per gemeente is tot nu toe geen sprake. Wel zijn er drie gemeenten die een eigen duurzaamheidslening hebben voor o.a. zonnepanelen. Over de diverse onderdelen van het totaal is bij uitvoering nu overleg en laat effectiviteit te wensen over. Het is gewenst bij uitvoering in 2015 (bij eventueel vervolg) de totaalaanpak uit te voeren op basis tevoren vastgelegde afspraken, zodat alleen een bijeenkomst wordt georganiseerd als er deelname is aan zonnekaart, zonnelening en er inzet is in uren en geld voor de organisatie van de bijeenkomst, naast de inzet van NMF en de provincie. Installateurs hebben voordeel bij deelname (offerte-aanvragen) en kunnen ook bijdragen. Voorstellen - Waarborgen van de instandhouding van de zonnekaart per gemeente door gemeentelijke opdracht voor vier jaar hosting en onderhoud, voor zover dat nog niet is gedaan door gemeenten, en de kosten hiervoor te dragen conform het voorstel. Bij achterwege blijven van de opdracht wordt de website met de zonnekaart voor die gemeente gesloten. - De campagne Zon zoekt Drent vervolgen in de eerste helft van 2015 in samenwerking met gemeenten, met als streven ten minste per gemeente een bijeenkomst vanaf 1 maart met als voorwaarde het deelnemen aan het totaalpakket van zonnekaart, zonnelening en campagne Zon zoekt Drent. Hiervoor een plan opstellen waarop een reactie wordt gevraagd vóór 1 november 2015. - Aan installateurs een bijdrage van honderd euro vragen als vergoeding voor de mogelijkheid hun producten aan te bieden tijdens de gemeentelijke bijeenkomst. - Energieloket en onafhankelijk advies organiseren door de gemeenten in plaats van de provincie, in aansluiting op de afspraken in het landelijke energieakkoord en de vormgeving van een regionale ondersteuningsstructuur voor de gebouwde omgeving. - Financieel bundelen van krachten door het vormen van een fonds per gemeente waaraan zowel gemeente als provincie bijdragen, met als voorwaarde gezamenlijke organisatie van een gemeentelijke informatiebijeenkomst en gemeentelijke opdracht voor hosting en onderhoud van de gemeentelijke zonnekaart.

18

3. BIJEENKOMSTEN CAMPAGNE ZON ZOEKT DRENT

In dit hoofdstuk evalueren we de voorbereiding en uitvoering van de publieksbijeenkomsten. Gegevens Naar aanleiding van het opstellen van de regeling voor de zonnelening is bij de besluitvorming daarover ook bepaald dat actieve communicatie plaats vindt. Daartoe is besloten vanuit de gedachte dat het alleen zin heeft een financiële regeling te maken en van kracht te doen worden als de doelgroep van die regeling op de hoogte wordt gesteld van de mogelijkheden van die regeling. Na vaststelling van de regeling in december 2013 heeft de werkgroep die de regeling opstelde, ook de vormgeving van de communicatiecampagne ter hand genomen in januari en februari, om die uit te voeren vanaf 1 maart omdat dan na de winter het seizoen start voor de installatiebranche. De werkgroep van de zonnelening is versterkt door vertegenwoordigers van NMF die de opdracht van de provincie kreeg om de campagne uit te voeren. We gaan hier nader in op de bijeenkomsten en in het volgende hoofdstuk over de andere aspecten van de campagne Zon zoekt Drent. In het plan is voorzien in drie regionale bijeenkomsten in de eerste fase, en in de tweede fase eventuele uitbouw naar een bijeenkomst per gemeente. Zie bijgevoegd projectplan. Het daarin genoemde idee voor inzet van een busje is niet gerealiseerd omdat dit bij nader inzien niet zinvol werd geacht door de werkgroep. Als communicatiemateriaal zijn folders gemaakt die o.a. uitgedeeld worden tijdens bijeenkomsten. Ook SNN en Provincie Drenthe verstrekt dan informatie over de aanvraagprocedure van de zonnelening en over anderen beschikbare regelingen op het gebied van energie. In een reguliere bijeenkomst wordt in presentaties uitleg gegeven over de werking van de zonnekaart, het aanvragen van een zonnelening en de aanschaf van zonnepanelen. Zie bijlage met voorbeeld van een programma. Hieronder volgt een overzicht van het resultaat tot nu toe. Eerste fase van 1 maart tot 1 mei De volgende bijeenkomsten van Zon zoekt Drent zijn gehouden in de eerste fase - 4 maart: Startbijeenkomst Hoogeveen met zo’n 70 bezoekers en ruim 12 leveranciers. - 13 maart: Raadsbijeenkomst gemeente Noordenveld (zonnekaart online). - 27 maart: Bijeenkomst Duurzaam Hooghalen + zonnecoach (ongeveer 30 bezoekers) - 29 maart: Bijeenkomst Energiewinkel in Zuidwolde + zonnecoach (zo’n 30 à 40 bezoekers) - In maart heeft de lokale groep Duurzaam Anse Huis-aan-huis voorlichtingsmateriaal verspreid van de campagne. - 22 april: bijeenkomst gemeente Aa en Hunze met ongeveer 100 bezoekers Media aandacht gedurende de eerste fase - 27 januari: Artikel in Dagblad van het Noorden. - 1 maart: Interview in Cassata (RTV Drenthe) door Christiaan Teule. - 17 maart: Interview met zonnecoach Delius Pit in Anouk in de Middag (RTV Drenthe). - 23 maart: TV reportage RTV Drenthe zonnecoach Anita Speelman en inwoner gemeente Emmen. - 24 maart: Artikel in Trouw over de campagne en Drentse aanpak. - Maart: Plaatsing artikelen in diverse lokale kranten over bijeenkomsten zonnetour. Voorlichtingsmateriaal is in de eerste fase verspreid over zo’n 15 locaties in Drenthe (10.000 stuks). Zie bijlage met afbeeldingen daarvan. Tweede fase vanaf 1 mei Na evaluatie van fase I is gekozen voor een vervolg van de campagne Zon zoekt Drent. Hierbij is de volgende insteek gekozen. Er worden avondbijeenkomsten worden gehouden in het gemeentehuis of andere door de gemeente te regelen locatie plus catering. Hierbij houdt Mapgear een presentatie over de zonnekaart, de provincie over de zonnelening (of duurzaamheidslening en energiepremie als plafond zonnelening is bereikt) en de Natuur en Milieufederatie Drenthe is avondvoorzitter en zorgt voor

19

de organisatie en pr voor de avonden in afstemming met de gemeenten. Daarnaast is er een markt met ongeveer 6 à 10 leveranciers per avondbijeenkomst, kan men speed daten met de zonnecoaches en/of ervaringsdeskundigen en samen met een medewerker van Mapgear op de Zonnekaart kijken of het dak geschikt is voor zonnepanelen en SNN is aanwezig om uitleg te geven over de regelingen. Tijdens de avondbijeenkomsten kunnen bezoekers  de mogelijkheden van zon op hun woning bekijken via de zonnekaart;  Informatie krijgen over de zonnelening en andere regelingen omtrent zonne-energie en energie besparing;  live met de ervaringsdeskundigen en zonnecoaches spreken;  technische deskundigen raadplegen;  ondersteund worden om een gezamenlijk inkooptraject te starten (doorverwijzen naar servicepunt). Behalve bovengenoemde publieksbijeenkomsten per gemeente geldt voor geïnteresseerde groepen het aanbod om het Servicepunt (eventueel met zonnecoach) ‘op visite’ te krijgen met een kraam met voorlichtingsmateriaal en laptop (voor de zonnekaart). De organisatie van de avonden ligt in handen van de groepen zelf. De pr en het voorlichtingsmateriaal wordt verzorgt door NMF. Voor de volgende gemeenten zijn in de tweede fase bijeenkomsten gehouden. - 6 mei: bijeenkomst gemeente Assen met ruim 600 bezoekers - 10 mei gemeente Midden-Drenthe (markt) met ongeveer 200 bezoekers - 19 mei gemeente Coevorden met 20 bezoekers - 26 mei gemeente Tynaarlo met ruim 200 bezoekers De gemeenten Midden-Drenthe, Assen, Tynaarlo en Coevorden koppelden de bijeenkomst Zon zoekt Drent aan de Bouw en Woonweken van 10 t/m 31 mei 2014. Nog gepland staan - 10 juni in De Wolden - 24 juni in Meppel - 11 juni bijeenkomst van de groep Duurzaam Bovensmilde Aankondiging van bijeenkomsten Bij elke bijeenkomst maakt en verspreidt de NMF Drenthe onder de lokale en regionale media een persbericht twee weken voorafgaand aan de bijeenkomst. Ook plaatst NMF het op de websites nmfdrenthe.nl en zonzoektdrent.nl, in de Groene Agenda, op de Facebookbook community van Zon zoekt Drent en de Facebookpagina van de NMF Drenthe en wordt het getwitterd. Aangezien het folder materiaal van het voorlichtingsmateriaal over de zonnelening en de aanschaf van zonnepanelen bijna op was, zijn er 1.000 exemplaren extra gemaakt. Het materiaal wordt mee genomen naar de bijeenkomsten. Daarnaast geeft NMF het volgende communicatie advies aan gemeenten om de bijeenkomst zo goed mogelijk onder de aandacht te brengen. - Voor het bekendmaken van de zonnetour wordt per locatie een persbericht gemaakt en verspreid naar de lokale en regionale kranten. Ook worden de bijeenkomsten duidelijk vermeld op de gemeentelijke website en de gemeentepagina en op de websites zonzoektdrent.nl en nmfdrenthe.nl. - Ook wordt door NMF en gemeenten zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de inzet van social media om de bijeenkomsten onder de aandacht te brengen. - Daarnaast wordt gemeenten gevraagd om inwoners huis-aan-huis te benaderen of gebruik te maken van driehoeksborden en posters. De aankondiging van de bijeenkomsten door de gemeenten is als volgt. - De gemeente Assen heeft de bijeenkomst bekend gemaakt via de gemeentepagina in de huisaan-huis krant, op de website, social media en door middel van een huis-aan-huis brief over verspreid onder 3.000 adressen.

20

-

-

-

Gemeente Tynaarlo heeft de bijeenkomst bekend gemaakt via de gemeentepagina in de huisaan-huis krant, op de website, social media en via een speciale nieuwsbrief in kader van de Bouw- en Woonweken en heeft diverse driehoeksborden met grote A2 posters langs de doorgaande wegen geplaatst. Gemeente Coevorden besteedde geen aparte aandacht aan de bijeenkomst maar heeft het alleen vermeld als onderdeel van de bouw- en Woonweken. De NMF heeft nog wel contact opgenomen met de lokale kranten (daar heeft het ook in gestaan) en via de website nmfdrenthe.nl en zobnzoektdrent.nl. Gemeente De Wolden heeft de bijeenkomst bekend gemaakt via de gemeentepagina in de huis-aan-huis krant en op hun website gebruikmakend van de posterafbeelding. Gemeente Meppel gaat de bijeenkomst bekend maken via de gemeentepagina in de huisaan-huis krant, op de website, social media en door gebruik te maken van driehoeksborden + Zon zoekt Drent poster die verspreid wordt in Meppel.

Beoordeling - Het animo voor zonne-energie is hoog. Dit blijkt uit de opkomst van de bijeenkomsten, mits goed gecommuniceerd. Het positieve effect blijkt ook uit de bezoekersaantallen op de website en de zonnekaarten en uit het feit dat na een goed bezochte bijeenkomst het aantal aanvragen voor zonneleningen en voor onafhankelijk advies van de zonnecoach toenemen. - Het belang van het investeren in de communicatie door gemeenten voor het aankondigen van bijeenkomsten aan de inwoners blijkt groot te zijn. In Assen was het effect van de huis-aanhuis uitnodiging overweldigend. De beperkte communicatie in Coevorden had een beperkte opkomst als gevolg en dat is jammer van de investering in de organisatie. NMF stuurt wel steeds persberichten en die komen wel in de lokale kranten, maar voor RTV Drenthe en Dagblad van het Noorden heeft het onvoldoende nieuwswaarde. Bij eventueel vervolg in 2015 is het daarom nodig de communicatie anders aan te pakken. Dat kan met een uitnodigingsbrief naar alle adressen met een geschikt dak die Mapgear kan leveren. Voorafgaand aan de start geven gemeenten voor een bepaalde datum aan of ze wel of niet meedoen, in plaats van gaandeweg aanhaken zoals in 2014 gebeurde. Dan kan er efficiënter gewerkt worden en in één keer planmatig de communicatie en organisatie van bijeenkomsten gepland worden. - Het aanbod van de bijeenkomsten sluit aan bij de behoeften van mensen. De reacties na afloop zijn positief. De mix van beschikbare middelen (lening, kaart), de inhoudelijke presentaties, een persoonlijk gesprek (met zonnecoach of ervaringsdeskundige) en de mogelijkheid direct een leverancier te benaderen vallen in de smaak. Dit wordt ondersteund door de informatie op de website en het voorlichtingsmateriaal. De bijeenkomsten vallen in de smaak en voorzien duidelijk in een behoefte en zijn aanleiding voor een impuls voor de besluitvorming van particuliere woningbezitters over de aanleg van systemen voor de opwekking van zonne-energie. Het succes van het concept ligt in de combinatie van het aanbod van informatie over geschiktheid van de eigen woning (zonnekaart), uitleg (presentaties en voorlichtingsmateriaal), regeling (zonnelening), begeleiding (ervaringsdeskundigen, zonnecoaches, uitleg regelingen) en de mogelijkheid direct een leverancier te benaderen. Tijdens de bijeenkomst in Tynaarlo was er verwarring over de rol van de toen aanwezige energiecoach van Noord-Nederland omdat hij, naast SNN, ook aanwezig was en informatie gaf over regelingen. De samenwerking met gemeenten is gedurende de campagne toegenomen. In enkele gemeenten is (nog) geen bijeenkomst gepland. Voorstellen - Streven naar een bijeenkomst per gemeente in de eerste helft van 2015 met duidelijke voorwaarden en taakverdeling vooraf, zoals actieve communicatie door de gemeente conform het voorstel van NMF met o.a. huis aan huis uitnodigen van inwoners. Dit op basis van het tevoren duidelijke afspraak wat betreft budget, inzet en PR. Organisatie van een bijeenkomst vindt alleen plaats bij akkoord over het totaalpakket voor samenwerking en over het plan.

21

-

-

De stand van SNN en de voorlichting over de regelingen wordt verzorgt door SNN en niet door de noordelijke energiecoach. Na 1 juli 2014 wordt alleen een bijeenkomst georganiseerd als de gemeente een uitnodiging laat bezorgen op alle adressen met een geschikt dak. Die adressen worden geleverd door Mapgear. Bij voortzetting in 2015 geven gemeenten voor 1 januari 2015 aan of ze wel of niet een bijeenkomst organiseren met NMF en provincie, conform een nog op te stellen en tevoren afgesproken plan.

22

4. ZON ZOEKT DRENT ALS PLATFORM EN LOKET

In dit hoofdstuk evalueren we de aanpak van het communicatietraject Zon zoekt Drent als platform en loket voor initiatiefnemers voor de aanleg van systemen voor het opwekken van zonne-energie. Gegevens Iedereen met vragen over zonne-energie en/of andere energie besparende maatregelen kan terecht op de forum website www.zonzoektdrent.nl. De (ervarings)deskundigen en de zonnecoaches beantwoorden hun vragen online en/of verwijzen ze naar de juiste persoon. De website ging online op 1 maart 2014. Zie bijlage met printscreens. De website had van 1 maart tot 1 juni 3.079 unieke bezoekers en 4.478 bezoeken. Het aantal vragen via het forum is minimaal. Wellicht is dit voor de (wat oudere) doelgroep in deze een minder geschikt medium. Er waren 136 bezoeken van de website van SNN voor zonneleningen, die via de website Zon zoekt Drent worden doorverwezen naar SNN. Dit waren 117 unieke bezoekers, waarvan sommigen dus meerdere keren de website bezochten.

Op de pagina zonnelening waren in totaal 174 paginaweergaven gehad van uiteindelijk 117 unieke bezoekers, waarvan enkelen dus vaker dan 1x hebben gekeken in bijvoorbeeld een herhaalbezoek (zij worden dan nog wel herkend van hun eerdere bezoek als ‘referals’ van zonzoektdrent.nl).

Het (al bestaande) Servicepunt Energie Lokaal Drenthe heeft als taak duurzame initiatieven van groepen mensen te ondersteunen en te stimuleren. Deze loketfunctie is feitelijk uitgebreid met het ondersteunen en stimuleren van individuele initiatiefnemers door de drie zonnecoaches die voor de inwoners van gemeenten. In het volgende hoofdstuk komen de uitvoering door de zonnecoaches aan de orde. Als gevolg van de campagne Zon zoekt Drent met gemeentelijke bijeenkomsten zijn er vijf groepen die zich bij het servicepunt hebben gemeld om gezamenlijke inkoop te organiseren. In het kader van de afspraken in het landelijke energieakkoord wordt een ondersteuningsstructuur voor gemeenten vorm gegeven voor de gebouwde omgeving. De gemeente Midden-Drenthe levert daarvoor de coördinator. Beoordeling De website wordt goed bezocht maar het gebruik van de platformfunctie via de website is beperkt. De beschikbare online functie voorziet kennelijk minder sterk in een behoefte dan de off line functie van rechtstreeks contact via bijeenkomsten, mail en telefoon. De informatie op de website, het loket en het platform heeft daarbij een ondersteunende functie.

23

Vanuit de gedachte dat voor de inwoner de gemeente eerste aanspreekpunt is voor onafhankelijk advies, ligt het voor de hand dat die functie door gemeenten wordt gerealiseerd. Die situatie is er nu niet, in twee gemeenten is een energieloket. In het kader van de ondersteuningsstructuur kan dit worden uitgebouwd. Provincie en gemeenten werken aan een communicatiestructuur voor de energietransitie in Drenthe. Het ligt voor de hand de huidige functie van het platform voor zonne-energie daarin te betrekken. Voorstellen - De platformfunctie opnemen in de provinciale structuur voor communicatie voor de energietransitie. - De loketfunctie met onafhankelijk advies onder verantwoordelijkheid van de gemeenten organiseren.

24

5. ZONNECOACHES

In dit hoofdstuk evalueren we de uitvoering van de advisering door de zonnecoaches. Gegevens In de bijlage is de taak van de zonnecoaches aangegeven. Tegelijk met de start van de campagne Zon zoekt Drent en de zonnetoer, zijn de zonnecoaches aangesteld. Zij voeren die taak uit op verzoek van de provincie in 2014 en geven advies aan potentiele initiatiefnemers. Hierin is voorzien om te borgen dat er onafhankelijk deskundig advies is voor particulieren. Anita Speelman is zonnecoach in Oost-Drenthe (Emmen, Coevorden, Aa en Hunze, Borger-Odoorn). Harry Kiers is zonnecoach in Zuidwest-Drenthe (Hoogeveen, De Wolden, Westerveld, Meppel). Delius Pit is zonnecoach in Noord-Drenthe (Midden-Drenthe, Assen, Tynaarlo, Noordenveld). De coaches zijn direct benaderbaar voor particulieren, rechtstreeks via mail of telefoon, via de website of op de publieksbijeenkomsten in de gemeenten waar zij aanwezig zijn, samen met ervaringsdeskundigen, voor ‘speeddates’. De zonnecoaches krijgen per e-mail diverse vragen binnen over de lening en de geschiktheid van daken. Ook is er vraag naar het helpen met het beoordelen van offertes. Per coach is er in de eerste fase gemiddeld zo’n 15 uur besteed aan begeleiding/advisering van inwoners van Drenthe. De zonnecoaches maken een verschillend aantal uren: noord 75 uur, oost 40 uren en zuidwest 15 uur. Vooral de zonnecoach van Noord-Drenthe heeft het druk. Dat hangt waarschijnlijk samen met het feit dat hier naar verhouding veel bezoekers van bijeenkomsten waren. Tijdens de gemeentelijke bijeenkomsten zijn er vooral veel gesprekken door de zonnecoaches, maar van hun diensten wordt buiten de bijeenkomsten om minder gebruik gemaakt dan verwacht. De bevindingen van één van de zonnecoaches over de zonnelening: - goed uit te leggen en is duidelijk voor de mensen - makkelijk aan te vragen (zelf ook gedaan nl…) - super lage rente op dit moment - onduidelijkheid over hoe verder als het budget op is - behandeltermijnen veel te lang

Beoordeling De inzet van de zonnecoach wordt blijkens de reacties gewaardeerd, vooral in combinatie met de publieksbijeenkomsten. De zonnecoach is inhoudelijk deskundig en onafhankelijk. De wereld van commerciële partijen, organisaties en adviseurs op het gebied van zonne-energie heeft zich de laatste jaren sterk ontwikkeld, zodat het ‘ontzorgen’ belangrijk is om als particulier de weg te vinden in het doolhof van informatie en aanbod. Uit de praktijk blijkt de behoefte en waardering dat de overheid hierin voorziet via een neutraal loket. Bij de start van de uitvoering van de regeling is hierin voorzien door de provincie, maar omdat de loketfunctie voor inwoners een taak van de gemeente is dit een tijdelijke voorziening van de provincie om het lanceren van de regeling te begeleiden. Voorstellen - Onder verantwoordelijkheid van de gemeenten de energieloketfunctie en onafhankelijke advisering van inwoners vorm geven. - De provincie trekt zich na de uitvoering van de campagne Zon zoekt Drent in 2014 terug als opdrachtgever en financier voor de zonnecoaches.

25

6. REALISATIE EN GEBRUIK VAN DE ZONNEKAART VAN DRENTHE

In dit hoofdstuk evalueren we de vormgeving, het realiseren en het gebruik van de zonnekaart. Gegevens Naar aanleiding van een initiatiefvoorstel Energiepotentiekaart Drenthe is eind 2013 de Energiepotentiekaart Drenthe aan Provinciale Staten van Drenthe voorgelegd. Besloten is de Energiepotentiekaart Drenthe digitaal te publiceren als Energieatlas Drenthe. Een digitale atlas is toegankelijk en kan structureel worden geactualiseerd. Een van de voornemens was het verbeteren van de zonnekaart. Dit is gerealiseerd met de Zonnekaart Drenthe. Iedere gemeente in Drenthe heeft een eigen zonnekaart waarop particuliere huisbezitters direct kunnen zien hoe geschikt de eigen woning is voor het plaatsen van zonnepanelen. De zonnekaart bevat een rekenmodule waarmee kosten en opbrengsten worden weergegeven. Alle gemeentelijke zonnekaarten zijn samen gebundeld op de website www.drenthe.zonnekaart.nl. In bijlage 1 is een voorbeeld opgenomen. Naast de module voor particuliere huizenbezitters is er ook een module voor bedrijven gemaakt. Deze module bevat een aangepast rekenprogramma waarmee bedrijven inzicht krijgen in de kosten en opbrengsten van zonnepanelen. De zonnekaart is gefaseerd vorm gegeven. De kaart is per gemeente gemaakt, te beginnen met de gemeenten die direct aangaven dat zij wilden samenwerken bij de realisatie. In de eerste fase van de campagne Zon zoekt Drenth tot 1 mei 2014 gingen de zonnekaarten online voor de gemeenten Hoogeveen, Noordenveld, Assen, Midden-Drenthe, Coevorden en Aa en Hunze. De zonnekaart heeft een prominente rol tijdens de publieksbijeenkomsten bij de communicatie over de zonnelening en de zonnetoer in het kader van de campagne Zon zoekt Drent. Het is een groot succes, veel inwoners hebben interesse in de zonnekaart en zonnelening. Tijdens de bijeenkomsten per gemeente is de kaart online te raadplegen ter plaatse met deskundige begeleiding om vragen te beantwoorden. Hiervan wordt druk gebruik gemaakt. Het is natuurlijk ook gewoon leuk je eigen adres in te voeren en je woning in beeld te krijgen met daarbij de gegevens over de geschiktheid van je eigen dak voor de aanleg van zonnepanelen of zonneboiler. In presentaties wordt de werking van de kaart uitgelegd en ter plaatse kunnen belangstellenden op de informatiemarkt de kaart raadplegen op het scherm samen met een medewerker van het bedrijf Mapgear die de kaart produceerde. Bezoekers kunnen zo direct de mogelijkheden van het opwekken van zonne-energie op hun woning bekijken via de zonnekaart. Alle zonnekaarten zijn sinds 26 mei online, bezoekersaantallen in totaal: 8.125 unieke bezoekers en 10.672 bezoeken. Zie tabel. Bezoekersaantallen vanaf lancering tot en met 3 juni 2014 Gemeente Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden De Wolden Emmen Hoogeveen Meppel Midden-Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld

Datum lancering 1 april 3 april 24 april 1 april 29 april 16 mei 21 februari 29 april 2 april 5 maart 24 april 27 mei

Bezoekers 823 3.993 76 604 174 61 1.393 250 771 1.829 417 281 10.672

Unieke bezoekers 624 2.986 59 499 139 53 1.040 189 553 1.440 326 217 8.125

26

De zonnekaart wordt niet alleen gebruikt door particulieren, maar ook door bedrijven. Daarom is gestart met het maken van een bedrijvenmodule. Er is onderzoek gedaan naar de benodigde parameters en fiscale aspecten die van toepassing zijn bij bedrijven. Nu wordt de rekenmodule die aan de Zonnekaarten gekoppeld gaat worden opgezet. Ook zal er een aangepast grafisch ontwerp gemaakt worden, zodat er een extra keuzescherm of -knop wordt ingebouwd waarop mensen kunnen kiezen voor de bedrijven-berekening. De planning is de testversie van deze module medio juli op te leveren. Beoordeling Geconstateerd wordt dat het aantal bezoekers van de zonnekaart van een gemeente hoog is als ook het aantal bezoekers van de gemeentelijke bijeenkomst hoog is. Dit is een bevestiging van het belang van de samenhangende aanpak. Het belang van de zonnekaarten blijkt uit de hoge bezoekersaantallen op de websites van de zonnekaarten. De kaarten voorzien duidelijk in een behoefte. Het aanbod sluit aan bij de behoefte van mensen, waarbij de kaart een basaal onderdeel is van het totaalpakket van de mix van informatie over de geschiktheid van het eigen dak via zonnekaart, informatie over financiële regelingen, inhoudelijke presentaties, een persoonlijk gesprek met zonnecoach of ervaringsdeskundige en de mogelijkheid direct een leverancier te benaderen.De cijfers tonen aan dat de kaarten veel worden bekeken. Ook tijdens de bijeenkomsten blijkt dat. De zonnekaart per gemeente is op kosten van de provincie aangeschaft. Voorstellen - Onderdeel van het plan voor de totaalaanpak is het in standhouden van de zonnekaart door de gemeenten, door minimaal vier jaar hosting en onderhoud van de kaart per gemeente, al dan niet in samenwerking met plaatselijke installateurs. - Over de totaalaanpak en de deelname daarover met de gemeente een afspraak maken zodat er duidelijkheid over is per 1 januari 2015. - De provincie heeft aanschaf gefinancierd en één jaar onderhoud, zodat de zonnekaart in de betreffende gemeente na één jaar niet meer online is als er geen opdracht aan Mapgear is gegeven door de gemeente voor hosting en vervolgonderhoud.

27

7. DE INHOUD VAN DE REGELING

In dit hoofdstuk evalueren we de inhoud van de regeling zelf. Gegevens Wat betreft de bepalingen van de regeling is er door SNN geconstateerd dat het gewenst is een bepaling op te nemen dat er een maximum termijn van drie maanden geldt voor reserveren van het budget. In de toelichting van de regeling komt de wenselijkheid van certificering aan de orde, daarom wordt hier ook op ingegaan. Voor installateurs van zonne-energie is er een speciaal register van de Stichting Erkenning Installatiebedrijven (SEI), waarin de gecertificeerde instal-lateurs zijn vermeld op basis van hun specifieke expertise. Het te verwachten voordeel van certificering is zekerheid van kwaliteit voor de opdrachtgever / klant en concurrentievoordeel in de markt voor de opdrachtnemer / installateur. Er is contact opgenomen met de belangenorganisatie van installateurs, de contactpersoon van Energy College en de Drentse Energie Organisatie om dit punt te verkennen. De constatering is dat de branche in Drenthe uit zich zelf geen actie onderneemt om specifiek voor installatie van systemen voor zonne-energie zich te certificeren. Hoewel men is gebaat bij certificering, ziet men blijkbaar geen noodzaak of vindt men kosten en moeite niet in verhouding staan tot het nut. Als de overheid certificering bijvoorbeeld voorschrijft in combinatie met een beperkte financiële ondersteuning, zou dat een impuls voor de bedrijven kunnen zijn om dat alsnog te doen. Bij koppeling aan een regeling als voorwaarde, moet de omvang en looptijd van die regeling substantieel zijn om als motivatie te dienen. De impuls ontbreekt als in de markt vrijwel alle opdrachten worden gegeven zonder gebruik maken van dergelijke regelingen en die opdrachtgevers geen voorwaarden stellen. Van die situatie is nu geen sprake, daarom moet het worden overgelaten aan de marktwerking. Het wordt anders als omvang en duur van de regeling substantieel toenemen. In het kader van de noordelijk afspraken wordt onderzocht of vereenvoudiging en uniformering van noordelijke regelingen mogelijk is.

Wat betreft de inhoud van de regeling van de zonnelening ten opzichte van overige regelingen is geinventariseerd welke er zijn en is beoordeeld in hoeverre er vereenvoudiging mogelijk is. Op het moment van het opstellen van dit rapport zijn er bestaande regelingen voor het financieel ondersteunen

28

van het uitvoeren energiemaatregelen voor particuliere woningeigenaren. Het betreft regelingen op landelijk, noordelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau. Hier volgt een globaal overzicht.

Nationaal

Energiebespaarlening

Rente 3,4 % - 3,8 % Investering € 2.500 - € 25.000 Looptijd 7 – 10 jaar

De Wolden

Duurzaamheidssubsidie starters

Subsidie 30 % Investering € 1.000 - € 5.000

Energiebesparingsregeling

Subsidie 20% Investering € 5.000 minimaal Maximaal € 3.200 subsidie Rente 3 % korting Investering € 2.500 - € 25.000 Looptijd 10 – 15 jaar Subsidie 20 % Investering € 3.000 minimaal Maximaal € 2.000 subsidie Rente 3 % korting Investering € 2.500 - € 25.000 Looptijd 10 – 15 jaar Rente 3 % korting Investering € 2.500 - € 25.000 Looptijd 10 – 15 jaar

Emmen

Duurzaamheidslening

Hoogeveen

Energiebesparingsregeling

Duurzaamheidslening

Meppel

Duurzaamheidslening

Provincie

Duurzaamheidslening Noord-Nederland Zonnelening

Energiepremie

Rente 3 % korting Investering € 2.500 - € 15.000 Looptijd 10 – 15 jaar Rente 3 % korting Investering € 2.500 - € 7.500 Looptijd 10 Subsidie € 3.050 maximaal Minimaal 3 maatregelen

Beoordeling De eerder genoemde maximale termijn voor reservering van het aangevraagde budget door een bepaling hierover in de regeling toe te voegen bij voortzetting in 2015. De zonnelening voegt iets toe in het palet van regelingen en dat is positief. Echter, gezien de diversiteit van regelingen die in een bepaalde gemeente gelden, is het gewenst te verkennen of het mogelijk is de provinciale en gemeentelijke regelingen op één noemer te brengen. Bijvoorbeeld door het vormen van één regeling voor duurzaamheidsleningen voor particuliere woningbezitters. Het is door SVn mogelijk op basis van één regeling aparte fondsen van provincie en gemeente te beheren. Hierbij kan mogelijk worden aangesloten bij het in noordelijk verband (door)ontwikkelen van financieringsinstrumenten voor energiemaatregelen in de gebouwde omgeving, onder leiding van de gemeenten Leeuwarden en Assen en in samenwerking met de financiële sector. De ervaring met de zonnelening kan in dat proces worden ingebracht. Voorstellen

29

-

-

Regeling aanpassen per 1 januari 2015 als het van kracht worden wordt voortgezet in 2015, door het toevoegen van een bepaling dat budget voor een aanvrager maximaal drie maanden wordt gereserveerd ten behoeve van de afronding van de aanvraagprocedure. Provincie verkent met gemeenten de mogelijkheid van een uniforme regeling en nodigt hiertoe in ieder geval de gemeenten uit die nu een eigen regeling hebben.

BIJLAGE 1 UITVOERINGSBESLUIT DUURZAAMHEIDSLENING HERNIEUWBARE ENERGIE (ZONNELENING)

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

BIJLAGE 2 VERDEELSLEUTEL 2015

Aantal inwoners per 1 mei 2014 Gemeente Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden Emmen Hoogeveen Meppel Midden-Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld De Wolden

Aantal 25.286 67.331 25.603 35.688 107.915 54.711 32.894 33.325 31.123 32.523 18.910 23.615

Drenthe Bron: CBS (voorlopige cijfers)

488.924

Aa en Hunze Assen Borger-Odoorn Coevorden De Wolden Emmen Hoogeveen Meppel Midden-Drenthe Noordenveld Tynaarlo Westerveld Totaal

Inwoners 25.286 67.331 25.603 35.688 23.615 107.915 54.711 32.894 33.325 31.123 32.523 18.910 488.924

Rekenfactor 0,0517177 0,1377126 0,0523660 0,0729929 0,0482999 0,2207194 0,1119008 0,0672784 0,0681599 0,0636561 0,0665195 0,0386768 1,0000000

Bijdrage 62.061 165.255 62.839 87.592 57.960 264.863 134.281 80.734 81.792 76.387 78.824 46.412 1.200.000

13

BIJLAGE 3 BRIEF AAN GEMEENTEN

14

15

16

17

BIJLAGE 4 CAMPAGNE ‘ZON ZOEKT DRENT’ 1. Doel Het grootschalig stimuleren van zonne-energie in Drenthe. Subdoelen: 1. Bekendmaken van de zonnekaart Drenthe. 2. Bekendmaken van de zonnelening en andere aanverwante regelingen. 3. Ontzorgtraject voor de aanschaf van zonnepanelen door individuen en collectieven.

2. Aanleiding en achtergrond De groei van het aandeel duurzame energie blijft achter bij de gestelde doelen. Drenthe kan de energiedoelstelling voor 2020 bovendien alleen halen als ook zonne-energie een belangrijk deel uitmaakt van het pakket met duurzaam opgewekte energie. In Drenthe zijn meerdere succesvolle initiatieven op het gebied van zonne-energie, vooral van particulieren. Ondanks dat is in 2012 toch maar een bescheiden vermogen aan zonnepanelen op daken van woonhuizen, utiliteitsgebouwen en bedrijven terechtgekomen. Halverwege 2013 werd voor meer dan 20 Mw aan zonne-energie opgewekt. Daarmee is de potentie in de gebouwde omgeving nog lang niet benut. Door diverse maatregelen en ontwikkelingen is de (particuliere) aanschaf en plaatsing van zonnepanelen de afgelopen jaren steeds aantrekkelijker geworden, o.a. ook met de nieuwe ‘Duurzaamheidslening hernieuwbare energie ’van de provincie Drenthe (najaar 2013). Ook heeft de provincie Drenthe de zonnekaart aangeschaft, waarmee de zonne-potentie voor geheel Drenthe in kaart kan worden gebracht. Diverse campagnes elders in het land laten zien, dat door gerichte promotie en onafhankelijke voorlichting en ontzorging de aanschaf van zonnepanelen verder kan worden gestimuleerd. Hierdoor kan de groei van het aandeel zonne-energie sterk toenemen. Met de campagne ‘Zon zoekt Drent’ willen we mogelijkheden van zonne-energie voor particulieren samen met overheden en marktpartijen provincie breed onder de aandacht brengen en met onafhankelijke voorlichting en adviezen de interesse voor aanschaf verder vergroten.

3. Doelgroepen en partners •

• •

•

•

Onze primaire doelgroep zijn geïnteresseerde inwoners/ particuliere woningeigenaren en collectieven. Het communicatietraject richt zich op hun om de lening, kaart en andere regelingen toe te lichten en hen te ontzorgen bij het aanschaftraject voor zonnepanelen. De provincie Drenthe is de voornaamste samenwerkingspartner. Ervaringsdeskundigen/ambassadeurs zijn meer samenwerkingspartner dan doelgroep, maar moeten eerst benaderd en betrokken worden. In het voorbereidingstraject zijn zij wel doelgroep. Gemeenten zijn in eerste instantie een doelgroep om te benaderen met de vraag of zij samenwerkingspartner willen worden bij de toepassing van de zonnekaart en zonnelening. Bij de uitwerking van de bijeenkomsten zijn zij (het liefst) samenwerkingspartner. Lokale energieleveranciers, coöperaties en energie groepen worden betrokken als technische deskundigen met betrekking tot zonnepanelen.

18

4. Aanpak De potentiele interesse in zonne-energie is groot, het aantal mensen dat tot daadwerkelijke stappen en aanschaf overgaat is nog relatief beperkt. In overleg en samenwerking met de provincie Drenthe en gemeenten gaan we de volgende stappen ondernemen om het aantal Megawatt zonne-energie in Drenthe verder te laten toenemen. • De zonnekaart onder de aandacht brengen van een breed publiek: het inrichten en uitvoeren van een bewustwordingscampagne, die particuliere woningeigenaren inzicht geeft in de zonne-potentie van hun eigen daken. • Ervaringsdeskundigen inzetten als onafhankelijke experts om de drempel te verlagen bij de aanschaf van zonnepanelen. Mensen met zonnepanelen helpen mensen met interesse in zonnepanelen: zij helpen de gevraagde informatie over opbrengsten, baten en kosten, technische informatie, geschikte leveranciers, etc op laagdrempelige wijze dichtbij huis te brengen. Hiervoor hebben we: o 26 ambassadeurs op zonnegebied: ervaringsdeskundigen, mensen die weten wat een zonnepaneel is en hoe het werkt. o 50 lokale energie initiatieven en, via samenwerking met andere partijen, honderden dorpen, wijkverenigingen en buurtschappen waar gezamenlijke zonne-inkoop mogelijk is. o een breed netwerk met zonneleveranciers in Drenthe en omstreken. • Voorlichting geven over praktische middelen om de aanschaf van zonnepanelen te vergemakkelijken, zoals de zonnelening, de Postcoderoos, de nieuwe regeling ‘Verlaagd tarief’, etc. • Ontzorging bij daadwerkelijke aanschaf zonnepanelen: Servicepunt, zonnecoaches.

5. Middelen De aanschaf van zonnepanelen wordt op deze manier met vier middelen tot een verder stadium gebracht: Middel Zonnekaart Ervaringsdeskundigen Voorlichting m.b.t. ondersteunende middelen en regelingen Servicepunt Energie Lokaal Drenthe met zonne-coach

Doel Zonne-potentie in kaart brengen (Is mijn dak geschikt?) Vragen potentieel geïnteresseerden beantwoorden Extra stimuli geven om tot aanschaf over te gaan Ondersteuning en ontzorging bij concrete aanschaf

6. Activiteiten 1. Zonnetour Drenthe: Zon zoekt Drent In het voorjaar 2014 gaat de ‘zonnetour Drenthe’ van start. De Natuur en Milieufederatie Drenthe gaat samen met de provincie en gemeenten voor meer megawatt zonne-energieopwekking in Drenthe. Hiervoor organiseren zij een zonnetour door Drenthe. Aanleiding is de mogelijkheden van de aangeschafte zonnekaart en een nieuwe lening voor zonne-energie, de zonnelening. Met de zonnekaart is binnen een paar muisklikken te zien of een dak geschikt is voor zonnepanelen. De nieuwe zonnelening geeft particuliere woningeigenaren de kans via een gunstige lening zonnepanelen en of zonneboilers aan te schaffen. Het SER akkoord maakt het voor groepen bewoners finan-

19

cieel interessanter. Door deze ontwikkelingen is het nog aantrekkelijker om juist nu zelf zonne-energie op te wekken. De zonnetour start met bijeenkomsten in de gemeentes Hoogeveen, Noordenveld en Aa en de Hunze. Tijdens deze bijeenkomsten worden de zonnekaart en de zonnelening geïntroduceerd en kunnen geïnteresseerden rechtstreeks aan (ervaring)deskundigen en zonnecoaches hun vragen voorleggen. Na evaluatie van de eerste drie bijeenkomsten wordt besloten of de bijeenkomsten ook in andere geinteresseerde gemeenten zal plaatsvinden. Producten Drie bijeenkomsten in drie verschillende gemeenten, waarbij bezoekers: • In staat zijn gesteld de mogelijkheden van zon op hun woning te bekijken via de zonnekaart. • Geïnformeerd worden over de zonnelening en andere regelingen omtrent zonne-energie en energie besparing. • In staat gesteld worden om life of online met de ervaringsdeskundigen en zonnecoaches te spreken. • De mogelijkheid geboden krijgen technische deskundigen te raadplegen. • Gestimuleerd en ondersteund worden om een gezamenlijk inkooptraject te starten (doorverwijzen naar servicepunt). 2. Pr-campagne De provincie Drenthe en de NMF Drenthe creëren rondom de zonnekaart, zonnelening en aanverwante regelingen een pr-campagne. Deze start 1 maart 2014. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan waarom inwoners wel of niet zonnepanelen nemen. De terugkerende redenen om niet tot aanschaf over te gaan zijn de financiering en de ‘rompslomp’ die de aanschaf van zonnepanelen oplevert. Goede communicatie ontzorgt inwoners en maakt de stap om tot concrete aanschaf over te gaan makkelijker. De zonnetour, het online forum, de zonnekaart, de zonnelening, aanverwante regelingen en de zonnecoaches worden bekend gemaakt onder een zo breed mogelijk publiek. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van diverse middelen: • Alle samenwerkende partners zetten hun gangbare kanalen (website, nieuwsbrieven, gemeentepagina’s in huis-aan-huis kranten) actief in en benaderen op actieve wijze hun doelgroepen. • We werken samen met het Dagblad van het Noorden en de regionale en lokale huis-aan-huis kranten. Hun wordt regelmatig persberichten en/of interviews aangeboden. • Het voorlichtingspakket wordt rondgestuurd naar ieder loket. Dit houdt in dat in totaal 10.000 exemplaren folders (over de lening, de kaart, aanverwante regelingen en de aanschaf van zonnepanelen) verspreid worden over 17 locaties in Drenthe , waaronder de 12 gemeenten, SNN, KEI, Natuur en Milieufederatie Drenthe, provincie Drenthe en ook bij de bijeenkomsten. • Optioneel voor de tweede fase is de inzet van een opvallende promotie bus, die ‘op bestelling’ in de straat, dorp of wijk voorlichting kan komen geven en een advies aan huis van de zonnecoach of Servicepunt. De bus is voorzien van het benodigde voorlichtingsmateriaal en demonstratiemateriaal op gebied van zonne-energie. De bus dient tegelijk als opvallende blikvanger. Producten • Een pakket voorlichtingsmateriaal over de zonnekaart, de zonnelening en de aanschaf van zonnepanelen (individueel of collectief). Dit wordt verspreid onder alle gemeenten in Drenthe, SNN, KEI, Servicepunt Energie Lokaal Drenthe etc. Dit pakket wordt aangevuld met materiaal over andere relevante regelingen, zoals de duurzaamheidslening

20 • •

• • •

Aankondigingen en uitnodigingen voor de bijeenkomsten via huis-aan-huis kranten in de diverse deelnemende gemeenten. Een reeks artikelen in het Dagblad van het Noorden met interviews met ervaringsdeskundigen over de aanschaf van zonnepanelen en wat ze allemaal zijn tegen gekomen. Hierbij wordt verwezen naar de zonnetour bijeenkomsten. Twee artikelen in ‘Drenthe Dichtbij’. Persberichten via diverse media van de partners (websites, social media, nieuwsbrieven). Promotie bus ‘zon zoekt Drent’ voorzien van het benodigde voorlichtingsmateriaal en demonstratiemateriaal heeft (optioneel in fase 2)

3. Ontzorging bij daadwerkelijke aanschaf zonnepanelen: Servicepunt, zonnecoaches Mensen die daadwerkelijk zonnepanelen willen aanschaffen komen vaak nog tal van praktische en technische vragen tegen. Om deze mensen te ontzorgen en de weg naar de daadwerkelijke aanschaf van zonnepanelen te vergemakkelijken, bieden wij ze de volgende mogelijkheden: Online forum Iedereen met vragen over zonne-energie en/of andere energie besparende maatregelen kan terecht op de forum website www.zonzoektdrent.nl. De (ervarings)deskundigen en de zonnecoaches beantwoorden hun vragen online en/of verwijzen ze naar de juiste persoon. Zonnecoaches Daarnaast zijn er in Drenthe drie zonnecoaches beschikbaar, die per regio (Zuidwest, Zuidoost en Noord-Drenthe) individuen ondersteunen door middel van technische en financiële kennis ten aanzien van de opwekking van zonne-energie. De zonnecoach licht individuen voor over de voordelen van zonne-energieopwekking met zonnepanelen en zonneboilers. De zonnecoach heeft kennis over de kosten en opbrengsten van zonnepanelen, salderen, terugleververgoeding en BTW-teruggave en de kosten en opbrengsten van zonneboilers. Ook kan de zonnecoach individuele bewoners helpen met het vinden van een geschikte leveranciers/installateurs en meehelpen met het invullen van hun aanvraag voor een energielening. De inzet van de zonnecoaches wordt gecoördineerd door de Natuur en Milieufederatie Drenthe. De zonnecoach stemt zijn of haar werkzaamheden af met het Servicepunt Energie Lokaal Drenthe. Dit Servicepunt heeft als taak duurzame initiatieven van groepen mensen te ondersteunen en te stimuleren. De Natuur en Milieufederatie draagt zorg voor samenwerking en afstemming van de inzet. Taken van de zonnecoaches (zie ook bijlage 1) 1) De zonnecoaches zijn aanwezig bij de bijeenkomsten van de zonnetour Drenthe. Zij nemen zitting bij de speeddates, waarbij ze inwoners direct kunnen helpen met hun vragen. Dit doen ze samen met de ervaringsdeskundigen. 2) De zonnecoaches beantwoorden online vragen van inwoners via het forum www.zonzoektdrent.nl. 3) De zonnecoaches hebben elke maand een plenair overleg met elkaar, de provincie en de Natuur en Milieufederatie Drenthe. 4) afhankelijk van de vraag, bezoekt de zonnecoach of het servicepunt ‘op bestelling’ een straat, wijk of dorp met behulp van de promotie bus ‘Zon zoekt Drent’. 5) De zonnecoach is per mail en telefonisch bereikbaar op nader te bepalen uren. In overleg met de gemeenten, is de zonnecoach aanwezig tijdens één van de gemeentelijke spreekuren (inloopavond). Dit wordt vooraf breed gecommuniceerd via de gemeentelijke kanalen. Servicepunt Naast de individuele huishoudens, die zonnepanelen willen aanschaffen, zijn er ook mensen die dit collectief willen aanpakken. Gezamenlijke inkooptrajecten zorgen ervoor dat particulieren worden ontzorgd en bieden mogelijkheden voor prijsvoordelen voor de deelnemers. De trajecten bieden kans op een snelle plaatsing van veel panelen in buurten en dorpen. Iedereen kan een gezamenlijk inkooptraject voor zijn of haar omgeving opzetten. Voor straten, buurten of dorpen die aan de hand van de

21

Zonnetourbijeenkomsten gezamenlijk aan de slag willen met het inkopen van zonnepanelen vervult de Natuur en Milieufederatie de ondersteuningsfunctie vanuit het Servicepunt Energie Lokaal Drenthe. Voor de extra ondersteuning van groepen op gebied van collectieve aankoop zonne-energie wordt per groep 4 uur begroot. Producten Dankzij de opgezette ontzorgstructuur zijn tal van praktische en technische vragen opgelost bij Drentse inwoners. • Forumwebsite www.zonzoektdrent.nl waarop inwoners een poel van (ervarings)deskundigen direct online kunnen raadplegen. • (Ervarings)deskundigen helpen mensen met interesse in zonnepanelen bij het verkrijgen van de gevraagde informatie over opbrengsten, baten en kosten, technische informatie, geschikte leveranciers, etc. • De zonnecoaches hebben individuen ontzorgd en begeleid bij de concrete offerte aanvraag en aanschaf van zonnepanelen op individueel niveau. • Het Servicepunt heeft ondersteuning verricht bij groepen bewoners die als collectief zonnepanelen willen aanschaffen voor hun straat, wijk of dorp.

7. Tussentijdse evaluatie De campagne start op 1 maart met actieve communicatie naar buiten over de zonnelening, de zonnekaart, aanverwante regelingen en de bekendmaking van de zonnetour. De zonnetour start met de eerste drie bijeenkomsten in de gemeenten Hoogeveen, Aa & Hunze en Noordenveld. Tijdens deze bijeenkomsten wordt een eerste ervaring opgedaan met deze opzet en ook met de inzet van ervaringsdeskundigen en zonnecoaches. Begin april vindt een tussentijdse evaluatie plaats van deze eerste fase met voorlichtingsbijeenkomsten en de inzet van de ervaringsdeskundigen en zonnecoaches. Afhankelijk van de opbrengst wordt het traject verder doorgezet naar andere gemeenten of wordt ingezet op het organiseren van bijeenkomsten op aanvraag door middel van inzet van een promotie bus. Ook de inzet van de zonnecoach en ervaringsdeskundigen wordt geëvalueerd en desgewenst anders ingericht. Op deze manier kan zo direct mogelijk ingespeeld worden op de vraag van de particulier en kan de aanpak daarop worden toegespitst.

8. Organisatie Voor de coördinatie en afstemming van de campagne is er een projectgroep samengesteld, bestaande uit: Arjan van Harten, voorzitter projectgroep en zonnelening, provincie Drenthe. Yannick Wassmer, communicatie, provincie Drenthe. Thea Harmelink, zonnekaart, provincie Drenthe. Ugo Lever, duurzaamheidslening NNL, provincie Drenthe. Judith Boekel, coördinatie en communicatie, Natuur en Milieufederatie Drenthe. Joelle Westra, communicatie-ondersteuning, Natuur en Milieufederatie Drenthe. Jannetje Kolijn en Harry Kiers, gemeente Hoogeveen. De campagne ‘Zon zoekt Drent’ is een samenwerkingsproject tussen provincie Drenthe, Drentse gemeenten, SNN en de Natuur en Milieufederatie Drenthe. De provincie Drenthe is verantwoordelijk voor de zonnelening en zonnekaart. Dit doen zij in samenwerking met de betreffende gemeenten. Gemeenten vervullen hierbij een belangrijke rol naar hun inwoners. SNN is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de leningen. De Natuur en Milieufederatie Drenthe coördineert de campagne en de pr en organiseert de bijeenkomsten. De coördinatie van de zonnecoaches valt ook onder hun verantwoordelijkheid als onderdeel van de campagne.

22

9. Fasering Voorbereidingsfase

December 2013- februari 2014

-

-

-

Uitvoeringsfase

Maart – april 2014

Tussentijdse evaluatie

Eind april 2014

-

-

Vervolg uitvoeringsfase

Mei- oktober 2014

-

Tussentijdse evaluatie lening en kaart Eind evaluatie

1 Juli 2014

-

November 2014

-

Interne communicatie naar betrokken partners (gemeenten, SNN, KEI, etc) (per mail en DEKO op 11/3) e 1 3 bijeenkomsten voorbereiden Voorlichtingsmateriaal maken Ervaringsdeskundigen benaderen Vacatures zonnecoaches uitzetten en procedure starten Forum website maken Bepalen en inrichten ontzorgtraject (met rol en taken Servicepunt + zonnecoach) Mogelijkheden promotie bus uitzoeken

Start campagne ‘Zon zoekt Drent’ Eerste 3 bijeenkomsten (Hoogeveen, Noordenveld, Aa & Hunze) Start ontzorgtraject Bijeenkomst met provincie, gemeenten, etc over vervolg zonnetour en inzet ervaringsdeskundigen en zonnecoaches Evaluatie mbt inzet uren en middelen vervolg campagne Go/no go vervolg Bijeenkomsten in overige geïnteresseerde gemeenten of op aanvraag Vervolg campagne Doorlopende communicatie en ontzorging Zonnelening en zonnekaart worden geevalueerd Opbrengsten en resultaten zonnetour, ontzorgtraject en publiciteit en mogelijk vervolg

23

BIJLAGE 5 INZET ZONNECOACHES DRENTHE Achtergrond In Drenthe worden zonnecoaches gezocht voor de regio’s Zuidwest, Zuidoost en Noord- Drenthe. de zonnecoaches zijn onderdeel van de zonnetour Drenthe die 1 maart 2014 start. De zonnetour Drenthe is een samenwerking tussen de provincie Drenthe, De Natuur en Milieufederatie Drenthe, de Drentse gemeenten en SNN. Doel van de zonnetour is het grootschalig stimuleren van zonne-energie. Tijdens de zonnetour wordt de zonnekaart geïntroduceerd, waarop inwoners kunnen zien of hun dak geschikt is voor zonnepanelen, worden diverse stimuleringsregelingen toegelicht en worden ervaringsdeskundigen, het Servicepunt Energie Lokaal Drenthe en de zonnecoaches ingezet om inwoners te ontzorgen bij de aanschaf van zonne-energie. Primaire doelen zijn: 1. Bekendmaken van de zonnekaart Drenthe. 2. Bekendmaken van de zonnelening en andere aanverwante regelingen. 3. Ontzorgtraject van individuele aanvragen voor de aanschaf van zonne-energie. Taken van de zonnecoach De zonnecoach stimuleert de toepassing van Zonne-energie in Drenthe door het geven van onafhankelijke informatie aan en ondersteuning van individuele woningeigenaren op het gebied van zonneenergie. Eén van de regelingen waar inwoners van Drenthe gebruik van kunnen maken is de zonnelening. De zonnelening kan vanaf 1 maart 2014 aangevraagd worden door particuliere woningeigenaren, voor het installeren en aanschaffen van zonnepanelen en zonneboilers. De zonnecoach kan individuen informeren over deze lening en hun helpen bij de aanvraag. Daarnaast ondersteunt de zonnecoach individuen door middel van technische en financiële kennis ten aanzien van de opwekking van zonne-energie. De zonnecoach licht individuen voor over de voordelen van zonne-energieopwekking met zonnepanelen en zonneboilers. De zonnecoach heeft kennis over de kosten en opbrengsten van zonnepanelen, salderen, terugleververgoeding en BTW-teruggave en de kosten en opbrengsten van zonneboilers. Ook kan de zonnecoach individuele bewoners helpen met het vinden van een geschikte leveranciers/installateurs en het beoordelen van offertes. Functie-eisen De zonnecoach is zeer goed op de hoogte van de zonnelening, de voorwaarden en aanvraagen toekenningsprocedure. De zonnecoach is zeer goed op de hoogte van de technische en financiële aspecten van zonnepanelen, omvormers en zonneboilers. De zonnecoach is goed op de hoogte van de ontwikkelingen binnen de markten van zonnepanelen, omvormers en bevestigingsmaterialen. De zonnecoach is goed op de hoogte van de werking en aannames van en achter de zonnekaart en kan woningeigenaren op basis daarvan een evt. aangepast advies geven. De zonnecoach heeft zelf ervaring opgedaan met het aanvragen van offertes voor de aanschaf van zonnepanelen en de installatie daarvan. De zonnecoach is bekend met de installatiebranche voor zonne-energie in Drenthe. De zonnecoach is ook bekend met andere financieringsinstrumenten voor energiebesparing in particuliere woningen (duurzaamheidslening). De zonnecoach is een onafhankelijk adviseur en dus niet op enige manier verbonden met een leverancier van zonnepanelen of zonneboilers. Meer informatie De zonnecoaches worden ingezet binnen de campagne ‘Zon zoekt Drent’, die loopt van 1 maart t/m 31 december 2014. De zonnecoaches worden gecoördineerd door de Natuur en Milieufederatie Drenthe. De zonnecoach stemt zijn of haar werkzaamheden af met het Servicepunt Energie Lokaal Drenthe. Dit Servicepunt heeft als taak duurzame initiatieven van groepen mensen te ondersteunen en te stimuleren. De zonnecoaches kunnen aan de Hertenkamp 6 te Assen kantoor houden.

24

BIJLAGE 6 WEBSITE ZON ZOEKT DRENT

25

26

BIJLAGE 7 ZONNEKAART DRENTHE

Voorbeeld Zonnekaart, afgebeeld is het provinciehuis op Zonnekaart Assen Hieruit blijkt dat het dak zeer geschikt is. Er liggen dan ook zonnepanelen op het dak!

27

BIJLAGE 8 AANTAL INSTALLATIES VOOR HET OPWEKKEN VAN ZONNESTROOM IN DRENTHE

KV= kleinverbruikers Binnen deze categorie behoren alle PV-installaties (zonnepanelen) bij een kleinverbruik (KV) aansluiting (tot 3x80 Ampère). Dit zijn hoofdzakelijk particulieren, maar kunnen ook winkels, scholen of andere kleinere bedrijven zijn. Bron: Energie in Beeld, Enexis. De cijfers zijn lager dan de werkelijke productie omdat de gegevens van netwerkbeheerder Rendo ontbreken (Hoogeveen en omgeving).

28

BIJLAGE 9 CHECKLIST EN STAPPEN OFFERTE AANVRAAG ZONNELENING

29

30

31

BIJLAGE 10 VOORBEELD PROGRAMMA INFORMATIEBIJEENKOMST

32

33

34

BIJLAGE 11 RAPPORTAGE SAMENWERKINGSVERBAND NOORD NEDERLAND

35

36

BIJLAGE 12 COMMUNICATIEMATERIAAL ZON ZOEKT DRENT

37

38