protestants christelijke school voor voortgezet onderwijs RACHMANINOWLAAN gymnasium – atheneum – havo Rachmaninowlaan 2 5653 AT Eindhoven T : 040-251 62 21 F : 040-257 13 28 E:
[email protected]
Datum : november 2014 Ons kenmerk : I1b/v/profiel 3v 2043 Onderwerp : profielkeuze
Eindhoven, november 2014 AAN DE LEERLINGEN VAN KLAS 3 VWO EN HUN OUDERS Inleiding Volgend jaar in 4 VWO begin je aan de Tweede Fase van je loopbaan in het voortgezet onderwijs. Met het oog hierop maak je in de komende periode een aantal keuzes. Zo kies je o.a. een profiel en een keuzevak. Welke vakken bij een bepaald profiel horen, welke vakken je in het keuzedeel kunt kiezen en wat er nog meer te kiezen valt, wordt hieronder uitgelegd. In een apart hoofdstuk wordt besproken waar je op moet letten bij het samenstellen van je definitieve examenpakket o.a. met het oog op de eisen die het vervolgonderwijs stelt. De bedoeling van het bovenbouwprogramma is om de overgang van VWO naar het Hoger Onderwijs (Hoger Beroepsonderwijs en Universiteit) zo soepel en succesvol mogelijk te maken. Voor een schematisch overzicht van alle keuzes: zie de laatste pagina van deze brief. Drie soorten vakken In de Tweede Fase heb je drie “soorten” vakken: 1. de gemeenschappelijke vakken: dat zijn vakken zoals Nederlands en Engels, die alle leerlingen in de Tweede Fase volgen 2. de profielvakken: dat zijn de vakken die horen bij het profiel dat je gekozen hebt (CM, EM, NG, NT) 3. het vak in het vrije deel: dit examenvak kun je min of meer vrij kiezen; de meeste leerlingen kiezen in het vrije deel één vak, sommige leerlingen kunnen twee vakken in het vrije deel kiezen. 1. De gemeenschappelijke vakken Nederlands Engels Frans of Duits of Latijn of Grieks (gymnasiumleerlingen kiezen i.p.v. Fa of Du hier een klassieke taal Culturele en Kunstzinnige Vorming (voor de atheneumleerlingen) Klassieke Culturele Vorming (voor de gymnasiumleerlingen) Maatschappijleer Academische vaardigheden Lichamelijke Opvoeding Alle leerlingen volgen in klas 4 het vak godsdienst en hebben in klas vier t/m zes Oriëntatie op het vervolgonderwijs (OVO).
2. De profielvakken Een profiel bestaat uit een combinatie van een aantal vakken, bedoeld om de leerlingen beter voor te bereiden op een bepaalde sector van het Hoger Onderwijs. Er zijn vier profielen: Cultuur en Maatschappij (CM) Dit profiel is bedoeld voor mensen die willen doorstromen naar vervolgstudies als sociale wetenschappen, geschiedenis, recht, taal en cultuur. Gedacht kan worden aan beroepen als uitgever, beleidsmedewerker bij de overheid, docent, cursusontwikkelaar, archeoloog, musicoloog, historicus, (ortho)pedagoog, bibliothecaris. (Met een economisch vak in het vrije deel kan een leerling ook een economische studie kiezen). Economie en Maatschappij (EM) Dit profiel zou je "de weg naar het zakenleven" kunnen noemen. Mensen die dit profiel kiezen, zullen meestal terechtkomen in banen die iets te maken hebben met economie, arbeid, recht en veiligheid, sociale wetenschappen enz. Gedacht kan worden aan beroepen als accountant, functies bij een bank, (juridisch) beleidsmedewerker bij de overheid, commercieel medewerker, marketingmanager, hoteldirecteur, belastingsadviseur, advocaat, organisatieadviseur, psycholoog, planoloog enz. Natuur en Gezondheid (NG) Dit profiel bereidt voor op studierichtingen die met gezondheidszorg, voeding en milieu te maken hebben, zoals geneeskunde, farmacie, (medische) biologie, milieukunde. Bij concrete beroepen kan gedacht worden aan apotheker, huisarts, bodemkundige, ingenieur plantenveredeling, landbouwconsulent, voedingsmiddelentechnoloog, microbioloog, tandarts. (Met NG en wiB kan een leerling ook voor een technische studie kiezen.) Natuur en Techniek (NT) Het profiel Natuur en Techniek is een exact profiel, dat voorbereidt op technische studierichtingen. Beroepen waaraan gedacht kan worden zijn: architect, chemicus, technisch ingenieur, docent natuurkunde, meteoroloog, bosbouwkundig onderzoeker, informatica specialist. Bij ons op school bestaan de profielen in principe uit de volgende vakken: C&M Geschiedenis Aardrijkskunde Wiskunde A of B of C* Tekenen
E&M Geschiedenis Economie Wiskunde A of B Management & Organisatie óf Aardrijkskunde
N&G Natuurkunde Scheikunde Wiskunde B of A Biologie
N&T Natuurkunde Scheikunde Wiskunde B Wiskunde D
De profielen zijn zo samengesteld dat de leerlingen de beste combinatie hebben voor de vervolgopleidingen die in het verlengde liggen van die profielen. Voor een overzicht van het aantal uren per vak per leerjaar: zie Bijlage 1. *wie wiskunde C kiest, volgt in 4 vwo het programma van wiskunde A.
3. Het keuzevak / de keuzevakken In het vrije deel kies je nog een examenvak. Door een bepaald vak te kiezen, hebben leerlingen de mogelijkheid om twee profielen te combineren. Een NT-leerling bijvoorbeeld, die als keuzevak biologie kiest, heeft ook een NG-profiel. Gymnasiumleerlingen kiezen in het vrije deel twee vakken, één daarvan is Fa of Du. Uitzonderlijk goede gymnasiumleerlingen kunnen een derde vak kiezen. De kans is groot, dat zij dit vak zelfstandig moeten volgen, omdat dit vak niet in het rooster in te passen valt. Atheneumleerlingen kiezen één vak in het vrije deel. Uitzonderlijk goede atheneumleerlingen kunnen een tweede vak in het vrije deel kiezen. Ook hier geldt dat de kans groot is, dat zij dit vak zelfstandig moeten volgen en dat zij hier geen les in kunnen krijgen. Bij het volgen van een extra vak gelden de volgende regels: - De docentenvergadering beoordeelt of het volgen van een extra vak aan jou wordt toegestaan. - Bij toestemming moet je het vak minimaal één jaar volgen. Het spreekt vanzelf dat je het hele jaar gemotiveerd voor dit vak blijft werken. Goed overleg over het volgen van een extra vak is dus van te voren zeer gewenst. In de praktijk blijkt overigens, dat deze groep leerlingen deze situatie goed aan kan en heel zelfstandig leert werken. Overzicht van de mogelijkheden van het keuzevak per profiel: (De studielast in uren is tussen haakjes vermeld) C&M
Frans Duits Grieks Latijn Economie
(480) (480) (600) (600) (480)
Biologie Management & Organisatie
(480) (440)
E&M
Frans Grieks Latijn Natuurkunde Aardrijkskunde
(480) (600) (600) (480) (440)
Duits Wiskunde D Tekenen Biologie Management & Organisatie
(480) (440) (480) (480) (440)
N&G
Frans Duits Grieks Latijn Economie
(480) (480) (600) (600) (480)
Aardrijkskunde Tekenen Wiskunde D Geschiedenis Management & Organisatie
(440) (480) (440) (480) (440)
N&T
Frans Duits Grieks Latijn Economie
(480) (480) (600) (600) (480)
Biologie Management & Organisatie
(480) (440)
N.B.: Je kunt alleen wiskunde D kiezen, als je in het profiel wiskunde B hebt.
Gymnasium Gymnasiumleerlingen kiezen bij de gemeenschappelijke vakken i.p.v. Frans of Duits voor een klassieke taal. Als je in het vrije deel slechts één vak kiest, is de consequentie, dat je tot en met het examen gymnasiumleerling zult moeten blijven en je niet in een later jaar nog kunt stoppen met de klassieke taal. Als je in het vrije deel als tweede vak Fa of Du kiest, is het mogelijk op een gegeven moment, als het onverhoopt echt niet anders kan, te stoppen met het gymnasium en een atheneumdiploma te halen. Studielast Het is de bedoeling dat je 1600 uur per jaar besteedt aan je studie (studielast). Daarin zit alles: de lessen, de toetsen, praktische opdrachten, huis- en schoolwerk en de examens. Ook de uitwisseling, de reis naar Italië voor de leerlingen met tekenen, de Rome-reis voor de gymnasiasten horen hierbij. Bij een totaal van 40 schoolweken betekent dit per week 40 studielasturen (40 slu). Bij minder dan 40 schoolweken (de realiteit!) is de weekstudielast dus groter. Korte beschrijving van in de bovenbouw nieuwe vakken Wiskunde A Dit vak bereidt voor op een universitaire vervolgstudie in de sociale, economische en medische wetenschappen. De inhoud concentreert zich op toegepaste analyse, statistiek en kansrekening. De concepten worden opgebouwd vanuit concrete toepassingen. Wiskunde B Dit vak bereidt voor op universitaire vervolgstudies met een sterk kwantitatieve beschrijvende component, zoals bètawetenschappen, technische wetenschappen en econometrie. Inhoudelijk ligt de nadruk op analyse en meetkunde, met ruime aandacht voor algebraïsche vaardigheden, formulevaardigheden, redeneren, bewijzen en toepassen in authentieke situaties. De concepten worden opgebouwd vanuit de interne samenhang van wiskunde. Wiskunde C Wiskunde C bereidt niet voor op een specifieke vervolgopleiding, maar biedt een algemene wiskundige vorming, die zich richt op wiskundige en statistische gecijferdheid, statistisch redeneren en inzicht in de historische en culturele plaats van de wiskunde in wetenschap en maatschappij. In 4 vwo is er geen verschil tussen wis A en wis C. Met het oog op het vervolgonderwijs raden wij leerlingen dringend aan wiskunde A te kiezen en alleen als het echt nodig is in 5 of 6 vwo over te stappen naar wiskunde C. Je hebt meer aan wiskunde A, bij bepaalde studies bv psychologie is wiskunde C beslist te weinig. Wiskunde D Wiskunde D biedt verdieping in de technische en wetenschappelijke context. Inhoudelijk concentreert wiskunde D zich op analyse en analytische meetkunde, op formeel redeneren en bewijzen. Complexe getallen is een typisch keuzeonderwerp. Een substantieel deel wordt ingevuld in samenwerking met het wo. Culturele en Kunstzinnige Vorming Dit is een vak waarin verschillende kunsten (muziek, drama, dans, beeldende vorming en film) aan de orde komen. Daarbij gaat het ook om praktische activiteiten (maken van een werkstuk of productie), bezoek aan tentoonstellingen of voorstellingen en het samenstellen van een kunstdossier. Klassieke Culturele Vorming Voor gymnasiasten vervangt dit vak het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming. KCV brengt je in aanraking met de verhalen uit de Griekse/Romeinse mythologie en geschiedenis, toneelstukken, beeldende kunst en bouwkunst. Klassieke literaire werken
worden in vertaling gelezen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan verbanden tussen antieke cultuuruitingen en de historisch/levensbeschouwelijke achtergronden. De Romereis in 5 vwo (kosten 600 à 700 euro) is een vast onderdeel van KCV. Economie Centrale vraag hierbij is hoe mensen beschikbare middelen kunnen inzetten om zo goed mogelijk in hun behoeften te voorzien. Er zijn dan steeds verschillende keuzemogelijkheden op verschillende niveaus. Zoals thuis bij de besteding van het salaris, in een gemeente het bestemmen van een stuk grond voor een nieuw winkelcentrum of een ziekenhuis, in de Miljoenennota van de regering meer uitgeven aan onderwijs of aan wegen. Natuurlijk komen ook begrippen als geld, inflatie, koopkracht, belasting en inkomensverdeling aan de orde. Management en Organisatie Bij dit vak leer je hoe (keuze)vraagstukken binnen een organisatie benaderd worden vanuit het gezichtspunt van het management. Welke sturingsinformatie is nodig om de juiste beslissingen te nemen? Daarnaast komen bedrijfseconomische vragen en berekeningen aan de orde, gezien vanuit het management, het personeel en de aandeelhouders (binnen de organisatie), maar ook andere belanghebbenden zoals overheid, banken, klanten en leveranciers (buiten de organisatie). Maatschappijleer Waarom sluiten de cafés op het Stratumseind in het weekend om 4.00 uur? Moeten we meer of minder soldaten sturen naar Afghanistan? Krijg ik het juiste salaris op mijn werk? Moeten politieke partijen zoals de ‘pedo-partij’ verboden worden? Dit zijn voorbeelden van (soms persoonlijke) vragen waar we bij het vak maatschappijleer aandacht aan besteden en waar we antwoorden op proberen te krijgen. Oriëntatie op het Vervolgonderwijs (OVO) Onderdeel van het programma van de Tweede Fase is de Oriëntatie op het Vervolgonderwijs. In klas 4, 5 en 6 moet je een bepaalde hoeveelheid tijd besteden aan het voorbereiden van je studie- en beroepskeuze. Van deze activiteiten doe je verslag in je Toekomstdossier. De opdrachten moeten steeds voldoende gemaakt zijn. Wie zijn Toekomstdossier niet in orde heeft, kan niet deelnemen aan het Centraal Examen. OVO staat los van de vakken. Het schooldecanaat is hiervoor verantwoordelijk. Waar je op moet letten bij het samenstellen van je definitieve examenpakket 1. Eisen Hoger Onderwijs aan het profiel / vak De pakketkeuze heeft consequenties voor de toelating tot bepaalde studierichtingen in het Hoger Onderwijs. Veel studies eisen dat een leerling een bepaald profiel of bepaalde vakken in zijn pakket heeft. Op de site van Dedecaan.net vind je bij Informatie / Downloads / Toelatingseisen de eisen per studierichting vermeld. N.B: Deze lijst moet met enige voorzichtigheid gebruikt worden. Zelfs in officiële publicaties blijken fouten en onvolledigheden te zitten. In de praktijk blijken veel leerlingen in 3 VWO nog niet te weten welke vervolgopleiding zij na de middelbare school willen gaan doen. Ook komt het voor dat leerlingen uiteindelijk in 6 VWO een heel andere richting op willen, dan zij dachten in de derde klas. Als uiteindelijk blijkt dat een leerling niet die vakken in zijn pakket heeft, die nodig zijn voor de gewenste studie, is het altijd mogelijk om deze vakken alsnog te doen. In Utrecht bestaat hiervoor het Instituut Boswell-bèta. Als je meer dan één vak moet inhalen, kost dat een jaar. In sommige gevallen is het mogelijk om deze tekorten bij de opleiding zelf weg te werken in de zomervakantie na het eindexamen. Ook is het in sommige gevallen mogelijk wel met de studie te beginnen onder de voorwaarde dat het vak dat ontbreekt, aan het eind van het eerste jaar is ingehaald.
2. Studies met een numerus fixus Voor bepaalde studies, zoals geneeskunde, rechten, international business, bouwkunde Delft, psychologie, fysiotherapie, journalistiek zijn er meer liefhebbers dan plaatsen. Bij deze studies geldt een numerus fixus: er is een beperkte toelating. Bij studies met een numerus fixus zijn er verschillende mogelijkheden wat betreft de toelating: a. Wie bij het eindexamen gemiddeld 8 of hoger staat, wordt direct toegelaten. Het kan dus zin hebben vanaf klas vier zo hoog mogelijke cijfers te halen. b. Steeds meer universiteiten laten een deel / alle eerstejaars via een speciale selectieprocedure toe. Per universiteit verschilt het, welke criteria hierbij gehanteerd worden. Zie hiervoor de websites van de instellingen of informeer bij de decanen. c. Over twee jaar is de loting afgeschaft. Bij de studies waarvoor meer liefhebbers zich melden dan er plaatsen zijn, wordt dan alleen nog geselecteerd. De keuzes nog een keer op een rijtje Keuze 1: Frans of Duits of Latijn of Grieks (la en gr alleen gymnasiasten) Keuze 2: Eén van de 4 profielen Keuze 3: Binnen CM Wiskunde A of B (de wis C keuze is in 5 vwo mogelijk) Binnen EM Wiskunde A of B; MO of Aardrijkskunde Binnen NG Wiskunde B of A Keuze 4: Eén keuzevak (atheneum), twee vakken (gymnasium)
Voor een schematisch overzicht: zie de laatste pagina van deze brief Hoe verloopt het keuzetraject 1. Zes lessen keuzebegeleiding van november tot eind januari. Hierin wordt deze brief besproken, maken de leerlingen een beroepeninteressetest en werken zij uit de methode Keuzeweb. Zij zijn bezig met vragen als: wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik, steeds met het oog op hun latere studie- en beroepskeuze. Verder bevat deze methode informatie over het Hoger Onderwijs. 2. Een dag naar de Technische Universiteit: kennismaking met een universiteit, workshops. Deze dag vindt plaats op dinsdag 11 november. 3. In januari/februari heeft iedere leerling een gesprek met de decaan over zijn keuze en de consequenties. 4. Op maandag 9 februari 2015 is er een ouderavond over de profiel- en vakkenkeuze. 5. Daarna vullen de leerlingen het profielkeuzeformulier in, te vinden op Dedecaan.net. Zie Kiezen / Profielkeuze. 6. Uiterlijk maandag 23 februari leveren de leerlingen hun uitgeprinte en door leerling en ouders ondertekende profielkeuzeformulier op school in. (doos decaanskamer). 7. Tijdens de profielvergaderingen begin maart wordt deze keuze door de docentenvergadering besproken en in sommige gevallen worden adviezen tot wijziging gegeven. In dat geval volgt een tweede gesprek met de decaan. Leerlingen die hun keuze van februari wijzigen, leveren uiterlijk vrijdag 27 maart hun definitieve keuze in. Hierna kan er alleen in uitzonderingsgevallen van deze keuze afgeweken worden, bijvoorbeeld omdat een leerling niet met een N-profiel over kan naar klas 4, maar wel met een M-profiel.
Bevordering naar klas 4 VWO bevorderen a. bij niet meer dan 3 tekorten èn b. som (ne, fa, du, en, gs, ak, ec, wi, na, sk, sc, te) > 71 c. voor de gymnasiumafdeling bovendien: la+gr >11 niet a. b. c.
bevorderen bij tekorten in meer dan 3 vakken, òf bij meer dan 4 tekorten, òf som (ne, fa, du, en, gs, ak, ec, wi, na, sk, sc, te) < 71
profielnorm: CM: te + du/fa + gs EM: ec + wi + gs NG: na + sc + wi NT: na + sc + wi
≥ ≥ ≥ ≥
18 18 18 18
Ouderavond Op maandag 9 februari 2015 om 20.00 uur wordt in de aula van de school (Rachmaninowlaan) een ouderavond georganiseerd over de profiel- en vakkenkeuze voor de ouders van alle leerlingen uit 3V. Wij hopen zo veel mogelijk ouders op deze avond te mogen begroeten.
Mevr. L. Corbeij - Bergman Afdelingshoofd 2 en 3 vwo Mevr. drs. C.K. van der Toorn Decaan vwo
Bijlage I
Urentabel gemeenschappelijk deel studielast
lesuren 4 v
lesuren 5v
Lesuren 6v
Nederlands
480
3
3
3
Engels
400
2
3
3
Frans of Duits
480
3
3
3
Eventueel Latijn of
600
4
3
4
Grieks
600
4
4
3
Culturele en Kunstzinnige Vorming (ath)
160
2
-
-
Klassieke Culturele Vorming (gymn)
160
1
1
-
Maatschappijleer
120
2
-
-
Academische vaardigheden
120
-
2
-
Lichamelijke Opvoeding
160
2
2
1
80
-
-
80 slu
40
1
-
-
80
48 slu
25 slu
7 slu
(ipv FA of DU)
Profielwerkstuk door de school gekozen: Godsdienst Oriëntatie op Vervolg Onderwijs (OVO)
Urentabel profieldeel CM Cultuur en Maatschappij
studielast
lesuren 4v
lesuren 5v
lesuren 6v
Geschiedenis
480
3
3
3
Aardrijkskunde
440
2
3
3
480/520/600
3
3
3
480
2
3
4
1880/1920 /2000
10
12
13
Wiskunde C / A / B Tekenen Totaal (4+5+6v)
Urentabel profieldeel EM Economie en Maatschappij
studielast
lesuren 4v
lesuren 5v
Lesuren 6v
Economie
480
3
3
3
Geschiedenis
480
3
3
3
Management & Organisatie
440
2
3
3
Wiskunde A (of B)
520/600
3
3 (4)
4
Totaal (4+5+6v)
1920/2000
11
12 (13)
13
studielast
lesuren 4v
lesuren 5v
lesuren 6v
Biologie
480
3
3
3
Natuurkunde
480
3
3
3
Scheikunde
440
2
3
3
Wiskunde B (of A)
600/520
3
4 (3)
4
Totaal (4+5+6v)
1920/2000
11
13 (12)
13
studielast
lesuren 4v
lesuren 5v
Lesuren 6v
Natuurkunde
480
3
3
3
Scheikunde
440
2
3
3
Wiskunde B
600
3
4
4
Wiskunde D
440
2
3
3
1960
10
13
13
Of Aardrijkskunde
Urentabel profieldeel NG Natuur en Gezondheid
Urentabel profieldeel NT Natuur en Techniek
Totaal (4+5+6v)
Urentabel keuzedeel studielast
lesuren 4v
lesuren 5v
lesuren 6v
Frans
480
3
3
3
Duits
480
3
3
3
Grieks
600
4
4
3
Latijn
600
4
3
4
Economie
480
3
3
3
Biologie Management & Organisatie
480
3
3
3
440
2
3
3
Frans
480
3
3
3
Duits
480
3
3
3
Grieks
600
4
4
3
Latijn
600
4
3
4
Natuurkunde
480
3
3
3
Management & Org
440
2
3
3
Aardrijkskunde
440
2
3
3
Wiskunde D
440
2
3
3
Tekenen
480
2
3
4
Biologie
480
3
3
3
N&G Frans
480
3
3
3
Duits
480
3
3
3
Grieks
600
4
4
3
Latijn
600
4
3
4
Economie
480
3
3
3
Aardrijkskunde
440
2
3
3
Tekenen
480
2
3
4
Wiskunde D
440
2
3
3
Geschiedenis Management & Organisatie
480
3
3
3
440
2
3
3
N&T Frans
480
3
3
3
Duits
480
3
3
3
Grieks
600
4
4
3
Latijn
600
4
3
4
Economie
480
3
3
3
Biologie Management & Organisatie
480
3
3
3
440
2
3
3
CM
EM
Overzicht keuzes voor 4 vwo STAP 1
Kies voor atheneum of gymnasium:
atheneum →Kies een 2e moderne vreemde taal: gymnasium →Kies een klassieke taal: STAP 2
fa la*
du gr*
Maak een keuze voor één van de profielen:
C&M
E&M
N&G
N&T
440 480 480
480 480
480 480 440
480 440 600 440
STAP 3
ak gs te
ec gs
bi na sk
na sk wb wd
Kies één wiskunde en bij EM één profielkeuzevak (ak of mo): wa** wa wb ** 520 600 wb wb wa 600 520 wc*** ak 440 mo 440
480 520 520
STAP 4
Kies in de kolom onder het gekozen profiel één vak in het vrije deel: 600 600 600 600 gr gr gr gr 600 600 600 600 la la la la fa fa 480 480 480 480 fa fa du du 480 480 480 480 du du ec ak 480 440 440 480 ec ak 440 480 480 440 mo mo te gs bi na ec 480 480 480 480 bi 480 440 bi mo wd (bij 440 480 te 440
wb) mo
440
wd wb)
(bij
* Houd de overstap naar atheneum mogelijk door in het vrije deel naast een keuzevak ook Fa of Du te kiezen. ** Aanbevolen keuze vanwege betere aansluiting op vervolgstudies. *** Wie wiskunde c kiest, volgt in 4 vwo het programma van wiskunde a Een of twee vakken in het vrije deel Gymnasiumleerlingen kiezen in het vrije deel twee vakken, een daarvan is Frans of Duits. Uitzonderlijk goede gymnasiumleerlingen kunnen een derde vak kiezen. De kans is groot, dat zij dit vak zelfstandig moeten volgen, omdat dit vak niet in het rooster in te passen valt. Atheneumleerlingen kiezen één vak in het vrije deel. Uitzonderlijk goede atheneumleerlingen kunnen een tweede vak in het vrije deel kiezen. Ook hier geldt dat de kans groot is, dat zij dit vak zelfstandig moeten volgen omdat zij hierin geen les kunnen krijgen. Bij het volgen van een extra vak gelden de volgende regels: De docentenvergadering beoordeelt of het volgen van een extra vak aan de leerling wordt toegestaan.
Bij toestemming moet je het vak minimaal één jaar volgen. Het spreekt vanzelf dat een leerling het hele jaar gemotiveerd voor dit vak blijft werken.
