Prostaat on tour Klachten en symptomen t.g.v. tumor behandeling
Klachten en symptomen
Urine incontinentie Urine Obstructie Seksueel dysfunctioneren Gynacomastie Opvliegers Botmetastasen
Incontinentie
Urine incontinentie 30-100%
Chirurgie
Erectiele disfunctie 1-65%
(Aus, G., e.a. (2005). Guidelines on prostate cancer. Arhnem: European Association of Urology)
Urine incontinentie Oorzaak
Urine incontinentie Definitie urine incontinentie niet altijd duidelijk verschillen (ml/aantal pads/soort) bruikbaarheid praktijk matig Definitie International Incontinence Society stress, urge, overloop, functioneel (Abrams, P., e.a. ( 2002). The standardisation of terminology of lower urinary tract function: report from the standardisation sub-committee of the international continence society. Neurology & Urodynamics, 21.)
Urine incontinentie
Na prostatectomie Met name stress incontinentie Urge minder Functioneel –toilet niet halen)
Urine incontinentie Beperking kwaliteit van leven Verschillen waarneming Bothersome, druppel of grote hoeveelheid Nat worden Geur Kosten materiaal (Ptacek,J.T., e.a. (1999). Stress and coping processes in men with prostate cancer: The divergent views of husbands and wives. Journal of Social and Clinical Psychology, 18.)
Urine incontinentie Copingstrategie van mannen met prostaatcarcinoom
Voorkeur Probleemgericht Praktische oplossing
Emotiegericht Steun zoeken verdringen
(Kok, de E., e.a. (2005). Psychologische problemen van mannen met prostaatkanker. Tijdschrift Kanker, 29.)
Interventies
Diagnostisering Objectiveren met pad test aantal milliliters IPSS ervaring patiënten/bothersome (gevalideerd World Health Organisation) (Rigby, D. (2005). Urinary urge incontinence: causes and management strategies. British Journal of Community Nursing, 10)
Interventies Gedragsmatig Bekkenbodemspier oefeningen Matige evidence-vrouwen-meer onderzoek nodig Blaastraining Vochtinname Incontinentiemateriaal Condoomcatheter penisklem
Interventies Farmacologische beïnvloeding remming blaascontractie urge Chirurgisch ingrijpen
Keuze interventie afhankelijk Oorzaak Hoeveelheid urineverlies Bothersome
Urine obstructie Urethra obstructie Na brachytherapie en uitwendige RT, kan maanden aanhouden Gevolg mogelijk urineweginfectie Plaatsen CAD Tamsuosine (Omnic®)
Urine obstructie Ureter obstructie Vergevorderde ziekte, eind stadium Oorzaak klieren Nefrostomie of J stand Zinvolheid overwegen
Seksueel disfunctioneren Erectiele disfunctie Libido vermindering
Oorzaken erectiele disfunctie (ED)
Bloedvaten Zenuwen Fibrosering veroudering zwellichaam Libido vermindering Retrograde ejaculatie Droog klaarkomen Ziekte proces
Objectiveren erectiele functie (ED)
Hoe was de erectiele functie voor de ziekte of behandeling??
International Index of Erectile Function Comorbiditeit Lichamelijk: cardiovasculair, roken, overgewicht en alcohol Psychisch: angst en depressie
Fysieke of psychische ED
Postzegeltest Rigiscan Visuele seksuele stimulatie
Rigiscan registratie
Interventies • • • • •
Initiatief bij hulpverlener Steun en signaleren Voorlichting Begeleiding Oncologieverpleegkundige betrekken bij de zorg • Follow up door Nurse Practitioners CBO, (2006). Richtlijn Prostaatcarcinoom: diagnostiek en behandeling
Praten over seks hoe doe je dat?
Bespreekbaar maken van seksualiteit
Wat is het probleem ? Wat is er aan te doen ? Hoe kom ik het probleem te weten en bied ik behandeling aan?
( Wiel van de 2001, Psychologische patiëntenzorg in de oncologie)
De rol van de verpleegkundige Informatieverstrekking Vragen,bespreekbaar maken bijwerkingen/gevolgen Adviseren om gaan bijwerkingen/gevolgen Ondersteuning besluitvorming en doorverwijzing
Gynaecomastie
Soms pijnlijk RT of chirurgie Schuren voorkomen, zachte kleding sporttopje
Opvliegers Niet farmacologische Interventies
Voorlichting Voeding: cafeïne, hete kruiden, alcohol, roken Kleding: natuurlijke stoffen, laagjes kleding Hygiene Omgevingstemperatuur Ontspanningsoefeningen Acupunctuur Vitamine E Black cohosh
Opvliegers Farmacologische interventies
Catapresan® en Neurontin® Serotonine heropnameremmers (Efexor®, Prozac®, Seroxat®)
Botmetastasen
Normale botopbouw
Evenwicht tussen opbouw en afbraak. Afbraak door osteoclasten. Opbouw door osteoblasten. Verstoring geeft kans op verandering in de hoeveelheid bot of tot een afwijkende structuur.
Botmetastasen
BOTMAKENDE OSTEOBLASEN
Afwijkende botombouw
Mechanisme van Osteolyse
Stimulatie van PTH-rP
Vrijkomen van TGF
Botmetastasen
EEN KANKERCEL GROEIT OP HET BOT
Tumorsoorten en botmetastasen Tumorsoort van botmeta’s
Voorkomen
Mammacarcinoom
50 - 85%
Prostaat
50 - 70%
Morbus Hodgkin
50 - 70%
Schildklier
40%
Long
30 - 50%
Nier
30 - 50%
Plaats botmetastasen
Plaats
Frequentie
Rib
58%
Wervelkolom
54%
Bekken
40%
Heupen
32%
Schedel
19%
Botmetastasen
Problemen bij behandeling PROBLEEM
SYMPTOOM BEHANDELING Pijn Normaal stomp,met toename NSAID’s, opiaten, radiotherapie, bifosfonaten, in de nacht, niet farmacologische druk pijn in gebied interventies (koude en warmte, massages), Pathologische fracturen Acute, scherpe pijn, met Chirurgie, radiotherapie, locale roodheid en zwelling. bifosfonaten Ruggemerg compressie Rugpijn, gevoelstoornissen, Radiotherapie, chirurgie zwakheid, defecatie en mictiestoornissen. Vochttoediening, Hypercalciëmie Anorexie, misselijkheid, bifosfonaten, mobilisatie. braken, obstipatie, verwardheid. Anemie Vermoeidheid, Bloedtransfusie, hartkloppingen, dyspnoe Erytropoëtine
werking van Bisfosfonaten: 3-voudig
Wat veroorzaakt pijn?
“Strekken” van het periost door metastasen; Tumor-ingroei in omliggende zenuwen en omliggend weefsel; Pathologische fracturen; Hormonale factoren (vrijkomen van prostaglandines).
Radiotherapie
Eenmalig 1x 8Gy “Flare” reactie Bijwerkingen afhankelijk van lokalisatie
Strontium 89 therapie
Multiple metastasen Levensverwaching > 3 mnd. Effect na 10 -20 dgn. Duur 6 maanden.
Beenmergsupressie. “Flare” reactie. Doorgaan met opiaten gedurende 5 dagen. Toilet 2 maal spoelen. Apart wassen bij excreta.
Prostaat on tour Klachten en symptomen t.g.v. tumor behandeling
