Quickscan naar de mogelijke aanwezigheid van Conventionele Explosieven ten behoeve van een te realiseren hoge druk gasleiding van Donkerbroek naar Ureterp – Deeltracé 1
Projectnummer: 1211GPR2855.1
In opdracht van: Ingenieursbureau Oranjewoud BV Bodemadvies Heerenveen T.a.v. dhr. Jorrit de Jong Postbus 24 8440 AA Heerenveen Tel: 0513 63 4187 GSM: 06 20 69 93 43 E-mail:
[email protected]
Adviseur: T&A Survey BV Postbus 20670 1001 NR AMSTERDAM Tel: 020 6651368 Internet: www.ta-survey.nl Datum rapportage en versie: 26 maart 2012 Auteur: Drs. B. Hoogesteger
Projectleider: Drs. M.S. van Oers
Inhoudsopgave
pagina
1
Inleiding en onderzoeksdoel .............................................................................. 2
2
Quickscan ....................................................................................................... 3 2.1 Algemeen ............................................................................................... 3 2.2 Onderzoeksgebied ................................................................................... 3 2.3 Literatuur- en archiefonderzoek ................................................................. 3 2.4 Resultaten Bronmateriaal . ....................................................................... 3 2.4.1 Resultaten literatuuronderzoek ............................................................... 3 2.4.3 Resultaten onderzoek Gemeentearchief ................................................... 4 2.4.4 Resultaten Overige Bronnen ................................................................... 4 2.4.5 Resultaten onderzoek MORA register .......................................................... 4
3
Conclusie en aanbeveling quickscan ................................................................... 5
4
Betrouwbaarheid.............................................................................................. 6
Bijlage 1
T&A Survey BV
Overzichtskaart onderzoeksgebied
11211GPR2855.1
1
1
Inleiding en onderzoeksdoel
Ingenieursbureau Oranjewoud gevestigd te Herenveen (“opdrachtgever”) heeft T&A Survey BV (“T&A”) op 8 maart 2012 opdracht verleend voor het uitvoeren van een quickscan naar de aanwezigheid van Conventionele Explosieven ter plaatse van een te realiseren hoge druk gasleiding van Donkerbroek naar Ureterp. Achtergrond Over een lengte van 12 kilometer zal van Donkerbroek naar Ureterp een hoge druk gasleiding worden gerealiseerd. Dit deelrapport behandelt Deeltracé 1 dat loopt van de gemeentegrens met Opsterland tot aan Donkerbroek en heeft een lengte van circa 4 kilometer. Onderzoeksdoel Doel van een quickscan is het geven van inzicht in de noodzaak aangaande de uitvoering van een volledig historisch vooronderzoek (probleem inventarisatie en probleemanalyse) voor het onderzoeksgebied. In deze rapportage worden de resultaten van het onderzoek behandeld.
T&A Survey BV
11211GPR2855.1
2
2
Quickscan
2.1
Algemeen
Het mogelijk voorkomen van explosieven in de ondergrond houdt over het algemeen in Nederland verband met oorlogshandelingen gedurende WOII. Voorbeelden hiervan zijn bombardementen (zowel geallieerde als Duitse), gevechten (meidagen 1940, bevrijding 1944-1945), verdedigingswerken (mijnenvelden) en dumpingen (verborgen voor vijand, achterlaten van munitie bij overgave of terugtrekking). Bij een quickscan worden een beperkt aantal historische gegevens verzameld. Alvorens te starten dient het onderzoeksgebied duidelijk omschreven te zijn. Het verzamelen van historische gegevens wordt gedaan aan de hand van archieven.
2.2
Onderzoeksgebied
Het onderzoeksgebied betreft een tracé van 4 kilometer dat loopt van de gemeentegrens met Opsterland tot aan Donkerbroek (zie bijlage 1). 2.3
Literatuur- en archiefonderzoek
Voor de quickscan zijn de volgende archiefinstellingen en literatuur geraadpleegd: - T&A archief; - Huizinga J.J, “Friesland en de Tweede Wereldoorlog”; - Amersfoort, H, “Mei 1940 De strijd op Nederlands grondgebied”; - Klep. C, “De bevrijding van Nederland 1944 -1945”; - Bevrijdingsbijlage Leeuwarder Courant, zaterdag 8 april 1995; - Gemeente Archief Heerenveen; - Koninklijke Bibliotheek te Den Haag (KB); - Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD); - National Archives te Londen (Operational Records van de 2nd Tactical Air Force); - World War II allied aircraft crashes in the Netherlands, http://ww2.texlaweb.nl/; - Internet (o.a. www.watiswaar.nl); - Mijn- en Munitie Opruimings Dienst (MMOD); - MORA register (EOD).
2.4
Resultaten Bronmateriaal
2.4.1 Resultaten literatuuronderzoek Het onderstaande overzicht van de gebeurtenissen in het onderzoeksgebied is opgemaakt aan hand van literatuur uit het archief van T&A, de Koninklijke Bibliotheek en het NIOD. Meidagen 1940 De strategie van de Duitse strijdmacht was om zo snel mogelijk de Afsluitdijk in handen te krijgen om een eventuele vertragingen door inundatie te voorkomen. De strijd in Friesland heeft zicht daarom voor een groot deel hier afgespeeld1,2. In de literatuur zijn geen aanwijzingen gevonden voor oorlogshandelingen in de nabijheid van het onderzoeksgebied.
1 2
Huizinga, J.J. Amersfoort, H
T&A Survey BV
11211GPR2855.1
3
De bezettingsjaren – juni 1940 – begin september 1944 Friesland en Groningen lagen onder de aanvliegroute van Geallieerde bommenwerpers richting doelen in Duitsland. Door luchtgevechten is hierdoor menig toestel neergestort in beide provincies.
De bevrijding – september 1944 – mei 1945 Op 13 april trokken de Canadezen Appelscha binnen en arriveerden op 18 april in Makkum. De Geallieerde ondervonden hierbij minimale weerstand. Alleen bij de Wonsstelling bood de Wehrmacht enig verzet. Vanaf dat moment was Friesland, op de eilanden na, bevrijd. Op een overzichtskaart3 van de bevrijding van Friesland en in de literatuur zijn geen aanwijzingen gevonden voor oorlogshandelingen in de nabijheid van het onderzoeksgebied.
2.4.3 Resultaten onderzoek Gemeentearchief Heerenveen Voor de gemeente Heerenveen zijn relevante stukken ingezien en beoordeeld. In het archief zijn geen stukken gevonden die van toepassing zijn op het onderzoekgebied.
2.4.4 Resultaten Overige Bronnen National Archives te Londen (Operational Records van de 2nd Tactical Air Force) (bron 1) de websites http://ww2.texlaweb.nl/ (bron 2), Wat is Waar (bron 3), internet (bron 4), en het MMOD archief (bron 5) zijn geraadpleegd voor een overzicht van bombardementen, crashes en andere oorlogshandelingen in het onderzoeksgebied.
Gemeente Oosstellingwerf Datum Gebeurtenis 8 april 1944 Crash van een P-51 tussen de Rendijk en Elleboogsvaart bij Haulerwijk. Toestel explodeerde in de lucht. 15 januari Verklaring van de burgemeester van Oostellingwerf dat zich in deze gemeente geen 1947 explosieven bevinden die verband houden met de Tweede Wereldoorlog Gemeente Heerenveen Datum Gebeurtenis 23 juni 1947 Verklaring van de burgemeester van Heerenveen dat zich in deze gemeente geen explosieven bevinden die verband houden met de Tweede Wereldoorlog
Bron 2 5
Bron 5
De crash heeft plaatsgevonden op meer dan 350 meter afstand van het onderzoeksgebied en valt daarmee buiten het onderzoeksgebied. De overige bonnen hebben geen relevante informatie opgeleverd voor het onderzoeksgebied.
2.4.5 Resultaten onderzoek MORA register In het MORA register zijn geen meldingen met betrekking tot het onderzoeksgebied gevonden.
3
Bevrijdingsbijlage Leeuwarder Courant, zaterdag 8 april 1995
T&A Survey BV
11211GPR2855.1
4
3
Conclusie en aanbeveling quickscan
De quickscan heeft geen feiten opgeleverd die wijzen op oorlogshandelingen in het onderzoeksgebied. De noodzaak tot het uitvoeren van een compleet historisch vooronderzoek is daarom niet aanwezig.
T&A Survey BV
11211GPR2855.1
5
4
Betrouwbaarheid
De quickscan, behandeld in deze rapportage, is op zorgvuldige wijze uitgevoerd volgens algemeen gebruikelijke inzichten en methoden. Middels een ISO-9001:2000 en VCA** gecertificeerd kwaliteitssysteem waarborgt T&A de kwaliteit van haar diensten. De quickscan is niet volgens de Explosieven” BRL-OCE uitgevoerd.
beoordelingsrichtlijn
“Opsporen
Conventionele
T&A streeft naar een zo groot mogelijke representativiteit van het onderzoek. Een quickscan is echter gebaseerd op een (relatief) beperkt archiefonderzoek. Zodoende blijft het mogelijk dat relevante informatie niet wordt achterhaald. T&A acht zich niet aansprakelijk voor de schade die mogelijk voortvloeit uit het gebruik van haar onderzoeksresultaten.
T&A Survey BV
11211GPR2855.1
6
Bijlage 1
T&A Survey BV
Overzichtskaart
11211GPR2855.1
7
