Project I ‘GGz-jongeren aan het werk’ Met het project ‘GGz-jongeren aan het werk’ willen het Landelijk Platform GGz en het Fonds Psychische Gezondheid (PG) de persoonlijke ervaringen van de jongeren uit goedlopende rehabilitatiepraktijken in beeld brengen. In deze praktijken wordt binnen een keten van zorg, onderwijs en re-integratie intensief samen gewerkt om aan te sluiten bij de vraag van de jongeren. Een aantal van deze praktijken staat beschreven in het rapport ‘Werk in behandeling. Onderzoek naar aandacht voor 1 arbeidsparticipatiemogelijkheden van jongeren met een psychiatrische stoornis . Met deze ervaringen in woord en beeld willen we de succes- en faalfactoren van deze rehabilitatiepraktijken voor het voetlicht brengen. Hiermee tonen we zorg, onderwijs, re-integratiebureaus, ministeries en werkgevers dat door het centraal stellen van de vraag van jongeren, de zorgvraag beter wordt beantwoord. De afstand tot de arbeidsmarkt wordt verkleind en meer jongeren gaan en blijven aan het werk. Dit project maakt onderdeel uit van het meerjarenprogramma ‘Werk in behandeling: meer GGz-jongeren aan de slag’, van het Landelijk Platform GGz. Het programma omvat een aantal projecten rondom dit thema, die ieder voor zich zelfstandig kunnen worden uitgevoerd, met elk eigen concrete deelresultaten. Het programma is als bijlage bij het projectplan gevoegd.
AANLEIDING In 2006 waren 194.000 jeugdigen in behandeling in de GGz. Hiervoor is veel politieke en maatschappelijke aandacht. De problemen die zich voor deze groep voordoen zijn ook groot: een toenemend beroep op zorgvoorzieningen en Wajong, hulpverlening die niet aansluit bij de verwachtingen van jongeren, wachtlijsten, maatschappelijke uitval en een slechte aansluiting zorg – onderwijs arbeidsmarkt. Het kabinet wil jongeren stimuleren hun school af te maken, werken en leren te combineren of een baan te aanvaarden. Daartoe is de Wet Investeren in Jongeren (Wet WIJ) in oktober 2009 in werking getreden en de Wet Werk en Arbeidsondersteuning Jonggehandicapten (Wet Wajong) in januari 2010. Tevens zijn veranderingen in de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) in voorbereiding. Daarnaast is meer maatschappelijke beweging, zoals de aanstelling van Jaap van Weeghel tot bijzonder hoogleraar Rehabilitatie en maatschappelijke participatie van mensen met ernstige psychische aandoeningen bij de universiteit van Tilburg en alle activiteiten die zijn gericht op werkgevers om mensen met een beperking in dienst te nemen. In 2009 heeft het Landelijk Platform GGz in samenwerking met Kenniscentrum CrossOver een verkennend onderzoek gedaan naar aandacht voor onderwijs en werk in de GGz-behandeling. Uit het onderzoek komt naar voren dat participatie in de actuele GGz praktijk weinig tot geen aandacht heeft en de nadruk nog steeds primair ligt op de behandeling (het medische model). Momenteel ligt het percentage jongeren met een psychiatrische stoornis, die duurzaam aan het werk is, op 15-20%. Het betreft waarschijnlijk vooral parttime banen en voor een belangrijk deel in beschutte werkvormen. Cijfers hierover zijn niet voorhanden. De wens om te werken is drie tot vier keer zo groot. Maatschappelijke participatie draagt in belangrijke mate bij aan het welbevinden en herstel van de cliënt en leidt tot meer kwaliteit van leven. Om goed op de vraag van de jongere aan te sluiten moet de biografie van deze jongere en zijn sociale systeem centraal staan. De GGz, uitkeringsinstanties (UWV en sociale dienst), onderwijs en andere 1
Bron: Jaap van Weeghel, directeur Kenniscentrum Phrenos
1
dienstverleners moeten hier dienstbaar aan zijn in hun ondersteuning aan en behandeling van de jongere. Deze benadering vraagt om een goed uitgewerkt ketenzorgsysteem waarin behandeling samengaat met vroege rehabilitatie van jongeren. Doel is om jongeren door vroege rehabilitatie snel weer terug te leiden tot werk of onderwijs. Zo wordt voorkomen dat ze onnodig lang in het behandeltraject blijven, waardoor ze een achterstand oplopen met betrekking tot opleiding en/of werk. Er zijn enkele goedlopende rehabilitatiepraktijken in de GGz waar behandeling en aansluiting op onderwijs en werk bij jongeren met een eerste psychose succesvol zijn geïntegreerd. Hiervoor werken ze intensief samen met scholen, uitkeringsinstanties en re-integratiebedrijven. In het verrichte onderzoek is een aantal van deze praktijken geïnventariseerd. De belangrijkste conclusie van het rapport is echter dat binnen de reguliere GGz onderwijs en werk geen integraal onderdeel uitmaken van de zorg. Vormen van geïntegreerde zorg zijn beperkt tot pilots. Tot nu toe zijn er geen onderzoeken geweest, die de goede resultaten van deze rehabilitatiepraktijken kunnen staven. Door de jongeren, die een rehabilitatietraject binnen deze pilots hebben doorlopen, te interviewen, brengen we de resultaten in beeld. Daarom willen we binnen dit project jongeren bereiken die korter of langer geleden in een rehabilitatietraject hebben gezeten. Aan de hand van deze interviews willen we kijken of de gebruikte methodes ook op langere termijn positief effect hebben op de jongeren. Zijn ze hierdoor beter in staat om hun opleiding te volgen of hun werk vast te houden? Welke factoren hebben volgens de jongeren hieraan bij gedragen? Mochten ze toch weer uitvallen, welke factoren zien jongeren dan, die de uitval veroorzaken?
DOELSTELLINGEN 1. Inzicht in het gewenste ketenzorgsysteem inzake arbeidsrehabilitatie van GGz-jongeren op basis van persoonlijke ervaringen van jongeren uit de Good practices; 2. Korte analyse van de ervaringen op succes- en faalfactoren en het bundelen van de ervaringen van jongeren; In een volgend project worden de factoren gebruikt bij het opstellen van handreikingen voor de ketenpartners. 3. Het LPGGz biedt de jongeren, die dit willen, een plek aan in de jeugddenktank van het LPGGz om mee te helpen met de lobby voor goed jongerenbeleid. 4. De DVD’s en de bundel zijn breed verspreid via conferenties en/of websites. Ze worden na afloop van het project door de lidorganisaties, het LPGGz, CrossOver en het Fonds PG ingezet als eyeopener om zo de zorg, het onderwijs en re-integratiebureaus te interesseren voor de in de pilots gebruikte methodes. Na toestemming van het LPGGz mogen ze ook door andere non-profit organisaties, zoals kenniscentra worden gebruikt. 5. De beleidsadviesnota wordt door het Platform en haar lidorganisaties gebruikt in hun lobby naar de politiek en de ketenpartners. 6. Met de bundel en de DVD-opnamen worden door LPGGz en Fonds PG nieuwe sponsoren gezocht voor de volgende projecten binnen het meerjarenprogramma.
DOELGROEP De doelgroep van dit project bestaat uit GGz-instellingen en professionals die een beginnende belangstelling hebben voor vormen van geïntegreerde zorg, maar hier nog niet actief mee bezig zijn. Daarnaast gaat speciale aandacht uit naar de jeugd-GGz, die we willen prikkelen om actief aan de slag te gaan met geïntegreerde zorg. Via diverse communicatiemiddelen, zoals internetgroepen, fora op
2
kenniscentra en conferenties willen we ze attenderen op de goede resultaten van geïntegreerde zorg en actief mee te denken over de barrières die er nog zijn. Daarnaast willen we ze via onze partners, zoals GGZ Nederland en Fonds PG, benaderen en prikkelen. Ook de mogelijke partners in de keten, re-integratiebureaus en bijvoorbeeld werkgevers, attenderen we op de mogelijkheden en kansen die er liggen, als er goed wordt samengewerkt. Hiervoor wordt samenwerking gezocht met bijvoorbeeld UWV, Boaborea en de ‘Ik kan campagne’ van SZW. Met de beleidsnotitie willen we de beleidsmakers binnen UWV, GGZ Nederland, Zorgverzekeraars, SZW en VWS en politici wijzen op de goede resultaten en stimuleren om mee te denken over de stap die gezet moeten worden om van pilot naar regulier beleid te komen.
ACTIVITEITEN Om de doelstellingen te bereiken vinden de volgende activiteiten plaats: Diepte-interviews met een aantal jongeren van de geïnventariseerde Good Practices. Het betreft cliënten, die in een toeleidingstraject zitten naar een opleiding of werk en jongeren, die dit traject hebben afgerond en nog worden begeleid tijdens hun opleiding of werk; Beschrijven ervaringsverhalen jongeren en deze analyseren op knelpunten en oplossingsrichtingen, succes- en faalfactoren van de geïntegreerde ketenzorg; Opnemen van een aantal DVD’s waarin jongeren vertellen over hun ervaringen; Verspreiden van de bundel en de DVD-opnamen aan GGZ Nederland, de lidorganisaties van het LPGGz, de Good Practices en andere geïnteresseerden voor gebruik en verspreiding op symposia en conferenties; Het LPGGz, CrossOver en Fonds PG gebruiken de opnamen bij voordrachten en presentaties; Schrijven van een beleidsadviesnota door beleidsmedewerker van het Landelijk Platform GGz; Jongeren worden gevraagd of ze binnen het LPGGz actief willen worden in de jongerendenktank.
INTERVIEWKADER Het LPGGz wil jongeren benaderen die aan de volgende criteria voldoen: Leeftijd 18 - 27 jaar Stoornis De GGz-pilots betreffen vooral jongeren met een psychose. Om hier diversiteit in aan te brengen gaat de voorkeur uit naar jongeren met meervoudige problematiek in de GGz-pilots en jongeren met een andere psychiatrische problematiek bij ROC Zadkine Rehabilitatiefase - GGz-instellingen: jongeren, die in een toeleidingstraject zitten naar een opleiding of werk en jongeren, die dit traject hebben afgerond en nog worden begeleid tijdens hun opleiding of werk - ROC Zadkine: jongeren die de oriëntatiecursus ‘Impuls’ hebben afgerond, maar niet aan de opleiding zijn begonnen; de cursus hebben afgerond en de opleiding volgen. Resultaat Om de geformuleerde doelstellingen te bereiken wil het LPGGz een realistisch en kritisch beeld van de ervaringsverhalen van de jongeren schetsen, dus niet alleen positieve verhalen dat het allemaal zo goed gaat.
3
RESULTATEN Bundel met ervaringsverhalen jongeren DVD’s met ervaringsverhalen jongeren Beleidsadviesnota
TIJDSPLANNING Looptijd 1 à 2 maanden (april – mei 2010) Cliënten verzamelen voor interviews bij de bekende goede praktijken Vragenlijst ten behoeve van interviews opstellen Afspraken maken met het DVD-bedrijf Looptijd 4 à 5 maanden (mei – september 2010) Diepte-interviews jongeren Good Practices in woord en beeld Opnames bewerken tot compacte DVD-interviews Looptijd 3 à 4 maanden (september – december 2010) Beschrijven en analyseren ervaringsverhalen jongeren Verspreiden ervaringsverhalen jongeren Good Practices door middel van een bundel Het schrijven van de beleidsadviesnota Presentatie DVD op 13 oktober op het symposium ‘Jongeren en rehabilitatie’ Presentatie bundel op 15 december op het Rehabilitatiecongres van Kenniscentrum Phrenos
MEDIA Interviews: deze worden gebundeld en van een aantal worden filmpjes gemaakt; o DVD-opnamen: deze worden vertoond op congressen en andere bijeenkomsten. Lidorganisaties LPGGz en instellingen kunnen de DVD’s gebruiken bij informatie in eigen kring over geïntegreerde zorg. Op relevante netwerken op internet, zoals van Psy=Me, CrossOver en LinkedIn (Dutch Health Network, GGZ- en Rehabilitatie Group) komen verwijzingen naar de opnamen; o Bundel ervaringsverhalen: deze wordt verspreid op congressen en bijeenkomsten. Tevens komt de bundel als pdf beschikbaar op diverse websites, met verwijzingen vanuit LinkedIn, Psy=Me, Rehabilitatie en anderen; Congressen: eerste presentatie van de DVD-opnamen en de bundel. Doelgroep: professionals uit instellingen die wel interesse hebben, maar nog niet actief met geïntegreerde zorg bezig zijn; Eigen communicatiekanalen, zoals de websites en nieuwsbrieven van LPGGz en Fonds Psychische Gezondheid; Communicatiekanalen van andere koepels en kenniscentra, zoals de CG-Raad, Platform VG, Kenniscentrum CrossOver en Kenniscentrum Phrenos; De media, zoals Psy, Zorg en Welzijn, Rehabilitatie en kranten(websites).
MENSKRACHT Senior projectmedewerker Landelijk Platform GGz, gedurende 18 uur per week Projectleider LPGGz, 4 uur per week Beleidsmedewerker LPGGz voor het opstellen van de beleidsadviesnota DVD-producent
4
SAMENWERKINGSPARTNERS Lidorganisaties LPGGz Fonds Psychische Gezondheid ABC Altrecht VIP-project AMC ACT-team GGZ Eindhoven ROC Zadkine Kenniscentrum CrossOver GGZ Nederland
5
