Project: Brielsedreef 85 Prinsenbeek Werknummer: 114 Onderdeel: Rapportage Bouwgebreken. Inhoud:

Project: Brielsedreef 85 Prinsenbeek Werknummer: 114 Onderdeel: Rapportage Bouwgebreken

Inhoud: 1.0 Inleiding 2.0 Aanpak 3.0 Onderzoeksresultaten 3.1 Dakpannen 3.2 Gevelstenen

blz. 1 blz. 2 blz. 3 blz. 3 blz. 3

4.0 Overige aspecten 4.0 Ontwerpaspecten 4.1 Uitvoeringsaspecten

blz. 4 blz. 4 blz. 4

5.0 Aanbevelingen c.q. te nemen maatregelen 6.0 Bijlagen

blz. 5 blz. 6

Rapport opgesteld door: Ing. F. van Gameren Datum: 16032012

KAVEL13 Weidehek 30 4824 AS Breda T 076 542 94 82 E [email protected] I www.kavel13.nl

Kavel 13 Bouwkundig Ingenieursburo

114 Rapportage bouwgebreken (dakpannen en gevelstenen) Brielsedreef 85 Prinsenbeek d.d. 16-03-2012

1.0 INLEIDING Dhr. en mevr. Naber (woonadres: Brielsedreef 85 te Prinsenbeek) hebben Kavel 13 Bouwkundig Ingenieursburo uit Breda verzocht om van twee bouwkundige problemen de oorzaak te achterhalen. Deze bouwkundige problemen zijn de volgende: - de dakpannen vertonen ernstige mosgroei, zie bijlage A (fotoʼs dakpannen); - de gevelstenen vertonen (plaatselijk) ernstige verkleuringen, zie bijlage B (fotoʼs gevelstenen). De gegevens van het pand waar deze problematiek speelt is: - adres: Brielsedreef 85, 4841 KR te Prinsenbeek; - bouwjaar: 2001-2002, opgeleverd ca. maart 2002, zie bijlage E (brief van Bouwbedrijf Boot BV) Voor een algemene indruk van de woning: zie de fotoʼs hieronder.

!

West- en zuidgevel woonhuis"

"

Noord- en westgevel woonhuis en garage"

"

"

Zuid- en oostgevel woning en garage

"

"

Noordgevel woning en westgevel garage

!

Situatie

1



2.0 AANPAK Om van beide problemen de oorzaken te kunnen achterhalen, is allereerst contact opgenomen met de fabrikanten van de desbetreffende bouwmaterialen, te weten: - Monier (voor de dakpannen, contactpersoon van Monier Dakservice: Dhr. Ruud Weinans, 06-51332695) en - Wienerberger (voor de gevelstenen, contactpersoon Dhr. Mark van Mil, 06-53262836) Bij het aanbrengen van de dakpannen zijn de volgende bedrijven betrokken (geweest): - Bouwbedrijf Boot: de aannemer van de nieuwbouw van het woonhuis van dhr. en mevr. Naber in 2001-2002. - Building Care Holland: de onderaannemer van Bouwbedrijf Boot. Dit bedrijf heeft de dakpannen aangebracht. Building Care Holland is overigens in 2009 failliet gegaan. - BouwCenter Nelemans uit Etten-Leur: de leverancier van de dakpannen. - Monier: de fabrikant van de dakpannen. Bij het aanbrengen van de gevelstenen zijn de volgende bedrijven betrokken (geweest): - Bouwbedrijf Boot: de aannemer van de nieuwbouw van het woonhuis van dhr. en mevr. Naber in 2001-2002. Het metselen en voegen van de gevelstenen is eveneens door Bouwbedrijf Boot gedaan, m.a.w. er is geen gebruik gemaakt van een onderaannemer van metselen/of voegwerken. - BouwCenter Nelemans uit Etten-Leur: de leverancier van de gevelstenen. - Wienerberger: de fabrikant van de gevelstenen. Beide hierboven vermelde personen hebben de respectievelijke bouwmaterialen alsmede de verwerking c.q. toepassing ervan (i.c.m. andere bouwmaterialen) ter plaatse bekeken (Dhr. Weinans van Monier op 15-02-2012, dhr. van Mil op 16-02-2012 en 08-03-2012), en van hun bevindingen een rapportage gemaakt, zie bijlagen C (rapportage Monier) en D (rapportage Wienerberger). Uit de rapportages van zowel Monier als van Wienerberger kan geconcludeerd worden dat de oorzaak van de problematiek in beide gevallen een gebrek aan voldoende ventilatie van het gehele dak- en gevelsysteem is.

2



3.0 ONDERZOEKSRESULTATEN Op de datums 2, 15 en 16 februari 2012 alsmede op 8 maart 2012 is de woning van dhr. en mevr. Naber geïnspecteerd. Op 2 februari 2012 betrof dit een oriënterend onderzoek van Kavel 13; op 15 februari 2012 is door Kavel 13 samen met Dhr. Ruud Werinans van Monier naar het probleem met de dakpannen gekeken; op 16 februari 2012 is door Kavel 13 samen met Dhr. Mark van Mil van Wienerberger naar het probleem met de gevelstenen gekeken. Op 8 maart 2012 tenslotte is door Kavel 13 samen met Dhr. Mark van Mil van Wienerberger een onderzoek naar de luchtspouw in de spouwmuur aan de noordzijde van de woning uitgevoerd (m.b.v. een endoscopie-apparaat, waarmee in de spouw kan worden gekeken). N.a.v. de bovenvermelde inspecties kunnen de volgende constateringen worden gemeld: 3.1 DAKPANNEN - de dakpannen vertonen vrijwel allemaal ernstige mosaangroei aan de onderrand van de dakpan, zie fotoʼs A1 en A2. - bij het uitnemen van de dakpannen blijkt de schone zijde (de zijde onder de overlappende pan) zeer ruw. Deze ruwe zijde is identiek aan de onderzijde, en vormt een zeer geschikt oppervlak voor bemossing. - t.p.v. de dakvoet (de onderzijde van de pannendaken), ter hoogte van de goten, is een dakvoetprofiel gebruikt (een zogenaamd kombi dakprofiel) dat zodanig aangebracht is dat de dakvoet nagenoeg geheel wordt afgesloten (volgens Monier vindt er alleen ventilatie plaats via de ventilatiegaatjes in het profiel zelf, wat onvoldoende zou zijn om te voldoen aan de eis gesteld in de BRL 1513 van minimaal 90 cm2 netto opening per strekkende meter). Hierdoor blijven de dakpannen te lang nat aan de onderzijde en kan er veel gemakkelijker algen mosvorming optreden. - de aanwezigheid van een hoge dakgoot belemmert de ventilatie. - de ruimte onder de dakpannen is overigens voldoende van hoogte. - aan de bovenzijde van de dakpannen, t.p.v. de nok, zijn ondervorstprofielen aangebracht. Het profiel van de garage lijkt een ander te zijn dan die van het woonhuis zelf, en onbekend is of het ondervorstprofiel van de nok van de garage een ventilerend profiel is. Beide ondervorstprofielen lijken overigens wel goed te zijn aangebracht, m.a.w. ventilatie zou hier voldoende moeten kunnen plaatsvinden, indien er een ventilerend profiel aanwezig is. - er zijn te weinig ventilatiepannen aangebracht, en als ze al zijn aangebracht zitten ze op de verkeerde plaats, namelijk aan de onderzijde van het dak, en niet, zoals altijd wordt geadviseerd, aan de bovenzijde van het dak (in de op 1 na bovenste rij). 3.2 GEVELSTENEN - de gevelstenen vertonen op een flink aantal plaatsen verkleuringen door inwerking van algen en mossen. Het betreft hier de volgende, meest opvallende plaatsen (zie bijlage B): - de noordgevel van de garage (foto B1 en in detail foto B2); - de oostgevel van het woonhuis, t.p.v. de aansluiting op de garage (foto B6); - de schoorsteen (alle richtingen, foto B7); - het uitstekende metselwerk op de hoek van de noorden westzijde van het woonhuis (foto B8); - de noordgevel, t.p.v. zonweringsscherm (fotoʼs B3 en B4); - de noordgevel, t.p.v. grote delen van het metselwerk (foto B5); - de hoek noord-/westgevel, aan de onderzijde (foto B9). " Verder zijn er op diverse andere plaatsen (met name de westgevel, zie foto B10) verkleuringen te zien, echter " deze zijn minder ernstig dan de hierboven vermelde plaatsen. - ter plaatse van de kozijnen in de oostgevel van het woonhuis, op de verdieping, lijkt het alsof de dpc-folie welke normaal gebruikt wordt ter afdekking van de kozijnen zich aftekenen in het metselwerk, wat er op zou kunnen duiden dat ook hier een ventilatieprobleem aanwezig is (de folie zou dan direct tegen het metselwerk zitten). - er zijn op diverse plaatsen te weinig open stootvoegen toegepast, met name onder en boven kozijnen. Hierdoor kan er onvoldoende ventilatie plaatsvinden, zie bijvoorbeeld foto B11. - ter plaatse van stalen lateien is er een rollaag toegepast, echter zonder enige open stootvoeg. Hierdoor kan er onvoldoende ventilatie plaatsvinden, zie bijvoorbeeld fotoʼs B4, B10 en B11. - de naad tussen stalen lateien en rollagen is met specie dichtgezet. Hierdoor kan er onvoldoende ventilatie plaatsvinden, zie fotoʼs B4, B10 en B11. - ter plaatse van muisroosters (ventilatieroosters die de kruipruimte ontluchten) lijkt er zich ook een ventilatieprobleem voor te doen (hoewel in mindere mate), rondom de roosters is nl. een (lichte) verkleuring te zien. - het endoscopie-onderzoek toont aan dat onvoldoende ruimte is in de luchtspouw. Tussen isolatie en metselwerk zit op de plaats van meting (de noordgevel) een ruimte van 1,5 a 2 cm, wat onvoldoende is om een goede ventilatie te waarborgen. Bovendien toont het endoscopie-onderzoek aan dat er in ruime mate zogenaamde metselbaarden aanwezig zijn. Een metselbaard is uitstulpende metselspecie aan de binnenzijde van de spouw, veroorzaakt door het in de specie drukken van de gevelsteen. Indien deze specie tijdens het metselen niet wordt weggehaald, blijven deze baarden in de luchtspouw, waar ze de spouwventilatie blokkeren.

3



4.0 OVERIGE ASPECTEN

4.1 ONTWERPASPECTEN Volgens dhr. en mevr. Naber heeft de architect de keuze gemaakt voor het type dakpan en gevelsteen zoals dat is aangebracht. Van de gevelstenen (2 kleuren) zijn monsters getoond, maar aan de toenmalige opdrachtgever (dhr. Fens) is geen keuze gelaten omtrent de dakpan of de gevelsteen. De door de architect gekozen dakpan ligt in het goedkope segment (nl. een betonpan, RBB Neroma Cisar Nero). Deze pannen (welke momenteel niet meer worden gefabriceerd) zijn enigszins ruw van oppervlak, met name ter plaatse van de onder- en de bovenzijde. Aangezien er in open buitengebied is gebouwd (waar veel groen is, en dus ook veel ʻgroen materiaalʼ zoals zaden die in de lucht zweven), zou aan de opdrachtgever van de nieuwbouw destijds de keuze moeten zijn voorgelegd om een weliswaar duurdere maar kwalitatief betere dakpan toe te passen, die voorzien is van een gladdere afwerking, waardoor de kans op mos- en algvorming aanmerkelijk kleiner zou zijn geweest. Dit neemt echter niet weg, dat bij onvoldoende ventilatie van het daksysteem het huidige probleem zich ook voor zou hebben kunnen doen. De gevelsteen die gekozen is voor het deel van de gevels boven de donkere plint, is een bleke steen (Agora Wit Ivoor). Zoals destijds ook al bekend was, is een bleke, ruwe steen veel gevoeliger voor veroudering en verkleuring dan bijvoorbeeld een gladde donkere steen. De fabrikant van de gevelsteen adviseert dan ook om de gevel na oplevering regelmatig te onderhouden of om na verwerking preventieve maatregelen te treffen, bijvoorbeeld in de vorm van een (ademende) hydrofobeerlaag. Dit advies zou de architect ook aan de opdrachtgever hebben moeten verstrekken, zeker gezien het feit dat er (zoals al eerder vermeld) in een buitengebied wordt gebouwd, waar regen en wind weinig hinder ondervinden van andere bebouwing, en waar veel ʻgroen materiaalʼ in de lucht is. Dit advies is door de architect echter niet gegeven aan de opdrachtgever. Ook door de aannemer is dit advies niet aan de opdrachtgever gegeven, zie de brief van Bouwbedrijf Boot d.d. 15-03-2002 (bijlage E). Ook voor wat betreft de detaillering zou er door de architect (en de aannemer) meer aandacht moeten zijn geweest voor afdekkingen van kwetsbare plaatsen van metselwerk, zoals op de schoorsteen en op het uitstekende stuk metselwerk op de hoek van de noorden westgevel. Zowel op tekening (bladen 1 t/m 3) als in het bestek van de architect zijn dergelijke afdekkingen niet getekend of omschreven.

4.2 UITVOERINGSASPECTEN Tijdens de bouw van het woonhuis is er door meerdere personen controle uitgevoerd van de kwaliteit van de bouwwerkzaamheden, namelijk door de aannemer (Bouwbedrijf Boot) in de vorm van een (meewerkend) uitvoerder, maar ook door de architect die de directievoering heeft gedaan. Geconcludeerd kan worden dat de controle van de bouwwerkzaamheden onvoldoende is geweest. Er had zowel door de directie als door de uitvoerder tijdens uitvoering beter gecontroleerd en ingegrepen moeten worden, voor wat betreft de aspecten die de huidige problematiek met de gevelstenen en dakpannen hebben veroorzaakt, zoals daar zijn: 4.2.1 DAKPANNEN - de niet juist aangebrachte dakvoetprofielen; - het niet op de juiste plaats of te weinig aanbrengen van ventilatiepannen; - het aanbrengen van een (mogelijk) niet-ventilerend ondervorstprofiel in de nok van de garage. 4.2.2 GEVELSTENEN - onvoldoende breedte van de luchtspouw in de spouwmuren, zowel t.p.v. isolatie als (incidenteel) t.p.v. dpc-folies op kozijnen; - het ontbreken van of in onvoldoende mate aanwezig zijn van open stootvoegen in de buitenbladen (inclusief rollagen) van de spouwmuren; - de aanwezigheid van metselbaarden in de luchtspouw; - het ontbreken van metselwerk-beschermende afdekkingen op metselwerk zoals op de schoorsteen en op het uitstekende metselwerk t.p.v. de hoek noorden westgevel.

4



5.0 AANBEVELINGEN C.Q. TE NEMEN MAATREGELEN

Per onderdeel (dakpannen en gevelstenen) zijn de aanbevelingen c.q. de te nemen maatregelen de volgende: 5.1 DAKPANNEN - aanbrengen van meer ventilatiepannen en op de juiste plaats, e.e.a. in overleg met Monier. In dit kader verdient ook aanbeveling om (via) Monier een berekening te laten maken van het minimaal benodigde aantal ventilatiepannen. - vervangen van het huidige dakvoetprofiel (zowel bij de garage als bij het woonhuis) door een ander, beter ventilerend dakvoetprofiel, e.e.a. in overleg met Monier. Een alternatief is om het huidige dakvoetprofiel zodanig anders te plaatsen, dat er een betere ventilatie mogelijk is, e.e.a. in overleg met Monier. - vervangen van het huidige ondervorstprofiel in de nok van de garage door een ander, beter ventilerend proifiel, e.e.a. in overleg met Monier. Schoonmaken van de dakpannen is aan te bevelen, echter wel in overleg met Monier (om beschadiging van de dakpannen te voorkomen). 5.2 GEVELSTENEN - (ruim) aanbrengen van meer open stootvoegen, e.e.a. in overleg met Wienerberger. - aanbrengen van de noodzakelijke afdekkingen op de schoorsteen en op het uitstekende metselwerk op de hoek noorden westgevel. Andere geconstateerde gebreken, zoals de (te kleine) breedte van de luchtspouw en de aanwezigheid van metselbaarden in de luchtspouw, zijn niet te verhelpen zonder het bestaande metselwerk te slopen. Dit is een dermate rigoureuze ingreep, dat dit geen optie is. Een andere optie is om de gevel schoon te laten maken, en om direct daarna een preventieve maatregel aan te brengen, zoals een (ademend) hydrofobeermiddel, e.e.a. altijd in overleg met Wienerberger.

5



6.0 BIJLAGEN - Bijlage A: Fotoʼs dakpannen - Bijlage B: Fotoʼs gevelstenen - Bijlage C: Rapportage Monier, d.d. 29-02-2012 - Bijlage D: Rapportage Wienerberger, d.d. 09-03-2012 - Bijlage E: Brief Bouwbedrijf Boot, d.d. 15-03-2002 - Bijlage F: Productinfoblad gevelsteen (Agora Wit Ivoor), met omkaderd een alinea betreffende advies voor het onderhoud van de gevel

6



BIJLAGE A (FOTOʼS DAKPANNEN)

!

!

!

!

!

!

A1 Oostgevel garage: dakpannen met ernstig bemoste onderzijdes

!

!

A2 Losse dakpan met bemoste onderzijde

7



BIJLAGE B (FOTOʼS GEVELSTENEN)

!

B1 Noordgevel garage!

!

!

!

!

B3 Noordgevel woonhuis, t.p.v. zonnescherm! ! ! ! ! ! !

8

!

B2 Detail metselwerk garage

! !

B4 Noordgevel woonhuis, detail bij zonnescherm (met dichtgezette naad tussen lateien en rollaag)



!

!

!

B5 Noordgevel woonhuis; plaatselijk sterk verkleurd metselwerk

!

!

!

!

B6 Oostgevel woonhuis; plaatselijk sterk verkleurd metselwerk

9



! !

! !

! !

! !

B7 Zuid- en westzijde schoorsteen: ernstige bemossing, mede door het ontbreken van een afdekking

! !

! !

! !

! !

B8 Uitstekend metselwerk op hoek noorden westgevel: ernstige vervuiling/verkleuring, mede door ontbreken van een afdekking

10



!

!

!

!

! !

! !

! !

B9 Westzijde woonhuis: ernstige verkleuring (plaatselijk)

! !

B10 Westzijde woonhuis: geen open stootvoegen in rollaag en dichtgezette naad tussen latei en rollaag

11

!

!


! ! !

! ! !

! ! !

! ! !


B11 Westzijde garage: geen open stootvoegen in rollaag; open stootvoegen die wel !aanwezig zijn zitten te laag; dichtgezette naad tussen latei en rollaag

12

Bijlage C

Bijlage D

Bijlage E

HANDVORM

Bijlage F

Agora Wit Ivoor Herkomst: Beerse Beschikbare afmetingen: Benaming M50 M65* WF WFD * op bestelling

fabricagestreefmaten LxBxH 188 x 88 x 48 mm 188 x 88 x 63 mm 210 x 100 x 50 mm 210 x 100 x 65 mm

Gebruik : Type steen : machinale handvormbaksteen Toepassingsgebied : decoratief dragend en niet-dragend binnenen buitenmetselwerk Productie : Kleisamenstelling : zuivere witbakkende en vuurbestendige kaolinoillitische klei van het Secundair Temperatuur en atmosfeer : 1180 °C, oxiderend Vormgeving: handvorm met frog Uitzichtkenmerken : Algemeen: De stenen worden gevormd door het werpen van klei in een mal. Ze vertonen de typische onregelmatige vormen en nerven van oude, handgevormde stenen. Uitzicht: effen, zéér licht genuanceerd Kleurtint: wit ivoor - de kleur is homogeen in de massa Oppervlaktetextuur: generfd, fijn bezand Aspect: mat Prestatiecriteria : Druksterkte: • Informatief : gemiddelde druksterkte volgens NBN B 24-301 (oude norm) : > 30 N/mm! • gemiddelde druksterkte volgens NBN EN 771-1 (CE-declaratie) en karakteristieke druksterkte volgens NBN B 24-301 (Benor) : > 25 N/mm! Vorstbestendigheid: Euroklasse F2 – zéér vorstbestand volgens NBN B 27-209 Porositeit: "8% Initiële wateropname (gemiddelde i.k.v. verwerking): 0.6 kg/m!.min

stuks/m! voeg nom. 12 mm 83 67 73 59

stuks/m! voeg nom. 5 mm 98 76 85 66

CE code 151860-B1-1210 151870-B1-1210 151800-B1-1210 151810-B1-1210

Uitvoering: De gevelstenen worden verwerkt uit 4 à 5 verschillende pakken, en worden weggenomen in diagonale richting. De gevelstenen worden gemetseld/dungemetseld/verlijmd* volgens halfsteens-/stapel-/wild-/… verband*. Gebruik de juiste mortelsamenstelling en het verwerkingsadvies voor matig zuigende gevelstenen. Vóór uitvoering zullen stalen door de aannemer op de werf neergelegd worden ter goedkeuring van de opdrachtgever. * schrappen wat niet past Onderhoud: Op bleke stenen is veroudering en vervuiling gemakkelijker waarneembaar dan op donker gekleurde bakstenen. Het is daarom aanbevolen de gevel regelmatig te onderhouden of preventieve maatregelen te treffen. Aanvulling op de uitzichtkenmerken : Beschadigingen : Bij stenen bedoeld voor zichtbaar metselwerk zullen bij een steekproef van 100 stenen tenminste 90 stenen aanwezig zijn met één onbeschadigde strek en één onbeschadigde kop, beschreven volgens PTV 23-002. Fouten : Het aantal stenen met fouten mag de 5% niet overschrijden. Worden beschouwd als fout : - de aanwezigheid van insluitsels die door zwelling kunnen aanleiding geven tot afschilferingen in het oppervlak van de steen - scheuren met breedte # 0.2 mm die aangrijpen op ten minste twee ribben Beschadigingen en fouten dienen steeds gemeld te worden alvorens te verwerken ! Het metselwerk is te beoordelen vanop 2 meter afstand.

Conformiteitkeurmerk en normen. De fabrikant kan in het kader van de Europese Bouwproductenrichtlijn de CE-declaratie voorleggen. De producten worden geleverd met het Benor-label, welke de overeenkomstigheid aan het CE label en aan de normen NBN EN 771-1 en PTV 23-002 garandeert. Bijkomende prestatiecriteria + CE declaratie beschikbaar via http://ce.wienerberger.com

Raadpleeg steeds het verwerkings-, veiligheids- en onderhoudsadvies. De specifieke richtlijnen kan u downloaden of telefonisch opvragen. April 2007. - Dit document is niet contractueel en vernietigt alle voorgaande publicaties. De fabrikant behoudt zich het recht voor om het productengamma of de productkarakteristieken te wijzigen. De gebruiker dient zich ervan te vergewissen steeds te beschikken over de meest recente beschrijvende tekst. - De volledige partij dient in één maal besteld te worden aangezien er per verschillende producties een lichte kleurvariatie mogelijk is. - Er wordt geen aanspraak gemaakt op volledigheid. Daar wij het specifieke gebruik, het respect voor de regels der kunst, de verwerking, de hoedanigheid van de mortels en de weersomstandigheden niet kunnen beoordelen, kan hierbij geen aansprakelijkheid aanvaard worden op grond van deze beschrijvende tekst. - Niets uit deze tekst mag zonder toestemming worden veranderd.

Wienerberger nv – Kapel ter Bede 86 – BE 8500 Kortrijk – T: +32 56 24 96 16 – F: +32 56 22 87 11 e-mail: [email protected] – www.wienerberger.be

Project: Brielsedreef 85 Prinsenbeek Werknummer: 114 Onderdeel: Rapportage Bouwgebreken. Inhoud:

Recommend Documents