PRODUCENTEN & CONSUMENTEN VERBINDEN
Dit was 2011 MAX HAVELAAR BELGIE
Inhoud
945 keer in de pers in 2011
3 4 5
Fairtrade, een wereldwijd engagement
6
Fairtrade internationaal in cijfers FairTradeGemeente
7 8
Communes du Commerce Equitable
9
Voorwoord Dit zijn we
Fairtrade@Work actiedag
10
De buitenwereld over Max Havelaar
De Havelaar beloont dagelijkse Fairtrade
11
Succesverhalen
21 22
Inkopers en leveranciers vinden elkaar
23
Onze communicatiemiddelen
24
Duurzaam en flexibel kantoor
25 26 27
Fairtrade en het klimaat Colloquium: Small Farmers, Big Solutions
13
Week van de Fair Trade 2011
14
Najaarsactie – Tijd voor een switch
Cijfers, cijfers, cijfers
15 16 18
Onze partners over Max Havelaar
20
Nieuwkomers
2
12
Bedankt! Ons team
Crisis: een opportuniteit om voluit te gaan voor verandering 2011 was niet bepaald een rustig jaar. Het was het jaar waarin virtuele geldstromen reële economieën compleet ontwrichtten. De als godheid opgevoerde markten domineerden alle fora en fungeerden als kompas voor beleidsmakers. We botsten overal op de limieten van mens en planeet. De nood aan een ander economisch model was nog nooit zo duidelijk. Eerlijke handel is de concretisering van ons geloof dat het anders kan. Fairtrade staat voor handel ten dienste van mensen, met respect voor de boer, de natuur en de gemeenschap. Gelukkig blijft Fairtrade in België en wereldwijd in de lift. Fairtrade groeide bij ons in 2011 met ongeveer 10%. De resultaten van het laatste kwartaal, vandaag nog niet bekend, zullen deze groei ongetwijfeld bevestigen of versterken. Delhaize nam eind 2011 immers een belangrijk engagement met een lancering van een groot aantal nieuwe producten. Tal van mooie merken kiezen voor een andere manier van handel drijven. Consumenten gaan enthousiast mee in dit verhaal. Nagenoeg 41% van de Belgische gezinnen heeft vandaag Fairtrade in huis versus 25% in 2008. Fairtrade bracht in 2011 bijna 200.000 nieuwe Belgische gezinnen in contact met producten uit het Zuiden. Kwaliteitsvolle producten, met een verhaal van positief ondernemerschap. Medio 2011 was ook het moment waarop het eigenaarschap van de mondiale Faitrade Labelling Organisatie voor de helft in handen van boeren kwam. Zo kunnen zij vanaf 2012 sterker wegen op de besluitvorming via hun mandaten in de Algemene Vergadering en Operationele Teams. Dit is een tastbaar voorbeeld van hoe we onze missie ook in onze eigen organisatiestructuren vorm geven. Fairtrade wil immers condities bestendigen waarin boeren het stuur van hun leven zelf in handen kunnen nemen.
Uit The Idea of Justice van Amartya Sen: ‘Wat ons beweegt is niet het besef dat de wereld tekort schiet om volledig rechtvaardig te zijn maar dat er duidelijke herstelbare vormen van onrecht bestaan die we willen aanpakken.’
Het Max Havelaar Team onderging in 2011 ook grote veranderingen. Collega’s die doorgroeien naar sleutelfuncties in bedrijven, een ethische bank of andere non-profit organisaties: ook dat is een deel van ons succesverhaal. Het Belgische Fairtrade-team start 2012 met een aantal nieuwe enthousiaste collega’s. Onze missie blijft echter onveranderd: boeren uit het Zuiden meer kansen bieden op onze markt. Volgens onze optimistische prognoses zou Fairtrade in 2012 met 25 % kunnen groeien. Let wel, dit is geen verhaal van ‘meer’ maar wel van ‘anders’ consumeren. Samen met u maken we daar in 2012 graag werk van!
Lily Deforce Algemeen directeur Max Havelaar België 3
Dit zijn we Fairtrade Max Havelaar in 3 woorden,
Fairtrade Max Havelaar in 1 woord,
Producenten & consumenten verbinden
Empowerment
5 Fairtrade Max Havelaar successen in 2011
41%
25
50
200 000
23
450
van de huishoudens koopt Fairtrade
nieuwe gezinnen kiezen Fairtrade
1ste
FairtradeProvincie in België
4
bedrijven ontvingen een Havelaar
nieuwe Fairtrade-voedingsproducten bij Delhaize
75
Fairtrade-katoenproducten bij Delhaize
Waalse gemeenten actief voor Fairtrade
nieuwe Fairtradeproducten op het schap
945 keer in de pers in 2011
Producenten nemen het voortouw Kansen creëren voor producenten in het Zuiden, dat doen wij niet alleen. Fairtrade Max Havelaar bestaat niet enkel in België, maar ook in 14 andere Europese landen, en in Canada, Japan, ZuidAfrika, Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. Net als deze 19 andere nationale keurmerkorganisaties en 912 Fairtrade-gecertificeerde producentenorganisaties in 58 landen, maakt Max Havelaar België deel uit van Fairtrade International (FLO). Fairtrade is een internationaal erkende nonprofitorganisatie die door handel de positie van producenten in ontwikkelingslanden wil versterken en verbeteren. Vanaf 1 januari 2012 zullen de producentenorganisaties met 50% van de stemmen in de Algemene Vergadering meer dan ooit hun stem kunnen laten gelden. Samen bepalen we de Fairtradecriteria waar de producenten aan moeten voldoen en promoten we eerlijke handelsvoorwaarden en duurzame ontwikkeling op lokaal, nationaal en internationaal niveau.
De internationale RDEN: FAIRTRADESTANDAA
die de kosten • een minimumprijs oductie dekt van een duurzame pr ie voor • een Fairtradeprem ganse investeringen die de ede komen gemeenschap ten go termijn • contracten op lange ien nodig • prefinanciering ind
RESULTATEN in het ZU
IDEN:
• meer onderhandeli ngskracht in commerciële besp rekingen • financiële stabiliteit • toegang tot kredie t • controle over een gr oter deel van de productieketen • verbetering van de kwaliteit • diversificatie van de productie • stimulans voor de lokale economie
Fairtrade in een notendop 1988 Het Nederlandse Solidaridad creëert Max Havelaar, het eerste Fairtradelabel 1990 De eerste koffie met het keurmerk Fairtrade Max Havelaar op de Belgische markt 1997 FLO wordt opgericht om alle nationale Labelling Initiatieven te groeperen 2002 FLO lanceert het internationale Fairtradekeurmerk; FLO ontvangt de Internationale Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkelingswerk 2004 Het onafhankelijke FLO-CERT wordt in het leven geroepen om producenten en handelaars te certificeren 2011 FLO hertekent haar organisatie waardoor producentenorganisaties 50% van de stemmen krijgen in de Algemene Vergadering 6
Fairtrade internationaal in cijfers
Afrika & Midden-Oosten
260 producentenorganisaties 500 000 producenten en landarbeiders 14 miljoen euro ontwikkelingspremies
Latijns-Amerika & de Caraïben
509 producentenorganisaties 362 000 producenten en landarbeiders 34 miljoen euro ontwikkelingspremies
Azië & Oceanië
24 nationale keurmerkorganisaties 63 landen in het Zuiden 1.2 miljoen producenten 912 producentenorganisaties
143 producentenorganisaties 207 000 producenten en landarbeiders
3.5 miljoen euro
ontwikkelingspremies
Cijfers 2010 en 2011
7
FairtradeGemeente Gemeentes met titel Gemeentes actief Ook na 7 jaar blijft de campagne FairTradeGemeente een succesverhaal. Eind 2011 tellen we 113 Vlaamse titelgemeenten en een kleine 100 andere op weg. Vlaanderen bezet met deze cijfers de 2 e plaats in de wereld. Internationaal hebben we de kaap van 1000 Fairtrade Towns overschreden. In juni 2011 riepen 11 gemeenten van overal ter wereld zich symbolisch tot de 1000 e uit. Zo ook Bilzen en Kontich in België.
Brugge
Antwerpen
Bornem
Gent
In 2011 verwelkomden we onze eerste FairTradeProvincie. Omwille van haar grote inzet, ontving Antwerpen deze titel welverdiend uit handen van Bogdan Vandenberghe (11.11.11.) en schrijver Maarten Inghels. Maar er was ook actie. Tijdens de Week van de Fair Trade 2011 hield een heuse Fairtrade-carrousel halt in enkele gemeenten. De vele producten in de winkelkarretjes van de carrousel logen er niet om: er is steeds meer Fairtrade op de markt. Overal in Vlaanderen waren er acties met de winkelkar als speerpunt. De 5e Internationale Fairtradetowns Conferentie toonde een indrukwekkend plaatje. Ruim 200 personen uit 20 verschillende landen namen deel en het enthousiasme spatte er vanaf. De wereld is na een Amerikaanse, nu ook een eerste Aziatische en Afrikaanse FairTradeGemeente rijk. Om het succes van de Vlaamse campagne in de toekomst te verzekeren, zal FairTradeGemeente zich in 2012 bezinnen over het vervolgverhaal. Heel wat pistes liggen open om in de toekomst op een even succesvolle leest verder te gaan!
8
Hasselt Leuven Brussel-stad
Gemeenten met titel
Gemeenten actief
Communes du commerce équitable Eghezée Gembloux
De campagne van de fairtradegemeenten in Wallonië en Brussel bereikt dit jaar de kaap van bijna 45 actieve gemeenten, waarvan 5 de titel hebben behaald. Het nieuwe partnerschap met Miel Maya
Nivelles
Gemeenten met titel
Rixensart
Anthisnes
Andenne Villers-le-Bouillet Remicourt
Liège Esneux Fléron Herve
Plombière
Pepinster
Tournai
Waimes
Chièvres
de campagne verhogen bij de betrokkenen op het terrein en zij zetten zich nu nog sterker in. Heel wat gemeenten
Fairtrade in oktober. In 2012 verwachten we een heel aantal nieuwe titels en een olievlek-effect bij nieuwe gemeenten met een gevoeligheid voor Fairtrade- en lokale producten.
La Bruyère
Fernelmont
Olne
Honing en Oxfam Magasins du Monde kon de uitstraling van
organiseerden sensibiliseringsen promotie-acties voor een meer verantwoordelijke voeding, vooral tijdens de week van de
Ottignies Louvain-la-Neuve
Genappe
Soignies Mons
Bruxelles/Brussel Jette
Saint-Vith
La Louvière
Schaerbeek/ Schaarbeek
St-Jan-Molenbeek/ Molenbeek-St-Jean
Trois-Ponts Thuin
Stoumont Durbuy
Etterbeek Anderlecht St-Gillis/St-Gilles
Gemeenten actief
Floreffe Charleroi
Florennes
Clavier
Gesves Ciney
Ixelles/Elsene Uccle/Ukkel
Gemeenten ingeschreven in 2011
9
Fairtrade@Work, 5 jaar actie De jaarlijkse Fairtrade@Work actiedag vierde in 2011 zijn eerste lustrum. Vijf jaar op rij en telkens met een groter aantal deelnemers, slaagde deze campagne erin om werkomgevingen met een hart voor Fairtrade aan te zetten tot een interne sensibiliseringsactie. Werkplekken van allerlei soort liepen op 12 mei warm voor een Fairtrade-ontbijt, een Fairtrade-lunch, een Fairtrade-wedstrijd, een team-activiteit.
10
De vijfde editie zat ook in een nieuw kleedje: onder de gemeenschappelijke noemer van ‘Fairtradeday’ kreeg Fairtrade@work er een broertje bij: Fairtrade@School. Deze nieuwe scholencampagne kon tientallen scholen bekoren om op 13 mei hun Fairtrade-engagement te bevestigen. Zo proefden in totaal 48677 werknemers en leerlingen op hun Fairtrade@ Work actiedag van kwaliteitsvolle eerlijke producten en werden ze geïnformeerd over de zin en impact van Fairtrade.
De Havelaars In 2011 versterkte de campagne Fairtrade@Work zijn actieradius. Naast de jaarlijkse sensibiliseringsactie in mei focust de campagne voortaan op de dagelijkse consumptie van Fairtradeproducten op de werkvloer. Een logische stap, want enkel wanneer consumenten grote volumes Fairtradeproducten consumeren, zullen Fairtradeboeren in het Zuiden de impact van Fairtrade voelen. Daarom reikt Fairtrade@Work sinds 2011 Havelaars uit, een erkenning voor werkplekken die dag in dag uit Fairtrade consumeren. Wie Fairtrade opneemt in zijn duurzame aankooppolitiek komt in aanmerking voor een Havelaar met 1, 2 of 3 sterren, naargelang het engagement. Reeds 25 organisaties zagen hun keuze voor Fairtrade beloond met een Havelaar.
Havelaar*
Havelaar***
Velt vzw RD voor pensioenen B&B 't Hemelhuys Regionaal Landschap Lage Kempen
Arsenal resto unif AXA in België Krauthammer Ecobos POD duurzame ontwikkeling Oxfam Fairtrade Vredeseilanden Exki KBC Bopro PM&QS nv Jeugdherberg De Fiertel Miko Café Liégeois WWF Belgium De Overmolen
Havelaar** Sylphar nv Scholengroep SIVI Carglass Belgacom VOC Opstap Triodos Bank
11
Fairtrade als antwoord op klimaatverandering “Confronted with a problem as daunting as climate change, resigned pessimism might seem a justified response. However, resigned pessimism is a luxury that the world’s poor and future generations cannot afford – and there is an alternative.” (UNDP, 2007) Kleinschalige boeren in het Zuiden ondervinden meer en meer de gevolgen van de klimaatverandering. Regenperiodes laten langer op zich wachten en wanneer ze dan eindelijk doorbreken, komen ze in hevige stormen en verwoesten ze de productie. Een dalende productie zorgt voor inkomen- en jobverlies. De getroffen bevolkingsgroepen worden zo verder bedreigd in hun reeds precaire levensomstandigheden, met wereldwijde consequenties. Hoewel kleinschalige boeren in het Zuiden nauwelijks hebben bijgedragen tot de oprukkende klimaatbedreigingen, staan ze in de vuurlinie van de strijd tegen de desastreuze gevolgen ervan.
12
De klimaatverandering kan de baten van een fair productie- en handelsmodel grondig terugdringen. Om deze uitdaging het hoofd te bieden, hanteert Fairtrade een dubbel actiemodel. Dankzij de gegarandeerde minimumprijs en de Fairtradepremie voor gemeenschapsprojecten stelt Fairtrade de boeren in staat om te investeren in adaptatie, zoals irrigatiesystemen, diversificatie enzovoort. Daarnaast speelt Fairtrade een actieve rol om de impact van de landbouwactiviteit op het klimaat te beperken. Het Fairtrade-lastenboek legt strenge eisen op met betrekking tot ecologische productiewijzen. Door middel van rationeel watergebruik, aanplanting van bos en omschakeling naar bio dringt Fairtrade de ecologische voetafdruk van de landbouwactiviteit terug. Op de laatste klimaattop in Durban (COP17) vertegenwoordigden het producentennetwerk in Afrika en enkele producenten de internationale Fairtradebeweging. Ze eisten dat de beleidmakers de noden van Fairtradeproducenten in het licht van de klimaatproblematiek erkennen en daaraan tegemoetkomen met gepaste politieke en financiële steun. Zo krijgen zij die ongevraagd de zwaarste klappen krijgen ondersteuning van zij die verantwoordelijkheid dragen.
Small Farmers, Big Solutions Max Havelaars jaarlijkse openingscolloquium van de Week van de Fair Trade durfde dit jaar een paar ernstige vraagtekens plaatsen. Hoe kan Fairtrade een antwoord bieden op een wereld in beweging? De grondstofprijzen swingen de pan uit; heeft Fairtrade nog een rol? En helpt Fairtrade de klimaatverandering een halt toe te roepen? Stof voor gesprek. Koffie-expert Jos Algra legde de vinger op het ware probleem in de koffiemarkt: de enorme wispelturigheid. De prijs van
de koffie is in 2010/2011 verdubbeld maar hij is alweer aan het dalen. Met zijn gegarandeerde minimumprijs biedt Fairtrade stabiliteit in een uiterst volatiele markt. Bovendien helpt Fairtrade de lokale gemeenschappen vooruit in kwaliteitsverbetering, politieke impact, genderrelaties enzovoort. Koffiebranders en -importeurs gingen in discussie met John Kanjagaile, de exportmanager van de Tanzaniaanse koffiecoöperatie KCU. Ze kaartten aan dat koffieboeren bij hoge grondstofprijzen
hun afspraken voor levering soms niet nakomen. John Kanjagaile wees hierbij op het grote belang van de persoonlijke relaties, die in het Fairtradesysteem bijzonder veel aandacht krijgen. Fairtrade is meer dan handel; het gaat om een echt partnerschap. Fairtrade en de klimaatverandering was het tweede heikele punt van het colloquium. Brigitte Gloire van Oxfam Solidariteit wees erop dat wie het minst de klimaatlast veroorzaakt, er de zwaarste gevolgen van draagt. Daarom moeten we
massaal inzetten op duurzame productie. Het voedselsysteem moet eerlijker worden en we moeten de risico’s samen gaan beheersen. Drie klimaatexperten brachten hierna een dringende boodschap: we kunnen niet passief blijven toekijken, we moeten ons aanpassen. Hier is een taak weggelegd voor Fairtrade: boeren ondersteunen om die oplossingen te vinden. Een eerlijke prijs betalen voor het voedsel is hiervoor een grondvoorwaarde.
13
Week van de Fairtrade 2011 De tiende Week van de Fairtrade wierp elf dagen lang een breed en helder licht over het Belgische Fairtrade-landschap. Samen met partnerorganisaties als Trade for Development Centre (BTC) en Oxfam verzekerde Max Havelaar een goed gevuld programma. Fairtrade-ambassadeurs in alle hoeken van het land organiseerden ludieke, informatieve, commerciële en sensibiliseringsacties die een breed publiek bereikten. In supermarkten Delhaize en Carrefour werden klanten ingelicht over de impact van Fairtrade-aankopen; Adriaan Van den Hove en chef-kok Jeroen De Pauw verzorgden op de Mechelse markt een publiek kookevenement; talrijke Fairtradegemeenten luidden de Fairtradeklok met debatten en spektakels; een Tanzaniaanse koffieproducent doorkruiste het land om organisatoren van evenementen een hart onder de riem te steken en te getuigen van de waarde van Fairtrade voor zijn gemeenschap; zeven gemeenten ontvingen de felbegeerde titel van FairTradeGemeente of Commune du Commerce Equitable. Een greep uit een volgeladen tiendaagse, die Fairtrade een extra duw in de rug gaf.
14
Najaarsactie – Tijd voor een switch De Week van de Fairtrade is dé gelegenheid om het brede publiek warm te maken voor een eerlijkere Noord-Zuidhandel. Het is ook hét moment voor concrete acties die een switch naar Fairtrade bij het boodschappen-doen bevorderen. Heel wat merken hebben zich immers al in die zin geëngageerd. Dit jaar hebben een hele reeks commerciële partners bijgedragen tot de Week van de Fairtrade door met ons hoofdthema “Fairtrade is meer dan een banaan of koffie” aan de slag te gaan: Sodexo in zijn bedrijfsrestaurants, The Coffee Club via een campagne ‘from bean to cup’, Exki door een Fairtrade-ontbijt te organiseren, Café Liégeois met een eerlijk-duurzame vergadering voor de gemeenten enzovoort. Er werd een mond-aan-mond reklame actie op het internet gelanceerd met de medewerking van Ethiquable, Candico, Oxfam en Café Liégeois. 1000 ambassadeurs hebben producten ontvangen van deze Fairtrade-licentiehouders, samen met informatie over het label Max Havelaar. Hun rol? De producten laten proeven, over Fairtrade praten, debatten opzetten onder vrienden, familie en collega’s, en natuurlijk ook bloggen! Er werden meer dan 120.000 contacten gelegd en er werd hard gediscussieerd. Een veelbelovend begin voor een echte Fairtrade community op het Web? Op onze eigen website hebben we voor 't eerst e-coupons gepubliceerd. Fairtrademerken Ethiquable en Belvas stapten mee in de test. Bedoeling was om klanten te laten kennismaken met ongekende Fairtrade-gelabelde producten door een korting aan te bieden bij de eerste aankoop. Een nieuwe gids ‘Switch naar Fairtrade’ geeft tal van tips and tricks om je aankopen te veranderen en anderen van hetzelfde te overtuigen.
15
Nieuwkomers De lijst van Fairtrade Max Havelaar gelabelde producten blijft groeien. Op de Belgische markt. zijn er momenteel ongeveer 2000 verschillende producten beschikbaar. Naast onze belangrijkste producten bananen, koffie en chocolade, vindt u ook Fairtradeproducten in de afdelingen droge vruchten, koekjes, confituren, energiedranken of tafel- en badlinnen.
Zie hier enkele nieuwigheden die in 2011 op de markt kwamen:
Chocoladetabletten met Stevia van Cavalier
Het koffiegamma bij Delhaize
De honingkoeken van Maya Bio Fairtrade citroenen bij Colruyt
16
De fruitsappen van Ethiquable
De energiedrank
White Tiger -
Bio Fairtrade limonades van Oxfam
Bio Fairtrade orangettes bij Exki
Het theegamma van
Fair Trade Original
Het bad- en tafellinnen
van De
Witte Lietaer
17
Cijfers, cijfers, cijfers De consumenten zijn ervan overtuigd dat de keuzes die zij maken in de winkel een positief verschil kunnen maken voor de producenten en landarbeiders in ontwikkelingslanden. Dat komt duidelijk naar voor uit de enquête van Globescan in België (maar ook op wereldschaal bij 17.000 consumenten in 24 landen). Max Havelaar en Fairtrade zijn ‘top of mind’ referenties in België. Het label wordt herkend door 76% van de consumenten. Onder hen beschouwen 9 op de 10 het als een betrouwbaar label.
14% ‘mature consumers’ met maandelijkse aankopen van Fairtradeproducten en 17% ‘young consumers’ die op termijn hun aankoopfrequentie kunnen verhogen als ze overtuigd worden en als het aanbod zich verder ontwikkelt.
De studie laat ons toe om Belgische consumenten in verschillende segmenten te groeperen. Naar schatting 31% van de mensen zijn Fairtrade-consumenten. Daarvan zijn
Daarnaast noemen 47% van de Belgen zich ontvankelijk/passief tegenover eerlijke handel, wat wil zeggen dat ze niets voor maar ook niets tegen Fairtrade hebben of dat ze zich nooit eerder de vraag hebben gesteld. Dat betekent dus dat zij gemakkelijk kunnen overtuigd worden om te switchen naar Fairtrade! In België is er dus nog een groot potentieel voor Fairtrade.
Volume groei S1 2011 (in %) versus 2010
Aandeel per productcategorie in 2011 (in %)
*Growth in wholesale value (Bron: eigen cijfers)
(Bron: eigen cijfers)
Hot Coffee
2000,00%
Fresh Banana 25%
125,00%
Sugar
100,00%
Chocolate,
75,00% 50,00% 25,00% 0,00% -25,00%
ga
* es
rs
xtil Te
we Flo
cs
*
rs
eti sm
ne
r, S
we
ete
on as
Se
s, ice
Su
Biscuits
10%
Wine
7%
Juices
5%
Jams, Honey
2%
Textile Soft Drinks
Dried Fruits
1%
Tea and
Herbal Tea
1%
Other
Fresh Fruits
1%
Spices, Seasoning
0,3%
2%
Beer
0,3%
2%
Fresh
Ice-creams
2%
Flowers
2%
Rice,
Nuts,
11%
Deserts,
Co
oo
ing
*
d
s *
df
ad
are
-pr
ep
dS an an
dR
ea
dy
ey on
,H ms
Ric
e,
Pa
sta
Ja
Sp
es ag
Be ot rH he Ot
ts rui rF he Ot
ver
Co
dV an
es
ak ,C
pre
e
s ble
ffe
s na
eta
na Ba
, Ic
eg
*
rea
e-c
es
*
ag
ver
Be
ld Co
rts
sse
De
Ju
ice
s,
Co
nfe
cti
on
ery
its *
es
its,
cu Bis
te,
ola
oc
Fru
ag
ied
ver
Dr
Be
Nu
ts,
olic oh
rs,
Alc
tize pe Ap
Ch
m
-50,00%
18
28%
300,00%
Quinoa, Pasta 1%
Vegetables 0,2% Cosmetics
0,2%
Volgens GFK hebben 41% van de Belgische huishoudens tijdens het voorbije jaar minimum één Fairtradeproduct gekocht in de supermarkt (tussen juni 2010 en juni 2011). Drie jaar geleden was dit slechts 25%. Dat betekent dat de laatste jaren een half miljoen huishoudens de stap naar Fairtrade hebben gezet. In de supermarkt zijn de meest populaire Fairtradeproducten de bananen en de suiker. Tot slot heeft kwalitatief marktonderzoek uitgevoerd begin 2011, geëvalueerd wat de Belgen associëren met de term ‘fair trade’. De studie registreerde wat hun aarzelingen maar ook hun verwachtingen waren tegenover het systeem en het label. Eén van de
grote vaststellingen is de mentaliteitsverandering die plaats vond tussen 2006 (datum van ons laatste grote kwalitatieve onderzoek) en 2011. Fairtrade is niet langer enkel een verhaal van ‘een goed geweten’ maar het krijgt een plaats in het globale thema van duurzame ontwikkeling. De meerwaarde ligt in het reële partnerschap tussen Noord en Zuid. Als het Zuiden er wel bij vaart, verwacht de Belg dat ook hij er beter van wordt en hij wil vooral genieten van Fairtradeproducten van hoge kwaliteit.
19
Wat vinden onze partners van ons? Carl Buyck,
Communicatie-adviseur, akkanto Eerlijke handel. Het zou een evidentie moeten zijn. Dat is het echter niet. Nog niet. Al jaren timmert Max Havelaar vastberaden aan de weg naar een nieuw handelsmodel: eerlijk, duurzaam en transparant. Een handelsmodel dat enkel winnaars kent, geen verliezers. De boeren uit het Zuiden winnen dankzij een gegarandeerde opbrengst, een groeiende afzetmarkt én investeringen in de versterking van hun lokale gemeenschap. De consument in het Noorden wint doordat hij toegang krijgt tot een alsmaar breder gamma van kwaliteitsvolle producten, duurzaam geproduceerd, en aan een faire prijs. Het is de verdienste van Max Havelaar dat zij deze win-win situatie mogelijk maakt. De groeiende interesse van consumenten, producenten én distributeurs stemt hoopvol. Elke Faitrade-aankoop brengt het perspectief op een eerlijke wereldhandel een stap dichterbij. Doe zo voort!
Marc Dascotte,
Directeur van Oxfam-Magasins du Monde Max Havelaar en Oxfam-Magasins du monde delen de overtuiging dat eerlijke handel een concrete en ambitieuze oplossing biedt voor de economische onrechtvaardigheid en de nefaste gevolgen van de mondialisering. Niet dé oplossing, maar een oplossing op mensenmaat. Ook al lopen onze opvattingen over onze limieten en de risico’s van een breidelloze ontwikkeling soms uiteen, toch worden onze beide organisaties door de burgers beschouwd als de boegbeelden van fair trade. Daarom was het ook logisch dat we ons associeerden, concreet voor Communes du Commerce Equitable, een groots initiatief van Max Havelaar waarin wij geloven. De 3000 vrijwilligers waaruit de beweging van de wereldwinkels bestaat, zijn zich bewust van het belang en de kansen die dit programma biedt voor hun gemeente. De burgers sensibiliseren, ze uitnodigen om verontwaardigd te zijn over onrecht en zich in te zetten voor een betere wereld kan ook door een gemeenschappelijke aanpak met Max Havelaar in de Waalse en Brusselse gemeenten. Want elke fairtradegemeente meer verhoogt de hoop voor onze partners in het Zuiden!
20
Wat vinden anderen van ons?
Inga Verhaert,
Gedeputeerde voor noordZuidbeleid van de provincie Antwerpen In 2011 werd Antwerpen de eerste FairTradeProvincie van het land en ik ben behoorlijk trots op die titel. Hij is het resultaat van 2,5 jaar hard werken en sensibiliseren, door een heleboel mensen. Nu we de titel hebben, gaan we natuurlijk op de ingeslagen weg verder. Want FairTradeProvincie is een blijvend engagement om producten van eerlijke handel aan te kopen en te promoten. Een steeds groter wordende groep van consumenten, winkels, organisaties, bedrijven en overheden trekt mee aan de kar. Fair trade daagt ons uit om verder te kijken dan het eten op ons bord. Het stelt ons wereldbeeld en de manier van omgaan met onze planeet in vraag.
Riccardo Petrella,
Professor Humane ecologie aan de Università della Svizzera italiana en initiatiefnemer van De Universiteit voor het Algemeen Belang In een wereld waar de roofzuchtige verrijking van de sterksten bekroond wordt, waar de politieke macht niet meer in de handen is van publieke instellingen maar van de financiële markten, waar de blinde razernij van de speculatieve kapitalen het samen-leven heeft vernietigd, waar de gemeenschappelijke goederen geprivatiseerd zijn en elke vorm van leven verhandeld wordt, in die wereld zijn er nog economische - nochtans private - spelers die er in slagen om de consument bij te brengen dat men een correcte prijs hoort te betalen voor menselijk werk, vooral dat van coöperatieven, en dat men de natuur niet mag vernietigen om er geld uit te winnen. Omdat de mensenrechten en het recht op leven op het spel staan. Dat is toch hoopvol. En dát is wat fair trade doet.
Ann Demeulemeester,
Sabine Denis,
Een eerlijke prijs betalen voor een eerlijk product: zo simpel kan het zijn. Werknemers, werkgevers en consumenten uit het Noorden kiezen voor waardig werk en eerlijke en duurzame handel met het Zuiden. Fairtrade Max Havelaar zorgt er in de eerste plaats voor dat er een interessant aanbod is van eerlijke producten en met hun aanpak staan zij er borg voor dat de boer, de werknemer of de plaatselijke coöperatieve in het Zuiden er ook een eerlijke prijs voor krijgt. Een fair inkomen betekent empowerment en toegang tot basisrechten. Bovendien slaagt Max Havelaar erin om met hun campagnes een steeds bredere groep van consumenten, organisaties en bedrijven te bereiken zodat er een sterk en breed draagvlak ontstaat voor een sociaal rechtvaardige en duurzame economie.
Ik zag met eigen ogen de impact van fair trade op de boerinnen in Nicaragua. Als je hun verhalen hoort, wéét je dat eerlijke handel werkt. De gegarandeerde minimumprijs is mooi meegenomen, maar de baten van Max Havelaar zitten voor mij vooral in de Fairtradepremie die de boerencoöperatie ontvangt en gebruikt voor haar gemeenschap. Kleine wonderen heb ik met dat geld zien verrichten. Fairtrade heeft ook aandacht voor de vrouwen, in het productieproces en in de gemeenschap, zodat ze steviger in hun schoenen staan. Fairtrade moet hier bij ons groeien opdat zij daar de vruchten kunnen plukken. Ook bedrijven kunnen hun steentje bijdragen en overgaan tot een fair en duurzaam aankoopbeleid.
Algemeen Secretaris ACW
Directeur Business & Society
21
Succesverhalen textielgamma van 73 producten op basis van Fairtrade-biokatoen. Dankzij dit uitgebreide en gevarieerde assortiment is Delhaize vandaag de grootste verdeler van Fairtradeproducten in België. Liesbeth Claeys, inkoper bij Delhaize, vergezelde Max Havelaar op een reis naar Nicaragua. De ontmoeting met Fairtrade-koffieboeren sterkte haar in de overtuiging dat Fairtrade een reële bijdrage levert tot betere levensomstandigheden in het Zuiden.
Delhaize zette in 2011 zijn sterke Fairtrade-engagement kracht bij met een indrukwekkende zet. De winkelketen breidde zijn aanbod Fairtrade-voedingsproducten uit van 42 naar 65 referenties. Alle originekoffies van het merk Delhaize dragen voortaan een Fairtrade-label. Naast 15 nieuwe basissoorten koffie en 6 soorten thee, vind je voortaan op het schap ook twee nieuwe fruitsappen, schuimwijn, biohoning, biorietsuiker, bio-ontbijtgranen met honing, biokoekjes met kokosnoot en biosnoepjes. Maar Delhaize ging nóg verder en lanceerde een nieuw
22
indruk achtergelaten. Het gezelschap stelde ter plaatse vast hoe Fairtrade de kleinschalige en duurzame landbouw ademruimte geeft en garant staat voor een productie van hoogstaande kwaliteit, met respect voor biodiversiteit. Exki kon dankzij deze reis een duurzame relatie opbouwen met de koffieproducenten, een onbetwistbare meerwaarde in de actuele marktcondities. Meer dan ooit overtuigd, bevestigt Exki in 2011 zijn keuze voor Fairtrade.
10 jaar Exki is ook voor Fairtrade een aanleiding tot vreugde. In september 2011 trok medestichter Nicolas Steisel met Max Havelaar naar Bolivië, vergezeld van koffiebrander Café Liégeois en invoerder Coffeeteam. De ontmoeting met koffieboeren heeft een onuitwisbare
In 2011 zette grootdistributeur Colruyt een extra gamma Fairtradeproducten in het rek, vaak onder het huismerk Biotime. Bananen, appelsienen, mango’s, rijst, chocolade, thee en poedersuiker werden in 2011 van een Fairtrade keurmerk voorzien.
The Coffee Club, een keten van duurzame coffee shops, is reeds jaren een sterke Fairtrade-ambassadeur. Directeur Thomas Drogard maakte met Max Havelaar en koffienbrander Java een Fairtradereis naar Tanzania en keerde geïnspireerd terug. Met de campagne ‘from bean to cup’ vertelt the Coffee Club aan zijn klanten over de herkomst van de koffie, het leven van de producenten en hun eigen engagement voor Fairtrade. The Coffee Club bevestigde zijn geloof in Fairtrade met twee nieuwe producten: de frisdrank White Tiger en nieuwe Fairtradechocolade.
Inkopers en leveranciers vinden elkaar Een duurzaam bord combineert Fairtrade met bio- en lokale producten. Daarom organiseerde Max Havelaar met partners Vredeseilanden en Bioforum voor een tweede maal Your Choice, de leveranciersbeurs voor Fairtrade, bio- en lokale voeding in grootkeukens. In de oude markthallen van Les Tanneurs in Brussel kwamen inkopers en duurzaamheidsprofessionals uit alle economische sectoren hun licht opsteken over het aanbod en de logistieke mogelijkheden van duurzame voeding op het werk. 45 leveranciers lieten de bezoekers proeven van het beste op de markt en antwoordden op prangende vragen van geïnteresseerden. In talrijke workshops werd duurzame voeding voor collectiviteiten thematisch uiteengezet. Standhouders, bezoekers en organisatoren sloten de dag tevreden af met een duurzaam glas en hapje en zetten reeds een boompje op over Your Choice editie 3.
23
Onze communicatiemiddelen In 2011 zette Max Havelaar vooral in op digitale publicaties, eerder dan op gedrukte communicatiemiddelen. Kwestie van ook in onze communicatie duurzaam te denken.
Maxhavelaar.be
TV spot
Max Havelaar België heeft een volledig nieuwe website gemaakt, in lijn met de internationale richtlijnen. Een hele verademing! De nieuwe webstek oogt licht en is makkelijk leesbaar, en de inhouden worden regelmatig geüpdatet. Max Havelaar verzorgt ook zijn ‘community’ via de sociale media Facebook, Twitter en Youtube. Ga eens kijken!
Tijdens de Fairtrade najaarsactie zonden we voor het eerst een TV spot uit. De spot werd getoond op twee Vlaamse televisiekanalen (VRT Eén en Canvas) en twee Franstalige kanalen (RTBF la Une en la Deux). Samen waren de vier zenders goed voor 3.464.000 kijkers per dag. De spot, gesponsord door Delhaize en Candico, toonde de diversiteit aan Fairtradeproducten die in de Belgische supermarkten te vinden zijn.
24
Nieuw duurzaam kantoorontwerp In 2011 werd de bureauruimte van Max Havelaar in het duurzame Brusselse kantorencomplex Mundo-b grondig hertekend. Het nieuwe kantoor moest aan een aantal criteria voldoen.
Het ecologische gedachtengoed van Fairtrade werd bevestigd in hergebruik van bestaande kantoorelementen en in de keuze van eerlijke materialen die mooi ouder worden. De meubels-op-maat werden vervaardigd uit hout dat gered werd uit afvalcontainers en met milieuvriendelijk geproduceerde stoffen.
De nieuwe ruimte werd bovendien een multifunctioneel kantoor waarin mensen op uiteenlopende wijzen kunnen werken. De flexibele inrichting kan inspelen op nieuwe noden en laat ruimte voor geconcentreerd werken, overleg, telefoneren, vergaderen of informele interactie tussen collega’s.
Max Havelaars nieuwe kantoor beoogde ook een sterke en warme uitstraling en bracht het Zuiden in foto’s en producten naar binnen. Gasten krijgen een warmer onthaal in een speciaal voor hen ingerichte zithoek. Loop eens binnen en ontdek a great place to work!
25
Bedankt! Meer dan 650.000 euro. Zoveel hebben wij in 2011 ontvangen van overheden en andere instanties om eerlijke handel te doen groeien. De federale overheid, Vlaams-Brabant en het Waalse Gewest steunen Fairtrade als een doeltreffend instrument in de strijd tegen armoede in het Zuiden. Max Havelaar België is erkend als ngo en ontvangt van verschillende instanties subsidies om het brede publiek te sensibiliseren voor de problemen van producenten in het Zuiden en om ze te informeren over hoe Fairtrade het verschil maakt. Deze financiële middelen werden ook ingezet om producenten afzetmogelijkheden te helpen vinden op onze markt. Dit zijn de organisaties die Max Havelaar België of haar campagnes in 2011 ondersteund hebben: • Belgische Ontwikkelingssamenwerking (DGD) • 11.11.11 • Vlaams Agentschap voor Internationale Samenwerking (VAIS) • Provincie Vlaams-Brabant • Waalse Gewest • Sociale Maribel • Intersectorale Akkoorden (VIA) • Tombolist vzw • De Nacht van de KMO
Raad van bestuur Max Havelaar België vzw Duur mandaten: 3 jaar • Frans De Bie • François Devenijn • Erik Devogelaere, Fair Trade Original cvba • Joris Rossie, Oxfam Wereldwinkels vzw • Wouter Vandersypen, Leysen Humanitas • Luuk Zonneveld, Vredeseilanden vzw • Chantal Joos Goossens, Mazars Bedrijfrevisoren cvba (commissaris) Raad van bestuur Max Havelaar België cvba-so Duur mandaten: 2 jaar • Frans De Bie, Max Havelaar België vzw • Anne-Marie Joris, Stichting Gilles • Michiel De Turck • Benoit Derenne, Fondation pour les Générations Futures • Bernard Fornoville, Hefboom cvba • Elisabetta Callegari, nv Dexia Bank • Elise Serck, Crédal SC (waarnemend lid) • Stéphane Vincent, Ethiquable (waarnemend lid) • Chantal Joos Goossens, Mazars Bedrijfrevisoren cvba (commissaris)
Gerardo Arias Camacho, koffieproducent COOCAFE, Costa Rica “We hebben de voorbije 10 jaar bomen geplant en de hoeveelheid pesticides die we gebruiken verminderd met 80%. We hebben de Fairtradepremie gebruikt om milieuvriendelijke ovens aan te kopen voor het drogen van onze koffie. De ovens maken gebruik van het restafval van de koffiebessen en van schelpen. Dit laat ons toe om niet langer jaarlijks tot 20 hectare bos te moeten kappen.” 26
Ons team
Vrijwilligers, goud waard
Colofon Redactie Sylvie Walraevens Fotografen Didier Gentilhomme Lena Granefelt Simon Rawles Tineke D’Haese Eric de Mildt
2011 was het jaar van de vrijwilliger, een onschatbare bron van energie en positieve actie. Max Havelaar kan reeds jaren rekenen op de onbaatzuchtige hulp van talrijke vrijwilligers om het Fair Trade verhaal uit te dragen en mensen aan te zetten tot Fairtrade-aankopen. Dankuwel aan de talrijke trekkersgroepen in de gemeenten met een Fairtradeengagement!
Team Max Havelaar België, december 2011 Links: Lynn, Michael, Karlien Rechts: Lily, Koen, Christine, Barbara, Nele, Daniel Boven: Els, Marieke, Sylvie, Pierre, Jérôme
Eentje van onze vrijwilligers schuiven we hier graag naar voren. Jan Nullens, lid van de FairtradeGemeente trekkersgroep in Diest-Schaffen, zet zich reeds 20 jaar vrijwillig in om het team van Max Havelaar een extra paar handen te lenen. We kunnen hem niets misvragen… 79 jaar is Jan, maar elke week op donderdag doorkruist hij met fiets, trein en metro het halve Vlaamse land om in Brussel, in de schaduw, onschatbaar nuttig werk te komen leveren. Voor Max Havelaar en dus voor het Zuiden.
Vormgeving blue fish design Verantwoordelijk uitgever Lily Deforce Max Havelaar België Edinburgstraat 26 1050 Brussel – België T. 02 894 46 20 F. 02 894 46 21 www.maxhavelaar.be
Dankjewel, Jan! 27
1,2 miljoen families in 63 ontwikkelingslanden danken je voor je engagement voor Fairtrade.
