Twentse Taalbank
MAANDBLAD VOOR TWENTE HET LANDSCHAP- DE STRUCTUUR DE NATUUR- DE MENSEN- HET LEVEN-DECULTUUR-DE VOLKSTAAL- DE GESCHIEDENIS- DE GEBRUIKEN - DE STREEKBELANGEN DE ALGEMENE ONTWIKKELING
HFD. RED. ].W.tv1.GIGENGACK NR. 1 JAN. 1965 4E JRG.
Uit de inhoud
Prins Ollie I
• interview met
yves van domber Redaklie en Administr. TWENTSE POST (waarin opgenomen lijdschrift Twenteland) Beekstr. 5 1 Hengelo (0.) Tel. 17987 Bank: De Twenlsche Bank N.V. Hengelo Amsterdamscha Bank N.V. Hengelo Postrekening: 820018 t.n.v. Twentse Post Abonnements-prijs f 3.60 per jaargang Losse nummers 35 cent per exemplaar Advertentie-tarieven op aanvraag. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen enz. zonder toestemming van de Uit-
geefster verboden. Alle publicaties blijven eigendom v.d . Uitg .
TWENTSE POST
1
Twentse Taalbank 11
PRINS OLLIE I OLDENZAAL.- Op no. 97 aan de Lyceumstraat (ook wel Via Appia genoemd vanwege Appie Velthuis, die hier een drankhuis exploiteert), opent Gerardus Hendrikus Maria Vlutters (29) , - slanke, glimlachende, donkerblonde jongen - zelf de deur. "Met Zijne Doore Hoogheid?", infonneren wij voorzichtig;- het kost ons moeite, in deze oorreet geklede twintiger een lolbroek te he11kennen. Zijn antwoord sluit elke twijfel uit: "Gait van öllie-Vlutters." Wij herinneren ons onmiddellijk, dat in zijn wapen een oliekan prijkt, en beseffen, oog in oog te staan met Ollie I, de nieuwe Prins van Oldenzaal.
"DOE HET MET OL(L)IE" In .de woonkamer, waar wij kennis maken met Riky Vlutters-Schepers (24), gemalin des prins, - jong, donkerblond en channant -, scharen wij ons even later om de haa~d, die - uiteraa11d- met olie wo11dt gesto(jkt. "Doe het met olie", luidt het devies van reeds drie generaties Vrl utters. Grootvader Y·l utters handelde al in olie - (jvergrootvaJder is er wel geweest, maar de olie was toen nog niet "ontdekt" -, en momenteel zet Pa Vlutters met zijn drie zonen (waaronder nu één met de titel "prins") de familietraditie voort, bijgestaan door een ploeg van 12 man personeel.
VAN PAGE TOT PRINS Dit alles heeft natuuvlijk niets te maken met de hoge uitvenkiezing, die Gerard Vlutters ten deel viel. Van de gemiddeld v·e ertig kandildaten, die het Carnavalsbestuur elk jaar op de geheime lijst plaatst, kan er tenslotte maar één de uitve11korene zijn. Algemene voorwaarde is alleen, dat men een gezonde iongen moet zijn. De rest is "'n heel deel geluk". Toen CamaJvalsvoorzitter Frans Ankoné bij Gerard Vlutters binnenstapte en hem kond deed van de wil van het kadolstervolk, moest Gerard - totaal verrast zo niet volkomen overrompeld, als hij was - de Hoge Boodschapper met lege handen laten vertrekken: het kon eenvoudig niet mogelijk zijn, het kadolstervolk moest zich hebben vergist. Hij, die vijf prinsen als page ha•d gediend, nu ineens ... , rdie sprong was te groot en bovendien zonder precedent in de Carnavalshistorie van de Plechelmusstad. Voorzitter Frans kent die reacties. Zoiets vraagt 2
tijd, weet hij uit meer dan tien jaar ervaring. E:l. l:tij kreeg gelijk. Zaterdag 16 januari - op het jaarlijks Prinse- ' ' in zaal Roord - deed Gerard Vlutters klokslag · ur - onder gejuich 1van 'n bijna duizendkoppige m · - :e zijn intrede als Prins Ollie I. Jong en enthousiast als de prins uit een spr
GEEN JEUGDTRAUMA'S Als 13 jarige knaap ging Gerard Vlutter ,.,-= de Oldenzaalse Radboudschool naar het pe;:s! ~t Maria Mediatrix te Azelo (gem. Borne). î r bereidde hij zich onder de broederlijke maar enge leiding van de Fraters Marlsten gedurende C...""le jaar voor op het ULO-examen, waarvoor hij s aagde. Zijn voorkeursport in deze periode was het voe bal. Met 17 jaar terug in Oldenzaal, behaalde hij binnen de kortst mogelijike tijd aan de Nieuwe Radboud school zijn Middenstandsdiploma. Met 18 •aar haalt hij zijn rijbewijs - als lid van de Oldenzaa. e . io~r en Automobiel Club (OMAC) wordt hij nog ·aar;ij4.5 aangezocht voor het uitzetten tvan sterri e;: ·• . et 19 jaar in Mil. Dienst. Opleiding: Amers! Bestemming: Legerplaats Havelte (Steenwijk). ::- -.=c•:e: Tankoommandant Legeroefeningen: 3x Wes: ...::se Bonds Republiek. In zijn vrije tijd: zwem:n~ 'iJjarten, kaarten, af en toe een biertje en me. een meisje naar de bioscoop.
DE NIEUWE WERELD 21 Jaar: terug in Oldenzaal. Handen uit de mou ·en bij Pa in de zaak. In de weekends plezierig met menden uit: "ik sla nog steeds geen thuiswedstrijd o. er" en : "ik drink nergens zo plezierig een biertje in Oldenzaal." 22 Jaar: zakenreizen naar all e hoe.A.en van het land. In zijn vrije tijd: schieten met 'n t:cht· buks (ook als er geen kermis is), tennissen - Gera rd is bestuurslid van Quick '20 (Tennis te Oldenzaal ., de kanaries in zijn volière verzorgen, op z'n "d een biertje .. . 23 Jaar: treft 's morgens, 's midda s en 's a \'on,ds op weg naar de zarak steeds hetzelfde meisje. De autosport blijft hem boeien: op de boekenplank in de huiskamer staan een vijftal wed :rijdbekers. Een biert je met je kameraden smaaKt altijd best. 24 Jaar : ontmoet op weg naar de zaak en naar huis nog steeds hetzelfde meisje. lnmidde uitgevonden, dat ze Riky heet. Kromen alle twee .,..-el eens te laat op het werk. "De sfeer in de Oldenzaalse café's is fijn; je treft er altijd vrienden. 25 J aar: regelmatig met Riky uit. Zij houdt - evenals hij · van autorijden en feestjes, en vertrouwt hem toe, dat ze hem vorig jaar als page •van de prins geweldig vond. Leggen samen van lieverlee bezoekjes af bij wederzijdse familieleden, vrienden en bekenden. 26 Jaar: een oom, die aannemer is, bouwt voor het tweetal een fijn huis a,an de Lyceumstraat Spoedig nadat ze de huisTWENTSE POST
Twentse Taalbank BODEMVONDSTEN HUIS TE HENGELO HENGELO. - Bij graafwerkzaa.IIIllheden voor het storten van een betoillvloer zijn vorige maand op de terreinen van de NV Reemaf div·e rse voorwe·rp~n gevonden die hebben toebehoor:d aan het Huis te Hengelo, dat op deze plaats heeft gestaan en in het eerste kwart van de 19de eeuw werrd afgebrdken. Ondermeer wel."den diverse potjes alsmede een tabakspijp van aardewerk gevonden, een gedeelte van een omament van zandsteen (leeuwenkop?) , alsmede een geglazuurde tegel in de vorm van een nis, waarin de afbeelding van een mensenfiguur. Deze laatste vondst werd door dr. C. C. W. J. Hijszeler van het Rijksmuseum Twenthe geï·dentifioeel'ld als een tegel, behorende tot de ommanteling van een stenen kachel(jven dateliende uit plm. 17·de eeuw. Doordat de werklieden geen waar.de heahtten aan de gevonden voorwerpen, is het grootste deel vedoren gegaan. Rectificatie Oudh.kund. vondsten DE LUTTE
! ~
PRINS OLLIE foto:
J.
Will=••
I
sleutel ontvangen, zijn Gerard en R.ilky bruidegom en bruild. OLDENZALER EN TWENTENAAR ,.Ik voel me honderd procent Oldenzaler en ik ben er altijd trots op geweest, Twentenaar te zijn; in Mil. Dienst en bij talloze gelegenheden, dat ik buiten Twente was." Zulke woorden zijn in de mond van Gerard VJutters geen <:lverdadige luxe. Hij is het type d:at meer luistert dan praat. Geen lolbroek. Geen "feestnummer". Toch heeft hij het: dat ondefinieerbare, waardoor iemand g11aag gezien gezelschap wol."dt. Misschien, omdat hij een flewone jongen is gebleven. Een gezellige kameraad. Misschien geeft bij zelf het antwoord, wanneer hij zegt: "Ik heb altijd enorm veel plezier in het Oarnaval, en het fijne is, dat zoveel andere mensen er ook plezier in hebben." Het simpele geheim van de gemeensohapsmens. 01dienzaler met de Oldenzalers. Twent met de Twentenaren. TWENTSE POST
De oudheidkundige verkennin!,!en in de omflevin!,! de Lutte (hoeve Duivelshof) waarov•er wij in ons vorige nummer berichtten, !,!ingen niet uit van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek in Amersf.oort, maar van het Rijksmuseum Twenthe te Enschede. Drs. A. L. Hulshoff van flenoemd museum had de leiding van het onderzoek.
MONUMENTENZORG BOUWHUIS (zonder vergunning)? GESLOOPT
RIJSSEN.- Het monumentale gelbouw de Oosterhof te Rijssen, voolikomend op de lijst !Van montlJIIlentenzorg en eigendom van de rg emeente aldaar, is in de maand december ontluisterd door de sloop van het bij dit complex behorende oostelijk bouwhuis. Even·a ls het reeds in 1334 genoemde hoofdgebouw verkeel."de ook dit bijgebouw in een desolate toestand Doordat de eigenal"esse geen maatregelen trof, stortte een deel van de aahterzijde van het enig overgebleven bouwhuis in (het westelijk bouwhuis we:r;d in 1820 af·gebroken), WaJa 1"0p de gemeente Rijssen het bij,gebouw onmiddellijk met de ,g rond gelijrk liet maiken. Ofsohoon van gemeentezijde in Rijssen beweerd wovdt, d:at men voor deze afbraak mondeling toestemming heeft gekregen, WOI"dt een vergunning tot afbraak door de betr<:lkken instanties ontkend. Drs. A. L. Hulshoff van het Rijksmuseum Twenthe deelde ons desgevrarél!gd mee de afbraak zeer te betreuren, vooral nu deze te pr·e matuur heeft plaatsgevonden. 1
3
Twentse Taalbank
Voor betere schoenen CJ2ommelaar=' VAN LOENSHOF 31
SALON cyleurink v.h. H. j. v. d. VEER
Voor herenkleding
het beste bij CBeóteró Van Loenshof 12,
Enschede
Dames-salon
en
Haaksborgarslraal
Enschede
•
Parfumerie •
Tel. 2876
Biej 's leavens wit en 's leave ns zwat sprek aait 'n bleumke nàg lot 't ha rt
Rad io onderdelen
BLOEMEN- !d MAGAZIJ N«COrona»
Radio Enschede Televisie •
Eledrofechn lsche artike len
Erkend reparateur en Installateur TEL. 10688
t Hoen
TELEVISIE
•
Voor f medaille, krans , tak of beker : bij ons slaagt u zeker Ripperdastraat 2a, Enschede
•
RADIO
Motor defect?
fijn hout- en Triplexhandel
Fa. W. LANGE
naar
Spelbergsweg 37, Tel. 41138
RADIOKO
Nleuwstr. 117 Tel. S9og Hengelo 0 . C. F. Klaarotr. !18 Tel. 4863 Ensch.
Ook q f1 '7' ad~-~ c-(. .:z:::::,w ier='
DAMES KAPSALON lipperkerkstr. 129 -
Tel. 8159
S. TEN CATE ST AALHARDERIJ Hessenweg 1 - 9 Tel. 5413 MINTEX - REMDIENST Dr. Benthemstr. 35 Tel. 5418
FA. H. v. d. BERG OLDENZAALSESTRAAT 65
-
TEL .
~3
Steunzolen, (v. glpsm.), Spitgordels, E l. kousen, Kunstledematen, Orthop. corsetten, Beugels, Buikgordels, Staalwaren
E N SCHEDE
Electrische Hauptner Veescheer Aesculaap Econom Machines: Wolseleij slij~~~;j
B.v. d. Meer en !Zn BLEEKERSTRAAf 18,
S P E C I A A l ZA A K
HENGELOSESTRAAT 156 - TE LEFO ON S!l38
Pyrmontst rBat 15 · 19
Filiaal: Oliemolen• singel 37 Tel . 6118
Piek-Ups
JULQ direct lil
levert: fijnhout, Triplex, Hard- en zachtbaord, Vlas- en speenplaat enz.
Gramafoonplaten
studieboehen pocketboalts - romans
A.v. d.leest OLD ENZAALSESTRAAT 39
HOOR APPARATEN
ADOLFS & PENNIN K de boekhandel t.o. 'tpostkantoor
ENSCHEDE
Machinefabriek
Hong .slr. 16 -
ARENS&Zn •o~;~
•
voor goeie schoenen bekend Oldenz.slr. 9S -
v. Loenshof 5
tandwielen Perikweg
52
BETONTEGELS, BETONSCHUTTINGEN, BETON1b::;~ PUTROOSTERS ENZ. , .. d
Blmsbetondakplaten, Keerwanden Binnonhaven 116 • • C UUrln Telefoon, 3009
Fa. J H S h
•k
de "TUJentse Post" staat voortdurend op de bres voor de belangen van de kultuur in deze streken
en "CO-OP OOST" 'staat voortdurend op de bres voor de belangen van de consument. Ook voor Uw belangen en die van Uw gezm
'' C0-0p
Oost ''
met vestigingen i n geheel Twente en in de G.,..lderse Achterhoek.
Krulde•lerawaren • vlees- brood. banket-textiel- schoenen· kleding- brandstoffen· hulsh.art, enz
Verstelbare Pasbuste op standaard {te leveren naar eigen lichaamsmaat). Hiermede kunt U uzelf passen. In diverse uitvoeringen leverbaar: Twentse Fourniturenhandel J. WAGELAAR & ZOON Van Loenshof 56-58 - Tel. 5684 TWENTSE POST
Twentse Taalbank
LUCRETIA
In het trappenhuis, waar een spaarlamp brandt, kus ik je mooie, geroutineerde mond.
Een fikse griep houdt me dit weekend thuis. Ik bel Max, dat ik niet mee kan naar de bowlingclub. Haar naam is in mijn gedachten als de geur in een "Ik hoor het aan je stem", zegt hij; "primitief geluid huis. De schaterlach in stille straten. De groenstrook voor een knaap van rond de twintig. Maar ik begrijp tussen flatgebouwen. het: een onbesuisd nachtje met Lucretia." Lucretia. Klappertandend van koorts, voel ik me nauwelijks In een slaapwanne ligstoel, mijn IK het speelgoed tot oommentaar in staat. der verbeelding, herleef ik een verleden; geschreven "Zeg", verbreekt hij een stil moment, "je gaat toch met de letters JIJ in het Dagboek der Adolescentie. niet overgevoelig worden. Straks vertel je me nog, Dit zijn je slanke vingers, die het klavier bespelen dat het je ernst is." in City-Bar, en dit je ogen: herinnering aan een "En! Wat is daar voor vreemds aan?" "Kom, je weet evengoed als ik, dat zij geen meisje seizoen. In de DoKa-der-Onthulling druk ik onophoudelijk voor jou is." foto's af van de verbogen beelden op mijn netvlies. "Kun je misschien wat duidelijker zijn?" Een amateur-fotograaf en zijn betoverend, kwasi- "Aoh, laten we er over ophouden. Staan we hier bij die stomme telefoon te hangen, terwijl jij in je bed argeloos model. Mijn vriend Max, met het garderobe-meisje in een hoort." eind-weg-gesprek, toont ong~woon veel begrip, wan- "Niet terugkrabbelen, Max. Wat mankeert er aan neer ik rond middernacht besluit, je naar huis te ver- Lucretia ?" "Helemaal niets, beste jongen, helemaal niets, maar, gezellen. "Er gaat geen bus meer naar Wijk Oost", spreek ik ze is toch veel ouder dan jij." je aan, na door de kelner ingelicht te zijn omtrent "En .,, ? .. "Zeg, hoe hebben we het nou? Dat is toch abnormaal. je adres. Je accepteert mijn aanbod, en samen worden we Versta me goed, ik beweer niet, dat er iets aan jou mankeert. Maar welke vrouw van rond de dertig gezelschap in de vrieskou. "Noem het WIJ, dat de wegen korter zijn dan ik en zoekt het nu bij een ventje van twintig? Daar zit jij afzonderlijk denken", verklaar ik jouw verbazing méér achter. Wat zal ik zeggen. Heerschappij I" over de tijd, die omvliegt. Misschien heeft hij gelijk, flitst het door mijn hoofd, In je kamer op vijf hoog, - jij hangt je mantel weg -, terwijl ik in gedachten weer op haar flat vertoef. tracht ik me een beeld te vormen van jouw prirvé- "Het .verschil is me niet opgevallen", antwoord ik leven in deze flat. Dit is dus het uitzicht, wanneer jij op meer gematigde toon. voor het venster staat, en je blik naar buiten werpt : Zijn stem klinkt opgelucht: "Natuurlijk had je daar een stad aan je voeten. En dit het interieur: een sofa, geen erg in. Ik ken je toch. En bovendien, we zijn met aan de wand daarboven een rijzweep en een van het zelfde jaar: ik begrijp je. Denk er over na. ruitervaan. Verder een bijzettafel met pickup. Een En zorg, dat je met Carnaval weer de oude bent." gelenddoekte jongeling met •Vastgelijmd hoofd. En Er speelt een onbekende achter de gepolitoerde vleuenkele romans. Terwijl jij anijsmelk maakt in de keuken hiernaast, gel in City-Bar. Van <de kelner verneem ik, dat zij - "der Liebestrank im Winter", zoals je opmerkt -, haar long-weekend heeft. Ik ga - vergeefs - naar blader ik in Lawrence's: 'Lady Chatterley's Minnaar', haar flat, waar wij - zou je dit liefde noemen - de stilstand bestreden. En keer terug naar de stad, haar en citeer wanneer je binnenkomt: "Ja, ik geloof in iets. Ik geloof in hartelijkheid. Ik zoekend tussen carnavalsmaskers, frilvole uitgelatenheid, serpentines, confetti. Zaal in, zaal uit. Totdat geloof inzonderfijk in hartelijkheid in de liefde . .. " ik hemelsbreed een ademtocht van haar verwijderd "Anijsmelk drink je heet", interropeer je, alsof je sta. Haar hoofd geleund op de schouder van Max, de betreffende passage wel kunt dromen. haar hand in zijn nek ... Ik sla de volgende bladzij op, en lees opnieuw: Zie toe, hoe zich uit het feestfirmament een papieren "Mijn meid!", mompelde hij. "Mijn kleine meid! ster losmaakt en voor mijn voeten rolt. Laten we niet vechten. Laten we nooit vechten. Ik "Je mag een wens doen" , zegt een meisje, dat houd van je en het voelen van je. Kibbel niet met me. kennelijk alleen is en een hruzclip heeft. Nooit! Nooit! Laten we samen zijn!" "Een vervulbare wens, zo is het toch, nietwaar?" "Boeikenpraat", luid je onpeilbaar antwoord. Zij knikt. J,e zet de pickup aan en legt een plaat op: Dan kus ik het eenzame strand van baar lippen "Traumen der Liebe ... " Ruim een half uur ·discussiëren we over Modern en totdat ze aanvangt zachtjes te huilen. J. W. M. GIGENGACK Klassiek. TWENTSE POST
5
Twentse Taalbank
KO~HJBliJNlK OLDENZAAL
OLDENZAAL BLOEIENDE INDUSTRIESTAD. heerlijk gelegen aan de voet van de Tankenberg. Omgeving rijk aan natuurschoon.
* *
*
PRIMA HOTELS en PENSIONS
*
de saaie atet naeer
A'j 'n bezeuk brengt an Ollenzel ... breng iej vanzölmsprekkend ok 'n bezeuk an lunchroom en ijsbuffet
dan 50 toonkarnera Foto's könt
nich
kieken
(Mer oon:re foto's mö'j bekieken)
fotohandel
't Kiekhe8ke
ST .PLECHELMUS-BASILIEK. bijnaduizend jaar oude Oudheidkamer. Karalcteriatiek stadscentrum. Volop gelegtabeid voor sportbeoefening. Overdekte bad- en :tweminrichtiD.g.
Davina Zoveel schitterende geschenken ••• En evenzoveel verschillende smaken. Geef een geschenkbon.
Blij met een
(op de Markt)
Woninginrichting
ge8chen~bon
5{_i"temaker
G. Morselt
Oldenzaal EEN I
tricoleren drymasteren verven Ootm.str. 47-49 Tel. 2091
ERRES
PH IUPS
TELEVISIE Ben Lansink Deurningerstr. 6
TELGENKAMP's zaadhandel
een deskundig uitgewerkte
e.V.-installatie E. HEIDEMANN & Zn Boterstraat 15 Tel. 2077 OLDENZAAL
Het adres voor tuin~, bloem~ en landbouwzaden, bestr.midd. Molenstraat 6, telefoon 2958
Het adres voor haantjes en natuurlijk ook andere lekkere hapjes is: Hotel .!Café- Rest.
GROBBE Markt 15, Tel. 2550
Voor spuitwerk aan Uw auto T
ALBERT KIP Antoon Hutten
~ VI
h 0
g
Speciaal adres voor luxe en gemakkelijke schoenen
GROBBE SNACKBAR Boterstr,35, Tel. 3245 Moderne Automatiek
Grammofoonplaten
bloembakken (in diverse afmetingen)
Oldenzaalse Bouwmaterialenhandel N.V.
VOOR DE LOOP EN DE SLOOP Van Opel, Ford en VW alle onderdelen Denekamperstr. 71. Tel. 2863
"De Monnik" jenever! Distilleerderij Oldenzaal
Voor
6
Tel. 2981
Zeker is saver - drink
Grens
Autobus, onderneming Oldenzaal
-
N ordhorn
Overijssel
TWENTSE POST
Twentse Taalbank
onderzoek nederzelling
I
gemeente
tubbergen
Ruim 2500 v. Chr. woonden er al mensen in Mander met palen, aangezien in en tegen het standspoor (gem. Tubbergen) en omgeving. Zij wisten, dat het . en'kele paal,g aten te voorschijn zijn gekomen. Op goed boeren was op de vruchtbare grondmorene. Dit de bodem van de hutk,om Iagen talrijke onverkeileem bedekt een deel van de hoogvlakte van noord , sie11de en versie11de aardewerkscherven, alsmede een spinklosje. Twente als een mantel. 2500 jaren lang, tot het jaar nul leefde daar de prehistorische mens, aan het water 2e In het gele :ljand tekende zich duidelijk een donvan de Mosbeek, Eendenbeek en Hazelbeek. Daarna ker gekleurde, rechthoekige plek af van ruim 2.5 x 3 m.. Het zand was vermengd met veel houtsontb~eekt elk spoor van bewoning, en dan duiken omstreeks 800 na Chr. de oudste in geschrifte vermelde kool. Na het verwijderen van de donkere aarde boerenhofsteden op. Vanaf die tijd tot nu heeft er onkwamen zes paalgaten te voorschijn, aan elke afgebroken een boerenbevolking in noord-Twente gesmalle reohthoekzijrd e 3. Ook hier lag de bodem leefd. van de hutkom ongev·e er 30 cm. la,g er dan het Wat was er echter in die jaren tussen het jaar nul en maaiveld. Onmiddellijk buiten de hoekpunten omstreeks 800? De overgangsperiode van heidenkwam weer een paalg·a t te voorschijn. Enkele naar Christendom, toen de doden werden begraven doorsneden toonden duidelijk aan, dat hierin schuingerichte palen hard den gestaan ter onderin rijen grafvelden, voor de niet-christenen noord. zuid, later oost-west georienteerd. Met hun schatten steuning van het drak. aan gouden sieraden, halskettingen, glaswerk en anOp de bodem van deze hutkom werden scherven dere mooie vondsten, gedaan in Rhenen en elders. als boven beschreven gevonden, vevder een spinIn Twente, meer in het bijzonder in Mander, hoopt klosje, · terwijl uit één der paalgaten een fraai dr. C. C. W. J. Hijsze/er van het Rijksmuseum Twenversierde naald van bl"ons te voorschijn is gethe nog eens vondsten uit deze periode te doen, die komen. dan de ontbrekende schakel zullen v,ormen in de 3e Onmiddellijk e\'Tenwijdig met de wan•d van d.e gestudie, die hij over Mander in voorbereiding heeft en stool1de hutkom we11den twee rij·e n van telkens die reeds voor driekwart klaar is. tegenover elkaar gelegen grote, rechthoekige Over zijn laatste vondsten, vorige maand, kunnen wij paalrg aten gevonden. Aan de ene smalle rechtvan de hand van dr. Hijszeler onze lezers het volgenhoekzij,d e bevond zich één groot paalgat, terwijl de verslag aanbieden. (Redaktie TP.) de andere rechthoekzijde gestoo11d was door een kuiL Dit bouwwerk heeft minstens eien lengte geha·d Vian plm. 8 m. en was onge·v;eer 2 m. breed. · Binnen dit grondplan we11den enkele aardewerk~ anik zij de oplettendheid van een tweetal perscherven gevonden rvan pt'1ecies dezelfde makelij ...LJ soneelsleden van ·de N.A.M. te OMenzaal, die en structuur als die uit de vernielrde hutikom. in het profiel van een kleine zandafgraving enige en hutkom 1 moeten uit dezelfde tij>d Bouwwel"k soberven vonden, kon met toestemming van de eigezijn. Deze gelijrktijr digiheird sluit dan ook een buinaar van het terrein een onderzoek wor,d en verricht. tenwand ron·dom het rechthoekig grondpl·a n uit. Het bewuste terrein ligt onmiddellijk bij grenspaal In het verlengr d e van de ongeschonden smalle 81 in de directe nabijhe~d van de bronnen van de reohthoekzij, d e we11d een plm. 4 m. lange standMosbeek, Gejm. Tubbergen. Hiet is roor de eerste spoor gevonden, die aan het einJde min of meer keer, .dat grondsporen van een kleine nederzetting in l'lechthoekig omboog en vervolgens ongeveer paTwente ~onden worden blootgelegd. raUel verliep met de lengtezijde van het boven. De vonJdsten genoemd bouwwerk om plotseling op te hourden. 1e Een smal en rechthoekig verlopend standspoor In dit standspoor kwamen verschHlenJde gr:ote, van een hel,a as door de zandafgraving gedeelterechtho~kige paalgaten voor. Waarschijnlijk is lijk vernielde hutkom, die een b11eedte heeft gedeze ruimte een open stalling geweest voor 't vee. ; hard van plm. 3 m. De bodem van deze hut lag Daar buiten lag een afvalskuil, waarin enkele ~ ongeveer 30 cm. lager ~da,n het ma~aivel·d. In het kiezen (varlk·e n ?) zijn gevonden. standspoor heeft een wand gestaan, gem•a akt van vleohtwer1k besmee11d met leem. Want uit de vul- Op· grond van het schervenmateriaal horen deze neling van de hutkom kwa!m een stuk h~tteleem te der:ljettingsresten thuis in de eerste eeuwen vóór Chr. voorschijn met duidelijke aMruikiken van twij,g en DR. C. C. W. J. HIJSZELER daarin. Deze wanden zijn verstevigd geweest TWENTSE POST
7
Twentse Taalbank
interview mei yves van domber - Jij gaat dus weer eens een tij:dschrift uitgeven? Ja, bij deze. - Waarom eigenlijk? Vraag liever wat dan waarom. Ik stap gewoon op een omgekeer,d e kist en spreek de menigte toe. - Vroeger bad jij het tij,dschruft KENON, niet? Ja, dat was een andere kist. - Waar ging dat O\'er? Ik heb het vaak doorgelezen, maar het is me nooit duidelijk gewo11den. - En Spiritus dan, wat gaat dat wooden? Nou ik dacht da·t het zo gewoon mogelijk gaat worden. Over al>les wat gewoon is, of ge'WIOOn is. Tussen haakjes, je hebt me op het g:o ede spoor geholpen. In KENON moest alles op eo g11oot mogelijke afstand g~houden woJ:Iden. Dat lukte uitstekiend. Je za·g er geen barsf meer Vlan. - De gewone dingen, de kopiëel"llus't des dagelijksen levens dus? Die kopiëeerlust zeg-t te weinig, die zegt: "het is 17.06, het behang is lidht van kleur, er staan vier stoelen, een rechthoekige tafel en een divanbeid, hij zit en leest de krant, zij schilt de aat'idappelen, het kind speelt met zijn speelgoed". Dat heet dan al dokumentaire. En als de belichting goed is en de begel,e idende muziek ook, dan zeggen ze zelfs dat het een goede d(jkumentaire is. Straks is het na~cht, je kunt niet meer filmen. Is het behang nog steeds licht van kleur? Hoeveel stoelen zijn er? Waar is hij? waar is tlij? wa1ar is het divanbed? leest hij nog steeds aatîdappelen, schilt zij nog steeds de krant? - Sex? Maar hij leest helemaal ·g een krant, neen hij schrijft een brief. Ook een aardig tafereeltje. Maar wat voor brief schrijft hij? Wie perst ihij af? Wie brengt hij aan? Welke vuile r.ecensie schrijft hij? - Ethiek? Waarom schilt zij aardappelen? Ze heeft \'anmo11gen ook
hij heeft tegen het kind gezegd "Stil, Papa moet lezen", nou moet hij wel lezen. Neen, kijk eens goed wat eij doet, haal die kamera eens dichtevbij: zij . schilt kindevkopjes, het is een mensenetend echtpaar. Trouwens, als je goed kijkt heeft die man geen pak aan, hij heeft een soutane aan, de man leidt een dubbelleven. Trouwens, da~ar zit geen kind op de grond, het is een hond, met een ponykapsel, die mensen willen geen kin!deren. Trouwens, zij leest de krant, hij schilt de aardappelen! -En dat noem jij gewone dingen? Ja. - Maar had jij dan niet beter boekhouder kunnen wol'iden, jij maa1kt ~de inventaris op. Van alles en nog wat. Waar blijft de visie? Er is een schreeuwend tekort aan boeikhouders. Er wor·dt wel steeds een jaarbal.a ns gepresenteefid maar op basis van een onJVIoll~dig journaal, daarom ziet het overzicht er zo fantastisch uit. Het ene moment lijken de bedrijfsresultaten geweldig, het volgende jaar is er een angstaanjagend tekort en lopen de aandeelhouders met zelfmoordplannJen naar huis. Luister man, en hou op met stomme vragen te stellen. Er zijn meer chefs op een s'l echte kolchos·e dan maaimachines op een amerikaans landbouwbedrijf. En zo is het met ·de literatuur odk. Er lopen teveel din~k teuren rond. En de oogst is matig. Er moet materiaal ~geleverd worden, en eentje maJg dan af en toe de balans opmaken.
(Hierna volgen een 3 tal geschiedenissen - uit de dagelijkse werkelijkheid - waarvan wij kortheidshalve alleen het tweede vermelden.) DE HAND Deel I
De Fa~milie.
1. Een onvterwachte tegensl8!g. H.Y. is textielal'lbeider te Enschede. Hy is groot, grijsblond en heeft vragende blauwe schaapsogen, hy is een beetje g~bogen door het fietsen tegen de wind sinds zijn 8ste jaar. Hy heeft een lichte graad flaporen, zijn vader was koetsier. Hy iheeft grote zware han!den: bij de ene baas sj'Ouwt hy, bij de an!dere TWENTSE POST
Twentse Taalbank hakt hy. Hy heeft vier dochters van resp. 19, 17, 13 en 8. Hy verdient het met veel werk bij el1kaar, zijn vrouw is royaal tegenover iedereen. Als hy thuiskomt, gaat hy in zijn stoel zitten met zijn hap eten of 1d e krant. Moet hy niet naar een van d·e bazen, dan leunt hy ra chterover en valt in slaap. De hele nacht blijft hy in rdie stoel, als hy tenminste geen nachtdienst heeft. Vaak zit hy in de kroeg. Als hy bezoek heeft, vertelt hy ervan. Hy vertelt het nog eens. Het wot'ldt steeds moeilijker en langer bij elke herhaling. Twee jaar gel,e den had de kastelein een tochtje georganiseel."'d naar de Amstelbmuwerij. Hy had het nire t tij·dig geweten, hy had dienst geha:d. Daat'ldoor Imn hy niet mee. Het speet 1h em dat hy niet meekon. Het had hem erg gespeten dat hy er niet bij kon zijn. En ·de kastelein ha1d alles betaaM. Dat was een zddzaam mens. Nu blijikt dat 1die tweede rbaas hem ineens bij de belastingen had opgegeven en hy moest nu betalen. Hy had hem gebeld maar hij zat in Zwitsedland. Hy leen!de het geld en betaalde het met 3 dagen terug want rdie tweede baas van hem was teruggekomen en had de helft 1van de aanslag betaalrd. Maar waarom moest hij dat nou ineens bij de belastingen aangeven? Hy hielp hem al sinds twintig jaar! 2. Het gebroken been. Zijn vvouw is ni~ et groot, maa·r gezet, zeer energiek en de goedhei1d zelf. Meestal zit zy bij de buren. Voor kennissen verricht zy wonderen, zy helpt hen in de huishouding en van het geld dat zy hiermee verdient geeft zy kado's aan zieken en jarigen. En het kind van die kennissen Vl."'eet zy op, daar rou zy V'oor door de modider willen kruipen, door het V'UUr gaan. Ze heeft verBaat'ld bereid te zijn er de stront van op te eten. Ze breit ervoor en wandelt er mee in de zon. Zy bewaakt het en vereert het. - "Als ~k dat lcind zou slaan, zou ik m'n hanid er af haikiken" - "Als ik haar zou aanraken, 2!0U ik van schaamte de straat niet meer op durven" - "Lk zou niemand meer in de ogen durv~n zien, ik wu me thuis opsluiten." Van ·de winter gleed zy wit en viel met haar lichaam op het been, dat op twee plaatsen braik. Zy ging naar het ziekenhuis en hy 1deed het huishouden. Later braik de rd okter haar been weer. w~ ging het in gips. Zy rij·d t in taxi's de stad af. Het kind van de kennis-. sen gaat mee. Zy bezoekt politie en dokters en huisvesting - in verqand met het lek!ke dak. 3. De dochters. De oudste (19) is teler, donker, bleek, doorschijnend, zwijgzaam, bij het Leger des Heils geweest, van een eni.gszins bovenaat'ldse stille liefelijkheid - wat niet zozeer blijkt uit dalden maar vermoed wordt, verloofd met rde gescheiden R en gezien haar voorziohTWENTSE POST
\ YVES VAN DOMBER woont in Enschede met zijn vrouw Johanna Enzlin, die altiste is bij het 0. Ph. 0 . Hij werd op Driekonin~J,en 1929 in Amsterdam ~J,eboren, ~J,in~J, naar een Jezuietencolle~J,e te A'dam, studeerde 3 jaar filosofie aan de r.k. universiteit in Nijme!J.en , was 1 jaar burolist, cavalerist en parachutist bij 't Vreemdelingenle~J,ioen in Al~J,erije, ~J,ing de handel in, studeerde weer filosofie te Amsterdam. Wierp toen alles aan de kant en wenst zich sindsdien alleen met leven en schrijven bezi!J. te houden. In A'dam gaf hij 2 jaar lan!J. het eenmanstijdschrift KENON uit. In de Enschedese periode vertaalde hij de Australische gouddelV'ersroman "The Golden Mile" en voor Randstad (3 maandelijks literair tijdschrift in pocketvorm van de Bezi~J,e Bij, nrs. 6 en 7) "Het Liefdesconcilie" van Oskar Panizza en "Fe/der" van Jürgen Beeker. SPIRITUS is wéér een tijdschrift ("Als een bepaalde periode is af~J,esloten, be~J,in ik een nieuw tijdschrift"). Uit dit tijdschrift, waarvoor Wim Kamphuis (Ensch.) het omslag ontwierp, ontlenen wij een ~J,edeelte. Vol. gend jaar verschijnt bij Uit~J,. "Ten Hoeve" zijn detectiveroman "Een schim in de Weegschaal". 9
Twentse Taalbank DAME>. HEREN~, KIND ER~ PYAMA'S EN ~ONDERGOED, SCHORTEN, ENZ.
PORTJE Deldenerstraaf 8 Hengelo (0.)
Altijd goedkoop
Fotobureau ter Horst · RECLAME- INDUSTRIE- MODEen ESTHETISCHE FOTOGRAFIE •
GOUDSBLOEMPAD 2 Hengelo
Tel . 19690
(0.)
Het beste adres voor:
,
..
v. Merksteijn
outbewerking
Haarden en . Kachels
4(t5lt!~ • ~·o•HTNGElO•
Econ. Oir.
J.
Tel 3798
Molenstraat
20
(0.) -
Tel.
Hengelo
2207
Tuindorpstraat 38- Brinkstraat 1 a
<=Bonneterie SPE'ittt Blouses
~
Rokken
•
~
voor
~~n~r~t~a~tS :7 BOERENLEENBANK
Hengelo (0.)
Molenstr. 5, Tel. 7382, HenQelo
AANNEMERSBEDRIJF
Hengelo
2964
Nieuwbouw, Onderhoud- en Betonwerken
<=Bult'.o SlageriJ VOORjVLEES EN VLEESWAREN WEEMENSTR. 12,
10
A ut om ob ielbed r
ERNE Delden.str 42 Tel. 2120
iJl
FIAT
vanaf: f 3799
BEHANG
E~
VERF
Fa. Wed. j . Walhof
BLEEKER
Beekstr. 29 Hengelo
e OPEL e CHEVROLET
i Schoenen
en
I Re pa ra ties
HENGELO
Telefoon 7386
H. j. Krakers Tel.
Industriestraat 88
N.V. Automobielbedrijf
verzorgt alle bankzaken Parallelweg L.S.
Manufacturenhandel
Vesten
Drienarstraal 4 • Tel. 14878 · Hengel
cle~okclamó
H. j. BENNINK
Tel. 41798 M. Prin1en
Chop!nstraat 12
veur hoes en earve
Radio en Televisie
HOLLANDIA ondergoed
Interieurspecialisten Choplnstr.. t 11
BLOEMENMAGAZIJN
Veur elektrische apparaten
HEN GEL0
k6usen, sokken, .tricotages
VERSTEEG's vearve
Ruischer en Hartgers
Tuindorpstr. 18-20,
ENGELO
Gereedschappen, Ijzerwaren, Huish. art.
5[_. ~unia & ~n.
Kotmansweg
Rijwielhandel en Rep.,atieinrlchtlng
N.V.
]ac. Krabbenbos Mblenstraet 18
~
en
Empo- Humbar-Vestingrijwielen
GEDISTILLEERD, WIJN, BIER, LIKEUR, LIMONADE Fa.
Weemenstraat
TEL. 2752
e MEUBELEN eTAPIJTEN e BEDOEN
Va n DIJ 1 1
k
Sjoerd v. d. laan •
"'MARI
voor de moderne
woninglnrlchtln111 I MAR KTSTR. 15
AHREND Telgenflat Hengelo Tel. 7266 v o o r: Lichtdrukken. Foto~ copieën. bestekken.
Weemenstraat 10 en 12a, HENGELO
Sportieve Blouses, Vesten, Rokken, Japonnen, Deux Pleces
TWENTSE POST
Twentse Taalbank tigheid (ze gaat niet graag de stad uit en is overal bang voor) natuurlijk nog maagd. De tweede (17) is struis, blond, dom en vriendelijk en was verloofd met een Italiaan (sardiniër) maar nu met eten zuid-Haliaan van wie ze een lcind verwacht maar ·die door moeder de deur uitgelz.e t is. De derde dochter deed eerst aan ballet maar is nu bij de drumband. Ze wordt steeds afweziger. Ze is 13. Moeder vertelt dat ze menstrueert. "Met emmers", net als zy vroeger. L.
Deel 11
De Bruiloft.
1. De schoonzonen.
R. is 27 en met de oudste verloofd. Hij was een stroper en een grote zuiplap. Laatst vel1kocht hij echter een aangereden haas. Over zijn kinderen had. hij niets te vertellen, daarom verliet hij het huis van zijn schoonouders. Hij kan alles. Hij slacht een kip door hem ·de kop af te rukken, heeft jaren ruis melker gewerkt, sjouwt zakken bij een fiTma, helpt een bromfietshandelaar, is gek op opera's en loopt alle musea af. Wat hij niet weet, weet hij door w<>Ol"den te verbergen. "Moeder had een zware aan me" zegt hij. "Maar zy heeft mij getemd." Zijn geld gaat nu naar grammofoonplaten en niemand ziet hem ooit drinken. De verloofde van de tweede dochter was een zachtaardige sal'ldijn, die zel,den spraik, nooit uitging van zuinigheid en zeker nooit met haar, en geld naar Mamma stuurde. Vermoedelijk maakte hij het om zuinigheidsredenen uit. Op een dag begint er een onbekende italiaan rond het huis te sluipen, bij tij en ontij, in regen en vorst, telkens naar boven kijkend, wekenlang, tegen de buren zeggend "De aanhouder wint". Moeder haalde de onbekende boven. Hij liet een foto van ziahzelf zien als luitenant bij de straaljagers. (Deze foto was ongetwijfdd op een kermis in Italië ·genomen). Net als R. kwam hij inwonen. Zij verwacht nu een kind van hem. Hij werd een paar maal de deur uitgestuwd, nu definitief. "Hij is gek," zeggen ze. "Hij is altijd jaloers." Hij had R. bedreigd met een schaar omdat deze niet voldoende in zijn onmetelijke kracht scheen te geloven. Hij had een verlovingsring op afbetaling gekocht in plaats van een gebit V'Oor haar en nu zou ze zonder tanden: naar het sta-dhuis moeten. De dokter had laatst gezegd dat er met het kind geknoeid was en zy had hem uitgescholden en de dokter had zijn excuses moeten aanbieden. Later kwam de zedenpolitie omdat die Italiaan gezegd had dat de hele casa vol bloed was omdat ze met het kind bezig waren geweest. De politie vond geen druppel en zou ·de Italiaan aanpa.iklken. Nu rij·dt de Italiaan met zijn sn:el1brommer rond het huis en volgt elke auto die er vandaan komt. TWENTSE POST
2. Een onverwacht gebaar. De oudste dochter trouwt met R. en zal binnenkort het huis en de stard verlaten. Vijf trouwwagens en een gehuul'ld zaaltje en tachtig mensen. Hy zit in een hoek en glimlacht wazirg en rookt eren sigaar. Moeilijk praat hy over het kruisjassen en laat zich konjak en bier inschenken. Zy probeert te dansen en draait wat rond het gipsbeen. Er volgt een komische scène tussen boer en stadsman. Af en toe danst hy als een beer verbaasd rondkijkend. Af en toe laat hy z'n zware gebrom horen waar niemand veel van begrijpt. Sommige gasten steken vast een fles in hun zak. "Hun handen moesten er aan vast blijven zitten" zegt zy. De feestvreugde stijgt ten top en er moet nu wel iets ga•a n gebeuTen. Op alle bruiloften gebeurt iets. Iemand .begint te huilen, er wordt iemand doodgest()k.en. een auto met vrolijke bruiloftsgasten rijdt in op 'n tegenligger. Hy staat dan weer hier, dan weer daar te kijken. Later maakt hy danspasjes buiten op de stoep, met de armen half omhoog als een beer aan de lijn. Hy struikelt en ligt met een knie op de stoep. Iedereen lacht uitbundig. Zy komt naar voren, stampend met het gipsbeen. "Aansteller" gilt ze. "Je zet me voor schut", Ze slaat hem een paacr keer in het gezicht. Hy blijft zitten waar hy ligt en verroert zich niet. Het feest is dood. Er wordt sloes gemaakt. "Je handen hadden er af moeten vallen" zegt haar broer die voor het feest is overgekomen. Ze smeert hem met een taxi en neemt drie dochters mee, de vierde is immers getrouwd. De auto wondt gevolgd door de Italiaan op de snelbrommer. "Die goeie sukkel slaan, wat 'n loeder" - "Mag hy geen feest hebben, hy werkt de hele dag." Thuis wacht zy de gasten grienend op: "Begrijpen jullie het niet? Ik was zo bang dat hy ook zijn been zou breken!" R. gaat de huwelijksnra cht in een hotel door~engen. Hij is nog nooit in een hotel geweest. De auto wordt achtervolgd door de Italiaan op de snelbrommer. Dit was niet te zien want het mistte. Hij dacht dat zijn verloofde ontvoerd werd. Hij zag niet wie er werkelijk instapte, vanwege de mist. Deel lil
Naspel.
1. De dag na de bruiloft.
R. had zijn huwelijksnacht. Het ging goed. Wij volgen de methode van oppassen en dagen tellen. Is dat geen dubieus systeem. Zo lang ik haar ken gaat het al goed. Waar is hy? Hy is naar zijn werk Vijftien mensen hebben die nacht bij de familie gelogeerd. R. zegt zijn mening. "Zy is goed. De goedheid gaat hier de deur uit." Het is avond. Hy is nruar het kafé. Hoeveel drinkt hy? Net als die buurman die schuine taal uitslaat als hij 11
Twentse Taalbank zat is, de wereldpolitiek ontmaskert als één grote vuile samenzwering tegen de enschedese textielarbeiders, zijn vrouw belastert en zijn kinderen slaat. Hoe lang blijft hy in het kafé? R. weet dit precies. Hy komt thuis tussen 9.10 en 9.20. Ik zie aan zijn gezicht hoeveel hy gedronken heeft. Om een voorbeeld te noemen. Komt hy suf binnen dan heeft hy er twee gehad. Lacht hy dan heeft hy er vijf gehad. Hy geeft f 1.80 of f 2.00 uit. Wat hy meer drinkt heeft hy gewonnen met kruisjassen. Hy kan heel goed kruisjassen. Om 9.10 komt hy binnen. Hy lacht. Hoeveel? Twee. Twee? Twee plus een biertje. Drie? Plus een gewonnen. Waar is de vijfde dan? vraagt R. verbaasd. "Die heb ik gekregen," zegt hy. Kosten totaal f 1.80.
avond. Hy komt anders nooit uit zijn slaapstoel. Hy kijkt vragend en glimlacht en buigt en knikt en wrijft in de handen. Die ander zegt: "Ik ga wel eens naar Amsterdam. Rij dan mee, dan gaan we langs de Amstelbrouwerij." Hy buigt en spalkt de ogen open. Nou, als hy dat een tijd ante voren zou weten dan gaat hy zeker mee. Als hy het maar van te voren weet. Als er van te voren een afspraak gemaakt wordt. Want als hy het te laat weet dan zou hy misschien niet kunnen. Want hij heeft die tweede baas nou eenmaal beloofd hem te helpen. Hy glimlacht en buigt en zwaait slapjes met de grote hand. Als hy het tijdig weet, dan heel graag. Hy staat in z'n eentje nog een tijdje te knikken, te buigen en te glimlachen tegen de fabrieken rondom, vanaf de omloop op een hoog.
P.S.
2. Een onverwachte uitnodiging.
Er is 'n brief binnengekomen van die eerste Italiaan. Als het goed is komt hij binnenkort even met de auto langs...... ·
Het spijt hem van dat tochtje naar de Amstelbrouwerij. Hy brengt zowaar iemand naar de deur van-
Kopen biJ de Spar Is sparen biJ de koop
rt'C:!!? Automobiel~
bedrijf
J. WARMINK Hengelo Ov. Ziet on~e nieu'Wste Austin-modellen
Hengelo werkwoonen winkelstad
OMEGA
RADIO EN TELEVISIE -
Erres - Philips - Blaupunkt
Radio Redemeijer
KWEKKEBOOM JUWELIERS
Eromastraat ...- Hengelo
ENSCHEDE
SPEELGOED te kust en te keur 't
KINDERPARADIJS
Willemstraat 35 - Hengelo (0.)
stalen anti-sliptraptreden, trappen en bordessen • Uitglijden bij olie, vet, ijs of sneeuw niet meer mogelijk • Zeer lichte en goedkope constructie • Prima referenties van grootindustrie en architeden
DIJKHOF - HENGELO FABRIEK VOOR METAALBEWERKING 12
Üpgericht 1921 Beukweg 4, Tel. 13480 I 13581
HlllBERDIINIK Huishoudelijke- en Luxe artikelen, Speelgoederen, Glas, Porcelein en Aardewerk, Gero-Zilmeta
Marktstraat 25 -
Telefoon 14357
F. Olde Kalter
AU t 0
-handel -spuitinrichting
Steynstraat 60, Tel. 14806, Hengelo
TWENTSEPOST
Twentse Taalbank NIEUWE BOEKEN OVER TWENTE JAARBOEK TWENTE 1965 "Zelden heb ik van een eenvoudig artikeltje in de courant zoveel plezier beleefd, als aan mijn recensie overhet jaarboek Twente 1962", zo begon mr. dr. Jan Willem Schnei'der uit Delden (Twentsche Courant van 11 januari 1962) zijn antwoo11d op een complete ketting van reacties naar aanleiding van zijn stelling: "Twente wordt eiken dag minder Twente." Wat was er toen precies gebeurd? Vertegenwoordigers ;van diverse Twentse verenigingen, stichtingen en kringen (op cultureel, historisch en volkskundig gebied) besloten samen te werken in een stichting "Jaarboek voor Twente". Er was al eens eerder een Twents jaarboek geweest, "De Twentsche Volkskalender" (onder redaktie van mr. dr. J. W. Sohneider; 1e jaargang 1924, gedrukt bij Drij. Lulof te Almelo, waar meester G. B. Vloedheld ZJetelde als hoofdredakteur-eigenaar van het weekblaid ,De Nieuwe Twentsche en Almelosche Courant'.) Reeds na de 2de jaargang (1925) hield dit jaarboek op te bestaan. Het was dan ook een zinvol bezoek, dat de Halaksbergense textielfabrikant D. Jo11daan JGHzn (voorzlitter van de ~tichting "Jaarboek voor Twente") eind 1961 - 36 jaar na de Viel'ldwijning van ,De Twentse Volkskalender' - bracht aan de bejaarde a~dvocaat en retor Schoeider voornoemd. Deze zegde voorzitter Jordaan met betrekking tot het nieuwe jaarboek zijn "moreel en en organisatorisohen steun (-) toe in de vorm eener bespreking in de Twentsche Courant". Hetgeen hij volvoerde onder het poneren van de stelling: "Twente wordt eiken dag minder Twente". Een knuppel in een hoenderhok. Gekrakeel, dat niet uitbleef. En een lachende Schneider. Hij heeft zo zijn eigen visie op "moreelen en organisatorischen steun". Je weet het te verkopen, of je weet het niet. T'erwijl wij dit schrijven, zijn er van het z,ojuist verschenen "Jaarboek Twente 1965" reeds drieduizend exemplaren verkocht (in één maand tijds). En de verkoop gaat door. Waarom? De Twenten houden van Twente. En zij weten er graag alles van. Zodoende. Reeds de unieke documentatie van het tegenwoordig adellijk grootgrondbezit in Twente maakt de zojuist verschenen aflevering tot een waardevolle bron van informatie. Men kan er echter nog talloze andere overzichten en studies in aantreffen van goede kwaliteit. Toch beginnen wij in het jaarboek Twente iets te missen. Het ridht zich naar onze smaak te zeer tot een generatie streekgenoten, die de leeftijd hebben bereikt waarop een mens voorzichtig gaat worden. Er loopt door het hele boek een zakelijke draad van: "dit hebben wij (nog)." En omdat het op geen enkele pagina in zijn tegendeel verkeert: nergens een bijdraTWENTSE POST
ge "op glad ijs", ne1:1gens gedurfd, nel'gens spits, nergens heet van de naald, shockerend desnoods, heeft het iets onwezenlijks. Iets van een museum. Niets van het leven. Niets van wat er in Twente gebeurt. Dat moet de hoofdredakteur van het Jaarboek Twente, mr. B. H. A. M. Plegt hebben Öeseft, toen hij eigenhandig en precies mid,d en in het boek een ziel schiep met zijn bijdrage: "Stad of laand - één toet mem." Een ziel, wier functies orde en regelmaat brengen, samenwerking en begrip, en waarbij opmel"kzaamheid en aandacht actief zijn en leiden tot inzicht: "In meer ene generatie is alles wat eeuwen in röst vastlag totaal verannerd. As alles um 'n mènsche hen anders wödt, wödt 't mènsche ok anders; (pag. 75). Méér dan uitvoerig laat het Jaarboek Twente 1965 zien, hoe in één generàtie alles, wat eeuwen in rust vastlag, totaal veranderde. Hoe Twente elke dag minder Twente wordt. Maar niet, hoe een méns anders wol"dt, als alles om hem heen verandert. Na Schneider's knuppeltje in het hoender13
Twentse Taalbank hok, zijn de briefjesschrijV'ers van dlfie jaar geleden veilig ontzien. "Hènig an, dan brèk 'n zeUen nich", lezen we op pag. 78. Misschien moet je advocaat zijn en in Delden wonen, om een toontje hoger te durven zingen. (Gk.)
JAARBOEK TWENTE 1965 (4e JAARGANG), DRIJ. TWENTSCHE COURANT N.V. - HENGELO 1965 (144 BLZ. PRIJS f 5.25}.
SPEURTOCHT IN DE NATUUR In dit boek beschrijft de Almelose auteur het natuurgebeuren buiten de bebouwde kommen, of, ZJOals hij zelf zegt "in de boerschap" · van Twente. Hij maakt daarbi) gebruik van een V'erteltrant, waarin dieren nogal eens optreden a,ls personen en die enigszins doet denken aan de bekende schrijver en jager Hermann Löns. Een al te strak vasthouden aan dit idee heeft hier echter geleid tot sterk verwrongen zinsbouw en moeizaam gezochte uitdrukkingen, die dan vaak meermalen herihaald worden. Al lezende leert men tal van aa11dige bijronderheden kennen van tal van planten en dieren, hoewel we hier en ,d aar stuiten op minder juist geïnterpreteerde wa,arnemingen. Zo betwijfelen wij of bijen en zweefrvtliegen wel mtte vruchten appreciëren, p.1, en dat de "dennemoo11der", een zwam, gezonde bomen aantast is ook nog nooit met zekerhe~d vastgested'd, .(p. 12) Voorts achten wij de naam "MistelHjster" voor de Grote lijster beslist onaanvaardbaar. Niet slechts omdat dit een germanisme is ("Mistel,d rossel"), maar vooral omdat de Mistel of Maretak, waarnaar onze oosterburen hem hebben genoemd, in ons land slechts in Zuid Limburg wordt gevonden. In de jagerstaal, · waarmee de tekst rijkelijk is doorspekt, kijkt men niet zo nauw, maar dat men ,.,ra:bbit" voor een konijn gaat gebruiken gaat ons wel wat ver. Het boek is verlucht met talrijke goede foto's, wèl zouden wij die 'V'an een slecht opgezette bunzing verVlaogen of geheel weglaten en ook het otl!derschrift bij de parende "ki~kers" herzien! (G. M. Roding}
SPEURTOCHT IN DE NATUUR, HET HELE JAAR ROND DOOR HARRY WONINK, 156 P. GEILL.; UITG. N. KLUWER, DEV. - PRIJS f 9.50
GEESTELIJK LEVEN HP's COMBINERENDE FANTASIE In het "Onafhankelijlk NIEUWSweekblad Haagse Post" van 9 januari 1965 lazen wij ondermeer: VoriJge herfst trakteerde Johannes Wilhelmus Maria Gigengadk zijn lezers op een Reviaans-gevoelig en -godvruchtig verslag van een 4-daagse allesbehalve sHlle omgang door wat sinds een aantal jaren wordt
a:angedu]d ais het Magisch Centrum .Amsterdam. Onder het complexe motto: "Laten wij elkander liefhebben en zo nodig oppositie voeren tegen Zwolle", vertelt hij over de talrijke "V'ogels"_ die hij - met schilder Fred Wessels als deskundige gids - van 10 rot 14 sept. bezocht. De openheid van zijn "reisbrief" krijgt een onverwachte dimensie in de beschrijving van zijn ontmoeting met dichter-schrijver Sirnon .Vinkenoog (36). " .... de weg is gebaand voor een geC:achtenwisseling tussen Sirnon V. en mij. De dingen die wij hier bespreken gaan alleen ons twee aan. Wat wij niet bespreken, maar wel met ons contact te maken heelt, betreft de plotselinge herhaling van het beeld dat de hoofcjstad bij mijn aank.omst deze middag opriep, nu echter in wat gewijzigde vorm. Op het moment waarop ik ontdek dat de woorden van Sirnon V. opeens niet helemaal overkomen, zodat het is alsof ik naar hem luister vanuit een ander vertrek, zie ik een trap met een onduidelijk aantal treden. Mijn gesprekspartner en ik bevinden ons beiden op die trap, maar ik kan niet vaststellen hoe hoog (high? red. HP) we staan. Wij zijn de alleraardigste menselijke Vogels. Minstens zo ongeloofwaardig is dat de meest fraaie Exemplaren zich op de treden onder ons bevinden. De Vogels van alledag en die, waarvan je het niet denken zou, zie ik boven me. Ik doe geen pogin~ het karakter van deze waarneming te achterhalen. Ik v.oel me als destijds, toen ik een oploop zag, gebarende mensen, politie, en niets van het gebeuren begreep totdat iemand "Nozems" riep en ik apercipieerde. Echter met dit verschil dat nu niemand iets roept. Ik hoor alleen weer duidelijk Sirnon V. die zegt, dat hij vroeger heel andere dingen schreef dan nu, en dat "het-moeten-doen" een weg voor je kan zijn die je moet gaan en beter niet alsluiten kunt." (TP okt. '64). Duidelijk is dat de vogels Gigengack {"on-geturnd") en Vinkenoog "swingden", da:t de beide geved.erde vrienden ell~ar "digden". Die N~derlanders die deze termen nog niet mochten kennen (uit het wenk van Kerouac of Ginsberg bijv.) krijgen daartoe ruim 400 pagina's de gelegenheid als binnenkort bij De Bezige Bij Vin!kenoog's laatste boek versohijnt: Liefde, 70 dagen op ooghoogte in het magisch centrum Amsterdam. Ttüt zover de Haagse Post. Een onb~grensd terrein voor onafhankelijke NIEUWSgaring bevroedend, 'V'Onden wij bij P.A. Hoogwerf en M. Knoop: "Wat leert u de zielkunde" (uitg. Erven J. B. Bijleveld, Utrecht - 1951) onder het hoofdstuik FANTASIE (pag. 106) de volgeillde definities: "De abstraherende fantasie laat kenroemen etller situatie weg; de determinerende fantasie voegt kenmerken toe. De combinerende fantasie omvat de beide vorige: situaties wol'lden dVIerzien en in de verbeeLding gecombineerd tot iets NIEUWS." (red. TP.) TWENTSE POST
Twentse Taalbank STEDELIJKE ONTWIKKELING
EXPOSITIES
HENGELO-ENSCHEDE 200.000 INWONERS
STADSONTWIKKELING OLDENZAAL
ENSCHEDE. - Op 1 januari telde Enschede 134.274 en Hengelo 65.928 inwoners. Tezamen 200.202. Hiermee is het getal 200.000 overschreden, hetgeen voor de burgemeester van Enschede, de heer W. Th~as sen, aanleiding was om in zijn nieuwj.a arsrede op te merken, dat de stedencombinatie Enschede-Hengelo een kans gemi•s t heeft. "Eliders in het land is missdhien te weinig bekend, da;t Enschede en Hengelo reëel een dubbelstad vormen met één goede onderwijsmarkt, met één economische rnarikt en met één goèd ontwi:l.&:eld cultuurpatl"oon. De grr:
Burg. mr. J. de Vries: ... blij met artiesten ... OLDENZAAL. - Tweede Kerstdag opende burgemeester de Vries van Ol·d enzaal in de r.k. huishoudschool een viel"da:agse tentoonstelling v;an oude en nieuwe prenten, tekeningen, foto's en maquettes, die een be~},d gaven van de ontwikkelinrg van Oldenzaal als stad. De expositie omvatte tevens werken op het gebied van d'e beelrdhouwkunst, ede1sme~dJkunst, naald- en sohHderkunst. Het betrof hier eigen werk ~an de kunstenaars Jan Kip, WiHem Fitsthum, Tola Steinhage, Jan Schoenaker en Sjef Sales. De heer M. J . Borgrhuis, arch. B.N.A. en voorzitter va;n de sectie tentoonstellingen van de Curlturele Raard Ql,denz~al, heette de ruim honderd genadigden van harte welkom. Hij schetste de totstandkoming ~an de expositie: een resultaat van samenwerking tussen de Stichting Culturele Raad V'OOr Oldenzaal en de dienst Openbare Werken. VerV'olgens sprark burgeme.e ster de Vries een kort openingswoord, waarin hij zei verheugd te zijn, deze tentoonstelling ter gelegenheid V'an het begin van de bouw van het nieuwe stadhuis, te mogen openen. Ik ben blij met de artiesten, die -meewerkend aan de leefbaarheid Van onze stad -, in een gelukkige combinatie met een gemeentedienst welke elVeneens een belangrijke rol speelt bij de bewoonbaarma:king van onze gemeente, deze expositie hebben mogelijk gemaakt. Ook aan het adres van mevr. Stappers-Fürtheim, die achter de schermen veel stimulerend werk heeft verricht, richtte de burgemeester een woord van dank. Tenslotte werd het woord gevoe11d door de heer H.A. T. De1licaat, direkteur van Openbare Werken, die de hoop uitsprak, dat vele 01denz;alers kennis zoUJden nemen V'an de op deze expositie in beeld gebrachte stadsontwikkeling. Stadsontwikkeling is teamwork, 1
15
Twentse Taalbank
I Motel Gleunige Tu.treln Coöp. Boerenleenbank DELDEN
JAN KOLSTE - Enschedesestraat %05, Heagelo (0.)
Boerenboend in Boorn Vanof 1896 l"
z..ndern [en Boorn .Bint a 60 jaor naor 'n Boand hen egaon. Ook dee van Buur'n, Gammellee en Aozel Tot en de wledlilchtlgsten oet Saosel. De boeren
va11
Het+um, H•ssel 1
Waorum z'oet Boorn
Alle Bankzaken SPOORSTRAAT 9 -
TEL 05407-437
't voor
én 'n kuurut-
I mest haalt? Umdat eer 'n BOEND zo good bevaaltll
C.L.O.-mengvoeders Ruwvoedars Brandstoffen
BOERENLEENBANK
Albergen De SPAARBANK voor stad en land Maak gebruik van lopende rekeningen
Makelaarskantoor
van MAAR K EL met wleda umgefflng
Coöp. Boerenleenbank en Coöp. Landbouwvereniging
c.L.v. LAI'
Alle inlichtin. en aan de bank
WtaJ helpt met an de l:tleul en veuroetgang
• •
I
ROTTINK N.V. Deldenerstraat 36-38, Telefoon 3041, Hengelo (0.)
VASTE GOEDEREN
•
ASSURANTIËN
+
HYPOTHEKEN
BOERENLEENBANK
- LONNEKER(JJ Boerenleenbank
U
Oldenzaal
.
~ ~Boerenleenbank
ROSSUM versorgt alle :banksaken
de spaarbank voor iedereen 3 3~3 1 4 procent over al Uw
Giro 892439
BOERENLEENBANK
q()eer~eli? Ver•orgt al uw b1nkzaken.
Hoogste spearrente,
BOERENLEENBANK
lattrop
Coöp. Zuivelfabriek
1-loogsle reute over 16
Spaarbank -
Alle Bankzaken
SPAREN Boeren leenbank DE Ootmarsum
voor het platteland
LANGESTRAAT 21 . 23, DELDEN
Voor Melk, Melkpoeder, Boter en Kaas:
• Dl.-.kt opvraagbaar spaargeld • Deposito spaargeb:l
de spaarbank
E. j. lantink
BOERENLEENBANK
BIJ
Denekamp
Alle bankzaleen Telefoon 10123
Telefoon: 054111210
DEURNINGEN Boerenleenbank
De Spaarbank voor ledereen
RADIO - TELEVISIE - ELECTRO TECH. INSTALLATIE- BUREAU WASMACHINES- VERLICHTING
SPAARTEGOED Talefoon 2580 -
Bijkantoor Enschede: Fazantstr..t 112
te
"VOLHARDING" DENEKAMP BOEREN LEEN BANK
q()e9dam Voor alle bankzaken, Voorschotten, Credieten en lopend rekenlngverkeer.
BOERENLEENBANK
Saa~veld Hoog.te spaarrente, Voordelige voorschot· en credlatleningen. Verzorgt al Uw Bankzaken.
BOEREN LEEN BANK
Bornerbroek • De SPAARBANK voor iedereen
•
verder alle BANKZAKEN
Boerenleenbank De luHe MET KANTOREN TE DE LUTTE OVERDINKEL. GLANERBRUG Hoge rente voor .al Uw ingelegde spaar.. gelden. Lage
l J",
hyp,• en
voorschot-rente
spoortegoed
ALMAN is 't hier met ees vuur goo botter en goo kees Coöperatieve Zuivelfabriek
Concordia-Bornerbroek TWENTSE POST
Twentse Taalbank waarin, voor wa:t OMen:zaiaJl betreft, 22.000 inwoners meespelen, a:Mus de heer Delicaat. Tijdens de bezichtilging, die hierop vul~de, trokken naast .de werkJen van eerder genoemde kuns,t enaars Mk .de afbeeJ,ding·e n .gfi(jte aandaoht, die achtereenrolg•ens de oude, hui,dige en ni•e uwe staJdhuissituatie lieten zien.
"VAN 'T TOL TUT CATEMANSHOES" GOOR. - V'a n 22 tot 29 d!ec. wefid in Goor Oilider auspicien van de oudheidkamer een tentoonste11Hng gehouden: "Van 't Tol tut Oatemanshoes", die een terugblik wiel"'p op het verleden V'a.n Goor. Er waren te1keningen, heeMhouwwerken en schilderijen uit de zeventiende eeuw te zien, waaronder de gesohilde.r de portretten ,uit 1667 Vlan Jacob van Coevertlen en diens doohte'r Ä!leida Isabel,l a van Coeverden, toenmalige bewoners van een der ardellijlk e huizen rond Goor. Vwder wat'en er voorwerpen uit de F~anse tijrd en een grote verzameiling foto's en ansichtkia:arrten van personen en ~aken omstreelks de eeuwwi'Ssding. Burgemeester C. P. van Essen prees het werk van de organisatoren en bel,ooMe arlle medewerikinrg bij de inrichting van een ei•gen ondeiik(jffien.
HISTORIE DOCUMENTATIE GERICHTS-REKWISIETEN ENSCHEDE. - De werkgroep his•torie van de "Twente-Dinkelland Na<Jberschop", 'n vriendenkring waarin Twenten en Westfarler:s samenwe11ken, hiellid op 9 i'a nuari j .I. in het RijlksmuSieum Twente haar eerste bijeenkomst. De oud-·direikteu•r van de Westfälische Heirnatbund, de heer Bmc!kp~hler, toonde een aanta•l lichtbeeldren OVier het onderwerp "geriohtsplaatsen". EV'enails in Wes•tfalen wil men nu ook in Twente komen tot een documentatie V'an gerichts-rekwisieten oftewel zaken, die v;roeger vereist wa!'en bij de rechtspraa:k en de uitvoedng v;an vonnis•sen; (veemstoelen, gral,~en, schandpalen e.d.). Geïnte11esseerden en zij, die over dergelijke voorwerpen gegevens kunnen V·e rschaffen, kunnen zich in verbinding stellen met de morzitter van de werkgroep, drs. A. L. Hwlshoff van het Rijksmuseum Twenthe te Enschede.
TONEEL PLAN GREIDANUS UITGESTELD ENSCHEDE. - Het p[an-Greilda.nus, dat heroogde om in het komende seizoen te starten met een tweetal toneelprodukties, is v;oorlopig uitgesteld. De heer A. Gl'eidanus, direkteur van de Twentse Schouwburg te Ensohede, is y-an mening, dat het voor de bestaande toneelgezelschappen steeds moeilijker wol'dt, om de provincie te bedienen. "Niet dat ze de provincie in de steek 1laten, maar de provincie zou TWENTSE POST
graag meer zien." Vanuit deze gezichtshoek I·a nceerde hij een plan, dat inmi,d dels wis het plan-Greidanus in de toneelwel'dd druk wordt besp~(jken en voor het seiwen 1965-1966 twee onafhankelijke toneelproducties IViOors·tond. Daar de besprekiillgen met enkele topacteurs, die aanVianlkelijk hun m"'detweriking hadJden toegezegid, veel tijd hebben geVierg,d, zodat de organisatoren in tij.dnood zijn gera'akt, is besloten de gehele opzet een jaar te verschUIÎVien; (seilzoen '66-'67). Het plra n-Grei•d:anus staat of valt met de bereidheid van acteurs, drie per Vioorstelling goed zulll en worden beta:ald; (het geLd za1l moeten komen IV'an de schouwburgen en niet van subsidies. Greidanus denkt , aan series V'an zeventig voorstell~ngen. Bij de bestaande gezelschappen Wol'dt aJUeen een datum afgesproken en dan hoort men later, welk stUJk er op die avond za~l worden gespeeld. Er is geen gMantliefotllds. Voor de f!echtsV'orm deilikt de directeur van de Twentse SohoU.wburg aan een stichting. Aanvankelijk wilde Greidanus een nieuw gezelschap stiahten dat in Enschede zou zijn gévestigd . .
MUZIEK AFSCHEID MEVR: POLDY DRIESSENAAR HENGELO. - Op 27 deoember namjen l·eertlingen en OUJd-leedingen in de aula Vlan de U.T.S. in Hengelo afsche~d V'an Mevr. Poldy Driessenaar-Augustin als -dirigente van het Twents Jeugd~rke&t. De in Bohemen geboren musicienne, die gedul"ende rwim 20 jaar haar genie in dienst heeft gestel1d van drit ensemble, mocht als blijk van wraa,fidering een bedra'g van f 800 in ontv;angst nemen, bijeengebracht door hen, die bij haar hun muzi~ale vorming moohten ontvangen. Met een vaTiratie op het geze~de: "Talent zonder bekwaamheid ~s a•ls een woestijn zonde·r oase", noemde Hengelo's burgemees·ter, jhr. mr. L. M. E. v. Fisenne, mevr. Dri<es•senaJéilr een oase in he.t Twentse land.
TELEVISIE REGIONAAL JOURNAAL VAN START In de TP van mei '63 (pag. 2) schreven wij, dat regionale televisie diahierbij staat dan men z.ou verwaahten. Anderhalf j1a;ar zijn sindsdien verstreiken 'Vioot1dat de N.T.S. (voorlopig eens per week) - onder het motto: Van gewest tot gewest - aandacht is gaan besteden aan gebeurtenissen in de regio. De eerste u1tzending vond plaats op 7 jan. In dit program:rna wel'den beel•d en g•e toond van de scheepsbouw-industrie in Groningen en daama van de industrie voor chemische basispmducten in het mijngebied Limburg. Vel"v;olgens wel:'ld een blik gegnnd in de prov. bibliotheelk te Leeuwarden (Fries!.), die 110 jaar bestaa~. Tenslotte kon men kennis nemen van de industrialisatie van Assen (Drente) en ·de industrie-problemen 'V'an Hasselt 0. Al met al een wat eenzijdig journaal. 17
Twentse Taalbank PLATTELAND VAN AGRARISCHE- NAAR WOONGEMEENTE WEERSELO. - Wat valt er te vertellen oVIer de gemeente Weerselo? Onder andere: dat, indien we heel Twente laag voor laag zouden "afpellen" totdat we gekomen zouden zijn aan een spiegelgladde vloer, welke uit zout bestaat, zich ter hoogte van Weerselo een grote oneffenheid zou aftakenen in de vorm van een enorme zoutberg. Onderaardse zoutbobbeis zoals in noord-Nederland en noord-Duitslall!d, hebben we hier maar één, bij Weerselo, een zeldzaamheid in deze streek. Niet zo diep in de gmll!d, zijn in Weerselo verscheidene urnen gevon1den: in het Honde~eld, zuidelijk van het Stift, waar ook een ijzeren armband en een oor van een stuk romein~ aa11dewevk werden opgedolven, thans berustend op het Rijksmuseum Twente. In Weerselo werd ook het eerste klooster in Twente gebouwd - het coenobium der Oldenzaalse kanunniken bui ten beschouwing gel a ten -: de abdij van Weerselo, waarV'an de grondslag werd gelegd tijdens het bestuur van bisschop Herhert of Heribertus, een fries, geboortig uit het dorp Bierum en in 1138 op de zetel te Utrecht benoemd. Het 8 eeuwen oude Stift, ,d at uit Weerselo's historie eenvoudi'g niet weg te deniken valt, ja, er telkens weer in opduikt, is ook nu nog herhaaldelijk in het nieuws. In 1958 publiceerden dr. J. Belonje uit Alkmaar en drs. A. L. Hulshoff uit Enschede een opmerkelijke studie over de schouw uit het Stift te Weerselo (nu in het Rijksmuseum Twenthe), waaruit ondermeer de nauwe contacten Twente- Westfalen naar voren springen. Enkele jaren later, in 1962, vond de heer Buisman te Weerselo, beheerder van hef Stiftshuis, bij het omspitten van de tuin een brok Baumbergersteen, dat blijkens de inscriptie ... )ES STIFFT ... , deel heeft uitgemaakt van· een groter geheel, waarschijnlijk het f.11agment van een gedenksteen uit een der adellijke huizen van het Stift, en als zodanig een tastbare herinnering is aan het convent van W·e erselo. En over de bevolking van Weerselo 'en wijde omgeving? Daarover valt te vertellen, dat zij zich eeuwen en eeuwen lang met de landbouw heeft bezig gehouden. Van oudsher een agrarische bevolking dus, en dat niet zonder de gerechtvaardigde trots van de landman, hetgeen moge blijken uit een merkwaardige gevelsteen anno 1784 in de nienduur-gevel van het erve Tinselboer, in de Weerselose buurtschap Lemselo. Het toont "den la (n) tman zijn lusthof": een V'oorstelling waarop links een prachtige laan staat afgebeeld, een laan van eikenbomen, hetgeen de in verhouding extra groot weergegeven bladeren aan de takken nadrukkelijk schijnen vast te willen stellen, en waarop rechts een zondags uitgedoste jonge land18
bouwer is te zien die zijn al even jonge vrouw trots een graanveld toont met topzware tarwe. De linker voorstelling is van de rechter gescheiden door een weg, waa110p niets dan bloemen bloeien. Zoals gezegd van oudsh.er een agrarische bevolking, trots op liet door arbeidzaamheid verkregen bezit, degelijk en spaarzaam. Eigenschappen die in de uit de boerenstand voortgekomen middenstanders nog sterk naar voren springen, wanneer we tenminste burgemeester mr .. H. W. J. Scholten van Weerselo geloven, die in februari 1962 openlijk een afkeer van kredietaanlYragen signaleerde bij de neringdoende bevolking van zijn gemeente. Maar daar willen we het hier niet over hebben. Waar we wel over willen schrijven, is, dat Weerselo met wij1de omgeving op weg is,· zijn ee11wenoude agrarische bestemming te ontgroeien. Dat hee.ft de heer G. H. Hesseling uit Saasvel
Twentse Taalbank terecht vast. En omdat in de eerste 15 jaar nog een grqot deel van de agrariers de landbouw zal moeten verlaten, zullen we het moeten zoeken in de functie van Weers~lo als woongemeente. Of met andere woorden: het zal in Weerselo prettig wonen moeten zijn. "Wij zullen moeten komen met een structuurplan, dat r·e kening hotlidend met de uitgroei van de dorpen met Weerselo als hoofdkem, een voorlopige bestemming aangeeft. De aanleg en exploitatie van het aardgas, de aanleg rvan een zwembad, sportvelden, het steunen van sportverenigingen, folklore, muziek, teereatie en algemene ontspanningsmogelijkheden, ontplooiing van verenigingsleven op allerlei gebied, het aantrekkelijk maken van bebouwing in de dorpen door aanleg riolering, trottoirs, beplantingen, verlichting, bloembalclten, kortom het aantrekkelijk leefbaarmaken van de •vier dorpskernen. Dit alles is primair de taak van gemeente;bestuurders en niet van instanties en ove11heden in Zwolle en Den Haag." Deze laatste woot"den van de heer Hesselink wijzen in de richting van een verdere planning dan het na:tionale- en streekplan in ontwerp toestaat. Hetgeen koren is op de molen van burgemeester Soholten, die zichtbaar verrast uitriep: "Ik ben het nog nooit zo eens geweest met de heer Hesselink als nu." Wij weten uit de nieuwjaarsrede van Weerselo's burgemeester, uitgesproken 4 februari 1964, dat hij het niet eens is met de vrijheid van een gemeentebeleid, dat steeds elders wo11dt bepaald. Wij citeren uit genoemde rede: "Ingevolge de wettelijke voorschriften inzake de streekplannen stellen de provinciale staten voor de provincie of voor een gedeelte daarvan een of meer streekplannen vast. Wanneer het streekplan van kracht zal zijn gewor_. den, vervallen de gemeentelijke uitbreidingsplannen, voorzover deze met het streekplan in strijd zijn en moet de gemeenteraad binnen een dqor gedeputeerde staten te bepalen termijn de uitbreidingsplannen in overeenstemming brengen met het streekplan. Door de provinciale dienst wordt thans een streekplan voor Twente voorbereid. Een ontwerp-plan is inmiddels gereedgekomen en ter kennisneming voorgelegd aan een door het provinciaal bestuur ingestelde commissie, waarin ook de gemeentebesturen vertegenwoordigd zijn. Onze gemeente heeft de burgemeester hiervoor aangewezen. Deze commissie heeft geen enkele bevoegdheid en over het ontwerp of onderdelen daarvan wordt niet gestemd. Door de leden der commissie naar voren gebrachte bezwaren worden summier genotuleerd. In de raadsvergaderingen van meerdere gemeenten is dit ontwerp-plan reeds ter sprake gebracht en ook in niet-officiële kringen maakte dit ontwerp een punt van bespreking uit. Ook de pers gaf reeds berichten en commentaren. Om de ongerustheid welke ten aanzien van het ontwerp-plan was gerezen weg te nemen werd onder voorzitterschap van een lid van TWENTSE POST
gedeputeerde staten, een bespreking gehouden waarbij door de provinciale planologische dienst een vrij vage uiteenzetting werd gegeven." Er is een kijk op zaken die zegt, dat we, wanneer we het gemiddelde van de dingen nemen, dichter bij de waarheid staan. Maar wanneer ook een man als de pastoor van Saasveld, die tenslotte met pastorale, en niet met gemeentelijke zalken is belast, pleitredes gaat houden voor zijn 1500 zielen tellende dorp, dat zijns inziens wordt ondermijnd door een telkort aan mensen, dan mogen we de problematiek, waarmee de gemeente Weerselo wordtgeoonfronteerd, niet onderschatten. Pastoor Bolscher peinst over een niet te groot bejaardencomplexie (waarvoor architect Morsink uit Ootmarsum de tekeningen maakt), een gymnastieklokaal, een dorpshuis, een hertenkampje, zaken, die eveneens duidelijk wijlz en in de richting van een dringende klimaatsverbetering. Misschien heeft pastoor Bolscher, wiens paroohie dit jaar zijn derde eeuwfeest viert, en die meent, dat zijn dorp het stiefkind van de gemeente Weerselo is, - de kerkdorpen Rossum en Deurningen blijkbaar bevoorrechter posities innemen -, zijn dorpsgenoot de heer Hesselink wel opgewarmd om de Gemeenteraad van Weerselo aan de hand van klare cijfers op het voortbestaan en de leefbaarheid van de kerkdorpen te wijzen. Misschien ook niet, en dat is op dit moment ook van weinig belang. Van belang is wel, dat de Gemeenteraad van Weerselo bij monde van zijn burgemeester heeft uitgesproken, het nog nooit zo eens te zijn geweest met de heer Hesselink als nu. FESTIVITEITEN CARNAVAL 1965
PLECHELMUSSTAD. - De Carnavalsfeestelijkheden vangen aan op Zaterdag 27 febr. Aankomst Prins aan het station: 16.11 uur. Vanaf 20.00 uur Carnavalsviering in div. dansgelegenheden en café's met bezoek van de prins. Zondag 28 febr. 14.00 uur: Grote Carn<walsoptocht. 's Avonds als zatel'ldag. Maandag 1 maart 15 uur: Grote Kinderoptocht 's Avonds als zaterdag. 19
Twentse Taalbank
FORMELTA
N.V. Aanneming-Mij. vh.
H. W. TE PAS
GOED HUISHOUDEN
Enschede
MET
Burgerlijke en Utiliteitsbouw
]ORZOLINO
Gewapend Betonbouw Grond- Water· en Wegenbouw
Doe het
HUISHOUDGOED
~elf
Wij leveren hiervoor P.V.C. vloer- en wandtegels (reeds vanaf fl 5.80 p. m2), plakplastics, mozaiek, lijmen, beits etc. V L 0 E R E N 8 E D R IJ F
f. Boerkamp
de ideale koffiemelk VerkriJgbaar In flessen van 230 en 400 grem
Jos. Haydnlaan 60
~ Tel. 14064 Hengelo (0.)
Verkoopkontoor ,.MULTIFARM" Boekalo
ERICA-SERVICE Doe het zelf en maak van Uw tuin een LUSTHOF. Kosteloos maakt ERICA voor U een grondplan. V raagt inlichtingen: Tulcicera,,, ma11 Ik effen 't waard? Smlet oew 11••ld nlch aever looord Tulekers... e'lc oe re on 111811 . . . litoort I Geo'J daor almaol met akkoord? Bro n11 dan
ERICA siertuincentrum BORNE, direct achter het station. De mooiste kwekerijen in Twente.
Henny
Oonz' naober vreug : waor hes dat 'kof dee mooie kleer' van zukke stof. Den pasvorm is óók heelmaol óf I Zu'k spul hef bloos nog Bischoff.
j. v. Egteren
Hengelo
Lid ven de Selectiegroep van Nederllndse Dameskappen
Gedipl. Dames· en Herenkapper Manicure • Pedicure Schoonheidsspecialist
Now 3 12 pel rente
Drleneratraote 49 . HENGEL
HAAKSBERGEN
C.F. Klaarstr.18a ·Tel. 2365 ·Enschede
1
NUTSSPAORBAANK
JORDAAN •TER WEEME N.V.
Bischoff
oew 11••ld
Nutsspaorbaank
KONINKLIJKE TEXTIELFABRIEKEN
Medisch gedipl. Haarkundige
voor ~ levensmiddelen guller met zegels .. guller met guldens Op VéGé·artikelen steeds
10 Ofo kort. in geldzegel~
GENTLEROY VOOR VRIJE TIJDS . . KLEDING KONINKLIJKE TEXTIELFABRIEKEN GEBR. VAN HEEK N.V. ENSCHEDE.
20
HET SPEELGOEDPALEIS
'Ceutelink E:nschedesestr. 22, Hengelo
Coop . "De landbouw" W.A.
GOOR Het adres voor: Mengvoeders onder C.l.Q .. controle, Meststoffen, Brandstoffen, Bestrijdingsmiddelen, Kruidenierswaren, Landbouwwerkzaamheden enz. TWENTSE POST
