PRIJSVRAAG ZON OP DE ZWIJGER 19 september 2014, Amsterdam Beste lezer, Stichting De Groene Grachten, Stadsherstel en de gemeente Amsterdam hebben samen het initiatief genomen om een prijsvraag uit te schrijven: 'Zon op de Zwijger'. In deze prijsvraag zullen we aan de hand van het dak van het rijksmonument Pakhuis de Zwijger, waar Stadsherstel de eigenaar van is, onderzoeken welke mogelijkheden innovatieve zonnetechnologie biedt op monumentale daken. In de prijsvraag wordt de markt uitgedaagd om met de meest innovatieve oplossingen te komen voor het plaatsen van zonnepanelen op het pakhuis. De lessen die daaruit geleerd worden, kunnen vervolgens worden toegepast op andere monumentale panden. Wij nodigen u van harte uit om deel te nemen aan de prijsvraag. In deze uitnodigingsbrief worden de eerste kaders van de prijsvraag aan u bekend gemaakt. Aanmelden kan door deze brief voor 17 oktober 2014 ondertekend aan ons te retourneren. Vervolgens zult u voorzien worden van de uitgebreide werkomschrijving, waarin de aanvullende technische details en ontwerpcriteria worden toegelicht. Hartelijke groet, Namens alle initiatiefnemers,
Suze Gehem Mede-oprichter De Groene Grachten
!
Zon o p de Zw ijger
1. DE AMSTERDAMSE UITDAGING Zonne-energie houdt de energierekening van Amsterdammers betaalbaar, zorgt voor minder CO2uitstoot en zorgt voor het versterken van de lokale economie. Amsterdam heeft naar schatting meer dan 11 vierkante kilometer aan dakoppervlak dat geschikt is voor zonnepanelen. Een deel daarvan is echter ‘monumentaal’ of beschermd stadsgezicht. Hoe kun je de historische waarde van die panden behouden en toch zoveel mogelijk vierkante kilometers benutten? De uitslag van de prijsvraag Zon op de Zwijger zal hier meer inzicht in bieden. De ambitie van de gemeente Amsterdam is dat in 2020 in Amsterdam genoeg zonnestroom wordt opgewekt voor 45.000 (van de in totaal 380.000) huishoudens. De doelstelling is om in 2040 1000 MWp aan zonnepanelen te hebben geïnstalleerd Amsterdam, wat voldoende is voor 270.000 Amsterdamse huishoudens Dat is een flinke doelstelling, ten opzichte van de 10 MWp aan geïnstalleerd vermogen die er nu ligt en betekent dat er een groot aantal zonnesystemen op daken bij moet komen. Innovatieve zonnetechnologieën zijn in opmars. Zo bestaan er tegenwoordig zonnefolies en pv-cellen geïntegreerd in dakbedekking of dakpannen. Innovatie op het gebied van zonnesystemen, de wijze van bevestiging en integratie, vergroten het potentieel van pv voor de stad. Vooralsnog mogen zonnepanelen op monumenten volgens de welstandsnota niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Monumentale panden, daken in beschermd stadsgezicht en beschermde daken die met de huidige zonnetechnologie nog niet altijd goed te benutten zijn, komen mogelijk wel binnen bereik wanneer de nieuwste technologieën worden toegepast.
2. PRIJSVRAAG ZON OP DE ZWIJGER Met de prijsvraag Zon op de Zwijger wordt de markt uitgedaagd om innovatieve zonnetechnologie toe te passen in hun inzending. Denk bijvoorbeeld aan andere typen zonnecellen, andere kleuren en nieuwe bevestigingstechnieken. De prijsvraag daagt de markt uit tot creativiteit en vernieuwing. De winnaar mag samen met de initiatiefnemers van de prijsvraag aan de slag om het ingezonden ontwerp daadwerkelijk te realiseren. Partijen kunnen zich inschrijven voor de prijsvraag door dit document te ondertekenen. Vervolgens ontvangen zij een werkomschrijving met alle gedetailleerde informatie. Doelen project Met de oplossingen die voortkomen uit de prijsvraag, kan Pakhuis de Zwijger laten zien hoe nieuwe zonnetechnologie mogelijk is op een monumentaal dak, waar dat met conventionele panelen niet haalbaar was. De prijsvraag vergroot tevens de technische kennis bij overheid en in de markt ten aanzien van de mogelijkheden van zonne-energie. Bovendien ontstaat meer inzicht in balans tussen de gewenste beeldkwaliteit, vastgelegd in de welstandsnota, en de huidige stand van techniek in de zonnesector. Exposure winnend ontwerp Alle ingezonden concepten zullen vermeld worden op de websites van de initiatiefnemers. Daarna wordt een feestelijke prijsuitreiking georganiseerd, waarbij de drie meest kansrijke ontwerpen hun plan mogen pitchen voor de jury. De prijsvraag zal bovendien gecommuniceerd worden via de kanalen van Amsterdam Rooftop Solutions, een nieuwe samenwerking die zoekt naar nieuwe toepassingen voor het daklandschap. Dit initiatief geniet internationale aandacht. Het winnende concept zal op de kanalen van alle initiatiefnemers worden getoond. De winnaar zal, gezien de iconische waarde van het project, media-aandacht en exposure genieten. De oplevering van het uiteindelijke zonneenergiesysteem zal bovendien met een feestelijke bijeenkomst gevierd worden.
3. PAKHUIS DE ZWIJGER Pakhuis de Zwijger is een voormalig koelpakhuis aan de Piet Heinkade in het Oostelijk Havengebied te Amsterdam. Het werd gebouwd in 1933/'34 in de stijl van het Nieuwe Bouwen voor de opslag van bederfelijke waar en het was indertijd een van de modernste pakhuizen van zijn tijd. Nadat het zijn oorspronkelijke functie had verloren stond het enige tijd leeg en werd het bedreigd door sloop. De in 2
!
Zon o p de Zw ijger
2001 geopende Jan Schaeferbrug over de IJhaven werd dwars door het gebouw heen gepland. Uiteindelijk bleek het mogelijk om de brug te bouwen met behoud van het monumentale pakhuis. Aansluitend werd het pand gerestaureerd door Stadsherstel Amsterdam. Binnen werd een zeer vernieuwend programma mogelijk in een modern interieur. Zowel in 1934 als in 2006 vond een oplevering plaats van een van de modernste gebouwen van Europa. In 1934 zwaaide ir. De Bie Leuvelink Tjeenk de scepter, tijdens de herbestemming in 2005/2006 voerde ir André van Stigt op niet mis te verstane wijze de scepter. Pakhuis de Zwijger is een zeer geschikte locatie voor deze prijsvraag. Het is immers van oorsprong een voorbeeld van innovatief erfgoed, zowel bouwfysisch als in gebruik en zo altijd vooruitlopend op de tijdsgeest. Pakhuis de Zwijger is tegenwoordig een ontmoetingsplek voor creativiteit en innovatie in Amsterdam en daarbuiten. Het pand is een locatie waar onder meer initiatieven voor schone technologieën en de toekomst van de stad een podium krijgen en elkaar inspireren. Bovendien zien zowel de gebouweigenaar Stadsherstel als de in het pakhuis gevestigde creatieve bedrijven graag een duurzame oplossing voor het enorme elektraverbruik. Reden genoeg voor een prijsvraag voor dit dak.
Dak De Zwijger heeft een sheddak met de afmetingen: 22 x 13 m = 286m². Het schuine deel heeft een hellingshoek van 20⁰ en ligt op ZZO. Stadsherstel trof bij de aankoop van het pand een bitumineuze dakbedekking aan, maar inmiddels ligt er EPDM. Het sheddak zorgt voor prachtig noordelijke lichtinval in het laboratorium waar in het verleden onderzoek werd gedaan naar het in het pakhuis opgeslagen voedsel. De op het zuiden gerichte shedkap is heel gunstig voor het opwekken van zonne-energie. Om de shedkap ligt een strook platdak. Elektriciteitsverbruik De huidige, moderne inrichting en de gebruikers van het pand gebruiken erg veel elektriciteit. Daarom is het wenselijk om zo veel mogelijk van deze vraag te voorzien met zonne-energie. Er is een energievoorziening (Nuon, grootverbruikcontract), waarvoor het contract met Stadsherstel is afgesloten en door Stadsherstel onder de huurders wordt verdeeld. Het verbruik in 2012 was als volgt: • Gas: 50.000m³ • Elektra: circa 900.000 kWh Volgens de zonatlas is de plaatsing van circa 20-30kWp op het sheddak mogelijk, zie ook: http://www.zonatlas.nl/amsterdam/. Ligging en bezonning Het naastgelegen pand werpt gedeeltelijk schaduw op het dak, net als het opstaande logo, waardoor de bezonning van een deel van het dak beperkt is. Wel is het zo dat een gedeelte van het dak tijdens de zomerperiode (april t/m september) een lange periode per dag voorzien is van zonlicht. Dit is juist de periode dat de meeste energie wordt gebruikt door de benodigde koeling. De te plaatsen panelen op dit dak zijn zichtbaar vanaf omliggende wegen en het treinspoor. In de prijsvraag wordt u uitgedaagd om een oplossing te bieden voor deze bezonningssituatie en het dakoppervlak optimaal te benutten binnen de aangegeven kaders van het welstands- en monumentenbeleid. 3
!
Zon o p de Zw ijger
4. BETROKKEN PARTIJEN Zon op de Zwijger is een gezamenlijk initiatief van Stichting De Groene Grachten, Stadsherstel en de gemeente Amsterdam. De Groene Grachten is projecttrekker van Zon op de Zwijger. De gemeente Amsterdam is als adviseur betrokken, i.e. Bureau Monumenten & Archeologie, Stadsdeel Oost en Programmabureau Klimaat en Energie. Stadsherstel Amsterdam neemt de uiteindelijke installatie van het innovatieve zonnesysteem voor haar rekening. Het project is bovendien onderdeel van de publiekprivate samenwerking ‘Amsterdam Rooftop Solutions’. Jury De ter zake kundige jury zal de inzendingen van de marktpartijen beoordelen en de uiteindelijke keuze maken. Zij zullen de inschrijvingen onder andere beoordelen op; opbrengst elektriciteit, vermindering CO2 uitstoot, ontwerp, uitstraling, esthetiek, zichtbaarheid van de energiewinning en de terugverdientijd. Het oordeel van de jury is bindend. De jury gaat over haar oordeel niet in discussie met de aanbieders. In de jury nemen onder andere plaats: - Maurits Groen - Duurzaam ondernemer en voorzitter Stichting De Groene Grachten - Egbert Fransen - directeur Pakhuis de Zwijger - Karin Westerink - hoofd Monumenten Bureau Monumenten & Archeologie - Onno Meerstadt - directeur Stadsherstel Amsterdam De voltallige jury wordt spoedig bekend gemaakt. Opdrachtgever De opdrachtgever van deze prijsvraag is Stadsherstel Amsterdam. Stadsherstel Amsterdam redt monumenten en beeldbepalende panden door ze zorgvuldig te restaureren, een passende bestemming te geven en te verhuren. De panden worden in bezit gehouden, waarmee een goede staat van onderhoud blijft gegarandeerd. Sinds 2006 is Stadsherstel Amsterdam eigenaar van Pakhuis de Zwijger. Stadsherstel is sinds 2012 partner van De Groene Grachten, om zo een duurzame toekomst van erfgoed vorm te geven.
5. TIJDSPAD Het volgende tijdspad hoort bij de prijsvraag: 1. U kunt deelnemen aan deze prijsvraag door deze brief te ondertekenen en retourneren, uiterlijk op 17 oktober 2014, om 16.00 uur. Dit kunt u doen door de brief bij Stadsherstel af te geven dan wel te mailen (
[email protected] én
[email protected]), waarbij digitale ondertekening voldoet. 2. Op vrijdag 24 oktober wordt door Stadsherstel de werkomschrijving per mail aan de ingeschreven deelnemers toegezonden. 3. Op vrijdag 31 oktober wordt gelegenheid geboden het dak van Pakhuis De Zwijger te bekijken. Vragen kunnen vanaf dan per email worden ingediend bij Stadsherstel (
[email protected]) tot uiterlijk 7 november. 4. Vragen worden schriftelijk per email beantwoord op woensdag 12 november. 5. U dient uw plan uiterlijk op vrijdag 21 november, om 16.00 uur in bij Stadsherstel via onderstaand adres én digitaal naar
[email protected] en
[email protected]. 6. In de eerste week van december zal de bekendmaking zijn van de prijsvraag, waarbij de beste drie inzendingen hun plan voor de jury mogen pitchen in Pakhuis De Zwijger 7. De winnaar mag samen met de initiatiefnemers van de prijsvraag aan de slag om het ingezonden ontwerp daadwerkelijk te realiseren. Het ontwerp zal evenwel door Welstand en Bureau Monumenten & Archeologie positief moeten worden beoordeeld. De vereiste vergunning wordt door Stadsherstel aangevraagd. De betrokken partijen zullen dit proces begeleiden om een positief resultaat te bespoedigen. 4
!
Zon o p de Zw ijger
8. In maart 2015 staat de uitvoering van het project door de winnaar gepland en zal het dak feestelijk geopend worden.
6. CONTACTGEGEVENS De inschrijving kunt u richten aan Paul Morel van Stadsherstel Amsterdam. Voor andere zaken aangaande Zon op de Zwijger kunt u contact opnemen met Suze Gehem van De Groene Grachten. Stadsherstel Amsterdam NV Paul Morel, projectleider Amstelveld 10 1017 JD Amsterdam
[email protected] www.stadsherstel.nl +31 (0)20 52 000 6
De Groene Grachten Suze Gehem, projectmanager Jacob van Lennepkade 334X 1053 NJ Amsterdam
[email protected] www.degroenegrachten.nl +31 (0)6 19786497
7. DEELNAME AAN DE PRIJSVRAAG U kunt deelnemen aan deze prijsvraag door deze brief te ondertekenen. Dit kan door de brief uiterlijk op 17 oktober 2014, om 16.00 uur bij Stadsherstel af te geven, dan wel te mailen naar
[email protected] én
[email protected], waarbij digitale ondertekening voldoet.
Bedrijf: Naam inschrijver: E-mailadres: Telefoonnummer:
Verklaart zich te willen inschrijven voor de prijsvraag Zon op de Zwijger en gaat akkoord met de in deze brief vermelde afspraken.
Aldus getekend te ............................................ (plaats) op ......................................... (datum)
Handtekening ..............................................................................................................................
5
