Preventie: Van triomf der geneeskunde tot maatschappelijk bedrog Primaire preventie Luc Bonneux Verpleeghuisarts en epidemioloog (ex-academicus)
De adviesindustrie Ouders legden hun kinderen niet op de buik. Dat was een uitvindsel van Dr. Spock en de adviesindustrie.
Maak de mensen bang
Kinderen werden op de buik gelegd omdat ze dan niet konden stikken in hun braaksel, en omdat het goed was voor de motorische ontwikkeling. Er was harde evidence in 1970 dat dit geen goed idee was.
1
Een succes van preventie
Een succes : 2500 gedode kinderen, enkel in Nederland Het “Number Needed to Kill” is 1000.
Deze boodschap werd gesponsord door
2
Te veel zon
Te weinig zon
Sterftekans melanoma:
Vitamine D deficientie (Rachitis)
0-75 jaar 2 / 1000
Vele vormen van „soliede‟ kankers
niet lineair (zonnebrand) Veroudering van huid Spino- en basocellulaire carcinomen van de huid
Melanoma (!!!!) Multiple sclerose, Diabetes Type 1 Bewegingsarmoede en vetzucht bij kinderen Seizoensdepressie
Oma weet het beter
Secundaire preventie
3
Hoe oud schat u deze dame?
Maak de mensen bang en praat ze een ziekte aan
Breast cancer mortality (Netherlands)
1100
1100
1000
1000 age standardised numbers
age standardised numbers
Breast cancer mortality (Netherlands)
900
800
700
900
800
700 0-54
55-64
55-64
600
65-74
600
75-84
500 1980
1985
65-74 75-84
1990
1995
2000
2005
2010
2015
500 1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015
4
Borstkankersterfte Europa Geen correlatie tussen sterfte of trends en aanof afwezigheid nationale screeningsprogramma’s Geen verschillen tussen vroege of late invoerders van screening/: Engeland/Ierland Noorwegen/Zweden Vlaanderen/Nederland
Incidentie na invoering Breast cancer incidence (Netherlands)
7500
0-49 50-69 70-74
age standardised numbers
6500
75-84
5500 4500 3500 2500 1500 500 1980
1985
1990
1995
2000
2005
2010
2015
5
Informed decision making (1.000 testen) - X personen overlijden niet aan kanker - Deze X personen leven n jaar langer - wat (X*n)/10000 jaren levensverlenging zal betekenen
- I nodeloze verwijzingen - J gemiste kankers - K overlijden ondanks screening - L krijgen kanker zonder verandering prognose - M worden nodeloos behandeld - N sterven door diagnose of nodeloze behandeling
10 jarige kans op sterven aan dikke darmkanker mannen laag risico per 1000 50 1 1 60 5 3 70 9 5 50-79 13 8
6
Veronderstel 25% sterftedaling - 25% relatieve sterftedaling = 0.2% absolute sterftedaling - Per voorkomen sterftegeval (1 op 500): 14 jaar winst levensverwachting - Toename in levensverwachting (bevolking): 10 dagen - Seculiere toename in BE levensverwachting (bij 60 jaar): 6 weken per jaar - Te bereiken winst in levensverwachting door dikke darmkankerscreening is gelijk aan het verschil in levensverwachting tussen geboren worden op 16.08.1954 en op 16.11.1954
Vragen over programma
Nederlandse programma (éénmalig) Coloscopie
per 1000
kans op overlijden DDK (50-80j)
8
kans op DDK (50-80j)
30
Detectie iFOBT
133
DDK | coloscopie
67
9
Advanced adenoma | coloscopie
334
43
Complicaties|coloscopie
21
3
Matig tot ernstige complicaties | coloscopie
4
0.5
Verdringing van reguliere zorg
- Is de effectiviteit van een RCT haalbaar in de dagelijkse praktijk? –
In BK grote discrepantie tussen trials en praktijk, maar oudere, slordiger en mogelijk fraudulente trials
- Is de kwaliteit van coloscopie duurzaam hoog, bij talrijke “gezonde darmen” in de dagelijkse praktijk? - Wordt de effectiviteit niet afgevangen door verbeterde behandeling? –
Cfr BK
7
Niet beantwoorde vragen - Nut van screening van een laag risico bevolkingsgroep (sterfte 1%, incidentie 3%, 50 – 80 jaar) - Budgetaire implicaties: is dit maatschappelijk verantwoord voor dergelijk klein problem - Moet de maatschappij dit betalen - Verdringing van reguliere zorg door bang gemaakte gezonde burgers - Ethische trade off: hoeveel mensen mag je doden en verminken om elders levens te redden? - Wat zeker onaanvaardbaar, is het bedriegen van gezonde burgers
Informed decision making (1.000 testen) - X personen overlijden niet aan kanker - Deze X personen leven n jaar langer - wat (X*n)/10000 jaren levensverlenging zal betekenen
- I nodeloze verwijzingen - J gemiste kankers - K overlijden ondanks screening - L krijgen kanker zonder verandering prognose - M worden nodeloos behandeld - N sterven door diagnose of nodeloze behandeling
Search for the Body Scan center near you.
Full body scan Partial scan Virtual Colonoscopy Cancer screening Lung Colon Breast Brain scan Heart scan Lung scan Bone density scan Carotid artery scan
Who should consider scans and screens? Many of those who wish to engage in aggressive prevention measures and take a proactive role in detecting possible diseases are scheduling scans. With the personal physician and the annual physical always in mind, many individuals elect 3-D body scans as part of a preventive regimen. In so doing, they feel they are "getting the jump" on potential illnesses and making possible early treatment without invasive procedures.
8
Preventie - “Good old” preventie: hygiene, voedselveiligheid, water, brandweer, politie, leger (!?) - Consumentisme: marketing by fear, verkoop van illusies - Media: verkoop van angst en slecht nieuws - Politiek: promotie van eigen ideologie. Niets doen is geen optie. - Overtallige volksgezondheidsambtenarij op zoek naar de zin van haar bestaan - Universiteiten lopen als een hondje achter de industrie aan, in de hoop op een been
9
