Preventie en Handhavingsplan alcohol 2014 - 2017
2
3
Inhoudsopgave Samenvatting / leeswijzer
4
Hoofdstuk 1
5
1.1 1.2 1.3 1.4
Inleiding
Aanleiding Taken en verantwoordelijkheden van de gemeente Terugblik wetswijziging Drank en Horecawet 2013-2014 Maatschappelijke partners
Hoofdstuk 2
Probleemanalyse
5 5 6 6 7
2.1 Algemeen, enkele feiten 2.2 Alcoholgebruik gemeente Raalte 2.2.1 Jeugd 2.2.2 Volwassenen en ouders 2.3 Lokale doelgroepen
7 7 8 9 9
Hoofdstuk 3
10
Doelstellingen en resultaten
3.1 Doelstellingen 3.2 Beoogde resultaten
10 10
Hoofdstuk 4
11
Preventief beleid
4.1 Terugblik op afgelopen jaren 4.2 Preventief alcoholbeleid jeugd 4.2.1 Beperking beschikbaarheid van alcohol 4.2.2 Voorlichting en educatie 4.2.3 Signalering, zorg en ondersteuning 4.3 Preventief beleid volwassenen en ouderen 4.4 Agenderen 4.5 Budget
11 11 11 12 14 15 15 16
Hoofdstuk 5
17
Toezicht en Handhaving
5.1 Toezicht 5.2 Sancties 5.2.1 Jongeren 5.2.2 Verkopers 5.3 Budget
17 18 18 18 19
Lijst gebruikte afkortingen Overzicht relevante beleidsdocumenten
20 20
Bijlage 1: overzicht belangrijkste wijzigingen DHW Bijlage 2: overzicht sanctiemogelijkheden DHW Bijlage 3: voorschriften bij ontheffing ex artikel 35
21 22 24
4
Samenvatting / leeswijzer Op basis van de wijziging van de Drank- en Horecawet per 1-1-2014, dienen gemeenten vóór 1 juli 2014 een eerste Preventie en Handhavingsplan alcohol in de gemeenteraad vast te stellen. In voorliggend Preventie- en Handhavingsplan wordt een integraal overzicht gegeven van het (lopende) alcohol(matigings)beleid van de gemeente Raalte vanuit de beleidsgebieden gezondheid, jeugd en onderwijs, WMO, openbare orde en veiligheid, sport, vergunning en handhaving (inclusief horecabeleid en evenementenbeleid). Aangezien dit (eerste) Preventie- en Handhavingsplan lopende beleidscycli doorkruist, wordt aangegeven wat er vanuit de verschillende beleidsterreinen gebeurt (staand beleid) of staat te gebeuren (nieuw beleid of nadere uitwerkingen van het beleid). Niet op alle onderdelen kunnen in dit plan daarom alle concrete acties en maatregelen benoemd worden. Waar relevant wordt in de tekst verwezen naar bestaande of nog op te stellen beleids- en uitwerkingsdocumenten en regelgeving (met op p.21 een overzicht daarvan). Primaire insteek van het Preventie en Handhavingsplan alcohol is de gemeentelijke zorg voor de lokale gezondheid, met nadruk op de preventie van alcoholgebruik onder jongeren. Het lokale gezondheidsbeleid, inclusief de doelstellingen en aanpak alcoholpreventie, is reeds vastgesteld in de Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2017. Deze nota vormt dan ook de basis van dit alcoholplan, dat eveneens loopt tot 2017. Vastgesteld wordt in hoofdstuk 2 dat de gemeente Raalte een hoog alcoholgebruik kent, hoger dan het gemiddelde in de regio IJsselland. De cijfers, in combinatie met beschreven feiten over de risico’s van hoog en/of jong alcoholgebruik, geven dan ook alle aanleiding tot een alcoholmatigingsbeleid in de gemeente Raalte. In hoofdstuk 4 wordt het beleid beschreven om (overmatig) alcoholgebruik in de gemeente Raalte te voorkómen. Dit beleid richt zich op maatregelen om de beschikbaarheid van alcohol (voor jongeren) te beperken, voorlichting en educatie over (de gevolgen van) alcoholgebruik en de realisatie van een sluitend systeem van vroegtijdige signalering en effectieve aanpak van alcoholproblematiek. Het alcoholbeleid en de uitvoering daarvan is een verantwoordelijkheid van veel verschillende partijen: onderwijs, jeugd- en jongerenwerk, verenigingsleven, politie en justitie, zorginstellingen, GGD en Tactus, maar ook alcoholverstrekkers als horeca, paracommercie, supermarkten en slijterijen. Belangrijke taak van de gemeente is om al deze partijen te betrekken bij (de uitvoering van) het alcoholbeleid en ieders inspanningen op elkaar af te stemmen, zodat deze elkaar kunnen versterken. Sinds 1-1-2013 is de gemeente verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van de Drank en Horecawet. De wijze waarop de gemeente de DHW handhaaft, met name de leeftijdsgrens van 18 jaar, staat in hoofdstuk 5. Naast structureel toezicht op vooraf bepaalde controleadressen, worden de leeftijdsgrenzen gecontroleerd op basis van signalen en incidenten. Het toezicht wordt uitgevoerd door de Regionale Uitvoeringsdienst IJsselland. Indien nodig worden extra toezichthouders ingehuurd bij andere organisaties. Controles kunnen worden uitgevoerd bij alle alcoholverstrekkers: slijterijen, supermarkten, snackbars, commerciële en paracommerciële horeca (waaronder MFA’s) en evenementen. Overtreders van de DHW worden bestraft met één van de in hoofdstuk 5 benoemde sanctiemogelijkheden.
5
Hoofdstuk 1
Inleiding
1.1 Aanleiding Vanuit haar zorg voor de lokale gezondheid en zorg over het alcoholgebruik in de gemeente Raalte, voert de gemeente Raalte al jaren een actief alcoholbeleid. Sinds 2013 heeft de gemeente naast deze preventieve, ook een handhavende taak gekregen op het gebied van de Drank- en Horecawet. En met de laatste wetswijziging per 1 januari 2014, tegelijk met het verhogen van de leeftijdsgrens voor alcohol van 16 naar 18 jaar, is in de DHW de verplichting voor gemeenten opgenomen om iedere 4 jaar een preventie- en handhavingsplan alcohol (PenH-plan) op te stellen. Het eerste preventie- en handhavingsplan alcohol moet voor 1 juli 2014 door de gemeenteraad zijn vastgesteld. Volgende plannen dienen gelijktijdig met de Nota lokaal gezondheidsbeleid te worden vastgesteld, aangezien het (preventieve) alcoholbeleid in belangrijke mate onderdeel uitmaakt van de gemeentelijke zorg voor de lokale gezondheid. Dit betekent dat het voorliggende preventie- en handhavingsplan alcohol een looptijd heeft van (juli) 2014 tot en met 2016 en daarmee eenzelfde einddatum heeft als de Nota lokaal gezondheidsbeleid 2013-2017. Beleid en doelstellingen in de Nota lokaal gezondheidsbeleid 2013-2017 ten aanzien van alcoholgebruik zijn integraal onderdeel van dit PenH-plan alcohol. Het preventie- en handhavingsplan alcohol mag tussentijds worden gewijzigd. Op basis van artikel 43a van de DHW dient het plan te bevatten de hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, met name onder jongeren, en de handhaving van de wet. In het voorliggende plan wordt conform wettelijke vereisten aangegeven: a. wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol; b. welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen; c. de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen; d. welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden. Met de verplichting tot het vaststellen van een PenH-plan wil de wetgever integraal lokaal alcoholbeleid bevorderen. De ervaring heeft geleerd dat succesvol alcoholmatigingsbeleid vraagt om een integrale aanpak, die inspeelt op de verschillende factoren die het alcoholgebruik beïnvloeden. Voorliggend plan omvat, naast het lokale gezondheidsbeleid, de beleidsgebieden onderwijs, jeugd, WMO, openbare orde en veiligheid, sport, vergunning en handhaving (inclusief horecabeleid en evenementenbeleid.). In dit PenH-plan wordt een integraal overzicht gegeven van wat er vanuit bovengenoemde beleidsgebieden wordt gedaan om alcoholgebruik- en misbruik te voorkomen, met name onder jongeren, en op welke manier we de handhaving vormgeven.
1.2 Taken en verantwoordelijkheden van de gemeente Gemeenten zijn sinds 2013 de belangrijkste uitvoerder van de DHW geworden. Zowel op juridisch, handhaving- en preventief vlak is de gemeente de regisseur van het alcoholbeleid. Ten eerste is de gemeente verantwoordelijk voor de lokale regelgeving t.a.v. drank en horeca. In de APV en in de Drank- en Horecaverordening is (aanvullend op de landelijke wetgeving) bepaald welke partijen onder welke voorwaarden, waar, wanneer en aan wie alcohol mogen verstrekken. Deze regels worden vastgesteld vanuit het belang van de openbare orde en veiligheid (het tegengaan van overlast ten gevolge van alcoholgebruik) en vanuit het oogpunt van alcoholmatiging, in het bijzonder ter bescherming van jongeren. Op basis van de APV en Dank- en Horecaverordening verleent de gemeente vergunningen voor de verkoop van alcohol of ontheffingen op het verbod om alcohol te schenken.
6
Ten tweede is de gemeente vanuit het (preventieve) gezondheidsbeleid en het sociale beleid verantwoordelijk voor de preventie, signalering en bestrijding van (overmatig) alcoholgebruik. Communicatie en voorlichting speelt daarbij vanzelfsprekend een grote rol. Tenslotte is de gemeente (sinds 1 januari 2013) verantwoordelijk voor het toezicht op en de handhaving van de DHW door horeca-inrichtingen. 1.3 Terugblik wetswijziging Drank- en Horecawet 2013-2014 Per 1-1-2013 wijzigde de DHW en kregen gemeenten nieuwe bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden (zie bijlage 1 voor een overzicht van de belangrijkste wijzigingen in de DHW). Met deze wetswijziging wilde de wetgever: a) het alcoholgebruik onder jongeren terugdringen; b) paracommercialisme reguleren; c) alcoholgerelateerde verstoring van de openbare ruimte aanpakken; d) bijdragen aan vermindering van administratieve lasten. Daartoe werden onder andere jongeren onder de 16 jaar strafbaar gesteld als ze alcohol (zwak of sterk) bij zich hebben op straat of op andere plekken in de openbare ruimte en werden gemeenten verantwoordelijk voor toezicht en handhaving van de Drank- en Horecawet. Per 1-1-2014 is de DHW aanvullend gewijzigd met de verhoging van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar en de verplichting voor gemeenten om een Preventie- en Handhavingsplan alcohol vast te stellen. In 2013 heeft de gemeente Raalte uitvoering gegeven aan deze wetswijziging in de nieuwe Drank- en Horecaverordening 2013, die op 20 juni 2013 door de gemeenteraad is vastgesteld. Naast de regels ten aanzien van de leeftijden is er in deze verordening ook aandacht besteed aan het stellen van duidelijke regels tussen commerciële horeca en paracommerciële instellingen, waardoor oneerlijke mededinging wordt voorkomen. Regels omtrent de Multifunctionele Accommodaties (MFA) worden medio 2014 vastgesteld. Tevens is in 2013 vorm gegeven aan de nieuwe gemeentelijke taak van toezicht op en handhaving van de DHW. Tegelijk met het vaststellen van de nieuwe Drank- en Horecaverordening heeft de gemeenteraad een budget van € 10.000 beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van leeftijdgrenzencontroles. De wijze waarop toezicht en handhaving van de DHW door de gemeente Raalte is georganiseerd, is te lezen in hoofdstuk 5 van dit plan. 1.4 Maatschappelijke partners Tal van maatschappelijke partners - GGD, Tactus, ouders, onderwijs, jeugd- en jongerenwerk, politie, Openbaar Ministerie, Halt – alsook verkopers van alcohol zoals horecaondernemers, (sport)verenigingen, supermarkten en slijterijen hebben taken en verantwoordelijkheden ten aanzien van alcoholgebruik. Alcoholmatigingsbeleid is een gezamenlijke lokale inspanning. Al deze partners zijn en worden betrokken bij de uitvoering van het alcoholbeleid. In de tekst van dit plan (cursieve delen) wordt ter informatie een aantal keren verwezen naar relevant beleid en relevante beleidsontwikkelingen bij deze partners.
7
Hoofdstuk 2 2.1
Probleemanalyse
Algemeen, enkele feiten
Hoe zit het met het alcoholgebruik in Nederland onder volwassenen en jongeren? Is er een probleem en zo ja waar en waarom? Wie zijn de kwetsbare groepen? Waarom zou het een probleem zijn als jongeren (veel) drinken? Is het niet gewoon iets dat bij de jeugd hoort en vanzelf weer over gaat? Op basis van gegevens uit 2011 drinkt 78% van de Nederlanders boven de 12 wel eens alcohol. Sinds 2000 is het alcoholgebruik van de Nederlandse bevolking licht gedaald. Het alcoholgebruik in Nederland is laag ten opzichte van de rest van Europa. Nederlandse jongeren scoren juist hoog ten opzichte van andere Europese landen als het gaat om vaak drinken en veel per keer drinken (binge drinken: het op een avond drinken van vijf of meer alcoholische drankjes). Afgelopen decennium is sterk ingezet op het voorkomen van drinken door jongeren onder de 16. Gevolg was dat drankgebruik onder jonge pubers in Nederland sterk afnam, vooral onder de jongste groep. Onder jongeren van 16 jaar en ouder veranderde er echter weinig. Zij verminderden hun alcoholgebruik niet. Bijna de helft van de jongeren van 16 jaar was de afgelopen maand een keer dronken of aangeschoten, zo blijkt uit de cijfers van 2011 (Verdurmen e.a., 2012). Als jongeren aan drank willen komen is dat relatief makkelijk in Nederland. Meer dan de helft van de verkooppunten (53%) leefde de oude leeftijdgrens van 16 jaar niet na in 2013 (Roodbeen, e.a., 2014). Redenen waarom alcoholgebruik op jonge leeftijd problematisch is: - alcoholgebruik kan ongunstig zijn voor de ontwikkeling van de hersenstructuren. Juist als hersendelen in ontwikkeling zijn, zijn ze erg kwetsbaar voor deze giftige stof. Wordt er gekeken naar het brein van personen die erg veel hebben gedronken in hun puberteit dan blijkt dat bepaalde functies bij hen minder goed ontwikkeld zijn. Pubers met alcoholproblemen scoren lager dan andere jongeren op taalvaardigheid, intelligentie, aandacht en ruimtelijk inzicht; - jongeren die in hun puberjaren veel drinken, hebben een grotere kans op alcoholproblemen of verslaving op latere leeftijd; - jongeren lopen sneller het risico alcoholvergiftiging te krijgen; - overmatig alcoholgebruik vergroot de kans op verkeersongevallen, letselschade, overlast, delinquent gedrag, geweld (waaronder ook seksueel geweld) en onveilig vrijen. Vooral jongeren die veel drinken zijn vaker bij deze vormen van riskant gedrag betrokken. - alcoholgebruik kan leiden tot slechtere schoolprestaties, meer schoolverzuim en schooluitval. Overmatig alcoholgebruik op jonge leeftijd kan dus negatieve gevolgen hebben voor later alcoholgebruik, voor het brein, voor de schoolloopbaan en voor (later) maatschappelijk functioneren. Ook de risico’s van een te hoog alcoholgebruik onder volwassenen zijn niet te onderschatten. Overmatig drinken is in Nederland – naast roken, hoge bloeddruk en overgewicht – een van de belangrijkste factoren die de gezondheid schaden. Mede afhankelijk van het drinkgedrag (vaak en/of veel) lopen de verhoogde risico’s uiteen van hersenschade, alcoholvergiftiging en ongevallen tot chronische gezondheidsschade. Alcoholgebruik verhoogt bijvoorbeeld het risico op hart- en vaatziekten, kanker, vruchtbaarheidsaandoeningen, angst- en slaapstoornissen en levercirrhose. Tevens beïnvloedt te hoog alcoholgebruik het sociale welzijn en (arbeids)prestaties negatief en is het samen met drugsgebruik een niet te onderschatten aanjager van (huiselijk) geweld en overlast. 2.2
Alcoholgebruik gemeente Raalte
In de gemeente Raalte wordt meer alcohol gedronken dan gemiddeld in de regio IJsselland. Dat geldt voor zowel jongeren als volwassenen en ouderen. De vraag dringt zich op hoe dat komt, maar is tegelijk moeilijk te beantwoorden. Bij de bespreking van dit Preventie- en Handhavingsplan alcohol
8
met maatschappelijke partners, viel veelvuldig de term “cultuur”. Verondersteld werd dat het hoge alcoholgebruik in deze gemeente (mede) samenhangt met een lokale cultuur waarin alcohol wordt gekoppeld aan gezelligheid en feest. Geconstateerd werd dat het gebruik van alcohol, ook in grotere hoeveelheden, in Raalte een geaccepteerd verschijnsel is. 2.2.1 Jeugd Als Nederlandse jongeren ten opzichte van hun Europese leeftijdsgenoten al veel drinken, in Raalte drinken zij meer. Zowel ten opzichte van omliggende gemeenten als ten opzichte van landelijke cijfers, drinken jongeren in Raalte veel. De GGD IJsselland heeft in 2011 een gezondheidsmonitor uitgevoerd onder jongeren in de leeftijd van 12-24 jaar. Uit dit onderzoek bleek dat het aantal jongeren in de leeftijdscategorie 12 t/m 15 jaar dat in een periode van vier weken dronken was, in Raalte groter was dan in de regio. 15% van hen gebruikte alcohol en 1/3 van deze groep gaf aan dronken te zijn geweest in de 4 weken. Voor de leeftijdsgroep 16 t/m 23 was het percentage dat de voorgaande 4 weken dronken was geweest 38%. Ook dit percentage was hoger dan het regiogemiddelde van IJsselland. 91% in deze leeftijdsgroep gebruikt alcohol. Het percentage jongeren dat (in de 4 weken voorafgaand aan de vraagstelling) binge dronk was 66% voor de leeftijdsgroep 12 t/m 23 jaar en 67% voor de leeftijdsgroep 16 t/m 23 jaar. Deze percentages liggen boven het gemiddelde van de gemeenten IJsselland. Ook wordt er door de jongeren in Raalte vaak – en beduidend meer dan gemiddeld in IJsselland - ingedronken voor het uitgaan. Uit de jongerenmonitor bleek dat de risicogroep voor ongezond gedrag op het voortgezet onderwijs en voor een deel op het MBO zit. De school is dan ook een goede plek om deze doelgroep te bereiken. Nieuwe cijfers en percentages over het alcoholgebruik van jongeren op basis van de jongerenmonitor van de GGD ontvangt de gemeente in 2015.
9
2.2.2. Volwassenen en ouderen In de nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2017 wordt op basis van de GGD monitor geconstateerd dat ook het alcoholgebruik van volwassenen en ouderen tot 75 jaar boven het gemiddelde ligt van de regio IJsselland. Niet alleen wordt er onder hen meer gedronken, er wordt ook meer overmatig gedronken. In de gemeente Raalte wonen relatief meer ouderen dan in andere gemeenten in de regio IJsselland. Bijna een kwart (23%) van de ouderen heeft in Raalte onaanvaardbaar alcoholgebruik, zo geeft de ouderenmonitor van de GGD IJsselland aan. Van onaanvaardbaar alcoholgebruik spreekt men bij meer dan 14 glazen per week bij mannen en meer dan 7 glazen per week bij vrouwen. Vooral in de groep 65-75 jarigen wordt onaanvaardbaar alcohol gebruikt, namelijk door 29% van de ouderen in deze groep. Bij de 75 plussers is dit 14%. Onlangs zijn voor de doelgroep volwassenen de uitkomsten van de GGD-volwassenenmonitor uit 2012 bekend geworden. Daaruit is positief resultaat te melden: er is een (forse) daling tussen 2008 en 2012 van het aantal mensen dat overmatig alcohol drink (van 17 naar 11%). 2.3
Lokale doelgroepen
Op basis van de GGD-cijfers 2011 zijn in de Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2017 en bijbehorend uitvoeringsplan als prioritaire doelgroepen voor het alcoholmatigingsbeleid opgenomen jongeren onder de 16 jaar, jongeren tussen de 16 en 23 jaar en volwassenen tot 75 jaar.
10
Hoofdstuk 3 3.1
Doelstellingen en resultaten
Doelstellingen
Doelgroep 181. Meer bekendheid van de landelijke norm voor alcoholgebruik (18 jaar). 2. Afname alcoholgebruik Doelgroep 18+ 3. Afname alcoholgebruik jongeren tot 23 jaar 4. Afname overmatig alcoholgebruik volwassenen tot 75 jaar
3.2
Beoogde resultaten (vastgesteld in de Nota Lokaal gezondheidsbeleid 2013-2017) 1. Het percentage jongeren van 12 t/m 15 dat dronken was in de laatste 4 weken is sterk gedaald naar het niveau van de gemeenten in de regio IJsselland (regiogemiddelde 17%). 2. Het percentage jongeren van 16 en 17 en van 18 t/m 23 dat dronken was in de laatste 4 weken is sterk gedaald naar het niveau van de gemeenten in de regio IJsselland (regiogemiddelde 33%). 3. Het percentage volwassenen tot 75 jaar dat overmatig drinkt is gedaald naar het niveau van de gemeenten in de regio IJsselland (regiogemiddelde 10%).
11
Hoofdstuk 4 4.1
Preventief beleid
Terugblik op afgelopen jaren
Vanuit het lokale gezondheidsbeleid zijn sinds 2007 tal van preventieve activiteiten ingezet, waarbij de nadruk in eerste instantie lag op jongeren onder de 16 jaar en hun ouders. In het basisonderwijs liep het project ‘Op tijd voorbereid’, een preventieproject alcohol en drugs voor de groepen 8 van het basisonderwijs en hun ouders. Vanuit het regionale alcoholmatigingsprogramma Minder Drank Meer Scoren (MDMS) 2007-2011 zijn veel verschillende preventieve interventies in gang gezet om het drankgebruik van jongeren tussen de 12 en 23 jaar in de regio IJsselland te doen afnemen. Het project richtte zich vooral op intermediairs (scholen, sportverenigingen, jongerenwerk etc.) en werd dan ook uitgevoerd in samenwerking met scholen en tal van maatschappelijke partners. Uit de GGD jongerenmonitor van 2011 bleek dat er resultaat was geboekt: ouders stonden minder tolerant tegenover het alcoholgebruik van hun kinderen onder de 16, minder jongeren onder de 16 jaar dronken alcohol en de startleeftijd van alcoholgebruik was toegenomen. In de leeftijdscategorie 16 -23 jaar was het drankgebruik echter niet afgenomen. Hoewel MDMS beschreven resultaten heeft geboekt, is duidelijk dat het - zoals in de eindrapportage MDMS werd aangegeven - een kwestie van ‘lange adem’ is om een maatschappelijke trend om te buigen en te komen tot een gedragsverandering in leefstijl. Het programma MDMS werd in 2011 met een jaar verlengd. In 2012 startte onder de vlag van MDMS het project Smart Connection, een interventie gericht op jongeren van 16-22 jaar die plaatsvindt in het uitgaansleven en uitgaat van de gedachte dat goed gedrag (niet / matig drinken) beloond wordt. Het alcoholmatigingsbeleid in Raalte is sinds 2013 onderdeel van het Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2017 en Raalte Gezond. Vanuit vooral dat kader wordt het huidige preventieve alcoholbeleid ontwikkeld en uitgevoerd.
4.2
Preventief alcoholbeleid jeugd (12-23 jaar)
Pijlers in het preventieve beleid zijn het beperken van de beschikbaarheid van alcohol voor jongeren in hun directe leefomgeving (thuis, bij vrienden thuis, op school, bij vrije tijdsbesteding) en in de publieke ruimte, voorlichting en educatie, signalering van (startende) alcoholproblematiek en tijdige en effectieve zorg en ondersteuning bij constatering van alcoholproblemen. 4.2.1
Beperking beschikbaarheid van alcohol
a. Wet- en regelgeving Onderzoek leert dat beperken van de beschikbaarheid van alcohol één van de meest effectieve methoden is om alcoholgebruik op te jonge leeftijd tegen te gaan. Beperking van de beschikbaarheid van alcohol in de omgeving van jongeren vindt ten eerste plaats via wet- en regelgeving. Om te beginnen heeft de wettelijke verhoging van de leeftijdsgrens (en de handhaving daarvan) tot gevolg dat jongeren onder de 18 buitenshuis moeilijker aan alcohol kunnen komen. In de Drank en Horecaverordening 2013 van de gemeente Raalte is een verbod gesteld op het verstrekken van sterke drank in instellingen waar de jeugd veelvuldig aanwezig kan zijn (snackbars, scholen, jeugdinstellingen, sportorganisaties, kampeerterreinen, wachtruimtes openbaar vervoer, buurthuizen en kerkelijke organisaties gedurende de tijd dat deze in hoofdzaak in gebruik is bij jeugdorganisaties of instellingen).
12
De gemeente Raalte heeft veel evenementen waarop alcohol wordt geschonken. Daardoor komen jongeren vaak en makkelijk in contact met alcohol. Bij het verlenen door de gemeente van een ontheffing (op het verbod alcohol te schenken) moeten evenementenorganisaties zich aan een aantal voorschriften houden ten aanzien van alcoholgebruik onder jongeren. Deze voorschriften betreffen vooral naleving van de wettelijke leeftijdsgrens van 18 jaar. In bijlage 3 zijn de voorschriften opgenomen. De gemeente bespreekt in 2014 met de organisatoren van evenementen en met uitgaansgelegenheden waar veel jongeren komen de mogelijkheden om een aantrekkelijk alcoholvrij aanbod of programma te organiseren voor jongeren onder de 18 jaar. b. Lokale afspraken en initiatieven Om het aanbod van (goedkope) drank te beperken, heeft de gemeente Raalte in 2013 een convenant afgesloten met de Koninklijke Horeca Nederland afdeling Raalte met de afspraak dat er geen Happy Hours worden gehouden. Sportverenigingen pakken de nieuwe leeftijdsgrens voor alcohol actief op. Naast naleving van de wetgeving voeren de meeste sportverenigingen het beleid dat geen alcohol wordt geschonken op tijden dat de jeugd traint en speelt. Het beleid van het Carmel College is erop gericht dat er geen alcohol wordt geschonken bij bijeenkomsten waar leerlingen zijn. Beschikbaarheid van het alcoholaanbod in de thuissituatie is de verantwoordelijkheid van ouders. Via voorlichting en educatie worden ouders gestimuleerd om de beschikbaarheid van alcohol voor hun kinderen te beperken en met hun kinderen afspraken te maken over alcoholgebruik. 4.2.2 Voorlichting en educatie De waarschuwing dat alcoholgebruik voor jongeren tal van risico’s heeft en de boodschap dat later starten en met mate drinken altijd beter is, is de afgelopen jaren via zowel landelijke als lokale voorlichting breed onder de aandacht gebracht. Ook de komende jaren blijft de gemeente Raalte vanuit het lokale gezondheidsbeleid en Raalte Gezond inzetten op voorlichting en educatie over (de risico’s) van alcohol en alcoholgebruik. De voorlichting en educatie richt zich op jongeren en hun ouders, maar ook op de verkopers van alcohol en het algemene publiek. Doel is alle partijen er (steeds meer) van te doordringen hoe schadelijk en risicovol vroeg en hoog e alcoholgebruik van jongeren is, dat drinken voor je 18 niet kan en dat ook daarna matigheid is geboden. In de communicatie wordt ook aandacht geschonken aan Sallandse cultuur ten aanzien van alcoholgebruik. Alcohol drinken hoort hier bij feest, gezelligheid of ontspanning en lege glazen op tafel is in Raalte ‘not done’. Jongeren Belangrijk is jongeren bewust te maken van de risico’s van (vroeg) alcoholgebruik en hen te ondersteunen daarin eigen – verstandige - keuzes te maken. Dat laatste vraagt van jongeren ook dat zij bestand zijn tegen groepsdruk. Belangrijkste partners om jongeren met deze boodschap te bereiken zijn jongerenwerk, scholen voor basis-, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs, GGD en Tactus. De gemeente coördineert ieders rol en inzet en stimuleert en faciliteert het onderwijs met een aanbod van lessen en programma’s (gericht op alcohol, verslaving in brede zin of gezonde leefstijl algemeen), (co) financiering van dit aanbod en ondersteuning vanuit jongerenwerk, GGD en Tactus. Binnen het eigen aanbod van jongerenwerk Landstede wordt, in samenwerking met Tactus, veel aandacht besteed aan voorlichting en educatie over alcohol.
13
Met Halt is de afspraak gemaakt dat in de lessen Groepsdruk, die voor alle basisscholen beschikbaar zijn, specifiek aandacht wordt besteed aan groepsdruk in relatie tot alcoholgebruik. De meeste basisscholen besteden in de laatste groepen aandacht aan alcohol. In 2013 maakten 7 scholen daarbij gebruik van het programma Op tijd voorbereid, een door Tactus uitgevoerd educatief project over alcohol en drugs. Ouders worden hierbij betrokken. Het Carmel College heeft een breed preventief programma gericht op zowel gezondheid in het algemeen als alcoholpreventie in het bijzonder en werkt daarbij nauw samen met Tactus, GGD en het jongerenwerk. Er zijn digitale lessen over alcohol in verschillende klassen, er vindt voorlichting plaats over alcohol bij de mentorlessen, bij de lessen Verzorging / Biologie en bij de lessen Maatschappijleer. Daarnaast loopt het project Gezonde school en genotmiddelen en wordt het project Alcoholvrije School opgestart. Ouders worden betrokken bij de programma’s en op de school geïnformeerd en geadviseerd over (hoe om te gaan met) alcoholgebruik van hun kinderen. Landstede MBO werkt samen met het jongerenwerk in de voorlichting aan leerlingen over alcohol. Keuzes rond alcoholgebruik zijn opgenomen in de lessen ‘Loopbaan en burgerschap’, die alle studenten verplicht volgen. Met de gemeente wordt in 2014 onderzocht of de preventieactiviteiten op Landstede MBO, ondersteund vanuit Raalte Gezond, versterkt kunnen worden. Ouders Ouders spelen een belangrijke rol in het drankgebruik van hun kinderen. Onderzoek toont aan dat jongeren vaak thuis of bij vrienden alcohol drinken. Veel ouders tolereren of faciliteren het drankgebruik van hun kinderen. Ouders onderschatten systematisch hoeveel hun kinderen drinken. Daarnaast weten zij dikwijls niet hoe zij invloed kunnen uitoefenen op het drinkgedrag van hun kind. Ouders geven vaak aan dat ze er geen zeggenschap over hebben. Onderzoek wijst echter anders uit. Van 2014 tot en met 2016 wordt vanuit Raalte Gezond extra ingezet op voorlichting en educatie van ouders. Alcoholverstrekkers Derde doelgroep van voorlichting vanuit de gemeente zijn de alcoholverstrekkers. Belangrijk is dat alcoholverstrekkers zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en in staat zijn juist te handelen, ook wanneer er weerstand is bij een klant. Vanuit Raalte Gezond zal de gemeente de wettelijke norm in 2014 blijven communiceren. Tevens worden (plaatselijke) acties gericht op het hanteren van de landelijke norm (bijvoorbeeld verkoop in supermarkten) ondersteund. Met de alcoholaanbieders overlegt de gemeente over het alcoholmatigingsbeleid en de uitvoering van de DHW. Indien nodig worden gezamenlijk initiatieven ontwikkeld, bijvoorbeeld (extra) ondersteuning voor vrijwilligers die de wet moeten uitvoeren. Algemene communicatie Vanuit Raalte Gezond wordt gecommuniceerd over alcohol, alcoholgebruik en het alcoholbeleid. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van sociale media. De datum van 1 mei, waarop de controles en handhaving van start gaan, wordt breed gecommuniceerd met de media en betrokken partijen. Uitwerkingsplan Raalte Gezond - jeugd Vanuit het programma Raalte Gezond worden van 2014 - 2016 extra preventieve activiteiten gestart om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Medio 2014 wordt met alle betrokken partners besloten welke concrete instrumenten of interventies gericht op jongeren, hun ouders en alcoholverstrekkers het beste aansluiten op de lokale situatie en behoeften. Deze worden vastgelegd in een apart uitwerkingsplan RG-jeugd.
14
Onderdeel van dit uitwerkingsplan is een actieplan voor de communicatie. Dit zal een gezamenlijk actieplan zijn, waarin verschillende acties en communicatiemomenten vanuit verschillende organisaties op elkaar afgestemd zijn. Daartoe overlegt de gemeente met de verschillende partijen om te komen tot duidelijke en uniforme – maar ook efficiënte en effectieve- communicatie over dit onderwerp. 4.2.3 Signalering, zorg en ondersteuning Hoe eerder jongeren met beginnende alcoholproblematiek worden gesignaleerd, hoe beter. Het in een vroeg stadium aanbieden van hulp heeft maximaal effect tegen de laagste kosten. Alle partners in het preventieve jeugdbeleid, van (vrijwillig) jeugd- en jongerenwerk tot scholen en (sport)verenigingen, spelen een rol bij de signalering van (alcohol)problemen. Van belang is dat er voldoende kennis is bij alle partijen om alcoholproblemen vroegtijdig te (h)erkennen, dat de signaleerders (zowel vrijwilligers als professionals) weten waar zij hun zorg of signaal kunnen melden en dat er een sluitende en effectieve zorgstructuur is waarbinnen de geconstateerde problemen aangepakt worden. Vanuit het jeugdbeleid en met name binnen het CJG heeft de gemeente Raalte afspraken gemaakt met de ketenpartners over het signaleren van en doorverwijzen naar hulpverlening bij (alcoholgerelateerde) problemen onder jongeren. De hulpverlening bij alcoholproblemen wordt uitgevoerd door Tactus. De gemeente voert de regie op de keten zorg en veiligheid, waarbinnen ook alcoholproblematiek van kinderen en/of ouders opgepakt wordt. Alertheid ten aanzien van mogelijke alcoholproblemen bij kwetsbare jongeren of ouders is geboden. In geval van multi-problem situaties geldt de gedachte één huishouden, één plan, één regisseur. In het kader van de voorbereiding op de 3 decentralisaties werkt de gemeente Raalte momenteel aan een nieuwe zorgstructuur, waarin signalering, melding, toeleiding naar, coördinatie van en regie op zorg (door)ontwikkeld worden. Brede signalering, zorg en ondersteuning ten aanzien van alcoholproblematiek, worden in dat kader meegenomen. Daarbij wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van het ‘Protocol voor Signalering, Screening en Kortdurende Interventie van Risicovol Alcoholgebruik bij Jongeren’. Ten behoeve van een vroegtijdige signalering van alcoholproblemen werken scholen samen met GGD en Tactus. De GGD houdt spreekuren in de scholen en is vertegenwoordigd in het Zorgadviesteam (ZAT) van het Carmel College. Tactus neemt deel aan het ZAT van Landstede. GGD en Tactus zijn beschikbaar voor scholen voor advies en consultatie. Ook worden docenten en/of interne begeleiders getraind op het herkennen en bespreekbaar maken van alcoholproblematiek. Jaarlijks worden monitorgegevens over alcoholgebruik met de scholen besproken en worden prioriteiten en activiteiten van de aanpak bepaald. Belangrijke ontwikkeling in het vroegtijdig signaleren van alcoholproblemen is een nieuwe werkwijze die de GGD vanaf 2015 standaard zal invoeren. Bij de contactmomenten in groep 7 van het basisonderwijs en de klassen 2 en 4 van het voortgezet onderwijs bevraagt de GGD jongeren over hun alcoholgebruik. Bij zorg worden extra gesprekken met de jongere en diens ouders gevoerd en waar nodig wordt ondersteuning ingezet. Eventuele problemen met alcoholgebruik komen in CJG dossiers. De uitkomsten van bovengenoemde contactmomenten worden door de GGD verzameld. Op basis daarvan stelt de GGD op schoolniveau (en waar nodig op klasniveau) profielen op t.a.v. gezondheid, waaronder het alcoholgebruik. Deze profielen, en wat die mogelijk betekenen voor extra acties en ondersteuning, bespreekt de GGD met de school.
15
Hoewel het drinken in keten in de gemeente Raalte tussen 2007 en 2011 flink was afgenomen, houden jongerenwerk en politie een vinger aan de pols wat betreft het drankgebruik in keten, ook met het oog op de verhoging van de alcoholleeftijd. Weliswaar kan er op privéterrein niet gehandhaafd worden (de DHW is daar niet van toepassing), wel kunnen jongeren en hun ouders voorgelicht worden over de risico’s van alcoholgebruik en zo nodig worden doorverwezen naar hulp. Gezamenlijk bezoeken politie Salland en Landstede jongerenwerk de keten in de gemeente Raalte en houden deze in beeld. Zij leggen en onderhouden contacten met de jongeren en hun ouders. 4.3
Preventief alcoholbeleid volwassenen en ouderen
In de Nota Lokaal Gezondheidsbeleid is bepaald dat in de jaren 2013 en 2014 Raalte Gezond zich niet alleen richt op jongeren, maar ook op de doelgroepen volwassenen en ouderen. Het alcoholmatigingsbeleid voor volwassenen en ouderen heeft een eigenstandig doel, namelijk het terugdrinken van (overmatig) alcoholgebruik door deze doelgroep. Gezien de voorbeeldfunctie die ouderen / ouders hebben voor jongeren, werkt het volwassenenbeleid ook door richting jongeren. In een cultuur waarin alcohol minder vanzelfsprekend is, zal naar verwachting ook door jongeren minder gedronken worden. De pijlers van een effectief alcoholbeleid zoals genoemd bij de preventieve aanpak voor jongeren, komen ook terug in het beleid voor volwassenen en ouderen. Voor de jaren 2013-2014 is een pakket aan activiteiten opgesteld om het alcoholgebruik onder volwassenen en ouderen terug te dringen, door o.a. de doelgroepen bewust te maken van de risico’s van teveel alcoholgebruik en daar waar noodzakelijk begeleiding/hulp bieden door een sluitende ketenaanpak te ontwikkelen van signalering tot hulpverlening. In het in 2013 opgestelde Plan van Aanpak Alcoholpreventie ouderen en volwassenen 2013-2014 zijn de volgende activiteiten opgenomen: o het nemen van maatregelen gericht op de omgeving; o voorlichting en bewustwording verantwoord alcoholgebruik, waaronder in 2014 de campagne ’40 dagen zonder alcohol’; o signaleren en adviseren, waaronder deskundigheidsbevordering intermediairs (o.a. e ouderenadviseurs, mantelzorgers, kerk, 1 lijn zorgverleners) over alcoholgebruik en het vroegtijdig signaleren en begeleiden van problematisch alcoholgebruik; o laagdrempelige preventie en behandeling vanuit 1e lijn. Ten aanzien van het eerste punt is onder andere als doel gesteld dat er een model alcoholbeleid wordt ontwikkeld en beschikbaar komt voor organisaties in Raalte. Op basis van dat model kunnen organisaties een alcoholbeleid opstellen binnen de eigen organisatie, gericht op zowel werknemers en alcoholgebruik binnen de organisatie (het merendeel van de overmatige drinkers behoort tot de beroepsbevolking) als op cliënten (ingeval van bijvoorbeeld zorginstellingen). In 2014 wordt, ondersteund door Tactus, binnen vier organisaties in de gemeente Raalte een alcoholbeleid geformuleerd. De gemeente is één van deze organisaties; de gemeente vervult immers een voorbeeldfunctie richting organisaties en inwoners. Het alcoholbeleid van de gemeente betreft beleid gericht op de gemeente als werkgever en beleid met betrekking tot de gemeente als organisator van openbare en gesloten bijeenkomsten waarbij alcohol geschonken wordt. Het Plan Alcoholbeleid Gemeentehuis wordt in het najaar van 2014 ter informatie aan de raad gezonden. Vanuit de jeugdgezondheidszorg kunnen zwangere vrouwen deelnemen aan de prenatale voorlichting van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarbij wordt expliciet voorgelicht over alcoholgebruik tijdens zwangerschap.
16
4.4 Agenderen Integraal alcoholbeleid vraagt erom dat het thema alcohol (de stand van zaken, ontwikkelingen vanuit de verschillende beleidsterreinen, de resultaten van het beleid) regelmatig geagendeerd wordt in interne overleggen van de gemeente en in (reguliere) overleggen met maatschappelijke partners: o Portefeuillehoudersoverleg veiligheid (overleg burgemeester - politie) voor regelmatige bespreking thema alcohol o De gemeente overlegt 2 keer per jaar met Koninklijke Horeca Nederland afdeling Raalte, waar het alcoholpreventie en (het toezicht op) de leeftijdsgrenzen onderwerp van gesprek zijn. o Gemeente overlegt regelmatig met sportverenigingen; alcoholmatiging en de leeftijdsgrens alcohol zijn onderwerp van gesprek. Daarnaast wordt het alcoholbeleid jaarlijks geagendeerd in het overleg tussen portefeuillehouder en sportverenigingen (“najaarsoverleg”). o Jaarlijkse agendering alcoholgebruik en beleid op schoolniveau in LEA (afspraken met onderwijs over (extra) alcoholvoorlichting op scholen / stimuleren Gezonde School projecten ed) o Jaarlijkse agendering alcoholbeleid met jeugd(zorg)aanbieders in Regiegroep Jeugd o Jaarlijks agenderen alcoholbeleid in (bestuurlijke, tactische en operationele) overleg met organisaties wonen, welzijn en zorg. Daarnaast vraagt het thema ook om een intern en extern integraal overleg over alcoholbeleid, waarin de diverse facetten van dit beleid samenkomen. Bekeken wordt of vanuit de projectgroep en klankbordgroep Raalte een dergelijk integraal overleg vormgegeven kan worden.
4.5
Budget
Specifieke activiteiten en interventies worden bekostigd van uit het gezondheidsbeleid / Raalte Gezond: - 2014: € 22.500,-- jeugd - 2014: € 17.300,-- volwassenen en ouderen - 2015/2016: € 7.000,-- jeugd - 2015/2016: € 1000,-- volwassenen en ouderen In het kader van de voorbereiding op de 3 decentralisaties worden de beschikbare middelen voor het preventieve jeugdbeleid heringedeeld. Daarbij wordt bekeken welke middelen eventueel voor preventief alcoholbeleid jeugd toegekend worden. Voor de zomer 2014 zal daarover meer duidelijk zijn. Voor ouderen en volwassenen zijn vooralsnog geen extra middelen naast het budget van Raalte Gezond beschikbaar. Eerst worden de uitkomsten van de evaluatie van Raalte Gezond afgewacht.
17
Hoofdstuk 5 5.1
Toezicht en handhaving
Toezicht
Het toezicht op de DHW bestaat uit twee componenten. Ten eerste vinden controles plaats bij het verlenen van een drank- en horecavergunning. Deze controles hebben betrekking op de inrichtingseisen, de verplichte aanwezigheid en het gedrag van leidinggevende en op de algemene vergunningvoorschriften. Deze controles vormen onderdeel van reguliere handhavingprogramma zoals jaarlijks vastgelegd in het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) van de gemeente. Ten tweede controleert de gemeente de leeftijdsgrenzen van de DHW. Die controles zijn zowel gericht op de jongeren onder de 18 (en eventueel volwassenen die voor jongeren onder de 18 alcohol kopen) als op de alcoholverkopers. In 2013 zijn, vooruitlopend op besluitvorming over de wijze waarop het toezicht zou worden vormgegeven en uitgevoerd, leeftijdgrenzencontroles uitgevoerd tijdens de Pompdagen in Heino en Stoppelhaene in Raalte. Deze werden (eenmalig) uitgevoerd door het team Handhaving in samenwerking met de politie. De verhoging van de leeftijdsgrens voor alcohol naar 18 jaar, het toezicht door de gemeente en de mogelijke sancties bij overtreding van de DHW, is eind december 2013 breed gecommuniceerd naar alle betrokken partijen: van jongeren en hun ouders tot horeca, sportverenigingen en supermarkten. Aangegeven werd dat het eerste deel van 2014 vooral in het teken zou staan van voorlichten en waarschuwen, maar dat daarna constateringen van een overtreding van de DHW gevolgd worden door sancties. Per 1 mei 2014 start de handhaving van de leeftijdgrenzen door gekwalificeerde toezichthouders (BOA’s) van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) IJsselland. Voor een goede borging en uitvoering van de leeftijdgrenzencontrole is samenwerking met de ons omringende gemeenten gezocht. Vanuit het RUD-IJssellland nemen 8 van de 11 gemeenten deel aan dit project. Het organiseren van de leeftijdgrenzencontroles in regionaal verband heeft een de volgende voordelen: Meer professionaliteit in de uitvoering, door kennisbundeling en specialisatie van de toezichthouder(s) op de DHW; Meer mogelijkheden voor de uitvoering van het leeftijdgrenzentoezicht, aangezien het om een specifieke vorm van toezicht gaat (wisseling van toezichthouders, samen controleren); Uniformiteit in regels en handhaving binnen de regio, minder ongelijkheid tussen drankverstrekkers in de verschillende gemeenten; Voorkomen van alcoholtoerisme; Bevoegdheden blijven bij de afzonderlijke gemeente; Inzet en kosten van toezichthouder(s) zijn beter te verdelen; Kostenefficiënt (op termijn). De RUD kan controles uitvoeren bij alle alcoholverstrekkers: slijterijen, supermarkten, snackbars, commerciële en paracommerciële horeca (waaronder MFA’s) en evenementen. Controleadressen, aantallen en frequenties van controles worden jaarlijks bepaald in overleg tussen gemeente en politie op basis van ingeschatte risico’s. Het beschikbare budget wordt deels ingezet voor structurele controles op vooraf bepaalde adressen en deels flexibel voor controles op basis van signalen en incidenten. Ten behoeve van deze flexibele inzet worden indien nodig extra (gekwalificeerde) toezichthouders door de gemeente ingehuurd bij andere organisaties. Naast de inzet van deze toezichthouders heeft de politie een taak in de (strafrechtelijke) handhaving van de DHW. Strafrechtelijke handhaving is vooral aan de orde als het gaat om alcoholgebruik door jongeren onder de 18. De politie zal, naast handhaving van andere alcoholgerelateerde wetgeving in
18
het Wetboek van Strafrecht, in het kader van leeftijdgrenzencontroles extra aandacht schenken aan gebruik elders dan ter plaatse zoals bij de bekende hotspots; ontmoetingsplekken, schoolpleinen, hangplekken van jongeren. Signalen over de verkoop van alcohol aan jongeren door alcoholverstrekkers worden door de politie overgedragen aan de gemeente ten behoeve van de bestuursrechtelijke handhaving door de RUD. 5.2
Sancties
Er staan de toezichthouders diverse sanctiemogelijkheden ter beschikking bij overtredingen van de DHW. 5.2.1 Jongeren Jongeren kunnen van politie of toezichthouder (BOA’s) krijgen: a) een Proces Verbaal; b) een doorverwijzing krijgen naar de Halt-straf alcohol (Meer dan een Biertje) als zij een – licht strafbaar feit plegen onder invloed van alcohol. Naast de normale straf nemen jongeren dan ook deel aan een leerprogramma bij Tactus verslavingszorg waarin zij voorlichting krijgen over het gebruik van alcohol en drugs. Zij maken hiervan een verslag. Zo leren zij wat de gevolgen zijn van alcoholgebruik. Ouders worden nadrukkelijk bij het traject betrokken. Als de jongere niet meewerkt krijgt hij of zij alsnog een boete of taakstraf. Bij de uitvoering van een Halt-straf alcohol wordt ook gekeken naar de achtergrond van de jongere. Waar nodig wordt contact gelegd met ketenparters om achterliggende problematiek aan te pakken. Bij de uitwerking van de Nota LGB 2014-2017 is aangegeven dat extra ingezet wordt op deze verplichte cursus vanuit Halt om jongeren bewuster te maken van de gevaren van overmatig alcoholgebruik. 5.2.2 Verkopers alcohol Aan verkopers van alcohol kunnen vanuit de DHW bij overtreding van de leeftijdsgrenzen de volgende sancties opgelegd worden: Onderwerp
Artikel
Intrekken van de DHW-vergunning
31 DHW
Schorsen DHW-vergunning
32 DHW
Dwangsom/bestuursdwang
125 Gemeentewet
X
Sluiting horeca-inrichting
174 Gemeentewet
X
Verwijderen van bezoekers
36 DHW
X
Bestuurlijke boete
44 DHW e.v.
X
Three strikes out
194 DHW
X
¹ Bestaand = sanctiemogelijkheid bestaat al voor gemeente (college) ² Nieuw = nieuwe sanctiebevoegdheid voor burgemeester.
In bijlage 2 worden de verschillende sanctiemogelijkheden toegelicht.
Bestaand ¹
Nieuw²
X X
19
De gemeente Raalte zal over het gebruik van de sanctiemogelijkheden in regionaal verband beslissen. Uitgangspunt is dat binnen de samenwerkingsregio gelijke overtredingen op gelijke wijze worden bestraft. Het sanctiebeleid ten aanzien van de DHW wordt daarom binnen het samenwerkingsverband IJsselland verder vormgegeven. 5.3
Budget
Voor het uitvoeren van leeftijdgrenzencontroles is structureel € 10.000,-- beschikbaar. De inzet van regionale toezichthouders wordt betaald uit dit budget. Binnen de HUP zijn geen structurele uren beschikbaar voor uitvoering van de Drank- en Horecawet anders dan het controleren van de inrichtingseisen.
20
Lijst gebruikte afkortingen APV BOA CJG DHV DHW GGD HUP LGB MBO MDMS MFA PenH-plan PV RG RUD ZAT WMO
Algemene Plaatselijke Verordening Buitengewoon opsporingsambtenaar Centrum voor Jeugd en Gezin Drank en Horecaverordening Drank en Horecawet Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Handhavingsuitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid Middelbaar beroepsonderwijs Minder Drank Meer Scoren (regionaal programma alcoholmatiging IJsselland) Multifunctionele Accomodatie Preventie- en handhavingsplan alcohol Proces verbaal Raalte Gezond Regionale Uitvoeringsdienst Zorg Advies Team Wet maatschappelijke ondersteuning
Overzicht relevante beleidsdocumenten en lokale regelgeving APV gemeente Raalte Drank en Horecaverordening gemeente Raalte -> Nadere regels Drank en Horecaverordening (medio 2014) Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2017 -> Uitvoeringsplan Lokaal Gezondheidsbeleid 2013-2017 -> Uitwerkingsplan RG-jeugd 2014-2016 (medio 2014) -> Plan van Aanpak Alcoholpreventie ouderen en volwassenen 2013-2014 -> Plan Alcoholbeleid Gemeentehuis Raalte (najaar 2014) WMO beleidsplan 2012-2015 Integraal Veiligheidsbeleid 2008-2011/2014 Integraal Veiligheidsbeleid 2015-2018 (op te stellen in 2014) Beleidsstukken betreffende de 3 decentralisaties en het sociaal beleid voor 2015 e.v. zijn relevant aangezien hierin een nieuwe zorgstructuur wordt vormgegeven inclusief signalering, melding, toeleiding naar en uitvoering van zorg. Deze zorgstructuur omvat de aanpak van alcoholproblemen.
21
Bijlage 1: overzicht belangrijkste wijzigingen DHW Per 1-1-2013 1. Het toezicht op de Drank- en Horecawet is overgedragen aan de gemeenten. Het toezicht op de Drank- en Horecawet dient te worden verscherpt. Jongeren kunnen nu nog veel te makkelijk aan drank komen. Het uitgangspunt van de decentralisatie is dat gemeenten het toezicht efficiënter in kunnen zetten en vaker toezicht kunnen uitoefenen. De burgemeester kan gemeentelijke toezichthouders aanwijzen voor het lokale toezicht. 2. De wetswijziging introduceert een nieuwe sanctie voor supermarkten en ander detailhandelaren. Als een winkelier drie maal in één jaar het verbod op verkoop van alcohol aan jongeren onder de 18 overtreedt, kan de burgemeester de winkelier het recht om alcohol te verkopen voor een bepaalde periode ontnemen. Het betreft een periode van minimaal 1 week tot maximaal 12 weken. 3. Jongeren onder de 16 jaar, die in het bezit zijn van alcoholhoudende drank op de openbare weg EN in horecagelegenheden, zijn strafbaar. Enerzijds is dit het een ordemaatregel: overlastgevende jongeren op straat kunnen worden aangepakt. Anderzijds is het een beschermingsmaatregel: alcoholmisbruik onder jongeren wordt tegengegaan. 4. De burgemeester is vanaf 1-1-2013 belast met de uitvoering van de Drank- en Horecawet. 5. Nieuwe verordenende bevoegdheden: a) Toegangsleeftijden koppelen aan sluitingstijden in de horeca; b) Regulering prijsacties, in de vorm van happy hours of stuntprijzen 6. Vereenvoudiging van het vergunningenstelsel:
Mogelijkheid de Drank- en Horecawetvergunning te schorsen. Nieuwe leidinggevende worden slechts gemeld. Er is geen nieuwe vergunning nodig. Landelijk formulier voor het melden van nieuwe leidinggevenden. Bepaalde niet operationele leidinggevenden hoeven geen Verklaring Sociale Hygiëne te hebben. Database van personen met een SVH-verklaring sociale hygiëne. Voor jaarlijks terugkerende feesten kan volstaan worden met 1 ontheffing art 35.
7. De regels voor de paracommerciële horecabedrijven zijn gewijzigd. Gemeenten zijn verplicht een verordening vast te stellen om paracommercialisme te reguleren. De verordening bepaalt onder meer gedurende welke dagen en tijdstippen de verstrekking van alcohol mogelijk is. De regels mogen naar de aard van de rechtspersoon verschillen. Het gaat in de praktijk vooral om sportverenigingen, cluben buurthuizen, kerkgenootschappen en studentenverenigingen. Per 1-1-2014 aanvullende wijzigingen DHW: 1. Per 1-1-2014 is de leeftijdsgrens voor de verkoop van zwak alcoholholhoudende dranken verhoogd van 16 naar 18 jaar. Er geldt nu 1 leeftijdsgrens voor alle alcoholhoudende dranken. 2. Gemeenten zijn verplicht een alcoholpreventie- en handhavingsplan op te stellen. Uiterlijk 1 juli 2014 dient de gemeenteraad het eerste preventie- en handhavingsplan te hebben vastgesteld.
22
Bijlage 2: overzicht sanctiemogelijkheden DHW Intrekken van de vergunning Het intrekken van een vergunning is onder de oude DHW een bevoegdheid van het college van B&W. Deze bevoegdheid wordt nu aan de burgemeester toegekend. Tot intrekking kan worden overgegaan als bepaalde verbodsbepalingen uit de DHW niet worden nageleefd. Als zich in een inrichting feiten voor doen die gevaar opleveren voor de openbare orde of als niet langer voldaan wordt aan de inrichtingseisen of de eisen gesteld aan de leidinggevende moet de burgemeester tot intrekken van de vergunning besluiten. De procedure tot intrekking (schriftelijke waarschuwing/ vooraankondiging) en de rechtsbeschermingsmogelijkheden wijzigen niet. Schorsen van de vergunning Naast het intrekken van de vergunning krijgt de burgemeester een nieuwe sanctiemogelijkheid: het schorsen van de vergunning. De schorsing wordt in de DHW geïntroduceerd, omdat in de praktijk bleek dat het intrekken van de vergunning een te drastisch middel werd gevonden. De burgemeester krijgt nu de mogelijkheid om een DHW-vergunning voor een periode van maximaal 12 weken te schorsen. De lengte van de schorsingsperiode kan de burgemeester af stemmen op de ernst van de overtreding. Tijdens een schorsing kan de burgemeester geen nieuwe DHW-vergunning verlenen. Bestuursdwang/dwangsom De sancties bestuursdwang en dwangsom zijn voor gemeente bekende instrumenten. De bevoegdheid voor het gebruik van deze sancties is gebaseerd op de Gemeentewet. In de praktijk wordt bestuursdwang toegepast om naleving van regels daadwerkelijk af te dwingen. De dwangsom kan worden gezien als een alternatief voor bestuursdwang. De gedachte achter het opleggen van een dwangsom is dat het voortduren van een overtreding wordt beëindigd (of een potentiële overtreding niet zal optreden) wanneer de overtreder weet dat hij dan een geldbedrag verschuldigd is. De uitvoeringspraktijk laat zien dat het vaak al voldoende is om te dreigen met een dwangsom om iemand tot het naleven van regels te bewegen. Sluiting van een horecagelegenheid Dit is een vorm van bestuursdwang. Met dit instrument kan een illegale situatie daadwerkelijk worden beëindigd. Verwijderen van bezoekers De burgemeester heeft de bevoegdheid om personen de toegang tot ruimtes te ontzeggen waar in strijd met de wet alcoholhoudende drank wordt verstrekt. Bestuurlijke boete De bestuurlijke boete kan door de burgemeester rechtstreeks – zonder tussenkomst van de rechter – worden opgelegd. De boete die wordt geïnd valt toe aan de gemeente. Een bestuurlijke boete kan niet samen met een andere bestuurlijke- of strafrechtelijke sanctie worden opgelegd.. Het opstellen van een boeterapport vergt grondige kennis van de DHW. Dit is nodig om de feitelijke waarnemingen zo te beschrijven dat een overtreding kan worden bewezen. Three strikes out Three strikes out is een nieuwe sanctiemogelijkheid in de DHW. Deze sanctie houdt
23
in dat de burgemeester de verkoop van alcohol in een supermarkt kan verbieden wanneer deze supermarkt voor de derde maal in één jaar een overtreding van artikel 20, eerste lid DHW begaat (het niet vaststellen van de leeftijd bij de verkoop van alcoholhoudende drank). De burgemeester kan bepalen hoe lang het recht om alcohol te verkopen wordt ontnomen; minimaal 1 week tot maximaal 12 weken. Deze sanctie kan door middel van bestuursdwang geëffectueerd worden. Strafrechtelijke sancties De DHW artikelen 20 (lid 6 en 7) en 45 kunnen alleen via het strafrecht worden afgehandeld. Er kan geen boeterapport voor deze artikelen worden opgemaakt. De afhandeling van deze artikelen verloopt altijd via het Openbaar Ministerie. Wet Economische Delicten (WED) In de WED is een aantal overtredingen van de DHW aangemerkt als een economisch delict. Dit betekent dat bij overtreding ook een strafrechtelijke vervolging kan worden ingesteld en een straf kan volgen. Kenmerk van een strafrechtelijke sanctie is dat de overtreder een straf krijgt opgelegd.
24
Bijlage 3: voorschriften bij ontheffing ex artikel 35 van de Drank- en Horecawet voor de verstrekking van zwakalcoholhoudende dranken 1. Verstrekken zwakalcoholhoudende dranken a. De verstrekking van zwakalcoholhoudende drank mag uitsluitend plaatsvinden tijdens het evenement op de in het besluit genoemde data en tijdstippen onder directe leiding van de in het besluit genoemde leidinggevenden. b. Bij het verstrekken van zwakalcoholhoudende dranken moet in ieder geval één persoon van de in het besluit vermelde leidinggevenden op bovengenoemde locatie aanwezig zijn. c. Personen onder de 16 jaar mogen geen horecawerkzaamheden met alcoholhoudende dranken verrichten tijdens en ten dienste van het evenement. d. Aan personen beneden de leeftijd van 18 jaar worden geen alcoholhoudende dranken verstrekt, hetgeen op duidelijk leesbare en zichtbare wijze aan het publiek bekend gemaakt moet worden. e. Barmedewerkers zijn verplicht aan de hand van een leeftijdsdocument vast te stellen of de aspirant-koper de vereiste leeftijd heeft, indien deze daaraan niet onmiskenbaar voldoet. De leeftijdsgrenzen gelden ook voor indirecte verstrekking van alcoholhoudende dranken. f. U werkt met polsbandjes en met stempels, die verstrekt worden aan jongeren vanaf 16 jaar, bij wie logischerwijs twijfel kan bestaan of zij de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt. g. Personen die in kennelijke staat van dronkenschap verkeren, of die door hun gedrag aanstoot geven, worden geweerd of verwijderd. h. Tijdens het evenement worden alleen zwakalcoholhoudende dranken verstrekt. Het aanwezig hebben of verstrekken van sterke drank is verboden. i. Gedurende de tijd dat van de ontheffing gebruik wordt gemaakt zijn voor het publiek steeds alcoholvrije dranken verkrijgbaar. j. De drankverstrekking dient te geschieden middels kunststof drinkgerei, dit betekent dat drankverstrekking in glas verboden is.
