Preventie- en handhavingsplan alcohol Reusel-De Mierden 2014 - 2018
Juli 2014
1
Inhoudsopgave 1 Inleiding ................................................................................................................................................ 3 1.1 Aanleiding ...................................................................................................................................... 3 2 Uitgangssituatie .................................................................................................................................... 4 2.1 Wetswijziging DHW ........................................................................................................................ 4 2.2 Drie pijlers ...................................................................................................................................... 5 2.3 Huidige infrastructuur ..................................................................................................................... 5 2.4 Doelgroep ...................................................................................................................................... 5 2.5 Cijfers Reusel-De Mierden ............................................................................................................. 6 Regionaal project Laat je niet flessen .................................................................................................. 7 2.6 Doelstellingen preventie en handhavingsplan alcohol ................................................................... 8 3 Educatieve en communicatieve activiteiten.......................................................................................... 9 4 Handhavingsactiviteiten...................................................................................................................... 11 4.1 Hotspots inventariseren ............................................................................................................... 11 4.2 Interventiestrategie bepalen ........................................................................................................ 12 4.3 Uitvoeren van interventiestrategie ............................................................................................... 13 4.3.1 Sanctiestrategie..................................................................................................................... 13 5 Regelgevende activiteiten .................................................................................................................. 15 5.1 Verordende bevoegdheden DHW ................................................................................................ 15 5.2 Overige regelgevende maatregelen ............................................................................................ 15 6 Uitvoering, financiering en evaluatie .................................................................................................. 17 6.1 Uitvoering ..................................................................................................................................... 17 6.2 Financiering ................................................................................................................................. 17 6.3 Evaluatie ...................................................................................................................................... 17
2
1 Inleiding 1.1 Aanleiding Op 1 januari 2013 is de Drank- en Horecawet (hierna: DHW) gewijzigd. Met de wijzigingen wil de wetgever: alcoholgebruik onder jongeren terugdringen; alcoholgerelateerde verstoring van de openbare orde aanpakken; bijdragen aan het verminderen van de administratieve lasten. De DHW geeft gemeenten nieuwe bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden. Het onderwerp raakt diverse beleidsterreinen, zoals gezondheidsbeleid, jeugdbeleid, alcohol(matigings)beleid, handhavingsbeleid en openbare orde en veiligheid. Door een passende invulling en uitvoering van deze wet heeft de gemeente de mogelijkheid om te sturen op het terugdringen van de negatieve effecten van alcohol gebruik. Het nieuwe artikel 43a van de DHW geeft aan wat er in dit preventie- en handhavingsplan alcohol moet worden opgenomen: wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol; welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen; de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen; welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden. Het doel van dit plan is u te informeren over de bevoegdheden van de DHW en een integraal beeld te schetsen van de acties die we nemen om de doelstellingen binnen dit plan te realiseren.
3
2 Uitgangssituatie 2.1 Wetswijziging DHW De belangrijkste wijzigingen van de DHW per 1 januari 2013 zijn hieronder uitgewerkt. Burgemeester bevoegd gezag In de gewijzigde DHW is de burgemeester het bevoegd gezag voor vergunningverlening. Dit was het college. De bevoegdheden sluiten goed aan bij de bestaande verantwoordelijkheid van de burgemeester voor de openbare orde en veiligheid. Decentralisatie toezicht op de naleving Met de wijziging van de DHW, is toezicht en handhaving op de naleving van de DHW verschoven van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) naar de gemeente. De burgemeester is bevoegd om toezichthouders aan te stellen voor het toezicht op de DHW binnen een gemeente. Deregulering Een van de doelstellingen van de gewijzigde DHW, is het terugbrengen van administratieve lasten. Onder meer kan voor een nieuwe leidinggevende volstaan worden met het indienen van een melding, in plaats van een aanvraag. Ook is niet meer nodig de Verklaring Sociale Hygiëne bij de aanvraag te voegen, omdat deze verklaringen zijn opgenomen in een register. Schorsing vergunning Het intrekken van een horecavergunning is een zware sanctie. In de DHW is het nu mogelijk gemaakt om een vergunning voor een periode van maximaal twaalf weken te schorsen. Strafbaar stellen jongeren De DHW verbiedt jongeren onder de zestien jaar om alcoholhoudende drank bij zich te hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen. De gemeente heeft de bevoegdheid om handhavend op te treden en deze jongeren te beboeten. Per 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens in de DHW verhoogd van zestien naar achttien jaar en moeten gemeenten preventie en handhaving gaan verankeren. Regulering paracommerciële horeca De raad stelt een verordening vast met regels rondom schenktijden, alcoholverstrekking tijdens bijeenkomsten van persoonlijke aard en tijdens niet- verenigingsgebonden activiteiten van paracommerciële rechtspersonen. Verordende bevoegdheid Eén van de doelen van de DHW is het terugdringen van overmatig drankgebruik onder jongeren. De DHW heeft weinig bepalingen om dit doel te bereiken. Op basis van de DHW kan de raad in een verordening regels stellen om op lokaal niveau betere invulling te geven aan het alcoholbeleid.
4
2.2 Drie pijlers Integrale benadering is een cruciaal kenmerk van effectief alcoholbeleid. De belangrijkste pijlers waarop alcoholbeleid dient te zijn gebaseerd, zijn regelgeving (grenzen stellen), handhaving (grenzen bewaken) en publiek draagvlak (grenzen overdragen). De pijlers zijn enerzijds uniek en anderzijds aan elkaar verwant. De basisgedachte achter de drie pijlers is dat alcoholpreventie pas resultaat oplevert als de drie pijlers worden benut en op elkaar worden afgestemd.
2.3 Huidige infrastructuur De integrale benadering zoals hierboven is beschreven is in onze gemeente geborgd in de werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit. In deze werkgroep participeren de politie, jongerenopbouwwerk, Novadic-Kentron, GGD Brabant-Zuidoost en diverse medewerkers van de gemeente. De werkgroep is in het leven geroepen om door integrale samenwerking de alcoholproblematiek te bestrijden. De werkgroep komt eens per twee maanden samen om de lokale ontwikkelingen te bespreken. Elk jaar wordt er een activiteitenplan opgesteld waar de partners mee aan de slag gaan. Via deze werkwijze weten alle partners van elkaar waar ze mee bezig zijn. De werkzaamheden worden op elkaar afgestemd en er kunnen ideeën worden geopperd over de invulling van elkaars werkzaamheden. 2.4 Doelgroep Einddoelgroep van dit preventie- en handhavingsplan zijn jongeren en jongvolwassenen tot 24 jaar. Het accent ligt nadrukkelijk op de groep onder de 18 jaar. Het is bekend dat de gezondheidsschade van alcoholgebruik het grootst is onder de 18 jaar. Jongeren onder de 18 jaar zijn fysiek nog niet geheel volwassen en met name de hersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Alcohol kan deze ontwikkeling schaden. Met dit gegeven in het achterhoofd heeft de centrale overheid de leeftijdsgrens voor verkoop én bezit van alcohol verhoogd naar 18 jaar.
5
2.5 Cijfers Reusel-De Mierden
1
Aantal drinkers 2 Jongeren 12 t/m 18 jaar Reusel- de Mierden In Reusel-De Mierden heeft 49% van de jongeren (12 t/m 18 jaar) in de laatste 4 weken alcohol gedronken (zie tabel 1). Dit is meer dan in de regio (41%). Net als in de regio is in Reusel-De Mierden het percentage 12 t/m 18 jarigen dat in de afgelopen 4 weken alcohol heeft gedronken afgenomen ten opzichte van 2007 (49% in 2011 vs. 57% in 2007 ). Hoeveelheid drank Jongeren 12 t/m 18 jaar Reusel- de Mierden Van de jongeren (12 t/m 18 jaar) in Reusel- De Mierden heeft 41% in de afgelopen 4 weken bij één 3 gelegenheid 5 glazen of meer gedronken (zie tabel 1). Dit ‘binge-drinken’ is hoger dan in de regio (30%). Uit de regiocijfers blijkt dat vooral de 16 t/m 18 jarigen veel drinken; in deze leeftijdsgroep is maar liefst 61% een ‘binge-drinker’. Tien procent van de 12 t/m 18 jarigen in Reusel-De Mierden drinkt 20 glazen of meer per week, dat is meer dan in de regio (5%). Eén op de vijf jongeren in Reusel-De Mierden is de afgelopen 4 weken dronken geweest. Dat verschilt niet van de regio. Van de jongeren in Reusel-De Mierden is 57% nog nooit dronken geweest. Zeven procent is al meer dan 20 keer dronken geweest. In absolute aantallen betreft dit 75 jongeren. Tabel 1: alcoholconsumptie jeugd 12 t/m 18 jaar, 2011/2012
Heeft alcohol gedronken in afgelopen 4 weken Drinkt 20 glazen alcohol of meer per week Heeft in afgelopen 4 weken bij één gelegenheid 5 glazen of meer gedronken Is in de afgelopen 4 weken dronken of aangeschoten geweest
Reusel-De mierden
Regio Zuidoost-Brabant
%
%
49
41
10
5
41
30
21
19
Wat en wanneer wordt er gedronken De jongeren (12 t/m 18 jaar) in Reusel-De Mierden drinken met name bier, gevolgd door zelf gemixte mixdrankjes en wijn, cider of champagne. Van de jongeren in Reusel-De Mierden drinkt 45% alleen in het weekend. Bijna één op de vijf van alle jongeren drinkt op 1 weekenddag, 16% op 2 dagen en 5% op 3 dagen. Ongeveer één op de twaalf jongeren drinkt (ook) op 1 of meer doordeweekse dagen ( ma. t/m do.).
1 Bronnen: GGD Brabant-Zuidoost, Jeugdmonitor 12-18 jaar 2011-2012, www.ggdgezondheidsatlas.nl GGD Brabant-Zuidoost, volwassenenmonitor 2012-2013, www.ggdgezondheidsatlas.nl Centraal Bureau voor de Statistiek, www.statline.nl 2 Aantal 12 t/m 18 jarigen in Reusel-De Mierden in 2011: 1064 3
Bingedrinken wil zeggen het drinken van 5 glazen alcohol of meer tijdens één gelegenheid.
6
Locatie en verkrijgbaarheid De locaties waar de jongeren (12 t/m 18 jaar) uit Reusel-De Mierden meestal drinken zijn in een disco (40%), in een café, bar, snackbar of op een terras (25%), bij andere thuis (22%) of thuis, met anderen (21%) (zie tabel 3). In 2011 hebben de meeste jongeren (12 t/m 18 jaar) uit Reusel-De Mierden de alcohol zelf gekocht (37%; regio 29%). In 2011 kreeg 7% van de jongeren de alcohol van hun ouders. Tabel 2: Locatie waar jongeren (12 t/m 18 jaar) meestal alcohol drinken, 2011/2012
Thuis, alleen Thuis, met anderen Bij anderen thuis Op een schoolfeest In een disco In een café, bar, snackbar of op een terras In een restaurant In de sportkantine bij een vereniging Op straat, in een park of ergens buiten In een keet, hok of schuur Ergens anders
Reusel-De Mierden % 0 21 22 6 40
Regio Zuidoost-Brabant % 1 23 26 7 22
25 2
24 5
10
5
1 6 12
2 4 4
Mening ouders In 2011 zegt ruim 60% van de drinkende jongeren (12 t/m 18 jaar) in Reusel-De Mierden dat hun ouders het alcoholgebruik goed keuren. Eén op de tien zegt dat de ouders niets zeggen van het alcoholgebruik. Regionaal project Laat je niet flessen ‘Laat je niet flessen!’ is als alcoholpreventieproject in Zuidoost-Brabant in 2006 gestart. Eind 2013 is het project afgerond. Het project was erop gericht om de volgende twee hoofddoelstellingen binnen de regio te bereiken: 1. Opschuiven van de startleeftijd qua alcoholgebruik. Introductie en bestendiging van de norm: onder de 16 jaar geen alcohol. 2. Afname dronkenschap in het gehele publieke domein. Introductie en sanctie van de norm: dronken jongeren op straat accepteren we niet langer, evenmin als het schenken aan dronken jongeren natuurlijk onder de 16 jaar, maar met name ook in de leeftijd van 16 tot 24 jaar. Ad1) De eerste doelstelling is behaald. De startleeftijd waarop jongeren in Zuidoost-Brabant hun eerste glas alcohol drinken, is sinds de start van het project flink gestegen en ligt gemiddeld rond de leeftijdsgrens van 16 jaar. Ook het aantal 16-minners dat regelmatig drinkt, is gehalveerd. Ad 2) De tweede doelstelling is niet bereikt: zowel 16-minners als dronken jongeren kunnen nog steeds heel gemakkelijk alcohol kopen. Als ze eenmaal alcohol drinken, dan drinken jongeren behoorlijk veel. De integrale aanpak leidt op dit punt langzaam maar zeker tot verbetering, maar we zijn er nog lang niet. Op verzoek van gemeenten zijn een paar elementen van het project Laat je niet flessen in stand gehouden en ondergebracht bij de GGD Brabant-Zuidoost. Deze drie regionale elementen zijn: beschikbaarheid toolkit die bestaat uit diverse materialen en producten; jaarlijkse regionale conferentie van alle betrokken partijen; bestuurlijk inhoudelijke afstemming over alcoholbeleid.
7
Conclusie Het alcoholgebruik door jongeren neemt af. Deze daling is vooral te zien bij de groep jongeren onder de 16 jaar. Dit zijn gunstige trends. Echter, jongeren die drinken doen dit nog steeds vaak en veel. De locaties waar ze dit doen is met name in de discotheken, kantines van verenigingen of ergens anders zoals uit tabel 2 blijkt. Belangrijk is dan ook om deze locaties als “hotspots” aan te merken. 2.6 Doelstellingen preventie en handhavingsplan alcohol Op basis van de DHW en de probleemanalyse kunnen twee algemene hoofddoelstellingen worden onderscheiden: Afname (overmatig) alcoholgebruik en de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik bij jongeren onder de 18 jaar. Afname dronkenschap (met name tijdens uitgaansavonden in het publieke domein). De ambitie van dit beleidsplan is dat jongeren op een zo gezonde en veilig mogelijke wijze kunnen opgroeien, zodat hun talenten zo optimaal mogelijk tot ontwikkeling kunnen komen. Hieronder worden de doelstelling verder geconcretiseerd. De afname van alcoholgebruik door jongeren tussen de 12 en 18 jaar. In 2017 is het percentage jongeren van 12 t/m 18 jaar dat de afgelopen maand alcohol heeft gedronken, verder afgenomen naar tenminste 37% (49% in 2011).
In 2017 is het percentage van de drinkende jongeren van 12 t/m 18 jaar dat de afgelopen maand aan binge drinken heeft gedaan (5 of meer glazen bij één gelegenheid) verder afgenomen naar tenminste 72% (84% in 2011).
In 2017 is het percentage van de drinkende jongeren van 12 t/m 18 jaar dat 20 glazen of meer alcohol drinkt per week in de afgelopen maand verder afgenomen naar tenminste 13% (22% in 2011).
In 2017 is het percentage ouders van alcohol drinkende 12 t/m 18-jarigen dat alcoholgebruik goed vinden of er niets van zeggen gedaald naar tenminste 69% (74% in 2011).
De afname van dronkenschap door jongeren tussen de 12 en 18 jaar In 2017 is het percentage van de drinkende jongeren van 12 t/m 18 jaar dat dronken of aangeschoten is geweest in de afgelopen maand verder afgenomen naar tenminste 42% (44% in 2011).
8
3 Educatieve en communicatieve activiteiten Door de werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit is er de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in de alcoholproblematiek in Reusel-De Mierden. Activiteiten gericht op alcoholverstrekkers, ouders, jongeren, het onderwijs zijn en worden uitgevoerd. Hieronder wordt per doelgroep in het kort beschreven welke interventies de komende jaren worden ingezet. Jongeren 1. Social media Onderzoek door een stagiaire heeft uitgewezen dat jongeren via social media informatie willen krijgen over de DHW en alles wat daarmee samenhangt. Facebook en twitter worden gebruikt als communicatiekanaal om bijvoorbeeld de wetswijziging toe te lichten. 2. Keetbeleid In samenwerking met het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) is in 2010 een regionaal keetmodel opgesteld. Het college heeft in 2010 besloten dit model structureel toe te passen bij bestaande en nieuwe keten in Reusel-De Mierden. De afgelopen jaren zijn er weinig tot geen nieuwe keten bijgekomen. De kans dat dit door de leeftijdsverhoging van alcoholgebruik gaat toenemen, is aanwezig. Dit wordt zowel door de jeugd zelf als door het ouderpanel bevestigd. Daarom zal dit keetmodel opnieuw meer aandacht krijgen. 3. Verantwoord kamperen bij de boer In de vakantieperiode pakken veel jongeren hun tentje en gaan kamperen bij de boer in Reusel-De Mierden. Om eventuele excessen te kunnen bestrijden dan wel te voorkomen is in 2007 de beleidsregel “Verantwoord kamperen bij de boer” opgesteld. Samenwerking tussen de jeugd, de ouders, inwoners die hun land beschikbaar stellen, de politie, de brandweer, het jongerenopbouwwerk en de gemeente is hierin een belangrijk uitgangspunt. Door de komst van de nDHW is één regel toegevoegd: Degene die land beschikbaar stelt dient er zich van bewust te zijn dat sinds 1 januari 2014 de verkoop van drank (ook licht alcoholisch) aan jongeren onder de 18 jaar verboden is en dat jongeren onder de 18 jaar strafbaar zijn als ze alcohol bij zich hebben op voor publiek toegankelijke locaties. Het nuttigen van alcohol door jongeren onder de 18 jaar op kampeerlocaties is dan ook zeer onwenselijk. 4. Alternatieve activiteiten voor jongeren tot 18 jaar Zowel het ouderpanel als de stagiaire die onderzoek heeft gedaan naar het alcohol- en drugsgebruik en seksueel gedrag onder jongeren tussen de 12 en 23 jaar in de gemeente Reusel-De Mierden, adviseren alternatieve activiteiten voor jongeren tot 18 jaar te organiseren. De werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit zal dit samen met het ondersteuningsteam van het 4 Centrum van Jeugd en Gezin (LOT) oppakken. Het betrekken van de jongeren zelf is hierbij een voorwaarde. Begeleiding en stimulering van de jongeren wordt dan ook vanuit de werkgroep een belangrijk aandachtspunt. Alcoholverstrekkers Met de term alcoholverstrekkers worden alle personen bedoeld die verantwoordelijk zijn voor een adequate naleving van de eerder genoemde bepalingen in de DHW. Dat kunnen zijn horecaondernemers, barpersoneel, barvrijwilligers, portiers, caissières, filiaalmanagers etc. Van deze professionals wordt verwacht dat ze de leeftijdsgrens voor de verstrekking van alcohol kennen en naleven, evenals het verbod op doorschenken bij dronkenschap en het toelaten van personen in kennelijke staat van dronkenschap in de onderneming, vereniging of het evenement. 1. Training Belangrijk is vooral dat een alcoholverstrekker zich bewust is van zijn/haar verantwoordelijkheid en in staat is juist te handelen, ook wanneer er weerstand is bij de klant. Om alcoholverstrekkers hierin te bekwamen zijn trainingsprogramma’s ontwikkeld zoals Barcode voor barpersoneel, de IVA (Instructie 4
De professionals van de lokale ondersteuningsteams (LOT’s) zijn sterk verbonden met de leefgebieden van gezinnen en jeugdigen. Medewerkers van MEE, Zuidzorg, GGD, Lumensgroep en Jeugdpunt hebben zitting in het LOT. Zij werken preventief en zijn er voor enkelvoudige vragen. Deze professionals werken outreachend en zijn generalisten.
9
Verantwoord Alcoholgebruik) training voor barvrijwilligers en de Evenementen IVA. Afgelopen jaren hebben diverse medewerkers van horecagelegenheden en vrijwilligers werkzaam bij paracommerciële horeca deelgenomen aan de IVA cursus en de Barcode voor barpersoneel. Structurele aandacht hiervoor is echter belangrijk. 2. Nalevingscommunicatie Naleving van de wet kan naast individuele training worden beïnvloed door nalevingscommunicatie. Doel van nalevingscommunicatie is om een gedragsverandering te veroorzaken bij de doelgroep en om de subjectieve pakkans te vergroten. De volgende elementen maken in ieder geval onderdeel uit van de nalevingscommunicatiestrategie: Educatieve communicatie Uitleg van de regels, de argumenten voor deze regels, uitleg over mogelijke hulpmiddelen om na te kunnen leven. Dreigende communicatie Communicatie over controles, sancties, uitbreiding toezichtcapaciteit, toezichthouders in uniform. Deze vorm beïnvloedt de subjectieve pakkansbeleving en kan effectief zijn als blijkt dat de regels bewust overtreden worden. Normatieve communicatie Bijvoorbeeld een interview met een ondernemer die de regels goed naleeft, een nieuwsbericht waarin het percentage nalevers wordt genoemd in plaats van het aantal overtreders. Oftewel: het communiceren van gewenste norm, ervan uitgaande dat de gemiddelde mens graag aan de algemeen geldende norm wil voldoen. Basisscholen en Voortgezet Onderwijs De school is een belangrijke pedagogische omgeving voor jongeren. Ook als het gaat om alcoholgebruik leren jongeren op school wat wel en niet verstandig is. Het is relevant dat jongeren geïnformeerd raken over de risico's van alcoholgebruik. Scholen worden daarom aangemoedigd om activiteiten voor ouders en jongeren rond dit thema te organiseren. Mocht de school hierbij ondersteuning nodig hebben, dan wordt dit via door de werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit in samenwerking met het LOT van het Centrum van Jeugd en Gezin aangeboden. Ouders en de thuissituatie Ouders onderschatten systematisch hoeveel hun kinderen drinken. Ze denken bovendien veelal dat het gedrag van hun puber volledig wordt bepaald door vrienden, terwijl zij wel degelijk ook zelf invloed hebben op het alcoholgebruik van hun kinderen. De beschikbaarheid van alcohol in huis en het stellen van regels zijn geschikte instrumenten om alcoholgebruik tegen te gaan. Uit onderzoek blijkt dat kinderen van ouders die geen duidelijke regels hebben afgesproken en geen leeftijdsgrens hebben gesteld voor het drinken van alcohol al op jongere leeftijd beginnen met drinken. Ze drinken bovendien vaker dan jongeren waarvan de ouders wel een leeftijdsgrens hebben gesteld. Adviezen met betrekking tot alcoholopvoeding zullen door de werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit in samenwerking met het LOT aan ouders worden aangeboden. Een voorbeeld hiervan is het succesvolle ‘uit met ouders’. Publiekscommunicatie Goed alcoholbeleid is niet vanzelfsprekend populair onder burgers en ondernemers. Maar aan draagvlak voor beleid kan wel gewerkt worden. Zeker in het geval van nieuwe regels, zoals de 18jaargrens voor alcoholverkoop is het verstandig in te zetten op draagvlakverhogende maatregelen. Het is bekend dat de kennis rondom alcohol en de gevolgen van alcoholmisbruik kan bijdragen aan meer draagvlak voor alcoholbeleid. Dit thema leent zich daarom goed voor een lokale campagne die als doel heeft om aan draagvlak te werken voor de handhavende en regelgevende activiteiten die de gemeente op dit vlak uitvoert. Zowel voor ondernemers/verenigingen als ouders en hun kinderen is het van belang tekst en uitleg te krijgen bij de normen die er in de samenleving zijn voor het gebruik en de verkoop van alcohol. Hiervoor wordt aangesloten bij de landelijke campagne NIX18.
10
4 Handhavingsactiviteiten Met de gewijzigde Drank- en Horecawet (per 1 januari 2013) is de gemeente toezichthouder geworden voor de hele DHW. Handhaving van de wetgeving rond alcohol is dus een relatief nieuwe taak voor de gemeente. De hier geschetste handhavingsactiviteiten zijn gebaseerd op de algemene kennis die de NVWA de afgelopen jaren heeft opgedaan en de verschillende gesprekken met belangenpartijen zoals de locale horeca, de paracommerciële horeca, de politie, de jongere werker en de gemeente zelf. Op basis van hun ervaringen en inzichten is gekozen is voor een programmatische aanpak, waarbij de volgende stappen worden onderscheiden: 1. 2. 3. 4.
Hotspots inventariseren Interventiestrategie bepalen Uitvoeren van interventiestrategie Effectmeting en evaluatie
Zoals eerder aangegeven ligt de gemeentelijke prioriteit in dit plan, zowel als het gaat om preventie als om handhaving, bij de afname van alcoholgebruik onder jongeren (onder de 18) en de afname van dronkenschap (met name tijdens uitgaansavonden in het publieke domein). Deze doelstellingen sluiten aan bij de volgende wettelijke bepalingen: Leeftijdsgrens 18 jaar Artikel 20, (lid 1 en 4) van de Drank- en Horecawet. Oftewel het bedrijfsmatig of anders dan om niet verstrekken van alcoholhoudende drank aan een persoon van wie niet is vastgesteld dat deze de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt en het duidelijk zichtbaar aangeven van de leeftijdgrens.
Artikel 20, lid 4 van de Drank- en Horecawet. Het verplicht aanduiden van de leeftijdsgrens.
Artikel 45 lid 1 van de Drank- en Horecawet. Het is degenen die de leeftijd van 18 jaar nog niet hebben bereikt, met uitzondering van personen van 16 of 17 jaar die dienst doen in een inrichting waarin het horecabedrijf wordt uitgeoefend, waaronder begrepen het zijn van barvrijwilliger in een inrichting in beheer bij een paracommerciële rechtspersoon, verboden op voor het publiek toegankelijke plaatsen alcoholhoudende drank aanwezig te hebben of voor consumptie gereed te hebben, met uitzondering van plaatsen waar bedrijfsmatig of anders dan om niet alcoholhoudende drank voor gebruik elders dan ter plaatse wordt verstrekt.
Dronkenschap/doorschenken Artikel 20, lid 5 van de Drank- en Horecawet. Het verbod om personen in kennelijke staat van dronkenschap toe te laten in een horecazaak of op het terras.
Artikel 252 Wetboek van Strafrecht. Verbod om dronken personen te schenken.
Artikel 453 Wetboek van Strafrecht. Verbod om zich in kennelijke staat van dronkenschap op de openbare weg te begeven.
4.1 Hotspots inventariseren Hotspot zijn alcoholverkooppunten waar jongeren (tot 24 jaar) alcoholhoudende drank proberen te kopen. Op basis van de risicotabel zijn de hotspots inzichtelijk gemaakt op branche niveau. Tijdens de looptijd van dit plan zal de analyse zich steeds meer toespitsen per bedrijf in plaats van per branche. Dit wordt inzichtelijk gemaakt op basis van kenmerken zoals feitelijke overtredingen, deurbeleid, het gebruik van leeftijdscontrolesystemen, openingstijden, doelgroep en naleving. Deze data is echter nu nog niet volledig voor handen.
11
De gemeente Reusel-De Mierden heeft gekozen om drie kleurcodes aan alcoholverkooppunten te koppelen. Op basis van deze drie kleurcode zal de Interventiestrategie worden bepaald.
De onderstaande tabel laat zien hoe de gemeente het risico per branche alcoholverkooppunten inschat. Daarbij is gekozen om alle score onder 9 de kleurcode groen toe te kennen. Alle overige scores krijgen de indicatie oranje. Alleen de individuele locatie waar ook feitelijk een overtreding is geconstateerd, krijgt de kleurcode rood.
% 18 minners supermarkten slijterij cafetaria restaurants bruincafe disco/uitgaanscafé disco/uitgaanscafé 18 plus partijen en feesten festivals evenementen sportkantines dorpshuizen
% omzet is alceholverkoop 1 1 3 2 1 3 1 2 3 3 4 2
kans op willekeur* 1 4 2 3 4 4 4 4 4 4 2 3
Uitkomst 1 2 4 3 3 3 1 3 4 4 4 4
3 7 9 8 8 10 6 9 11 11 10 9
Score 0 = geen 1 = weinig 2 = beperkt 3 = veel 4 = heel veel 4.2 Interventiestrategie bepalen Op basis van de risicotabel en de algemene kennis die de NVWA en de bijdrage van verschillende participerende partijen is de interventiestrategie bepaald. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in de onderstaande controles: Leeftijdsgrens/dronkenschap inspectie Gestreefd wordt naar een controlefrequentie van minimaal 4 keer per jaar voor de alcoholverkooppunten met een groot risico (kleurcode rood). Voor de alcoholverkooppunten met een “risico (kleurcode oranje)” wordt gestreefd naar 1 a 2 controles per jaar. Voor de alcoholverkooppunten met een beperkt risico (kleurcode groen) volstaat 1 controle per 3 jaar.
12
De controles zullen met name in de weekenden plaatsvinden, tenzij de aard van de activiteit anders bepaalt. Voor de uitvoering van de controles is samenwerking met de politie belangrijk. De samenwerking met de politie zal regelmatig worden geëvalueerd binnen de werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit. 4.3 Uitvoeren van interventiestrategie In het beschrijven van de interventiestrategie beperken we ons tot de leeftijdsgrens- en dronkenschap inspecties. Administratieve controles Voor een goede uitvoering van de controles is het van belang dat alle Drank- en horecavergunningen actueel zijn. Om te zorgen dat de vergunningen actueel blijven wordt jaarlijks een administratieve controle uitgevoerd. Als een vergunning niet meer actueel is moet een nieuwe vergunning worden aangevraagd of als de wijziging met een melding af kan worden gedaan, moet een melding worden ingediend. Repressieve controles Kern van de controlestrategie vormen de observatie inspecties die in burgerkleding uitgevoerd worden. Doel van deze controles is nagegaan of de regels nageleefd worden. Bij niet naleving wordt een maatregel genomen (zie sanctie strategie). Preventieve controles Als aanvulling op repressieve controles kunnen surveillance inspecties ingepland worden waarbij de toezichthouder opvallend zichtbaar aanwezig is (mbv herkenbare kleding). Hierbij wordt vooraf nauwkeurig geëvalueerd op welke locaties en op welke tijdstippen dit mogelijk is. Het doel van deze controles is veel meer gericht op preventie en voorlichting. Informatieve controles Weer een andere vorm van controles zijn de informatieve controles. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van de inzet van mysteryshoppers als toets van de naleving van leeftijdsgrenzen, om vervolgens overtreders een waarschuwing te kunnen geven en specifiek toezicht beleid te maken. Nalevingscommunicatie Communicatie kan het effect van de handhaving versterken. Het kan bijdragen aan een verhoogde subjectieve pakkans en aan meer draagvlak voor de maatregelen. Het is van belang de communicatie naar de diverse doelgroepen in goed overleg met andere afdelingen en partijen vorm te geven. Een deel van de communicatie zal bestaan uit goede voorlichting en duidelijke correspondentie naar de overtreder. De inzet van het zogenaamde ‘Naming en shaming’ principe wordt momenteel overwogen. Naming en shaming’ houdt in dat de naam van de overtreders openbaar bekend wordt gemaakt. Omdat de effecten van ‘Naming and shaming’ nog niet bekend zijn, wordt dit middel mogelijk pas later toegepast. 4.3.1 Sanctiestrategie De afhandeling van de geconstateerde overtredingen voor leeftijdsgrens en dronkenschap zal plaatsvinden volgens het volgende handhavingstappenplan: e
1 overtreding Bij de eerste overtreding wordt een bestuurlijke boete opgelegd aan het betreffende verkooppunt. De hoogte van de boete is vastgelegd in het Besluit Bestuurlijke boete Drank- en Horecawet. Daarnaast wordt de ondernemer uitgenodigd voor een gesprek met de gemeente. Tijdens dit gesprek worden afspraken gemaakt om overtredingen in de toekomst te voorkomen. e
2 overtreding (binnen 2 jaar) Opnieuw een bestuurlijke boete en een last onder dwangsom. Tevens zal mogelijk maatwerkafspraken worden gemaakt met de ondernemer over de onmiddellijke invoering van een effectief leeftijdscontrolesysteem dat door de gemeente goedgekeurd en een verplichte trainer voor het personeel.
13
e
3 overtreding (binnen 2 jaar) Het verbeuren van een last onder dwangsom. Mocht de derde overtreding binnen 1 jaar plaatsvinden, dan zal tevens bevoegdheid tot het schenken en verkopen van alcoholhoudende drank voor minimaal 1 en maximaal 12 weken worden ontzegd.
14
5 Regelgevende activiteiten De DHW geeft gemeenten verschillende verordenende bevoegdheden. De modelverordeningen die gemaakt zijn door de VNG en door het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) geven een overzicht van welke mogelijkheden er zijn. Bij de vaststelling van de Algemene Plaatselijke Verordening 2014 is een keuze gemaakt in de diverse mogelijkheden. Deze keuze is gemaakt na een brede discussie met vertegenwoordigers van commerciële en paracommerciële horeca-inrichtingen. Gekozen is om de schenktijden bij paracommerciële inrichtingen te beperken en in dergelijke inrichtingen bijeenkomsten van persoonlijke aard te verbieden. Regelgeving is geen verplichtend onderdeel van het gemeentelijke preventie- en handhavingsplan alcohol. Toch is het een onmisbare factor van een integraal alcoholbeleid. Buiten de in de Algemene Plaatselijke Verordening 2014 opgenomen maatregelen is daarom gekeken naar welke andere regelgevende maatregelen een meerwaarde hebben in bereiken van de doelstellingen. 5.1 Verordende bevoegdheden DHW Beperken schenktijden paracommerciële inrichtingen Het vastleggen van de schenktijden in paracommerciële inrichtingen is een wettelijke verplichting voor gemeenten. Het beperken van schenktijden niet. Gelet op alcoholmatiging is het wel aan te raden om schenktijden bij sportverenigingen en andere paracommerciële inrichtingen waar veel jongeren komen niet te ruim te maken. Daarom zijn de schenktijden in de Algemene Plaatselijke Verordening beperkt. De achterliggende gedachte hierbij is dat ruime schenktijden leiden tot meer consumptie. Daarnaast is dit gedaan omdat het de vraag is of het vanuit normatief oogpunt wenselijk is dat tieners tijdens sport en spel van ’s ochtend vroeg tot ‘s avonds laat geconfronteerd worden met het alcoholgebruik van anderen. In de Algemene Plaatselijke Verordening 2014 zijn de schenktijden van paracommerciële inrichtingen gekoppeld aan de openingstijden, met dien verstande dat wel een ander begintijdstip van het schenken van alcohol is bepaald. Dit betekent het volgende: Soort inrichting
Openingstijd
Begin schenktijd
Sportkantines
8.00 uur
Gemeenschapshuizen en het horecagedeelte in Sporthuis Reusel Anders paracommerciële inrichtingen
8.00 uur
14.00 uur op maandag tot en met zaterdag 10.00 uur
8.00 uur
10.00 uur
Sluitingstijd en einde schenktijd 24.00 uur 01.00 uur 24.00 uur
Paracommerciële inrichtingen mogen ook uitsluitend alcohol schenken bij uitvoering van activiteiten die tot de hoofdbestemming behoren. 5.2 Overige regelgevende maatregelen Maatregelen bij evenementen Het naleven van de leeftijdsgrens voor alcohol is moeilijk voor veel alcoholverstrekkers weten we uit onderzoek (Roodbeen e.a., 2014). Dit geldt ook voor het naleven van de bepalingen rondom dronkenschap en doortappen. Op evenementen is de naleving nog een fractie lastiger. Door de schaalgrootte, tijdelijke personeelskrachten en het gebrek aan een structurele controlesystematiek is de naleving vaak slecht. Om de naleving tijdens evenementen te bevorderen worden de volgende maatregelen getroffen:
15
Informatieverschaffing bij aanvraag ontheffing Via het aanvraag- en meldingsformulier voor een evenement kan een ontheffing DHW worden aangevraagd. Op het formulier zijn vragen opgenomen over drankverstrekking. In de toelichting op deze vragen is aangegeven dat maatregelen getroffen moeten worden voor het tegengaan van schenken aan personen jonger dan 18 jaar. Wel of geen ontheffing In het evenementenbeleid is opgenomen dat voor een evenement dat hoofdzakelijk of in belangrijke mate gericht is op jongeren onder de 18 jaar, geen ontheffing op grond van artikel 35 DHW wordt verleend. Voor een evenement dat hoofdzakelijk of in belangrijke mate gericht is op volwassenen, wordt de volgende werkwijze gehanteerd: Als voldaan wordt aan de voorwaarden gesteld in de DHW wordt een ontheffing op grond van artikel 35 DHW voor het schenken van alcohol verleend. Omdat bij een ontheffing op grond van artikel 35 DHW geen sprake is van een leidinggevende die verantwoordelijk is voor de alcoholverstrekking, is de organisatie van het evenement hiervoor primair verantwoordelijk. Alleen zwakalcoholische dranken (dranken met 15 vol% of minder, inclusief port, sherry en vermout) mogen met de ontheffing worden geschonken. Ter ondersteuning biedt het GGD middels het project Laat Je Niet Flessen een handleiding die evenementenorganisatoren kunnen toepassen om verantwoord alcoholgebruik te stimuleren en alcoholgebruik onder 18 jaar te voorkomen. Deze handleiding wordt verstrekt bij evenementen waar de ontheffing wordt verleend. Schenktijden tijdens evenementen In het evenementenbeleid is opgenomen dat er voor 10.00 uur geen alcoholhoudende drank geschonken mag worden. Alleen bij uitzondering kan van dit tijdstip worden afgeweken. Er mag alcohol worden geschonken tot een kwartier voor eindtijd van het evenement. Voorwaarden ontheffing De DHW biedt gemeenten de mogelijkheid om voorschriften te stellen aan het verlenen van een ontheffing van de DHW, zoals dat bij evenementen het geval is (artikel 35, lid 2). Als de aard van het evenement of het verleden van het evenement het vereist worden voorschriften gesteld aan de ontheffing. Exploitatievergunning Op grond van artikel 2:28 van de Algemene Plaatselijke Verordening mag een openbare inrichting niet worden geëxploiteerd zonder vergunning van de burgemeester. In een exploitatievergunning kunnen voorschriften worden opgenomen die zorgen dat de woon- en leefsituatie in de omgeving en de openbare orde niet op ontoelaatbare wijze nadelig worden beïnvloed. Als de aard of het verleden van een inrichting het vereist kunnen voorschriften over drankverstrekking worden opgenomen in de exploitatievergunning. Deze voorschriften moeten dan wel in relatie staan tot de woon- en leefsituatie in de omgeving en de openbare orde. Beleidsregel ondersteunende horeca Voor locaties waar sprake is van ondersteunende horeca zijn in de Beleidsregel ondersteunende horeca voorschriften opgenomen die worden verbonden aan een exploitatievergunning voor een dergelijke horeca-inrichting.
16
6 Uitvoering, financiering en evaluatie 6.1 Uitvoering De coördinatie van het preventie en handhavingsplan alcohol ligt bij de werkgroep alcohol, drugs en seksualiteit. Deze integrale werkgroep komt eens per 2 maanden bij elkaar om de voortgang te monitoren en jaarlijkse uitvoeringsafspraken te maken. 6.2 Financiering Educatieve en communicatieve activiteiten Voor educatieve en communicatieve activiteiten is jaarlijks budget gereserveerd binnen het lokaal gezondheidszorgbudget in de begroting. Handhavingsactiviteiten Voor de handhavingsactiviteiten maakt het budget onderdeel uit van het totale gereserveerd voor de uitvoering van de integrale handhavings- en toezichtsactiviteiten. Regelgevende activiteiten Voor regelgevende activiteiten is geen budget vereist. Aanpassingen in regelgeving en beleid worden uitgevoerd binnen de reguliere uren van de medewerkers van de gemeente. Ook uitvoering vindt binnen die uren plaats. 6.3 Evaluatie De evaluatie van dit plan zal plaatsvinden in 2018. Op basis van de gegevens uit de GGD monitoren wordt bekeken of de doelstellingen behaald zijn.
17
