Presentatie afstudeerscriptie Mijn afstudeerscriptie is een christelijk meditatiedagboek, met als titel: in het ritme van de tijden. Als eerste laat ik jullie de voorkant zien, om daarmee iets te vertellen over het ontstaan van deze scriptie in relatie tot de opleiding voor geestelijke begeleiding. Ik nodig jullie eerst uit hier met aandacht naar te kijken en je af te vragen wat je allemaal ziet…
Deze afbeelding is een collage. Er zijn dingen verzameld en bij elkaar gebracht. Foto’s en afbeeldingen met een verschillende achtergrond zijn zo met elkaar verbonden. Letterlijk zelfs: in een collage plak je ze aan elkaar. Maar door ze zo te verbinden ontstaat er een in figuurlijke zin een eenheid en vormen ze een harmonieus geheel. In mijn inleidend hoofdstuk heb ik beschreven hoe de opleiding voor mij verbindend heeft gewerkt. Verschillende levenssferen van mij zijn meer met elkaar verbonden geraakt en hebben zo mijn leven en geloof verdiept. Ik beschreef die verschillende levenssferen als eilandjes, waarbij ik voor mijn gevoel soms grote sprongen moest maken om van de een weer op de ander te geraken. Zo was er het eilandje van mijn werk als predikant en geestelijk
verzorger, het eilandje van mijn gezin en privéleven, het eilandje van de sociale contacten, het eilandje van de natuur en de schepping en het eiland van de grote seculiere wereld. Modern gezegd: een gefragmentariseerd bestaan. Dat wordt wel meer gezegd van mensen van onze tijd. Maar door de opleiding heb ik tot mijn verwondering ontdekt dat mijn levenssferen meer met elkaar verbonden waren dan ik tot dan toe voor mogelijk had gehouden. En dat heb ik als bijzonder heilzaam ervaren. De bovengenoemde verbondenheid die ik steeds meer nu in mijn leven ervaar, vormt de onderliggende structuur van het meditatiedagboek als eindscriptie en is daarmee de weerslag en de vrucht van de opleiding. De basis wordt gevormd door de vier seizoenen. Het ritme van de jaargetijden is bepalend voor je dagelijks leven. Aan de seizoenen verbond ik spirituele thema’s. De bezinningstijden van het kerkelijk jaar weefde ik er doorheen. Het meditatiedagboek gaat uit van wekelijkse basismeditaties met daaraan gekoppelde variatie en verdiepingsmogelijkheden voor de andere dagen van de week. Deze worden voorafgegaan door oefeningen om het lichaam te ontspannen. Daarbij maakte ik gebruik van beeldmeditaties, verschillende vormen van meditatie met teksten, objectmeditaties, schrijf- en tekenmeditaties en afhankelijk van het jaargetijde meditaties in de natuur.
- Plaatje herfstboom -
Ter illustratie een beeldmeditatie van het jaargetijde waar we nu in zitten, de herfst. Verbonden met het spirituele thema loslaten. De bladeren die in dit jaargetijde in grote getale loslaten doen het ons voor. Al je dwingende gedachtes, plannen en zorgen met de wind mee laten gaan. Datgene loslaten wat je belemmert om te worden zoals je bent bedoeld. Komende zondag is het eerste Advent. Voor deze vier eerste weken van het kerkelijk jaar koos ik voor mediteren met de kersticoon. Met een afbeelding van deze icoon als leidraad kun je vanuit verschillende perspectieven de geboorte van het kind tegemoet gaan: wachten en verwachten, horen daarbij als spirituele thema’s. Het meditatiedagboek begint met week 1 van het kalenderjaar. Een heel jaar ligt voor je. Wat heb je je voorgenomen? Waar wil je naar toe met je leven? Je bestemming zoeken zoals je bent bedoeld, toen de Eeuwige je schiep. Maar dat is niet altijd zo klip en klaar. Juist ook de winter bepaalt ons daarbij. Het landschap is kaal en de grond is hard. Wat kan daar nog doorheen komen? Zal er ooit nog wel weer wat gaan groeien? Maar die lange, lange winter moet blijkbaar doorstaan worden. Een kwestie van uithouden soms.
- Plaatje - winterlandschap Ter illustratie een beeldmeditatie voor deze tijd
Alles lijkt stil te vallen in de winter. Als vanzelf trek je je terug, in je huis, in je binnenkamer. Ook het kerkelijk jaar vraagt ons rond deze tijd de weg naar binnen te gaan om ons ingetogen te bezinnen op het mysterie rond Pasen, passietijd. De Ik-ben woorden zijn leidend daarbij. Ook weer met beelden uit de schepping: Ik ben het Licht, het Brood, de Wijnstok, om uit te komen bij het leven zelf: Ik ben de Opstanding en het Leven. Als vorm van tekstmeditatie koos ik hier voor lectio divina. Intussen is de winter overgegaan in de lente. Onder die harde grond was al die tijd al de kiemkracht verborgen aanwezig van het nieuwe leven. Overal is er groei, ook in het geloof? Er is al iets nieuws begonnen, zie je het dan nog niet? Intussen groeit ook het besef dat dit alles geen eenzaam avontuur hoeft te zijn. De Geest gaat met mij deze weg en rust mij toe met haar gaven. Rond Pinksteren kun je ze ontvangen alle zeven: ontzag, mildheid, onderscheiding sterkte, raad, verstand en wijsheid.
- Plaatje - nieuw leven: een beeldmeditatie behorend bij dit jaar getijde
De zomer dient zich aan: mensen gaan op weg. Het leven in de zomer wordt bij tijd en wijle uitbundig gevierd. Mensen zijn vrij, trekken erop uit, de natuur in en gaan op vakantie. Ik verbind het met het Latifagebed, een basale meditatie over het menselijk bestaan en de spirituele thema’s Vacare: vrij zijn van, vrij zijn voor, vrij zijn tot. Want ook in geestelijke zin zijn mensen onderweg, als pelgrim.
- Plaatje - pelgrim: een beeldmeditatie van een mens onderweg
In de late zomer kan er uitgedeeld worden. De eerste vruchten zijn klaar om te oogsten. Paulus heeft het over negen vruchten van de Geest. In blokjes van drie laat ik ze aan bod komen. In deze reeks van negen kun je een soort opbouw zien van geestelijke groei. De eerste reeks, liefde, vreugde en vrede vraagt om uitdelen, delen met anderen. De tweede reeks, geduld, vriendelijkheid en goedheid verbond ik met het spirituele thema tot ‘wasdom komen’. De derde reeks, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing verbond ik met het spirituele thema omvorming. Daar hoorden dan ook steeds weer objectmeditaties bij, met een vrucht in je hand om zo concreet mogelijk het proces van een vrucht voor je te zien, die het zaad en de kiem in zich draagt voor een volgende cyclus van weer nieuwe vruchten. Het einde van het kerkelijk jaar naderend, in de late herfst, was daar nog het thema van de vergankelijkheid, met het hoopvolle beeld van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Dat is de week waar we nu nog inzitten. Aan het begin benoemde ik hoe de opleiding voor mij verbindend heeft gewerkt. Er kwamen dingen samen. Zo ging het ook met de directe aanleiding om dit dagboek te schrijven. Via Lex, die straks nog aan het woord komt, kwam er bij het bestuur van Vacare, het meditatienetwerk binnen de PKN, een vraag binnen. Uitgeverij Boekencentrum vroeg of er een dagboek christelijke meditatie kon komen. Er werd daarbij ook mijn kant uitgekeken. Ik deinsde eerst wat terug. Maar modern gezegd, de vraag triggerde me ook. En was ik de opleiding niet juist ook begonnen om de meditatiegroepen die ik begeleidde beter te kunnen toerusten? Wat dat betreft kon je je geen mooiere oogst bedenken van de opleiding. Dus uiteindelijk heb ik ‘ja’ gezegd. Het dagboek is nu ook bij boekencentrum uitgegeven met als titel: “het ritme van de tijden, dagboek christelijke meditatie”. Lex Boot heeft er nog een mooie inleiding ingeschreven. En Franciscus van Assisi, die mij is voorgegaan in de verbinding van geloof en schepping staat nu uitnodigend op de voorkant. Alberte van Ess
