Praatcafé: Melk van hier – 21 november Er waren een 30-tal aanwezigen voornamelijk landbouwers, ook melksector, natuurvereniging, consumenten,…waren aanwezig. Na een inleidende presentatie werd aan de aanwezigen gevraagd om de potenties van melk van hier en weidevogelbeheer (of ruimer agrarisch natuur- en landschapsbeheer) vanuit de verschillende actoren en aan de hand van een aantal vragen te bediscussiëren en hun bevindingen daaromtrent te noteren. Hiervoor werd de methodiek van een world café toegepast. Enkel de eerste ronde werd via tafelgesprekken gevoerd. Daarna volgde een gezamenlijke ronde waarin ideeën werden gedeeld. Er werd aan 4 tafels gediscussieerd met volgende vragen als leidraad:
Melk van Hier is meer plezier voor…? 1. Weidevogels? Natuur? a. Behoud en bescherming weidevogels: Zijn landbouwgebieden aansluitend op kerngebieden nodig voor weidevogelbeheer of is het beter om weidevogels te beschermen in voldoende grote afgebakende gebieden (weidevogelreservaten)? b. moet melk van hier een ruimere focus hebben dan weidevogels: - mooi landschap - andere soortbescherming - creëren randvoorwaarden voor (agro)biodiversiteit - realiseren van verbindingen c. meer aandacht voor samenwerking landbouw – natuur: opmaak gebiedsvisies? d. … 2. Landbouwers? a. Hebben landbouwers voordeel bij de aanwezigheid van weidevogels? Of bij het uitgevoerde weidevogelbeheer of agrarisch natuur- en landschapsbeheer? b. Kunnen landbouwers d.m.v. een vergoeding voor weidevogelbeheer een meeropbrengst realiseren? Loont ecologische verbreding? c. meer aandacht voor kennisopbouw en kennisuitwisseling weidevogelbeheer, collectief agrarisch natuur- en landschapsbeheer,… d. kans voor innovatie : ruwvoeder, ecologische verbreding – natuurgericht bedrijf, GPS nestbescherming – herkennen pullen,… e. meer aandacht voor samenwerking landbouw – natuur: opmaak gebiedsvisies? f. … 3. Consumenten? Burgers? a. Eerlijk, lokaal, duurzaam product b. Natuurbeleving? c. Binding met producent (landbouwer)? Binding met landbouwlandschap? d. ‘groene stroomprincipe’ aanvaardbaar voor consumenten? e. binding met agrarisch natuurbeheer: vrijwilliger nestbescherming – opvolgen nesten – sensibilisatie f. …
4. zuivelindustrie – distributie? a. Kansen voor upgrading melksector: acties volgens duurzaamheidsmonitor b. Duurzaam imago versterken: ‘witproduct – huismerkmelk’ draagt bij aan/of is afkomstig van duurzame melkproductie via melk van hier c. Aparte melkstroom – ‘groene stroomprincipe’ – landschapsweek: 10% of 5 cent/L van huismerk gaat naar landschapsfonds (communicatie via kasticket)? d. … Pauze en samenbrengen ideeën Tweede ronde: organisatorische uitwerking 3 keer 15 min 1. Landschapsfonds? a. Hoe en waar komt er geld in? i. consument via de melkprijs ii. Overheid, biodiversiteit is immers algemeen belang – enkel opstartkosten, nadien zelfbedruipend? iii. Landbouw, hoort bij takenpakket als landschapsbeheerder? iv. Melkindustrie? v. Distributie? vi. Andere sectoren horeca, toerisme,…? b. Wanneer en waarvoor komt er geld uit? Wie beslist? c. … 2. Hoe ‘melk van hier’ vermarkten a. Schaalniveau: lokaal – regionaal (noorderkempen, kempen) – provincie antwerpen – Vlaanderen b. Productnaam c. Doelgroep d. Communicatie e. Methode i. Meerprijs melk in supermarkt ii. Melk via specifiek kanaal zoals hoeveverkoop, melkautomaten, schoolmelk, etc. iii. Landschapsveiling, adoptie weidevogels, … iv. Tijdelijke jaarlijkse hype (voorjaar): week van het landschap v. 3. Welke acties zijn nodig om Melk van Hier te realiseren? a. Welke acties moeten door wie genomen worden b. Welke timing? c. … 4. L²*M²= €€€ - wilde ideeëntafel
Overzicht tafelnotities 1. Weidevogels - Natuur Vrijwilligheid! + omkeerbaarheid Rechtszekerheid –> grasland Continuïteit -> garantie van het geld 10% Weidevogels ->open landschap Boer geen tijd Nestbescherming -> niet door natuurpunt medewerkers <-> project in Noord Brabant Later maaien (stuk laten staan) Landschapsbeheer -> trage wegen! -> goede communicatie Populariteit weidevogels verhogen Geen weidevogelreservaten Maatregelen voor weidevogelbeheer mogen niet raken aan de rechtszekerheid voor landbouw en moeten omkeerbaar zijn. Laat landbouwers zelf het beheer bepalen, stel een duidelijk doel (X aantal broedparen) en laat de landbouwer het zelf doen tegen een voldoende vergoeding. Meer betalen per nest + opvolging Meer samenwerking met natuurgebieden Sensibilisatie weidevogels naar landbouwers Weidevogels versus algemeen natuur- en landschapsbeheer 2. Landbouw Geld “melk van hier” -> rechtstreeks naar landbouwer? Met maatregel x,… via fonds Sensibilisatie: wat is belang weidevogels? + draagvlak naar landbouwer Waarom alleen weidevogels -> opentrekken algemeen agrarisch natuurbeheer Vlees, ander product Winkelketens -> te veel bulk, terug meerwaarde in product: belgische melk, koeien buiten Nichemarkt, naast andere bio,… Consument verwacht meerwaarde “smaak” melk Klein percentage consument dat instapt -> gaat naar landbouwer thuis Overschot “verhaal verkopen” DIVERSITEIT -> terug aparte ophaling? Realistisch? Waarom want melk smaakt toch hetzelfde, preciezer onderzoek ->bio kwaliteit ->gewoon -> landschap Mensen, consument willen “gezicht” [beheerovereenkomsten + bonus landschapsfonds?] Wat is vogel waard in geld? Automaten, winstmarge? Melkvee –> weinig marge: eerste en tweede snee gras is belangrijkste voor boer (inkomst) broedperiode Jagers als partners, wildvanger voor landbouwer Kostprijs weidevogelbeheer? Businessplan Voorbeeldproject waar elke landbouwer op kan inspelen Agravrouwen bevragen en betrekken
3. Consumenten en burgers Moeilijk om consument te overtuigen! Hype -> hoe houden? Seizoensgebonden -> korte periode Melk goede keuze? ->kaas? Yoghurt Communiceren -> duidelijk aangeven wat met de meerwaarde gedaan wordt Werken met de grote distributieketens ->apart schap voor lokale producten Consumenten weten WAAR melk het goedkoopst is -> niet hoeveel melk kost Garantie van meerprijs voor boer? Distributieketens storten meerprijs door naar boer, wat met de meerprijs doen? -> maatregelen inpassen in bedrijfsvoering Coöperatieven -> meer melk verkopen “groene stroomprincipe” => bij melk GEEN zichtbaar product zoals bij groene stroom: windmolens, zonnepanelen,… =>zichtbaarheid in landschap = BELANGRIJK, verbondenheid met eigen landschap Alleen meerprijs voor weidevogels? Of ook meerprijs voor een eerlijk product? Lokale fairtrade? Sensibilisering -> cijfers bekend maken! Wat kost melk, de verpakking, wat kost het de boer, wat brengt het hem op,… Natuurbeleving -> verpakking moet in het oog springen =VISUALISEREN, weidevogel, landschap, boer,….op verpakking Reclame -> welke doelgroep aanpreken? Jonge gezinnen, stedelingen <->platteland; met de verpakking op inspelen Melk= meer dan wat alleen in de bus zit => mensen denken foute dingen over melk Hype -> Jeroen Meus/Sergio Herman/… Wetenschappers moeten erachter staan dat weidemelk beter is “Kempen” -> benadrukken = inspelen op het kempen-gevoel Weidemelk -> unieke smaak? => bv kruiden, romigheid,… Tijdelijke HYPE -> kaas of yoghurt, jaarlange hype -> melk = basisproduct Verpakking = belangrijk -> consument koopt aantrekkelijke producten Slagen van het project is niet alleen afhankelijk van de grote coöperatieven, wel meegenomen als ze mee zijn. 4. Melkindustrie en distributie Weidevogels – schaalniveau ophaling? – samenwerking Aparte ophaling of niet? Piramide in melksector: veel melkveehouders leveren melk aan enkele melkerijen die producten leveren aan een paar distributieketens die de prijs bepalen Kaas (10L melk/1 kg kaas) eenvoudiger om meerwaarde op te maken, “melk = middel” Melkautomaten Die landbouwers zoeken die mee willen doen Intensiveringscyclus doorbreken: intensiveren om inkomen op peil te houden, intensiveren door meer melk te produceren, verdere prijsdaling, verdere intensivering,
Samenvattende bevindingen: Op een conceptueel niveau zijn de verschillende actoren geïnteresseerd in ‘melk van hier’ als een lokaal, ecologisch, fairtrade product. Voor landbouwers is het erg belangrijk dat een blijvende meerprijs, rechtszekerheid en omkeerbaarheid gegarandeerd zijn. Voor consumenten is een duidelijk verhaal belangrijk: waarvoor dient de meerprijs, wat krijgt de consument er voor terug? In de eerste plaats is er behoefte aan sensibilisatie en kennisopbouw: geïnteresseerde landbouwers informeren omtrent mogelijkheden voor agrarisch natuur en landschapsbeheer (oa collectief weidevogelbeheer), consumenten – burgers informeren over melkproductie (wat kost productie, verpakking, vervoer,…), weidevogels, nestbescherming,… Voor landbouwers is het belangrijk om te kunnen inschatten wat weidevogelbeheer (of agrarisch natuurbeheer) op hun bedrijf kost/kan opbrengen. Een doorrekening van een modelbedrijf of pilootproject zou landbouwers kunnen overtuigen. Naarmate de afstand tussen consument en producent (en productie-landschap) kleiner is, wordt de bereidheid om een meerprijs te betalen groter. Een melkautomaat met melk van lokale landbouwer lijkt een goede manier om consumenten ‘melk van hier ‘ te laten ontdekken. Dergelijke melkautomaten kunnen op het erf staan bij de boer of zouden ook in de supermarkt aanwezig kunnen zijn.
