P r y s 5 Cents. ^
^
^ ^ ^ ^
PORTUGAL'S HOUDING IN DEN OORLOG TüSSCHEN
DOOR
i
H. W A T T E L , Commandeur in de orde van de Heilige IVIaagd van Vila Viposa, L I S S ^V B o N .
UITGEGEVEN
T E N BATE YAN
HET
„Nederlandsch Ziiid-Afrikaansch Fonds tot daadwerkelijken Steun". (Voo.zitler- W. P. NOËLS VAN WAGENINÜEN.i KEIZERSGRACHT
258, AMSTERDAM.
1 \^
La politique du Portugal dans la guerre Sud-Africaine par IL WATTEL, (Lisbonne)
\\
eommandeur de l'ordre de La Sainte Vierde de Vila Vigosa.
l
Puhlié en faveur du „Fonds Néerl. Sud^AMcain d'assistance effecliye"
'•
(Président: W. P. NOËLS VAN WAGENINGEN. KEIZERSGRACHT 258, AMSTERDAM.
'I
f
(Tfaduc'iion,}
Uitgave van liet NEDERL. ZUID-AFRIK. FONDS TOT DAADWERKELIJKEN STEUN. ï — AMSTERDAM.
$
y^/^^
rt
vr-t
PORTUGAL'S HOUDING
{
Vvaduviion.)
La politique du Portugal Engeland enfleZ.-Afrik. Republieken, dans la guerre 8ad-Africaine. in den oorlog tusschen DOOR
PAR
H. W A T T E L .
H. WATTEL.
LISSABON.
Uitgegeven ten bate van het
Nederlandscli Ziiid-AMfeaaiiscli Fonds tot (laadfeiielpeu steun. Nu er alom, zoowel in het buitenland als in Portugal zelve stemmen opgaan tegen het onlangs door de Portugeesche Eegeering genomen besluit, om aan Engeland te vergunnen krijgsvolk en wapentuig over Portugeesch grondgebied (Beira) naar het Engelsch achterland te vervoeren en de geheele beschaafde wereld dit als een daad van schending der onzijdigheid gebrandmerkt heeft, is het tot beter begrip der feiten, en alvorens een beslist oordeel te vellen, noodig de houding van Portugal, van het begin van dien onzaligen kiijg af, stap voor stap na te gaan. Van het uitbreken der vijandelijkheden af heeft Portugal, zonder daarvan evenwel een ofïicieele verklaring te hebben afgelegd, eene onzijdige houding aangenomen, intusschen oogluikend het invoeren van allerlei soort goederen, waaronder zeker ook oorlogscontrabande, bestemd voor de Transvaal via Delagoa-baai toelatend, terwijl tot op dit oogenblik met elke Duitsche of Fransche mailboot honderden vreemdelingen meest oud-militairen te Lourengo Marques ontscheept worden, om onmiddellijk naar Pretoria door te reizen om front te maken tegen de Engelsche troepen. Dit alles had plaats zeker met medeweten en misschien onder begunstiging der Portugeesche ambtenaren in Lourenco Marques, die ontegenzeggelijk de Boeren zeer genegen zijn. Terecht beklaagde de Engelsche gezant te Lissabon zich dan ook herhaaldelijk over deze feiten, zonder dat echter het Portugeesche Gouvernement hierin merkbaar verandering bracht. Bestendiging van dien toestand had ten-
LiSBONKB.
Publié en faveur du
Fonds Néerlandais Snd-AMcain d'assistance effectiye. Maintenant qu'on entend partout, a TOtranger comme dans Ie Portugal mème, les voix se lever contre la resolution récente du Gouvernement Portugais, concédant ;i]'Angleterre Ie transport de soldats et de provisions de guerre a travers Ie territoirs portugais (Beira); maintenant que tout Ie monde civilise flétrit cette action comme un viol do la neutralité; il faut pour bien comprendre les faits et se qualifier a juger, examiner les menées du Portugal en son détail, dès Ie commencement de la guerre funeste. Aussitót que les hostilités furent déclarées, Ie Portugal, sans cependant avoir donné une declaration ofScielle s'est mis en position neutrale, tout en souffrant par connivence l'import de toute sorte d'effets (entre eux, a coup sür. aussi de la contrabande) destines au Transvaal via Delagoa; tandisque jusqu' a ce moment chaque bateau allemand ou frangais, arrivant a Lorenco Marc^ues, y apporte des centaines d'étrangers, pour la plupart d'anciens militaires, pour prendre sans delai Ie chemin de Pretoria et faire la guerre aux troupes anglaises. Tout cela se faisait, sürement non a l'insu et peut-être avec l'assistance, des employés portugais lx Lorenco Marques, qu'on ne saurait nier être fort emportés en faveur des „Boeren". 1) C'était done a juste titre que l'ambassadeur anglais a Lissabon protesta contre ces démarches sans cependant pouvoir obtenir un changement visible. Il en résulta, (jue Ie gouvernement anglais installa arbitrairement un service de police dans les eaux poi'tugaises, ce qui causa la saisie du Bimdesvath, Kaiser et plusieurs autres vaisseaux;
4 gevolge dat de Engelsche regeering eigendunkelijk een poliiiedienstindePortugeesctie wateren in het leven riep, waarvan de bekende aanhouding der Bundesrath en Kanzler en meerdere schepen het gevolg was en waarmede aan het invoeren van oorlogscontrabande via LourenQO Marques voorgoed een eind gemaakt werd. Wel is waar had Portugal hier kunnen protesteeren; Engeland had dan echter recht gehad van de Portugeesche Regeering te eischen maatregelen te nemen om hare houding als strikt onzijdige te handhaven. Wat nu het vervoeren van reizigers — mits niet voorzien van wapenen enz. — naar Transvaal via de Portugeesche haven betreft, daaraan kan Engeland natuurlijk geen eind maken zonder de persoonlijke vrijheid aan te randen. Wel is waar doet de Engelsche consul te LourenQO Marques al het mogelijke om het verkeer van vreemdelingen te bemoeielljken, maar daartegenover staan de consuls der andere mogendheden met onzen wakkeren HoUandschen consul, den heer Pott, aan het hoofd, die hunnerzijds alles doen om het den doortrekkenden gemakkelijk te maken. Toen Engeland nu herhaaldelijk en overal van de Boeren klop gekregen had, en zelfs nu nog generaal Roberts zich, na zijn opmarsch in zijne verwachtingen teleurgesteld zag, zag het naar nieuwe middelen uit om de Zuid-Afrikaansche Repubheken ten onder te brengen, en het nu bevrijde Mafeking van uit Rhodesia te ontzetten, zich beroepende op een vroegere overeenkomst met Portugal gesloten en luidende: „De scheepvaart op de Zambesi en de Chlrerivier, met inbegrip van al hunne zijrivieren en mondingen, zal geheel vrij zijn voor schepen van alle nation. „Het Portugeesche Gouvernement verbindt zich toe te staan en te vergemakhelijhen den doorvoer van personen en goederen van elhe soort, l a n g s
et mit une fin definitive a l'import de contrabande par LorenQO Marques. Il est vrai que Ie gouvernement portugais aurait du protester; mais alors l'Angleterre aurait été en droit de lui exiger les mesures nécessaires pour maintenir une position tout a fait neutrale. 2) Quant au transport des voyageurs — sans armes etc, bien entendu — il va sans dire que l'Angleterre ne saurait y mettre fin sans attenter a la liberté personnelle 3). Bien vrai, Ie consul a L. M. fait tout ce qu'il peut pour embarrasser les étrangers; mais en revanche les autres consuls, surtout notre brave consul néerlandais, M. Pott, font tout pour faciliter Ie passage. Or, l'Angleterre se voyant battue par les „Boeren" a plusieurs reprises et sur toute la hgne; même a présent Ie general Roberts après sa marche se trouvant désillusionné, on courut après quelque moyen nouveau pour subjuguer les Républiques, et pour déhvrer Mafeking en prenant Ie point d'appui dans Ie Rhodesia se servit d'un tractat antérieur conclu avec Ie Portugal déja en 1891, disant: „La navigation du Zambesi et de la Chu-e, y compris toutes leurs affluents et bouches sera ouverte aux navires de toute nation. Le Gouvernement portugais s'oblige a permettre et a faciliter le transport des personnes et des effets de toute sorte le long du c o u r a n t du
Zambesi, de la Ghiré, de la Tungue, du Buzio, du Limpopo, de la Sève, et de leurs branches ; et aussi sur les chemins par terre dont^ le trafic se servira imrtout oü les rivieres sont impropres a la navigation."
Quoiqu' il ne s'agisse ici pas expressément des troupes, des canons, de l'ammunition, ou pourra (a ce que je crois) interpreter ce contrat de plus d'une maniere; et en se basant sur lui la Répubhque Sud-Africame pourrait s'attribuer, tout comme l'Angleterre,
de waterwegen van de Zambesi, de Ohire, de Tungue, de Buzio, de Limpopo, de Sevè rivieren en hunne zijtakken, alsoolc over
le transport des personnes et des effets de toute sorte sur le Limpojw; et par terre partout oü celui-ci est impropre a la navigation.
Il est vrai que le ministre de l'extérieur, interpellé dans la chambre sur ce point, déclara que ce traite avait été élargi, comAlhoewel hier direct geen sprake is van plete et modiflé par plusieurs notes; mais troepen, kanonnen en ammunitie, is mijns ces notes, n'ayant jamais été pubUées, c.a.d. inziens dat tractaat voor verschillende uit- étant données comme par pacte secret, n'ont legging vatbaar, en zou op grond daarvan point de valeur, les Ohambres ne les ayant de Z.-Afrik. Repubhek evengoed als Enge- pas ratifiées; c'est pourquoi l'on croit, que land over Beira voor zich kunnen eischen ce ti-aité modiflé n'existe pas, mais le gouden door-voer van personen en goederen van elke vernement n'a agi de la sorte que contraint soort, langs den waterweg der Limpopo, alsooh over pas les demonstrations anglaises et les precedents allégués comme le passage du land daar waar die rivier onbevaarbaar is. Tungue a l'Angleterre pour faire Wel verklaarde de Portugeesche Minister la guerre concede aux Matabelles; et le transport van Buitenlandsche zaken, daarover in de de troupes portugaises a travers ie territoire Kamer gemterpelleerd, dat bovengemeld
landioegen die als middelen van verheer zidlen dienen, daar ivaar de rivieren onbevaarbaar zijn."
5 tractaat door verschillende nota's was uit- anglais, concede récemment pour subjuguer gebreid, aangevuld en gewijzigd, maar daar les Matacas révoltes. die nota's nooit openbaar gemaakt en dus S'appuyer dans les circonstances actuelles als bij geheime overeenkomst gegeven zijn, sur les precedents de telle sorte; se servir hebben deze hoegenaamd geene waarde, als d'un tel traite a double explication; ce n'est zijnde niet door de Kamers bekrachtigd, en pas a coup sur, agir en honnête homme; men houdt het dan ook voor zeker, dat car on ne saurait identifier la repression zulk een gewijzigd tractaat niet bestaat, des émeutes des Kafi&rs, Ie chatiment de maar het Gouvernement alleen zoo ge- brigands et d'assassins avec la guerre handeld heeft onder den drang van Engelands honnête des Républiques. Et a supposer vertoogen en het ter tafel brengen van prece- que ce traite existe, les devoirs qu'impose denten, als de vergunning indertijd aan Ie droit international devraient en suspendre Engeland gegeven om de Tungue te pas- l'exécution pendant une guerre entre deux seeren tot het beoorlogen der Matabellen en nations civilisées. de laatst door Engeland gegeven vergunning La petite Suisse en a donné l'exemple en Portugeesche troepen over Engelsch grond- 1870, en s'opposant sérieusement au transgebied te vervoeren tot het onderwerpen port des troupes francaises et allemandes, van de opgestane Mataca. quoiqu'il coure des chemins militaires a Zich in de gegeven omstandigheden op travers les cantons Schaffhause, Bale et zulke precedenten te beroepen en gebruik Geneve; et qu'il existatréellementuntraite te maken van zulke voor tweeledige uit- dans ce sens avec ces cantons. legging vatbare contracten of tractaten is Quoi que ce soit, l'ambassadeur britannizeker niet eerlijk, terwijl het onderdrukken que a Lissabon de par son Gouvernement van Kafferopstanden, het tuchtigen van adressa au cabinet portugais cette note: moord en roof toch zeker niet vergeleken „J'ai l'honneur de vous annoncer que mon kan worden met den eerlijken strijd der gouvernement s'est dócidé au transport Zuid-Afrik. Eepublieken, en aangenomen d'un nombre encore indéfini de troupes a zelfs dat de gewraakte overeenkomst werRhodesia, par Beira." kelijk bestond, dan nog moesten de volkenrechtelijke plichten de uitvoering van zulk Le ministre de l'extérieur, M. Beirao, donna een tractaat, gedurende een oorlog tusschen sans delai les ordres pour laisser passer a twee beschaafde natiën, opschorten. Beira les troupes de S. M.; et adressa une Het kleine Zwitserland gaf hier indertijd note au gouvernement de la Republique het voorbeeld en verzette zich in 1870 wel S.-Afr., que M. Cinatti, consul du Portugal degelijk tegen den doortocht van Fransche a Pretoria, remit; et dont voici le texte: en Duitsche troepen, hoewel door de kantons „Le Gouvernement portugais vient d'apSchaffhausen, Basel en Geneve militaire prendre, que le Gouvernement britannique, wegen liepen en wel degelijk een verdrag conformcment aux declarations échangées en daartoe met die kantons bestond. forme de notes en ratifiant le traite de 1890 Hoe dan ook, de Britsche gezant te Lissa- concernant le droit transport des troupes bon richtte op last zijner Regeering eene nota, et des provisions dede guerre a travers la terre aan het Portugeesche Gouvernem. luidende: . portugaise dans I'Afrique oriëntale aux pays ,,Ik heb de eer U mede te deelen, dat mijne intérieurs sous I'ascendant britannique et Regeering zich voorgenomen heeft, een nog en sens invers, lui demandera formellement niet vastgesteld aantal troepen over Beira les facilités pour le passage des troupes et te \erzenden naar Rhodesia. des provisions de guerre par Beira a I'in„Mijne Regeering maakt daarbij gebruik térieur anglais (Rhodesia.) van de rechten, erkend in de nota's ge„Le Gouvernement portugais ne saurait wisseld tusschen den voormaligen Britschen nier I'existence de ce droit; et ne fait en Gezant te Lissabon, Petrë, en den toenmaliI'accordant que se conformer a un contrat gen Portugeeschen Minister van Buitenmutuel dressé bien longtemps avant la guerre landsche Zaken, den Heer de Valbom." présente. II en résulte que cette concession De Portugeesche Minister van Buitensaurait être considerée en assistance landsche Zaken, de heer Beirao, gaf daarop ne prêtée a I'un des belligérants, ni en violation onmiddellijk bevel om te Beira vrijen door- des devoirs neutralitó. Done elle ne sigtocht aan Hr. Ms. troepen te verleenen en nifle aucun de désir la part du gouvernerichtte eene nota aan de Regeering der ment portugais a derenoncer aux relations Z.-Afrikaansche Republiek, welke den 8en amicales, qu'il espère toujours Maart door den heer Oinnatti, Portugeesch avec le gouvernement de la R. S. entretenir A." consul te Pretoria, overhandigd werd en waarvan de tekst luidde als volgt: Le Gouvernement du Transvaal répondit:
6 „De Portugeesche Regeering verneemt juist dat, overeenkomstig de wederzijdsche verklaringen, uitgewisseld bij wijze van nota's bij gelegenheid van het verdrag van 1891 omtrent het recht van vervoer van troepen en oorlogsmaterieel door het OostAfrikaansche Portugeesche gebied, naar de daarachter gelegen gronden onder Britschen invloed, en omgekeerd, de Britsche Regeering haar formeel zal vragen, faciliteiten toe te staan voor het passeeren van troepen en oorlogsmaterieel over Beira naar hetEngelsche achterland (Rhodesia). „Het Portugeesche Gouvernement kan dit recht niet ontkennen en voldoet slechts door het verleenen ervan aan eene wederzij dsche overeenkomst die lang voor dezen oorlog is gesloten. De toestemming kan dus niet worden beschouwd als hulp aan een der oorlogvoerenden gegeven, en dientengevolge niet als schending der neutraliteitsplichten worden aangemerkt. Zij beteekent dus niet dat de Portugeesche Regeering eenige wijziging wenscht in de vriendschappelijke betrekkingen, die zij steeds verlangt te blijven handhaven met het Gouvernement der Zuid.Afr. Rep." Het antwoord der Trans vaalsche Regeering hierop luidde: „Departement van Buitenlandsche Zaken" Gouvernements Kantoor. Pretoria 8 Maart 1900. •»WelEd.Gestr.
Heer!
„DeRegeering der Zuid-Afrikaansche Republiek heeft met zeer veel leedwezen kennis genomen van de medcdeehng vervat in uw memorandum van heden, te kennen gevende dat do Portugeesche Regoering heeft goedgevonden aan het Britsche Gouvernement op diens verzoek toestemming te verleenen om oorlogspersoneel en materiaal via Beira naar het achterland in de Britsche sfeer van invloed te vervoeren. „Zij merkt op dat de Portugeesche Regeering heeft gemeend deze inbreuk op door haar steeds in acht genomen neutraliteit te moeten toelaten omdat zij zich daartoe verphcht acht door zekere weder zij dsche verklaringen in nota's gewisseld bij gelegenheid van het tractaat van 1891, doch wenscht daarop te wijzen dat zoodanige uitwisseling van wederzij dsche verklaringen niet gepubliceerd werd, en dat verder aan de regeering der Z.-A. R. van dergelijke overeenkomst voor het uitbreken van den haar door Groot Brittanje opgedrongen oorlog nimmer werd kennis gegeven, weshalve deze ook in dien oorlog, waar het koninkrijk Portugal eene neutrale positie
Dep. de rExtcrieur. Bureau du Gouvernement. Pretoria, Ie 8 mars 1900. C'est bien a regret que Ie Gouvernement de la R. S. A. a regu votre mémoire d'aujourd'hui, annonqant que Ie gouvernement portugais a pu concéder au gouvernement britannique Ie transport des hommes et des provisions de guerre par Beira al'intérieur et la sphere de l'influence britannique. Il constate, que Ie gouvernement portugais a cru devoir permettre cette violation de la noutralitc observce par lui, a cause de certaines declarations mutuelles, cchangées par forme de note en ratiflant Ie traite de 1891; mais il desire remarquer, que eet échange de declarations mutuelles n'a pas été pubhé; et qu'en outre ce traite n'a jamais été annoncé a lui, avant que la guerre, imposée a lui par la Grande Bretagne, éclata; pourquoi l'exécution n'en saurait se faire dans cette guerre oü Ie Portugal a pris une position neutrale et s'y est tenu bonnement a l'impartial. A supposer qu' un tel contrat ait été érigé, il ne saurait être appüqué par un État neutral en prejudice des autres dans une période de guerre entre la R. S. A. et la Gr. B]-etagne et Irlande. L'effet de ce traite se trouve en sursis par Ie fait de la neutralité, tout aussi que l'art. 6 du traite entre la R. ö. A. et Ie Portugal, publié et ratiflé par Ie gouvernement britannique. La R. S. A. se trouve enveloppée malgr^ elle dans une guerre avec la Gr. Br. et Iii.; et Ie passage des troupes Britanniques sur Ie territoire • portugais ne peut être que préjudicable aux armées répubUcaines, et constituerait de lu part du Portugal une violation de la neutralité qu'il a (comme ce gouvernement reconnait volontiers) observée si fldèlement jusqu' ici. La R. ö. A. a toujoursbeaucoup apprecié les relations amicales avec Ie Portugal basées si heureusement sur les traites et les négociations paisibles; et regretterait profondement, les facilités que Ie royaume du P. prêterait a l'import des troupes hostiles en se faisant, d'une puissance neutrale, un
7 heeft ingenomen en strikt onpartijdig heeft toegepast, niet lean worden uitgevoerd. „Indien zoodanige overeenkomst al aangegaan is, kan die niet door een neutralen Staat tegen en ten nadeele van derde partijen worden toegepast gedurende een tijd van oorlog tusschen de Z.-A. Eepubliek en Groot Brittanje en Ierland. De werking van die overeenkomst is door het feit der neutraliteit opgeschort, evenzeer als artikel 6 van het tractaat dat de Z.-A. Eepubliek met Portugal heeft aangegaan en dat publiek is gemaakt en door de Britsche Regeering goedgekeurd. „Artikel 6 van het tractaat tusschen Portugal en de Zuid-Afrikaansche Republiek zegt: „Zijne Majesteit de Koning van Portugal behoudt zich het recht voor den invoer te verbieden van vuurwapenen en oorlogsammunitie, en den doorvoer daarvan aan bijzondere bepalingen te onderwerpen, terwijl hij zich echter verplicht den in- en doorvoer van vuurwapenen en ammunitie bestemd voor de Z.-A. Eepubliek vrij te houden, indien opgeeischt door het Gouvernement van die Republiek door middel van garanties om die bestemming te verzekeren. „De Z.-A. Republiek ziet zich tegen haren wil in een oorlog gewikkeld met Groot Brittanje en Ierland en de toelating van Britsche troepen over Portugeesch gebied kan slechts strekken tot nadeel van de Republikeinsche legers, en zoude van den kant van Portugal eene verbreking daarstellen van de neutraliteit die, deze Regeering wil het gaarne erkennen, tot nu toe door Portugal zoo getrouw is in acht genomen. „De Z.-A. Eepubliek heeft steeds de vriendschappelijke verhoudingen, die op grond van tractaten en vreedzame onderhandelingen zoo gelukkig tusschen haar en Portugal bestaan, op zeer hoogen prijs gesteld en zoude het betreuren wanneer het Koninkrijk Portugal nu plotsehng den aanvoer van vijandelijke troepen voor Groot-Brittan je ging vergemakkelijken en daardoor van eene neutrale mogendheid een bondgenoot onzer vijanden zoude worden en gevoelt zich verplicht tegen dezen doorvoer van troepen en oorlogsmateriaal te protesteeren zooals zij doet bij deze. „Ik noodig U WelEd.Gestr. uit hiervan .kennis te geven aan uwe Eegeering. „U "WelEd.Gestr. de verzekering aanbiedende mijner bijzondere hoogachting. Heb ik de eer te zijn, UWelEd.Gestr. dienstv.dienaar, (w.g.) F. W. EEITZ,
allié de nos ennemis; et sent de son devoir de protester centre ce transport de troupes et de matériaux. Agréez, etc. P. W. EEITZ, Bier. cVKtat.
Le gouvernement poriugais laissa cotte note sans réponse; et l'arrivée du general Carrington avec ses troupes a Beira fit do la violation de la neutralité un fait accompli. Le gouvernement de la E. S. A. devra s'en tenir a sa protestation; une action de guerre, une invasion dans le tenitoire portugais, ne changeraient la situation que de mal en pire. Xon seulement il s'attirerait un nouvel ennerai non négligeable, acclimatise, endurci et accoutumé a faire la guerre dans ces contr('es; mais en outre l'Angleterre s'en ferait un prétexte a merveille pour envahir la baie de Delagoa, soi disant pour aider aux Portugais. Un débarquement anglais a Lourenco Marques et une marche a la fronticre si voisine du Transvaal en seraient les suites fatales. Nos frères cependant pourraient tii'er do ces actions la morale bien utile, qu'ils n'ont a compter qu' avec la sympathie des nations; et non avec la conscience des grands de la terre. Aucune des Grandes Puissances de l'Europe s'est opposée a ce tort; le Portugal lui même subit le joug anglais. Et nousautres Néerlandais? il nous faut comprendre, sans nous abaisser, que si les grands regardent en silence, Notre Eeine Bien Aimée ne peut paiier (5), tout volontiers qu'Elle, digne du Taciturne, ferait son possible pour ce pauvre peuple subjugué. L'Exclusion des Eépubliques du Congres de Paix n'était qu'un de ces artifices bien connus de la perfide Albion. Pour les Boers, point de traites, point de contrats, point d'arbitrage, point de droit, si ce n'est le droit du plus fort. Envahis de tous cötés ils auront a se défendre jusqu'au dernier homme, le Mauser au poing; et s'ils parviennent encore a faire reculer une autre fois l'ennemi avangant, — dès que les plaies du leopard se seront fermées, il raffllera ses ongles pour assaiUir sa proie espérée. Il en restera une lutte de deux races qui ne sauraient vivre en paix (6), une lutte qui ne finira pour nos frères, que quand le dernier anglais se verra chassé de l'Afrique et le drapeau a cinq couleurs flottera au dessus d'un pays uni et libre du Gap jusqu'au Zambesi.
Staatssecretaris.
#
è'é'Portugeesche Eegeering liet deze nota NOTES DU TEADUGTEUE. onbeantwoord en met de aankomst en het 1) Il faut remarquer, que ces personnes vervoer van generaal Carrington en zijne troepen te Beira, was de schending der étaient sans armes et sans uniforme; et qu'il n'y a pas de definition exacte de „constrikte onzijdigheid een voldongen feit. De Regeering der Z.-A. Eeputaliek zal het trabande"; on peut y comprendre (comme bij haar protest moeten laten; een gewapend Ie gouvernement anglais a voulu faire) la optreden, of een inval in Portugeesch ge- farine, en disant que les ennemis vont la bied, zou den bestaanden toestand slechts ver- manger; et en exclure Ie dynamite, sous ergeren; niet alleen zou zij zich een nieuwen prêtexte de vouloir l'employer dans les mines vijand op den hals halen, die zeker niette d'or. 2) Ce qui aurait été bien autrement honoonderschatten is, als zijnde aan het klimaat gewend en gehard in het krijgvoeren in rable pour Ie Portugal, car personne ne deze streken, maar bovendien zou Engeland l'appela a aider les „Boeren"; et bien moins een welkome gelegenheid geboren worden, funeste a ceux-ci. Mais on volt que Ie onmiddellijk de Delagoa-baai te bezetten, gouvernement portugais a cru ou faitsemonder voorwendsel de Portugeezen ter hulp blant de croire a la moderation anglaise. 3) l'Angleterre craint-elle a attenter a cette te komen. Ontscheping van Engelsche troepen te Lourengo Marques en een opmarsch vOU n'importe quelle liberté? 4) Get art. dit: S. M. Ie Eoi du Portugal van daaruit naar de zoo nabij gelegen Transvaalsche grens zou er het noodlottig gevolg se réserve Ie droit de défendre l'import des armes a feu et de l'ammunition de guerre; van zijn. Onze stambroeders zullen echter uit deze et d'en regier Ie transport spécialement; handelingen de nuttige les kunnen trekken, tout en s'obligeant néanmoins d'en garantir dat zij alleen met de sympathie der volken l'import et transport pour la E. S. A. 5) EUe a parlé cependant, Dieu merci! en niet met het rechtsgevoel van de machen recevant la Deputation; et nous sommes tigen der aarde te rekenen hebben. Geen der Europeesche grootmachten heeft tegen fiers de pouvoir dire qu' en faisant ainsi, dit begane onrecht verzet aangeteekend, elle a enragé la presse jingoiste de la Gape ook Portugal zwicht onder Engelands dwang Golony. 6) G'est ce que la race anglo-saxonne ne en wij allen Nederlanders moeten begrijpen, zonder aan onze waardigheid te kort te doen, peut avec aucune autre, parceque dans son dat waar de grooten toezien en zwijgen, égoisme glacé et sa cupidité insatiable, elle ne onze gehefde Koningin zeker niet spreken reconnait pas de droit d'existence en aucune kan, hoe gaarne zij — den Zwijger getrouw autre. Les indigenes d.e l'Austrahe, la nation — iets voor dit arme volk zou willen doen. ia plus douce et la plus bon enfant du Het uitsluiten der Z -A. Eepublieken tot monde, ont été extirpés; lesHindous meurent deelneming aan het Vredescongres was de faim, les Kaf6rs mourront par Ie syphilis, weder een van die bekende listige kunst- que les soldats anglais leur apportent. Quant grepen Albi©ns. Voor de Boeren geen over- aux blancs, les Écossais et les Irlandais eenkomsten, geen tractaten, geen arbitrage, ont été subjugués jusqu'a se faire les geen recht, ja toch een recht, het vuistrecht valets du bourreau anglais; les „Boeren", s'ils ne parviennent a chasser ou extirper les alléén. Britons, seront extirpés eux mêmes. Et qu' Van alle kanten besprongen zullen zij est ce que feront ou souffriront les Franzich tot den laatsten man met den Mauser in de vuist te verdedigen hebben en mocht cais du Ganada? het nog gelukken den opdringenden vijand voor de zooveelste maal te doen afdeinzen, zoodra de bloedende wonden van den Britschen luipaard geheeld zuUexi zijn, zal hij opnieuw zijne nagels scherpen om zijn gewaande prooi weder te bespringen. Het zal een strijd blijven tusschen twee rassen, die niet met en naast elkander leven kunnen, en die voor onze stambroeders dan eerst geëindigd zal zijn als de laatste Engelschman uit Zuid-Afrika verdreven is en de vijf kleurige vlag zal wapperen over een vereenigd Zuid-Afrika van de Kaap tot de Zambesi. Typ Holl, Stoomdrukkenj- en Uitgeversmaatschappij, Amsterdam
