PORTFOLIO Eigen werk en dienstverlening Guy Cleuren
INHOUDSTAFEL
0. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
ARCHITECTUURVISIE ARCHITECTUUR: PRAKTIJK EN ONDERZOEK LANDSCHAP EN OMGEVING STEDENBOUW EN RUIMTELIJKE PLANNING POLEMISCHE ARCHITECTUUR WOONLANDSCHAP TENTOONSTELLINGEN EN PUBLICATIES ARCHILOOS LEZINGEN
10. 11. 12. 13.
SAMENWERKINGSVERBANDEN PER PROJECT PRIJZEN OPDRACHTEN NA PRIJSVRAGEN OF MEERDERE OPDRACHTEN ONDERWIJS
1 2 3 3 4 6 7 8 8
10
0. ARCHITECTUURVISIE
Er is over het algemeen een wantrouwen omtrent de architectuur. De architectonische smaak is niet bestendig. Het is een deel van de massacultuur geworden: vergelijkbaar met design. Massacultuur is plat, kunst is diepgang en toont zaken door kritiek te geven op het leven. Architectuur is dienstverlening geworden en is niet langer kunst. Beeldende kunst heeft tegenwoordig niets meer met vormgeving te maken. Architectuur blijft wel met vormgeving te maken hebben. We moeten echter uitkijken voor de standaardisering in de massacultuur. Architectuur is onderhevig aan mode en mode is een afgeleide van de oorsprong. De oorsprong is voor architectuur een reeds toegepast en herkenbaar beeld, het is teruggaan naar het verleden. Architectuur kan de moderne werkelijkheid niet aan. Het slaagt er niet in weerstand te bieden tegen mode als commerciële en politieke degradatie. In onze moderne beeldcultuur is de cultus van de schoonheid enorm groot geworden. Is het daarom dat tegenwoordig architectuurcritici en een aantal instanties voor het behoud van de hedendaagse Vlaamse architectuur de schoonheid in de architectuur verwerpen? Vormgeving is schijnbaar pervers in tijden van duurzaamheid, energiebesparing, enz. Het is natuurlijk een achterhaalde gedachte dat vormgeving in alle gevallen het enige ontwerpuitgangspunt zou zijn.
Vormgeving zal bij de architectuur blijven en niet de weg inslaan van beeldende kunst: gezien de massacultuur de schoonheid nastreeft, kan kunst niet meer de schoonheid nastreven en dat als handelsmerk gebruiken net omdat kunst onafhankelijk wil zijn. Het waarheidsgehalte van vorm zal nooit ernstig genomen worden zolang vormgeving in de architectuur niet meer is dan nabootsing, teruggaan in de tijd en een universele taal. Het gaat echter niet om vormgeving in de architectuur, maar om de poëzie opgewekt door het formalisme in relatie tot het functionalisme. Dat is niets nieuw: dat is Om te voorkomen dat vormgeving als traditioneel banaal wordt veroordeeld, is het belangrijk inzicht te hebben in wanneer vorm aangewend wordt in het ontwerpproces. In de laatste rubriek 13. Onderwijs, laat ik een schema zien waarin het ontwerptraject is aangegeven dat ik voor de studenten ontwikkeld heb. Daarin kun je zien dat vorm een aspect is dat pas laat als correctiemiddel in het ontwerpproces zal ingevoerd worden. Architectuur is voor mij kritisch omgaan met verwachtingspatronen en conventies en het verbreken van maatschappelijke ideologieën. Dit kan inspirerend werken zodat men de inspiratie niet uit conventies en normen moet halen, want dan ga je terug in de tijd. Esthetica zal dan ook ter ondersteuning van de poëzie in de architectuur moeten blijven. Boeken, schilderijen en gedichten kunnen ons zelfvertrouwen geven om gevoelens ernstig te nemen. Waarom zou dat ook niet lukken met architectuur? “Architectuur moet naar een poëtische functie om de waarheid te tonen.”(G. Bekaert) ruimtegebruik/ architectuur als stedenbouwkundige betekenis), 2 nieuwe functies (geen historie, dus geen conventies) en 3 uitlokken van gebruik (duurzaam door overlapping van functies).
In de volgende hoofstukken laat ik zien dat mijn architectuuractiviteit bestaat uit een aantal rubrieken. Samen vormen zij mijn architectuuruniversum. Alle ontwerpen zijn van mijn hand. Medewerkers hebben en hadden ondersteunende taken.
Atelier CleurenMerken Bilzen
Begroetingsruimte begraafplaats Bilzen
Inbreiding PHL departement kunst Hasselt 1
1. ARCHITECTUUR: PRAKTIJK EN ONDERZOEK
Deze bladzijde geeft een architectuursfeer weer van de laatste 10 jaar.
Ritswoningen Antwerpen
Jeugdhuis Sledderlo
Uitkijktoren Lanaken
Motorcrossterrein Londinieres (F)
Sociale woningen Sledderlo Genk
OCMW Riemst
Jachthaven Kanne
Woning V Lanaken
Woning FN Riemst
Douanekantoor Venlo
Jeugdhuis Genk
Onderzoek atelierwoningen in bouwblok
Kerk Mechelen
Scoutslokalen Genk
Onderzoek evenementengebouw
Gevelstudie bibliotheek Bilzen
Woning G Bilzen
Woning Lanaken
Onderzoek architectuur als spoor
Onderzoek daglicht in gesloten bebouwing
Kerk
Onderzoek kunstuitleen
Onderzoek optimale verkaveling
Onderzoek noodwoningen
Onderzoek slaaplockers daklozen
Conciërgegebouw Hasselt
Condoléanceruimte Bilzen
Dilsen
2
2. LANDSCHAP EN OMGEVING
Openbare ruimte als onderdeel van mijn activiteiten.
Appartementen Tongeren
Eksterlaer Antwerpen
Onderzoek medegebruik landbouwge bieden
Motorcrossterrein Londinieres (F)
Begraafplaats Bilzen
Markt Hasselt
Voorstel voetgangersbrug Ceramique Maastricht
Omgeving PHL Hasselt
Masterplan Herkenrode ism H. Vanmeer Hasselt
Onderzoek kantoren
Onderzoek kantoren
Masterplan Europaplein Maasmechelen
Masterplan stationsomgeving Doetinchem (NL)
Genk
Genk
VMSW verkaveling en architectuur Voeren
Centrum As
Centrum Riemst
Genk
3. STEDENBOUW EN RUIMTELIJKE PLANNING
Stedenbouwkundige werkzaamheden.
Masterplan Dusartplein Hasselt
Onderzoek noodwoningen
VMSN Verkaveling en architectuur Membruggen
3
Onderzoek medegebruik landschap
Onderzoek zwevende verkaveling
Onderzoek Bilzen
Industrieterrein Bilzen
Onderzoek
Onderzoek landschappelijke nederzetting rond grindplas
Bilzen
Onderzoek stapeling
Onderzoek verkaveling
Onderzoek stapeling
Tabaart Bilzen
Onderzoek stapeling stedenbouwkundige
Centrum As
Eksterlaer Antwerpen
3 voor 30 Roermond
Vinex Kortrijk
18 woningen Nuth (NL)
Grote straat Genk
Onderzoek vertikale verkaveling
Houthalen
Masterplan Mispelaer Genk
Prestibel Antwerpen
Onderzoek 100 grondgebonden woningen/ha
Laureaat Stad aan de stroom (ism René Daniëls)
4. POLEMISCHE ARCHITECTUUR
Dit werk is tot stand gekomen met de steun van het Ministerie van Cultuur van de Vlaamse gemeenschap. Onderzoek naar een nieuwe betekenis van architectuur. De architectuur in zijn dagelijkse praktijk zal nooit ontheven worden van een klassieke benadering. Dienstverlenende architectuur komt nooit los van traditie en context. Het mag schoonheid blijven nastreven en hopelijk poëzie worden, maar hedendaagse kunst zal het nooit zijn. Maar architectuur is rijk genoeg om meer te bieden. Laat architectuur naast dienstverlening ook op zichzelf bestaan zoals bv. muziek. Laat architectuur betekenis krijgen in de actuele kunst. Architectuur is een weergave van het denken. Architectuur is een drager van kritiek omdat het autonoom de maatschappij die ze huisvest, kan beoordelen. Niet het esthetische, maar het ethische wordt getoond in de werken. De werken zijn niet utopisch of zijn geen representatie, maar ze zijn wel een medium. Dit tonen aan mensen kan best via een herkenbaar medium: het gebruik van gebouwen op basis van gedrag en de daarvan afgeleide organisatie en structuren. Men krijgt zo zicht op het 4
werkelijke van de maatschappij en het ander werkelijke van de denkbeeldige architectuur. Waarom zouden we dienstverlenende architectuur blijven opzadelen met vermeende kunst? Het is een streven dat in veel gevallen leidt tot afbreuk van de bruikbaarheid. De houding omtrent architectuur is conservatief omdat architectuur niet meer mag zijn dan het verder bouwen aan de bestaande stad. Dat zorgt ervoor dat ik onderzoek doe naar bijkomende betekenissen van de architectuur. Maar dan moet architectuur nog meer dienstverlening zijn zonder kunstdrang. Polemische architectuur of denkbeeldige architectuur kan een medium zijn om iets te vertellen en dan is helderheid van beiden wenselijk. De parameters voor architectuur zullen de bruikbaarheid dienen met meer kennis van de sociale werkelijkheid en op basis van vernieuwende concepten. Voor polemische architectuur zijn er geen parameters, want zij is kritisch en zal de vrijheid nemen om de werkelijkheid te tonen. Vanuit alle disciplines en handelingen kan er een medium ontstaan. Er is architectuur als medium voor maatschappijkritiek of de actuele kunst. Architectuur, niet als beeldende of ruimtelijke taal, maar als taal van de doelmatigheid, het gebruik, de organisatie, de taal van het gedrag. Zoals voor beeldende kunst de traditionele media of de dragers beeldhouwen en schilderen zijn, kan architectuur dat voor actuele beeldende kunst zijn.
Het beeld en de schoonheid zullen dus niet het uitgangspunt zijn voor polemische architectuur. Architectuur kan een medium zijn voor kritiek omdat architectuur makkelijk een polemiek kan weergeven aan de hand van het te bekritiseren gedrag dat omgezet is in het organiseren en gebruiken van een denkbeeldig gebouw. De polemiek kan de kritiek vertolken. Dus Polemische Architectuur.
5
5. WOONLANDSCHAP Veldbos/bosbos/bosveld Dit werk hoort tot mijn kunstdomein Polemische Architectuur (PolA): het is de zoektocht om architectuur een medium te laten zijn voor kritiek en om architectuur kritiek an sich te laten zijn (architectuurkritiek). Het gaat om architectuur met een nieuwe betekenis. Woonlandschap is architectuurkritiek. Woonlandschap wil aantonen dat:
zorgen voor een bevrijding. Laat het landschap de inspiratie zijn bij de gedwongen ruimtelijke ontwikkeling van het nieuwe wonen in de plaperi: het woonlandschap.
6
6. TENTOONSTELLINGEN EN PUBLICATIES
Polemische Architectuur 2011
Architectuur in Kaart
Expo Polemische Archi
Jaarverslag Welstanscom
Euregionale Architectuur
Provinciale Architectuur
Jaarboek Architectuur
Tentoonstelling Jaarboek
Architectuurprijs van de
Tentoonstelling De Brakke
Tentoonstelling Galerie
The Prescense of Urban
Publicatie in Beton 206 2011
Limburgse Architectuur
Jaarboek Architectuur
Euregionale Architectuur
Architectuur in Kaart 2011
ABK Lezing en tentoon
Building Plans & Schemes
Tentoonstelling Mixed
Stad aan de stroom
Architectuurgids Maas
Jaarverslag Welstands
Tentoonstelling Provinciale 7
7. ARCHILOOS
Archiloos is een samenvoeging van de woorden architectuur en argeloos: argeloze architectuur zou je kunnen zeggen. Het is een oneindige fotoreeks die de niet bedachte aspecten van de architectuur weergeeft: tactiliteit, kleur, verwering, patina, vervuiling, hard, zacht, mosvorming, kreukels, koude, warmte, vocht, licht en schaduw,
8. LEZINGEN
Een overzicht van lezingen waarvoor ik werd uitgenodigd. Koen Vansinghel geprogrammeerd.
Lezingenreeks Artesis Hogeschool Ant
8
9. ADVIESCOMMISSIES EN SUPERVISORSCHAP
Ik ben lid van de welstandscommissie van Maastricht en Hilversum. Deze commissies oordelen over de architectonische kwaliteit van alle bouwinitiatieven. In Maastricht ben ik namens het stadsbestuur aangesteld als supervisor aangaande de A2ondertunneling 2 heeft hiervoor de opdracht gekregen na een meervoudige opdracht. Mijn taak is om de ontwerpen van de kunstwerken, openbare ruimten en bebouwing te sturen en om te waken over het samen opgestelde Beeldkwaliteitplan. WMC Hilversum
WMC Maastricht
10. SAMENWERKINGSVERBANDEN PER PROJECT
Herbestemming abdijtoren Kanne
11. PRIJZEN
12. OPDRACHTEN NA PRIJSVRAGEN OF MEERVOUDIGE OPDRACHTEN
Maquettes
13. ONDERWIJS
Reeds 20 jaar ben ik docent aan de PHL (voorheen PHAI) en binnen die periode fungeer ik al 8 jaar als coördinator van 2Ma ar en het masterproject. Ik ben docent aan de academie van bouwkunst als begeleider van een individueel masterproject. Door de studenten van KULeuven ben ik een aantal keer uitgenodigd om workshops (existenz maximum) te begeleiden. Voor de student is het belangrijk dat mijn expertise ruim is en dat deze praktisch gericht is, maar dat er toch veel aandacht wordt besteed aan het onderzoekend ontwerpen. Het opvoeren en aansturen van architectonische kwaliteit is niet enkel een onderwijstaak, het behoort ook tot mijn activiteiten daarbuiten. Vanuit de praktijk heb ik de procedurele ervaring en de bouwkundige en technische ervaring van het bouwproces. Naast de praktijk doe ik onderzoek naar verbetering en vernieuwing, het is een zoektocht naar het innovatieve, hetgeen voor de studenten ook de juiste houding moet zijn. Mijn activiteit omtrent stedenbouw is zinvol om architectuur te kunnen plaatsen in de context, om aanleidingen voor architectuur te zien in de context en om de student te leren welke bijdrage de architectuur moet leveren binnen de betreffende context. Bij landschap en omgeving maak ik de studenten duidelijk dat omgeving hoort tot de taak van de architect omdat de omgeving hoort tot het architectonisch concept. Argeloze architectuur zal mezelf scherp houden om vaagheid te voorkomen en de na te streven poëzie te ondersteunen. Je kunt studenten inzichten bijbrengen en je expertise overdragen, toch is er gereedschap nodig. was dat de studenten vormgeving te veel als enig ontwerpargument hanteren. Het schema geeft aan dat er een brede basis of referentie moet aangelegd worden. Dat er vervolgens, na het reduceren van de gegevens, een visie moet geformuleerd worden omtrent context en programma. Dit moet leiden tot een concept dat bewust in vaagheid blijft, maar gelijk de garantie zal bieden een oplossing te zijn voor alle aspecten die de architectuur zullen bepalen. Daarna zal de vaagheid opgeladen worden door de belangrijkste architectuurelementen. Dit is de overgang naar het ontwerp. Het opladen is steeds beslissingen nemen die het ontwerp, element na element, steeds meer zullen opbouwen. De basis wordt voortdurend smaller, hetgeen er op wijst dat het opladen minder beslissingen nodig heeft en dat een ontwerp gegenereerd wordt vanuit de voorafgaande handelingen. Let op waar het element vorm staat in het hele proces. Dit weerspiegelt mijn stelling in de inleiding. Vorm moet niet pervers zijn als het een argument kent en als het gegenereerd is vanuit een referentie. In die zin is het opleidingsonderdeel Beelding de vijand van deze visie. Of beter gezegd: beelding is het enige ontwerpargument dat op school breed wordt uitgelicht. Programma, context, organisatie, routing, e.a. zijn onderbelicht. Het is dus niet zo vreemd dat studenten een te snelle vormreflex hebben bij een ontwerpopgave.
stedenbouwkundige context moet ingevoerd worden in de Piramide van G. Functiestroken Programmagroepen worden samengebracht per kleur. Het programma wordt in 3D op schaal uitgezet. De breedte per functiegroep is afhankelijk van het betreffende programmaonderdeel (bv. klaslokalen met een breedte van 6.2m). De lengte wordt uitgerold naargelang de oppervlaktevraag. Door een functiegroep voorlopig als één onderdeel te zien in het verwerkingsproces zal het overzichtelijk worden. De versnippering van de functiestroken kan gebeuren in het verdere verloop van het ontwerpproces. Zo kan men altijd het overzicht behouden in een ontwerpproces aan de hand van bewuste vaagheid die zal opgeladen worden. De laatste ontwerpopgaven gingen over het overstromingsgebied van de Maas in Limburg en over watergebonden bedrijven aan het Albertkanaal van Antwerpen tot Luik. Aan de Maas was er de onderzoeksvraag of ondanks de Watertoets en het groter wordende overstromingsgevaar, er toch architectuur kan gemaakt worden in het Aan het Albertkanaal is de onderzoeksvraag of architectuur een bijdrage kan leveren aan het opvoeren van het vervoer op het water (ontlasten wegverkeer) door ook reguliere bedrijven (geen bulkbedrijven) om te vormen naar bedrijven met een distributie via het water.
Studio
Overstromingsgebied Bedrijvigheid
Albertkanaal 10
