Portavoces. Thematische woordenschat Spaans. Kris Buyse Nicole Delbecque Dirk Speelman. Wolters Plantyn

PV_2004.book Page i Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Portavoces Thematische woordenschat Spaans

Kris Buyse Nicole Delbecque Dirk Speelman

Wolters Plantyn

PV_2004.book Page ii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Coverontwerp: Link Binnenwerk: Style 0 1 2 3 4 / 08 07 06 05 04 WKB nv, Wolters Plantyn, Mechelen NUR 113 Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijke bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijk voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN 90 301 8312 8 D2004/0032/966

PV_2004.book Page iii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Inhoudstafel Inhoudstafel

iii

PortaVoces

v

1. Leermethodes 1.1. Thematische organisatie 1.2. Selectieve vooruitgang 1.3. Multidimensionaliteit 1.4. Vertaling 1.5. Herhaling 1.6. Contextualisering 1.7. Ritme

viii ix ix x xii xii xiii xiii

2. Methodologische basis 2.1. Criteria inzake representativiteit 2.2. Criteria inzake vertrouwdheid 2.3. Databank van PortaVoces

xv xv xv xvi

3. Structuur van de woordenlijst 3.1. Thema’s 3.2. Niveaus en woordfamilies 3.3. Gebruik i. Grammaticale informatie ii. Collocaties, uitdrukkingen, voorbeelden en oefeningen iii. Situationele informatie 3.4. Vertaling 3.5. Afkortingen

xvii xvii xviii xx xviii xix xx xx xxi

4. Een woord opzoeken 4.1 Alfabetische indexen 4.2. De thematische index 4.3. Samenstellingen, uitdrukkingen, zegswijzen en voorbeelden

xxiii xxiii xxiv xxiv

Bibliografie

xxv

Deel I

Nociones específicas

1 La identificación (personal): De (persoons)beschrijving

1 3

2 La casa y el hogar: Huis en haard

44

3 El negocio, la profesión, la ocupación: De zaak, het beroep, de bezigheid

60

4 El tiempo libre, el entretenimiento: De vrije tijd, het vermaak

66 iii

PV_2004.book Page iv Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

5 El viaje y el desplazamiento: De reis en de verplaatsing

107

6 Las relaciones con otras personas: De relaties met andere personen

130

7 La salud: De gezondheid

138

8 La educación: Het onderwijs

164

9 Las compras: De boodschappen

189

10 Las bebidas y comidas: De dranken en gerechten

206

11 Los servicios públicos: De openbare diensten

222

12 La lengua (extranjera): De (vreemde) taal

264

13 El universo, las condiciones atmosféricas: Het heelal, de weersomstandigheden

271

Deel II

Nociones generales

303

1 La psicologia humana: De psychologie van de mens

305

2 Las nociones de propiedades y cualidades: De begrippen i.v.m. eigenschappen en kwaliteiten

339

3 Las nociones relacionales: De relationele termen

406

Deel III

Funciones comunicativas

437

1 Dar o pedir información: Informatie verschaffen of vragen

439

2 La expresión de actitudes y estados intelectuales: Gestalte geven aan een houding/mening

440

3 La expresión de estados emocionales y su comprobación: De uitdrukking van gemoedstoestanden en de vaststelling ervan

447

4 La persuasión: De overreding

454

5 Los usos sociales de la lengua: De sociale gebruiken van de taal

456

Index Spaans

469

Index Nederlands

511

iv

PV_2004.book Page v Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

PortaVoces auteurs: Kris Buyse, Nicole Delbecque & Dirk Speelman redacteurs: Sara Six, Sabela Moreno Pereiro, Hilde Hanegreefs coredacteurs: Katleen Van den Steen, Olivia Koentges, Bert Cornillie, Marián Gómez Castejón, Ana Molinero Merchán, Patricia Muñoz Tavira, Bram De Saeger advies: Vlekho financiering: de Vlaamse Gemeenschap, K.U.Leuven & Lessius Hogeschool in het kader van het project “ElektraVoc-I” (1998-2002) basis: K. Buyse & N. Delbecque, 1993. Vocabulario básico del español. Listas temáticas. Leuven: Wolters. uitgeverij: Wolters Plantyn Wij zouden graag iedereen bedanken die tijd, energie en geld in dit project geïnvesteerd heeft. Met opmerkingen, vragen of suggesties kan u steeds terecht bij: [email protected] en [email protected] (voor het Spaans); [email protected] (voor de technische realisatie). Wij zijn in het bijzonder dank verschuldigd aan de volgende personen voor hun kritische opmerkingen en suggesties: G. Baekelandt, E. Baert, L. Behiels, A. Berquin, P. Bijnens, J. M. Conejo, I. Cuypers, S. Debrouwere, S. Decaluwé, R. De Maeseneer, C. De Paepe, J. De Schrijver, G. De Sterck, J.-M. Foré, R. Franckaert, M. Gregoir-Adriaenssens, P. Grymonprez, K. Henderyckx, A. M. Iglesias Delgado, D. Jaspers, H. Le Roy, C. Luppens, M. Mannens, D. Masschelein, J. Michiels, J. Noël, M. E. Ocampo en Vilas, J. Rampelberg, M. Rothier, H. Ruysevelts, A. Seguí, S. Sterckx, E. Snauwaert, R. Tanghe, G. Torfs, N. Van Bijsterveld, P. Van den Broeck, R. Van den Hende, L. Vanderhaeghe, D. Van Gyseghem, F. Vanoverberghe, M. Vázquez, P. Venmans, D. Verbruggen en E. Volders. Uiteraard kan de verantwoordelijkheid voor onnauwkeurigheden en fouten niet op hen worden afgeschoven. In het besef dat dit werk voor verbetering vatbaar is, vragen wij, van de ene kant, begrip voor wat beter had gekund, en doen wij, van de andere kant, een oproep aan alle gebruikers, en in het bijzonder aan de docenten Spaans, om, met het oog op een volgende uitgave, hun opmerkingen, kritieken en suggesties op te sturen.

v

PV_2004.book Page vi Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

“Porta-” + “voces” = ¡¿ PortaVoces !? Het Spaans telt op heden ongeveer 400 miljoen native speakers in meer dan 21 verschillende landen en heeft gedurende het 2e millennium een rijke en uitgebreide woordenschat ontwikkeld. Het is tevens één van de meest bestudeerde talen in de wereld. Dit verklaart de aanhoudende onderzoeksinteresses voor de Spaanse woordenschat en de assimilatie ervan. In het kader van het project ElektraVoc-I hebben we ons op deze onderzoeken en ervaringen gebaseerd om van PortaVoces een leeromgeving te maken die de gebruiker de gelegenheid biedt op een autonome en semi-begeleide manier de algemene Spaanse woordenschat in te studeren. Hierbij gelden volgende principes: • •

•

•

Al doende leert men (met behulp van oefeningen). De woordenschat is ingebed in syntagmatische contexten (authentieke contexten, registers, uitdrukkingen, ...) en paradigmatische netwerken (thematische classificatie, afleidingen, samenstellingen). De woordenschatverwerving wordt geïntegreerd in de algemene studie van de taal (de taal begrijpen en ze gebruiken; de uitspraak, schrijfwijze, morfologie en syntaxis verzorgen; rekening houden met de lexicale en semantische combinatiemogelijkheden, de frequenties, de registers, etc.). Er gaat speciale aandacht naar de dynamische vorm van onze leerinstrumenten (mogelijkheid tot actualiseren en modulaire opbouw), naar de cognitieve en metacognitieve processen van het leerproces (planning, inductie, controle en (zelf)evaluatie door de student/gebruiker) en — tijdens de contacturen — naar de communicatieve dimensie; op deze manier willen we de link leggen met het reële taalgebruik — en met de Cultuur — op een zo direct en aangenaam mogelijke manier.

Deze principes stemmen eveneens overeen met de filosofie van de Europese Raad betreffende de studie van talen, die vervat is in Un nivel umbral (1979) en in El marco común europeo de referencia para las lenguas: aprendizaje, enseñanza, evaluación (2001). “porta”: boek(en) en CD PortaVoces bestaat uit verschillende “dragers”: – een papieren versie: een statisch medium dat, door plaatsbeperkingen, alleen de thematische woordenlijsten bevat, zij het gepresenteerd op een concrete en overzichtelijke manier; – een CD: een dynamisch medium dat, dankzij zijn mogelijkheden op het vlak van gegevensverwerking en interactie, toelaat de woordenschatlijsten op een niet lineaire manier te laten doorlopen en ze te verrijken met een oefenmodule. De elektronische versie dient geenszins ter vervanging van de gedrukte publicatie maar moet eerder gezien worden als een uitbreiding en ondersteuning van het boek. “voces”: lexicale eenheden met hun thema’s, families, contexten en oefeningen De “voces” of woorden die we in de woordenschatlijst opnemen zijn lexicale eenheden (niet alleen woorden, maar ook zegswijzen, uitdrukkingen, taaldaden) die volgens onze peilingen in krantenartikels, handboeken Spaans en essays, het meest gebruikt worden vi

PV_2004.book Page vii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

in hedendaags Spaans. We brachten ze voor een eerste keer samen in het boek Vocabulario básico del español. Listas temáticas (K. Buyse & N. Delbecque, 1993/1998, Leuven: Wolters). Om het communicatieve doel te dienen, hebben we de woorden geordend in thema’s, in (woord)families en volgens niveau (moeilijkheidsgraad); ook hebben we contexten, voorbeelden, alfabetische indexen en — op de CD — oefeningen toegevoegd. Geïnspireerd door de Nivel Umbral van de Raad van Europa, en in tegenstelling tot de gewoonlijk aparte behandeling ervan, verzamelen we hier in één werk de concrete termen, abstracte begrippen en communicatieve formules. “PortaVoces”: spreekbuis worden van je eigen ideeën Boek en CD bieden apart, en vooral samen, de gebruiker ook de mogelijkheid om “spreekbuis” (“portavoz”) te worden van zijn eigen plannen en ideeën, om zijn gedachten te verwoorden en zo deel te nemen aan de Spaanse maatschappij. Dankzij de flexibele en modulaire opbouw van de woordenschatlijsten kan hij zich aanpassen aan de meest gevarieerde leeromgevingen en leerritmes: het zelfstandige leren, de semi-begeleide studie van de woordenschat in verschillende opleidingen van het hoger onderwijs, de cursussen in de sociale promotie, etc. In samenwerking met enkele andere collega’s hispanisten hopen we een soort leerplatform voor Spaans te ontwikkelen waarin telkens weer meer leerinstrumenten kunnen geïntegreerd worden.

vii

PV_2004.book Page viii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

1. Leermethodes Dit boek is een leerinstrument. De bedoeling is, uiteraard, dat het instuderen van de woordenschat niet enkel tot een passieve kennis leidt, maar dat je deze woorden en uitdrukkingen zelf ook actief gaat gebruiken. Er bestaan allerlei tactieken en oefeningen om de assimilatie te vergemakkelijken. De gespecialiseerde literatuur legt vooral de nadruk op de te vermijden valstrikken en hindernissen1: – – – – – – –

gebrek aan herhaling op een verkeerde manier herhalen gebrek aan oefening buiten het leslokaal het studeren van woorden los van hun context de ondergeschikte rol van (in plaats van de combinatie met) de grammatica het aanbieden van te veel nieuwe woordenschat in één les weinig indicatie(s) over de manier waarop je het best studeert

Tezelfdertijd mag men niet vergeten dat vele typische fouten verklaard kunnen worden door interferenties met andere talen. Dit uit zich o.a. in: – de uitspraak en de schrijfwijze: guerra, farmacia – de morfologie (lidwoord, mannelijke/vrouwelijke vorm, werkwoordsuitgangen, ...): Sp. el programa, el/la belga, tengo (*teno)2 – de participantenstructuur (vast voorzetsel, transitiviteit, ...): Fr. se souvenir de X = Sp. recordar algo / acordarse de algo (*recordarse de algo) – de collocaties (typische combinaties): Sp. sacar fotos = Nl. foto’s nemen (*trekken) – de keuze van register, domein, ...: Sp. el sujeto = pejoratief (in zijn niet-taalkundige betekenis) Van de taalfenomenen die speciale problemen opleveren, weerhouden we de volgende: – verwantschap (verwante woorden met een lichtjes verschillende schrijfwijze): Fr. un million – Sp. un millón – valse vrienden (verwante woorden die qua schrijfwijze op elkaar lijken, maar niet noodzakelijk ook qua betekenis overeenkomen): Fr. la carte vs Sp. la carta – paroniemen (woorden zonder semantische verwantschap maar met een grote gelijkenis qua schrijfwijze): Sp. cuartel / cartel – vertaling van meerduidige/polyseme woorden (die meer dan één betekenis hebben): Sp. dirección = Nl. directie/adres/richting

1. Zie, o.a., Cervero & Pichardo Castro (2000: 10-12). 2. ‘*’ (asterisk) betekent in de taalkunde ‘fout’. In dit concrete geval geeft de asterisk dus aan dat de correcte vorm tengo is i.p.v. teno.

viii

PV_2004.book Page ix Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Vanuit onze eigen ervaring en de aanbevelingen die we terugvinden in de gespecialiseerde literatuur, raden we aan de woordenschat(studie) volgens de onderstaande richtlijnen aan te pakken.

1.1 Thematische organisatie In tegenstelling tot een alfabetische of enige andere willekeurige ordening, nodigt een thematische opbouw uit tot zinvol memoriseren. De rubrieken vormen de macrocontext van de woorden: elk Spaans trefwoord dient gezien te worden in zijn samenhang met de overige woorden van dezelfde rubriek. Deze associaties vergemakkelijken de stap naar actief gebruik. Al is de kennis van abstracte en relationele termen een noodzakelijke voorwaarde voor zinvol en creatief taalgebruik, toch is de opname ervan in een tweetalig lexicon zeldzaam, om niet te zeggen uitzonderlijk. Hetzelfde geldt voor de zogenaamde “communicatieve functies” (hoe je moet groeten in het Spaans, hoe je dankbaarheid toont, etc.). In de huidige woordenschatlijst hebben we gekozen voor een thematische classificatie (zie p. xvii) die naast concrete termen, ook abstracte en relationele noties en communicatieve functies omvat. We raden de gebruiker tevens aan zelf classificaties en thematische netwerken1 te blijven maken.

1.2 Selectieve vooruitgang Niemand stelt de noodzaak van woordselectie en een gefaseerde werkmethode in vraag. Er bestaan evenwel uiteenlopende meningen aangaande het aantal lexicale eenheden dat elk niveau moet omvatten. Sommige specialisten beweren dat voor het Spaans2 de kennis van 800 tot 1000 woorden voldoende zou zijn om 80% van een standaardtekst te begrijpen; om tot 95% tekstbegrip te komen, moet je je woordenschatkennis uitbreiden tot zo’n 4000 woorden. Er bestaat evenmin eensgezindheid over de noodzaak aan een onderscheid tussen productieve en receptieve woordenschat noch over de manier waarop dit onderscheid gemaakt zou moeten worden. Vandaar dat deze woordenschatlijst op een dergelijke manier is opgesteld dat er — in het kader van begeleide zelfstudie — een grote keuze is aan thema’s (zie p. xvii), niveaus (zie p. xviii) en — via de CD — oefenmogelijkheden.

1. Eén van de beschikbare technieken is die van de mind maps of de associogrammen, een cognitieve techniek om betekenisvol te leren d.m.v. hiërarchische schema’s van met elkaar verbonden cirkels die thematisch verwante lexicale eenheden bevatten (Cervero & Pichardo Castro 2000: 155). 2. Cervero & Pichardo Castro 2000: 33.

ix

PV_2004.book Page x Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

1.3 Multidimensionaliteit Het leerproces omvat verschillende dimensies. Vandaar dat er ook meerdere doelstellingen zijn, met name: 1. de verschillende varianten inzake uitspraak en schrijfwijze van een woord weten te gebruiken, de verschillende betekenissen kennen en ze op een productieve manier gebruiken in overeenstemming met de context; 2. besef hebben van de verschillende gebruiksmogelijkheden afhankelijk van het register; 3. de verschillende syntactische en morfologische eigenschappen van een woord kennen; 4. de lexicale en semantische combinatiemogelijkheden beheersen; 5. onderscheid kunnen maken tussen veel voorkomende, centrale betekenissen, en marginale of perifere; 6. oog hebben voor bepaalde associaties qua betekenis en idiomatische patronen, evenals voor de culturele dimensie. Zowel qua inhoud als qua vorm, probeert PortaVoces een zo adequaat mogelijke ondersteuning en begeleiding te bieden bij het nastreven van deze doelstellingen.

Idiomatische, orthografische, syntactische en grammaticale informatie Bijgevolg staat PortaVoces een multidimensionele leermethode voor: de woordenlijst bestaat niet uit losstaande woorden, maar uit “fiches” die verschillende gebruiksmodaliteiten verenigen: – – – – – – –

schrijfwijze (la ciencia vs la science) lidwoord (el sistema) geslacht (el agua fría (f)) mannelijke/vrouwelijke vorm (el/la joven) vast voorzetsel (pensar en X vs penser à qqn.) vervoeging (pensar (ie): pienso *penso) wijs van de ondergeschikte zin (es posible que + subj.)

Daarnaast is er aandacht voor de verschillende betekenisvolle dimensies van het woord: – – – – – – –

verschillende betekenissen (piso: 1. verdieping; 2. appartement) collocaties, zegswijzen, uitdrukkingen (agua fría, agua caliente) woordfamilies (joven / la juventud) verwante woorden en hyperoniemen (el individuo / el sujeto) synoniemen (periódico / diario) antoniemen (sucio / limpio) registers en domeinen (populair, familiair, literair, juridisch, ...)

Bovendien is het formaat op zich al informatief en bevorderlijk voor het visueel geheugen: – beschouw het lidwoord en het zelfstandig naamwoord als één geheel; tenzij anders aangegeven, ken je meteen het geslacht; – is er van het bijvoeglijk naamwoord maar één vorm opgegeven, dan leid je daaruit af dat de vrouwelijke vorm identiek is aan de mannelijke; x

PV_2004.book Page xi Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

– de onregelmatigheid of grafische aanpassing van een werkwoord herken je aan de informatie tussen haakjes (b.v. conocer (zc)); de codes, die overeenkomen met de paradigmatische variaties die je in de grammatica’s vindt, zijn uiterst transparant en makkelijk te onthouden). Ten laatste dient vermeld te worden dat een goede kennis van de woordvormingsregels (samenstelling, afleiding, ...) het assimileren van nieuwe woorden vergemakkelijkt en de eigen taalproductie stimuleert.

Associaties, kapstok-woorden en andere mnemotechnische middeltjes Uit de studies van de leerpsychologie1 valt af te leiden dat – woordenschat zowel op een bewuste en intentionele (door herhaling), als onbewuste manier (via lectuur, gehoor, etc.) wordt verworven; – zowel de rechterhersenhelft (synthese, associatie, creativiteit, zicht, gehoor, ...) als de linkerhersenhelft (analyse, redelijkheid, deductie, spraak) betrokken worden in het leerproces, de ene o.i.v. verbale impulsen en de andere op een alomvattende en integrerende manier via de zintuigen. Derhalve loont het de moeite gebruik te maken van de volgende technieken2: – diverse contexten uitwerken: definities, beschrijvingen, voorbeelden; parafraseren, samenvatten, kleine verhaaltjes/comics/anekdotes schrijven, ... – raden, induceren, deduceren, uitvinden, proberen, hulp vragen, woordenboeken raadplegen, ...; – lexicale eenheden aanduiden met verschillende kleuren, onderlijnen, omcirkelen, symbolen toevoegen, pictogrammen, ... – “compatibele woordparen”: het is veel makkelijker en efficiënter woorden in combinatie te onthouden dan afzonderlijk, zeker wanneer de vorming van dergelijke “woordparen” gepaard gaat met een persoonlijke keuze van de gebruiker. B.v. Bruselas / Gante, español / inglés, fútbol / ajedrez, mujer / hombre, coche / moto. – “kapstok-woorden”: je kan, vooral voor moeilijk te onthouden woorden, ‘kapstok’woorden zoeken en met beide termen een zin bouwen. B.v. No hay ni un solo cartel en el cuartel. / No se aconseja limpiar jamón ibérico con jabón francés. – “verstoppertje” (1) / “het vergiftigde geschenk” (2): om te variëren kan je zinnen of combinaties vormen die aan de volgende vragen beantwoorden: (1) “¿En qué sitio de la casa colocarías cada una de las siguientes palabras?” of (2) “¿A quién piensas regalar la siguiente palabra?”: b.v. (1) ¡No dejes tus calzoncillos en el sofá!; (2) Yacer Arafat, José Carrera3 1. Zie, o.a., Aitchinson 1987, Kielhöfer 1994, Lewis 1997, Schmitt 1990 en Cervero & Pichardo Castro 2000. 2. Wij danken collega Pol Grymonprez voor zijn suggesties. 3. Het memoriseringsproces m.b.t. het minder frequente werkwoord “yacer” kan ondersteund worden door de woordspeling “yacer / Yasser Arafat”. Wie “carrera” minder makkelijk onthoudt, kan een steuntje vinden in de associatie met José Carreras.

xi

PV_2004.book Page xii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

– “jij bent het voorbeeld”: het is zeer efficiënt zinnen te vormen die rechtstreeks betrekking hebben op je privé-leven of op bijzondere ervaringen. B.v. Algunos estudiantes vendrán a pedirme limosna en junio. – een hele reeks traditionele spelletjes zoals domino, bingo, kruiswoordraadsels, “smurfen” en woordkettingen1. Wat ook kan helpen — maar dit is afhankelijk van ieders visueel geheugen — is het toevoegen van visuele ondersteuning (afbeeldingen, tekeningen, grafieken, associogrammen, ...) Elke student moet de leermethode zoeken die hem/haar het best past, maar een docent kan daarbij helpen. Daartoe is het nuttig de studenten regelmatig met de verschillende mogelijkheden te confronteren. Maar alvorens dit te doen, is het niet slecht dat ieder eens voor zichzelf uitmaakt wat de sterke punten zijn van zijn eigen “leerstijl en leermethodes”, om vervolgens de leermethode hieraan aan te passen: een leermethode of -stijl kan cognitief-abstract, communicatief-coöperatief, of eerder visueel, auditief, kinesthetisch, multisensorieel, praktijkgericht, etc. zijn.

1.4 Vertaling De vertaling is zo kort en zo eenvoudig mogelijk gehouden. Het is algemeen geweten dat, enerzijds, bij het aanleren van een vreemde taal, het assimileren van de centrale betekenissen voorrang geniet op het aanleren van perifere en figuurlijke betekenissen en, anderzijds, dat er een automatische overdracht plaatsvindt van semantische informatie uit de moedertaal2. De volwassen student heeft bovendien het voordeel dat hij reeds vertrouwd is met (bijna alle) concepten. Vervolgens kan hij de betekenisgrenzen van het woord in de vreemde taal gradueel gaan bepalen. De kennis van en de vergelijking met andere talen kan ook van groot nut zijn bij het aanleren en onthouden van nieuwe woorden: b.v. trésor – tesoro, avería – averij.

1.5 Herhaling Welke je leersituatie ook is, het zou een illusie zijn te denken dat je een taal kan leren zonder volgehouden inspanning. Als je bedenkt dat je in je moedertaal wellicht tien keer zoveel woorden kent en er minstens vijf keer zoveel ook zelf gebruikt, dan besef je dat de kennis van een vreemde taal niet anders dan lacunair kan zijn. Je boekt geen vooruitgang zonder een permanent en alomvattend contact met de taal. Zelfs in deze 1. “Smurfen”: zinnen vormen, het werkwoord vervangen door “smurfen” en aan anderen vragen het (juiste) werkwoord te raden. “Woordkettingen”: associaties zoals aeropuerto “luchthaven” > avión “vliegtuig” > maleta “koffer” > vacaciones “vakantie” > playa “strand”. 2. Zie, o.a., Schmitt 1990: 124.

xii

PV_2004.book Page xiii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

omstandigheden, loop je nog steeds het risico om tot 80% van de informatie binnen de 24 uur te verliezen. Om een overgang van het korte-termijn- naar het lange-termijngeheugen te bewerkstelligen, dienen er voortdurend betekenisvolle associaties gemaakt te worden (zie p. xi). Deze constante oefening veronderstelt een sterke motivatie en een zekere volharding, aangezien het niet enkel van belang is in welke mate de gebruiker zich receptief opstelt t.a.v. het woord, maar ook — en bovenal — de mate waarin hij het actief gebruikt in een verscheidenheid aan contexten.

1.6 Contextualisering Ook al biedt de basiswoordenschatlijst een zeker aanknopingspunt, de echte kennisuitbreiding kan pas plaatsvinden in confrontatie met nieuw authentiek tekstueel en audiovisueel materiaal. In het boek hebben we geprobeerd de documentatie d.m.v. voorbeelden niet nodeloos uit te breiden, aangezien het in de eerste plaats een leerinstrument is om vertrouwd te raken met de woordenschat en de semantische netwerken waarin deze woorden functioneren. In de woordenschatlijst dienen de voorbeelden enkel als hulpmiddel bij het memoriseren van de meest courante gebruiken. In de oefenmodule van de CD, daarentegen, heeft de gebruiker de mogelijkheid te oefenen en de woordenschat in te studeren a.d.h.v. oefeningen met een grote variëteit aan contexten. De contextualisering in de oefenmodule is van kapitaal belang om vooruitgang te boeken: de betekenis van nieuwe woorden — die niet tot de basiswoordenschat behoren — kan zonder problemen afgeleid worden uit de context. Naarmate het leerproces vordert dankzij goede contextualisering, zal je steeds beter kunnen “raden” en zal je je beter thuis gaan voelen in het Spaans. Het “vangnet” van de verworven woordenschat zal telkens hechter en dichter worden, en de “gaten” die nog gestopt moeten worden steeds minder belangrijk.

1.7 Ritme Het aanleren van de basiswoordenschat van een taal is voor iedereen een hele klus. De gebruiker zal zich een haalbaar leerritme moeten opleggen, in functie van het doel dat hij zich stelt. Vandaar dat deze woordenschatlijst zo is opgesteld dat — in het kader van begeleide zelfstudie — een grote keuzemogelijkheid aan leeropties wordt aangeboden. Bij het aanleren van een nieuwe taal kan je zover gaan als je wil, op voorwaarde dat de basis degelijk is. Ook wie geen vertaler, tolk of romanist wordt, heeft behoefte aan een goede uitvalsbasis. Deze bestaat uit inzicht in de grammatica en uit een systematisch opgebouwde woordenschat, die voldoende ruim en polyvalent moet zijn om de centrale domeinen van het moderne cultuurleven te ontsluiten in zijn individuele en sociale dimensie. xiii

PV_2004.book Page xiv Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Afhankelijk van het type opleiding zullen ritme en omvang (thema’s, subthema’s, productief/receptief, ...) van de woordenschatstudie verschillen. PortaVoces biedt een kader waarin de keuzes makkelijk kunnen aangepast worden aan de situatie en de leerdoelstellingen.

xiv

PV_2004.book Page xv Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

2. Methodologische basis De woordselectie bepaalt de waarde van een studielexicon. Om de keuze zo verantwoord mogelijk te maken, is systematisch gebruik gemaakt van de beschikbare frequentiegegevens. Deze gegevens zijn getoetst aan verschillende criteria m.b.t. representativiteit (2.1) en vertrouwdheid (2.2), om tot de databank te komen die aan de basis ligt van PortaVoces (2.3).

2.1 Criteria inzake representativiteit Om te beginnen is er rekening gehouden met de woordenschat van bestaande woordenlijsten en van recente handboeken. Onderlinge vergelijking van bestaand studiemateriaal heeft geleid tot een eerste lijst. Deze werd vervolgens getoetst aan de frequentielijsten van García Hoz (1953), Juilland (1964), Mighetto (1983) en De Kock (1991). Exhaustieve vergelijkende computerlijsten vormen het betrouwbaarste hulpmiddel voor de afbakening van de eerste twee niveaus: naast de relatieve frequentie is de spreiding over verschillende genres doorslaggevend; de geraadpleegde corpora bevatten zowel journalistieke teksten als essays, proza en toneel. De combinatie van verscheidene frequentielijsten laat toe met zekerheid te bepalen wat tot de basiswoordenschat behoort. Zo kan men de breuklijnen bepalen: de zeer frequente woorden worden opgenomen in niveau I, de middelmatig gebruikte in niveau II en de zeldzame woorden worden geweerd.

2.2 Criteria inzake vertrouwdheid Levend taalgebruik is per definitie variabel en fluctuerend. Dit betekent dat de loutere toepassing van kwantitatieve criteria niet voldoet om de verdeling en spreiding weer te geven. Ook bij zeer uitgebreide corpora, van zowel gesproken als geschreven Spaans, daalt de betrouwbaarheid qua representativiteit naarmate men zich verwijdert van de kern van de zeer frequente woorden. De toevalsfactor speelt vooral in de marges: in functie van milieu, genre, plaats, tijd en type spreker/schrijver treden frequentieschommelingen op die moeilijk te controleren zijn. De garanties voor representativiteit zijn het kleinst voor de concrete woorden. Deze vallen het gemakkelijkst tussen de plooien van de kwantificering (om redenen waarop hier niet kan ingegaan worden). Hier speelt het vertrouwdheidscriterium een corrigerende rol: heel wat concrete woorden horen thuis in niveau I of II, ook al komen zij slechts sporadisch voor in tellingen, op voorwaarde dat zij zeer hoog, respectievelijk hoog, scoren in de spontane beoordeling door xv

PV_2004.book Page xvi Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

moedertaalsprekers en Spanje-kenners. De beslissing werd niet overgelaten aan een enkeling en ook niet alleen aan Spanjaarden, want zelfs de moedertaalspreker die getraind is in de taalstudie heeft de grootste moeite om de gemeenschappelijke noemer te vatten van het dagelijkse taalgebruik dat de ruime taalgemeenschap bindt. Dit verklaart waarom er steeds, ten aanzien van om het even welke lijst, uiteenlopende meningen zullen bestaan over de noodzaak om een bepaald woord al dan niet op te nemen. Dat laatste is net wat dit boek nastreeft: een neerslag te bieden van het huidige courante taalgebruik in zijn binnenste kern (niveau I) en in de kring errond (niveau II), zonder te vervallen in regionale, sociale of particuliere gewoonten, interesses en specialisaties.

2.3 Databank van PortaVoces De databank van PortaVoces is inzetbaar in het kader van begeleide zelfstudie. Dit betekent dat de gebruiker, al dan niet begeleid door een docent, zelf zijn leermethode kan bepalen. Inderdaad, het lexicon is ingedeeld in thema’s, subthema’s, niveaus en tenslotte in fiches. Deze kunnen uit één lexicale eenheid bestaan, maar meestal zijn het er meerdere, die tot de zelfde woordfamilie horen. Binnen de macrostructuur kiest de gebruiker de thema’s en subthema’s en bepaalt hij de modaliteit (productief/receptief). Binnen de microstructuur kan hij per fiche bepalen welke lexicale eenheden hij wil instuderen op basis van het objectief dat hij zich stelt. Bij het vastleggen van zijn prioriteiten, zal hij het aantal fases en de volgorde waarin ze zullen worden doorlopen kunnen aanpassen aan de tijd waarover hij beschikt. Het materiaal aangeboden in PortaVoces is als volgt verdeeld: fiches voorbeelden collocaties, samenstellingen, uitdrukkingen oefeningen (alleen op CD)

totaal 7702 2415 1357 11104

niveau 1 niveau 2 1/3 2/3 1049 1366 355 1002 4831 6273

De samenstelling, omvang en flexibiliteit van PortaVoces biedt een waaier aan mogelijkheden zonder dat de gebruiker — de beginner evenmin als de gevorderde — ooit de controle over zijn activiteiten verliest.

xvi

PV_2004.book Page xvii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

3. Structuur van de woordenlijst Bij het opstellen en structureren van het lexicon hebben de principes uit deel 1 (Leermethodes, zie p. viii) ons ertoe gebracht om het lexicon te ordenen volgens thema’s, niveaus, woordfamilies en het zo voor te stellen dat de vertalingen en het woordgebruik op een beknopte manier worden weergegeven.

3.1 Thema’s Er is gestreefd naar een graduele en radiale ontvouwing van begrippen uit de gangbare begrippenkaders van ons westers denken. De thema’s zijn onderverdeeld in drie grote domeinen: (1) concrete begrippen (2) algemene begrippen (3) en communicatieve functies Deze driedeling is geënt op het stramien dat op vraag van de Raad van Europa uitgewerkt is voor de talen van de Europese Gemeenschap (Un nivel umbral, 1979). De eerste groep (concrete begrippen) behelst een dertiental centrale interessesferen van de hedendaagse westerse cultuur. Alle aandacht gaat naar het benoemen van de elementen uit de concrete leefwereld. Dit deel van de woordenschat is het meest klassieke en het meest omvangrijke. Het komt voorop omdat het grotendeels concrete woorden bevat die zich gemakkelijk laten assimileren en het nodige houvast bieden bij het binnentreden in een Spaans referentiekader. Noch in de waaier van thema's noch in de uitdieping ervan wordt hier exhaustiviteit nagestreefd. Wat vanuit pedagogisch oogpunt vooropstaat, is de opname van de meest frequente gebruikswoorden. Voor de verdere uitdieping van specifieke thema's moet men zich wenden tot woordenboeken, glossaria of terminologische lijsten. Het tweede deel (algemene begrippen) is gewijd aan de begrippen die nodig zijn om de in deel 1 aangebrachte elementen in logische en andere verbanden te plaatsen en ze tot voorwerp te maken van analyse, redenering en evaluatie. Het gaat van de psychologie van de mens, over begrippen als het zijn en het niet-zijn, tijd en ruimte, kwantiteit en kwaliteit, tot een reeks relationele begrippen. Al deze abstracte begrippen laten ondermeer een vlotte benadering toe van de betekenisstructuur van hedendaagse teksten, zowel literaire als andere (ondermeer uit de geschreven en gesproken pers). De vaardigheid om te benoemen en om verbanden te leggen in de vreemde taal betekent echter nog niet het eindpunt op de weg naar een vlotte mondelinge communicatie. Het derde, laatste en kleinste luik is dan ook gewijd aan de communicatieve functies en xvii

PV_2004.book Page xviii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

beantwoordt zo aan de noodzaak om al van bij het begin een overzicht te krijgen van de meest frequente formules die je in de dagelijkse communicatie nodig hebt: het vragen of geven van informatie, het verwoorden van standpunten en gemoedstoestanden met betrekking tot anderen, het overtuigen van de andere(n), en daarbij aansluitend de formules die je toelaten om in je sociale contacten het gewenste effect te bekomen.

3.2 Niveaus en woordfamilies Alle onderdelen van dit lexicon zijn daarnaast nog eens geordend volgens een dubbel criterium, nl. het niveau en de “familiebanden”. Op gekleurde achtergrond komen eerst de woorden en uitdrukkingen die tot niveau I behoren. Daarop volgt een reeks thematisch verwante woorden en uitdrukkingen van niveau II. Beide reeksen variëren in omvang naargelang het onderwerp en in functie van de gebruiksfrequentie en het vertrouwdheidscriterium. Voor zover er een betekenisverband bestaat, worden formeel verwante woorden samengehouden. Dit brengt mee dat sommige woorden en uitdrukkingen van niveau II, zonder gekleurde achtergrond, ingelast zijn bij de woorden van niveau I waar zij bijhoren. Hierdoor wordt het formeel verband gevisualiseerd en komt men, op de twee niveaus, automatisch in aanraking met méér lexicale context dan wat vanuit een strikt lineaire (schoolse) opstelling “nodig” is. Fixatie in het lange-termijngeheugen wordt hierdoor gestimuleerd.

3.3 Gebruik Om te voorkomen dat de gebruiker zich beperkt tot het memoriseren van geïsoleerde woorden en dat hij het lexicon zou scheiden van de andere taalcomponenten, zijn de thematische lijsten opgevat als een algemene module voor de eerste fase van het leerproces. Naast de onontbeerlijke indicaties m.b.t. woordcategorieën, vormen en constructies (i), kan evenmin informatie over veelvoorkomende collocaties (ii) en bepaalde beperkingen in woordgebruik (iii) ontbreken.

(i)

Grammaticale informatie

De grammaticale informatie zit systematisch vervat in de vormgeving. De woordcategorie — werkwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, bijwoord, etc. — is meestal rechtstreeks afleidbaar uit vorm en vertaling. Is dit niet het geval, dan wordt de woordsoort gesignaleerd door middel van een afkorting (zie p. xxi). Normaal gezien geeft het bepaald lidwoord de categorie en het geslacht aan van het zelfstandig naamwoord; de speciale gevallen waar het mannelijk lidwoord gebruikt wordt voor de beklemtoonde '(h)a' van vrouwelijke substantieven in het enkelvoud, zijn aangexviii

PV_2004.book Page xix Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

geven met [f.]; onregelmatige meervoudsvormen worden gesignaleerd met de afkorting [pl.]. Van de bijvoeglijke naamwoorden wordt naast de mannelijke vorm van het enkelvoud ook de vrouwelijke vorm opgegeven als die verschillend is. Ook van zelfstandige naamwoorden wordt de vrouwelijke vorm vermeld indien het benamingen van mensen in hun functie betreft; hiermee wordt recht gedaan aan de tendens van het Spaans om waar mogelijk een vrouwelijke vorm te gebruiken om naar een vrouw te verwijzen. De woordsoort die het meeste grammaticale informatie behoeft is het werkwoord. Naast de infinitief wordt het hele vervoegingsprofiel opgeroepen indien dit niet over de hele lijn ‘regelmatig’ is. De morfologische kenmerken die in aanmerking worden genomen komen neer op bepaalde stamklinker- of medeklinkerwijzigingen. In plaats van een ‘model’-werkwoord op te geven (bijvoorbeeld: pensar, conducir, ...) is zoveel mogelijk geopteerd voor het isoleren van de alternantie(s) die van toepassing is (zijn) en ze aan te geven met de courante codes, zoals ie en zc/j. Dit is gemakkelijker vast te leggen in het geheugen. Grotere onregelmatigheden worden vanzelfsprekend voluit vermeld. Voor het geschreven beeld heeft de student er alle belang bij ook zo'n visuele hint mee te krijgen voor de aanpassingen van de schrijfwijze, daar de fonetische beregeling van de schrijfwijze in de eerste leerperiode nog niet automatisch toegepast wordt; het duurt wat vooraleer de alternaties c/qu (explicar), c/z (vencer), z/c (realizar), g/j (coger) en g/gu (negar), gu/gü (averiguar) als een gemak ervaren worden. De infinitiefvorm staat wel voor de hele vervoeging, maar vanuit didactisch oogpunt is het van vitaal belang er meteen de nodige paradigmatische en syntagmatische kenmerken aan vast te knopen. Voor dit laatste zou men zeer ver kunnen gaan en denken aan de uitbouw van een valentielijst om de constructiemogelijkheden van de werkwoorden te beschrijven. Voor beginners volstaat het evenwel het vaste voorzetselvoorwerp te vermelden. De complementstructuur wordt zoveel mogelijk weergegeven met de hoofdletters X en Y. Dit is ten eerste economischer, als men bedenkt hoeveel langer het boek zou worden als men overal X en en Y zou vervangen door — waarschijnlijk leukere — voorbeeldjes van complementen. Het voornaamste argument is echter van psycholinguïstische aard: enerzijds vergemakkelijkt het systematische gebruik van deze korte paradigmatische symbolen het memoriseren en anderzijds versnelt het ook de stap naar de correcte (re)productie. Ook het type onderschikking wordt aangegeven, met opgave van de modus-keuze (indicatief en/of subjunctief) als het geen infinitiefzin betreft. Voor alle duidelijkheid: de grammaticale categorieën van de lidwoorden, zelfstandige naamwoorden, telwoorden, etc., passen niet in dit geheel aangezien zij behoren tot het specifieke domein van de grammatica.

(ii)

Collocaties, uitdrukkingen, voorbeelden en oefeningen

Ook courante geëigende zegswijzen en typische constructies of associaties (“colocaciones”) werden aan het lexicon toegevoegd. De voorbeelden zijn bewust eenvoudig gehouden omdat zij een hulpmiddel moeten vormen voor de studie en een effectieve kennisuitbreiding moeten bewerkstelligen. Te moeilijke voorbeelden, een vrij courant euvel in dit soort studiemateriaal, zetten een rem op de inzichtelijkheid en bemoeilijken xix

PV_2004.book Page xx Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

de studie. Vanuit dezelfde optiek zijn voorbeelden achterwege gelaten overal waar de omzetting uit het Nederlands geen probleem pleegt op te leveren voor de student. Vaak volstaat het voor de duidelijkheid aan te geven of een woord letterlijk dan wel figuurlijk te nemen is, zonder in te gaan op verdere semantische onderscheiden en discussies. De illustraties hangen vast aan het woord dat als het meest pregnante beschouwd wordt. De differentiatie tussen niveau I en niveau II is systematisch doorgetrokken naar de uitdrukkingen en de voorbeelden. Onder niveau I staan weinig uitdrukkingen, maar wel vrij veel voorbeelden. Onder niveau II, integendeel, staan meer uitdrukkingen en proportioneel minder voorbeelden.

(iii)

Situationele informatie

In de Europese context dringt de keuze van de norm van het Spaans van Spanje zich op. Binnen het bestek van dit leerinstrument is het niet mogelijk, en ook niet wenselijk, om de verscheidenheid van de Spaanssprekende wereld aan bod te laten komen. Latijns-Amerikaanse woorden en uitdrukkingen zijn slechts opgenomen voor zover zij ook tot de Europese basiswoordenschat behoren. Gaat het om een variant op een Spaans woord, dan wordt de Amerikaanse herkomst expliciet vermeld (bijvoorbeeld: lindo). In welbepaalde gevallen is het nuttig te verwijzen naar een gebruiksbeperking. Deze wordt meestal aangegeven met een verwijzing naar het taalregister of toepassingsdomein: bepalingen als populair, familiair, literair en etiketten als politiek, juridisch, militair zijn voldoende suggestief voor het leerproces.

3.3 Vertaling De vertaling is zo kort en zo eenvoudig mogelijk gehouden: geen opsomming van verscheidene equivalenten, pseudo- of quasi-synoniemen waar één Nederlandse term in grote lijnen dezelfde gebruiksmogelijkheden biedt. Hier moet de student putten uit zijn moedertaalkennis. De opname van verschillende vertalingen wijst op semantische verscheidenheid. Het kan gaan om nuances of gradaties die in het Nederlands in verschillende woorden uitgedrukt worden (bijvoorbeeld: (ver)zucht(ing)). Bij werkwoorden kan het gaan om aspectuele verschillen (destacar, bijvoorbeeld, is zowel “uitkomen, opvallen” als “doen uitkomen, doen opvallen”). Als voor een bepaald woord een veelvoud aan betekenisinhouden weerhouden dienen te worden, dan brengt dat met zich mee dat het woord in meer dan één rubriek thuishoort. Duidelijk polyvalente woorden, vaak werkwoorden, zijn dan ook in meerdere rubrieken terug te vinden. Deze gewilde redundantie onderscheidt dit boek van de meeste andere in zijn soort. Het grotere aantal contexten leidt tot een genuanceerd beeld van het gebruik. De (h)erkenning van de polysemie komt ook het verwervingsproces ten goede.

xx

PV_2004.book Page xxi Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Overzichtelijkheid en uniformiteit in de presentatie vormen enkele van de grote streefdoelen van deze woordenschat. Waar bijvoorbeeld een antonymie-relatie tussen twee termen in de twee talen samenvalt met de aan- of afwezigheid van een voorvoegsel, is het vanzelfsprekend aangewezen dat verband heel compact aan te geven (bijvoorbeeld: “(im)paciente - (on)geduldig”)).

3.4 Afkortingen De volgende afkortingen worden systematisch gebruikt: abrev. adj. adv. alg. Am. bvb. comp. cons. def. f. fam. fig. -frec. ger. iem. imp. impf. ind. inf. invar. i.v.m. jur. lett. lit. m. mil. mv. muz. pej. pf. pl. plcpf. pol.

abreviatura adjetivo adverbio general americano por ejemplo compuesto construcción defectivo femenino familiar figurado menos frecuente gerundio alguien imperativo imperfecto indicativo infinitivo invariable relativo a jurídico literal literario masculino militar plural música peyorativo perfecto plural pluscuamperfecto político

afkorting bijvoeglijk naamwoord bijwoord algemeen Amerikaans bijvoorbeeld samenstelling constructie defectief vrouwelijk familiair figuurlijk minder frequent gerundium iemand imperatief onvoltooid verleden tijd indicatief infinitief onveranderlijk in verband met juridisch letterlijk literair mannelijk militair meervoud muziek pejoratief voltooid meervoud voltooid verleden tijd politiek xxi

PV_2004.book Page xxii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

pop. pr. prep. pres. pron. Sp. sub. subj. +tr. -tr. volt.dlw.

xxii

popular pretérito preposición presente pronombre español subordinada subjuntivo transitivo intransitivo participio pasado

populair verleden voorzetsel tegenwoordige tijd voornaamwoord Spaans ondergeschikte zin subjunctief overgankelijk onovergankelijk voltooid deelwoord

PV_2004.book Page xxiii Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

4. Een woord opzoeken De woordenlijsten kunnen via verschillende toegangswegen geraadpleegd worden. Zo zijn er de alfabetische indexen en de thematische index.

4.1 Alfabetische indexen Over het algemeen worden enkel de basisvormen in de alfabetische indexen weerhouden: de infinitief van het werkwoord, de enkelvoudige vorm van het zelfstandig naamwoord, de mannelijke enkelvoudige vorm van het bijvoeglijk naamwoord en van het zelfstandig naamwoord indien de vrouwelijke vorm slechts kleine vormelijke verschillen vertoont. De index bevat echter geen functionele woordjes, afkortingen, opmerkingen, vervoegde werkwoordsvormen noch andere specifieke syntactische of morfologische constructies. Zowel voor de brontaal als voor de doeltaal is er een alfabetische index voorzien. De indexen zijn opgesteld volgens volgende principes: – Van zelfstandige naamwoorden is alleen de enkelvoudige vorm opgenomen. – Zowel van zelfstandige naamwoorden als van bijvoeglijke naamwoorden zijn in principe enkel de mannelijke vormen opgenomen; alleen wanneer er grote vormelijke verschillen optreden zullen beide vormen te vinden zijn in de index, bijvoorbeeld broer-zus, oom-tante, enerno-nuera, toro-vaca. – Bijwoorden eindigend op -mente (afgeleid van adjectieven) worden normalerwijze niet vermeld in de index, op enkele uitzonderingen na: aproximadamente, atentamente, igualmente, ... aangezien deze varianten reeds enige lexicale autonomie verworven hebben. – Van werkwoorden die zowel een pronominale als niet-pronominale variant kennen is enkel de niet-pronominale vorm opgenomen (wanneer het betekenisverschil miniem is). Zij verschijnen meestal met hun pronominale vorm onder één ingang in de woordenlijsten. Enkele uitzonderingen: antojarse, desentenderse, ... Deze werkwoorden kennen enkel de pronominale vormvariant. – De indexingang van werkwoorden die vaak voorkomen in uitdrukkingen (hacer, tener, ir, ser, estar, llevar, dar, ... in het Spaans; zijn, gaan, doen, maken, hebben, worden, ... in het Nederlands) zal enkel leiden naar hun hoofdbetekenis (de ingang waarin hun eigen betekenis centraal staat); uitdrukkingen waarin deze werkwoorden voorkomen kan je terugvinden via het trefwoord (≠ werkwoord).

xxiii

PV_2004.book Page xxiv Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

– De voorbeelden of voorbeeldzinnen die in de Spaanse woordenlijsten toegevoegd zijn om het gebruik van het trefwoord te illustreren worden automatisch geweerd uit de indexen. Enkel de vertalingen van deze voorbeelden die (in het Nederlands) uit één woord bestaan zijn opgenomen in de index. Bijvoorbeeld: esmalte para uñas (voorbeeld bij esmalte) / nagellak → de Spaanse index bevat esmalte en uña; de Nederlandse index bevat nagellak. Voor meer info: zie paragraaf 4.1.c.

4.2 De thematische index De thematische index geeft een overzicht van alle themaonderdelen van het boek. Ook via deze weg kan je dus een woord opzoeken en het in zijn thematische context plaatsen.

4.3 Samenstellingen, uitdrukkingen, zegswijzen en voorbeelden De woordenschatlijst bevat niet alleen enkelvoudige ingangen, maar ook langere, samengestelde ingangen bestaande uit meer dan één woord. De samenstellingen, uitdrukkingen en zegswijzen vormen ofwel zelf een hoofdingang of zijn ondergeschikt aan een trefwoord. Dit laatste geval wordt typografisch aangeduid door een insprong onder/na het trefwoord. Voorbeelden worden steeds vermeld bij het trefwoord dat zij illustreren. De voorbeeldzinnen worden automatisch uit de alfabetische indexen geweerd. Samenstellingen, uitdrukkingen en zegswijzen kan je in de indexen terugvinden via hun samenstellende delen (trefwoorden). De indexen bevatten dus enkel elementen van lexicale aard. Om de eenvoud te bewaren hebben we niet geraakt aan de typografische voorstelling van de samengestelde ingangen. De onderliggende codering, daarentegen, onderscheidt vijf categorieën: – de samenstellingen: combinaties zoals fin de semana, el disco compacto, ...; – de bijwoordelijke en bijvoeglijke uitdrukkingen (con los brazos abiertos, de improviso; blanco como la pared, loco de remate), de samengestelde voorzetsels (en vez de) en voegwoorden (a fin de que); – de werkwoordelijke uitdrukkingen, zoals correr la cortina, hacérsele a alguien la boca agua, llevar la voz cantante, mover cielo en tierra, ...; – de zegswijzen: geijkte uitspraken zoals citaten, spreekwoorden, gezegdes, discursieve formules, etc. (b.v. dijo la sartén al cazo: quítate allá, que me tiznas, ...); – de voorbeelden: de zinnen die aangehaald worden bij wijze van illustratie van een bepaald woord of woordcombinatie. xxiv

PV_2004.book Page xxv Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

Bibliografie AITCHINSON, J., 1987. Words in the minds, Oxford - New enork: Basil Blackwell. CERVERO, M.J. & F. PICHARDO CASTRO, 2000. Aprender en enseñar vocabulario. Madrid: Edelsa/Tandem. DE KOCK, J. et alii, 1991. Gramática española: enseñanza e investigación. Segunda parte: Textos., Tomo 1: 19 textos. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca. DE VRIES-RUTTEN, A., TUNNISSEN, M., 1988. Palabra por palabra. Zeist: N.I.B. DICCIONARIO ESENCIAL SANTILLANA DE LA LENGUA ESPAÑOLA, 1991. Madrid: Santillana. DICCIONARIO PLANETA DE LA LENGUA ESPAÑOLA USUAL, 1982. Madrid: Planeta. ENCINAR, A., 1991. Palabras, palabras. Vocabulario temático. Madrid: Edelsa. FERNÁNDEZ CINTO, J., 1991. Actos de habla de la lengua española. Madrid: Edelsa/Edi-6. GARCÍA HOZ, V., 1953. Vocabulario usual, común en fundamental. Madrid: C.S.I.C. GARCÍA-PELAYO EN GROSS, R., TESTAS, J., 1986. Diccionario moderno francés español. Parijs: Larousse. GELABERT, M.J., MARTINELL, E., HERRERA, M., MARTINELL, F., 1988. Niveles umbral, intermedio en avanzado (repertorio de funciones comunicativas del español). Madrid: SGEL. HEUPEL, C., 1975. Vocabulario español. Groningen: Wolters-Noordhoff. JUILLAND, A., CHANG-RODRIGUEZ, E., 1964. Frequency Dictionary of Spanish Words. Londen/Den Haag/Parijs: Mouton. KIELHÖFER, B., 1994. “Wörter lernen, behalten und erinnern”. In: Neusprachliche Mitteilingen, Cuaderno 4, 211-220. LEWIS, M., 1997. Implementing the lexical approach, Hove: Language Teaching Publications. LORENZO, E., 1976. Ejercicios de vocabulario. Santander/Madrid: Universidad Internacional Menéndez Pelayo. MAKIN, D., KATTAN-IBARRA, J., 1989. Se escribe así (Schrijfvaardigheid Spaans). Amsterdam: Intertaal. MÁRQUEZ VILLEGAS, L., 1975. Vocabulario del español hablado. Madrid: SGEL. MIGHETTO, D., ROSENGREN, P., 1983. Prensa española 1977. Göteborg. MOLINER, M., 1983. Diccionario de uso del español. Madrid: Gredos. MOUTON, C., SCHUTTE, D., KLEINJAN, F., DE WIT, M., EURLINGS, M., 1985. ¡Cómo no! (Spaanse zegswijzen en uitdrukkingen). Culemborg: Educaboek.

xxv

PV_2004.book Page xxvi Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

MOUTON, C., SCHUTTE, D., KLEINJAN, F., DE WIT, M., EURLINGS, M., 1990. ¡Cómo que no! (Spaanse zegswijzen en uitdrukkingen). Culemborg: Educaboek. NAVARRO, J. M., NAVARRO RAMIL, A.J. (Nederlandse bewerking: F. G. Egas Repáraz & H. de Vries) 1992. Thematische woordenschat Spaans. Amsterdam/Antwerpen: Intertaal. SCHMITT, R., 1990. “The role of consciousness in second language learning”. In: Applied Linguistics 11, 129-158. SCHROTEN, J., 1989. Spaans/Nederlands Woordenboek. Muiderberg: D. Coutinho. SLAGTER, P.J., 1979. Un nivel umbral. Straatsburg: Raad van Europa/Consejo de Europa. SLAGTER, P.J., 1994. Van Dale Handwoordenboeken Spaans/Nederlands & Nederlands/Spaans. Utrecht/Antwerpen: Van Dale Lexicografie. TERAN, M.-C., 1987. Vocabulaire espagnol. Parijs: Bordas. VAN DEN BERG, J.J.P.G., 1992. Para conversar. Basisidioom gespreksvaardigheid Spaans. Groningen: Wolters-Noordhoff. VUYK-BOSDRIESZ, J.B., 1989. Wolters’ Ster Woordenboek Spaans-Nederlands/NederlandsSpaans. Groningen: Wolters-Noordhoff. WOLTERS’ WOORDENBOEKEN, 1987. Wolters’ beeld-woordenboek (Spaans en Nederlands). Groningen: Wolters-Noordhoff.

PV_2004.book Page 1 Wednesday, September 29, 2004 8:21 AM

I NOCIONES ESPECÍFICAS


2


1 La identificación (personal): De (persoons)beschrijving 1.0

La identificación (personal) en general: De (persoons)beschrijving in het algemeen

identificar (c/qu) la identificación la identidad

identificeren de identificatie, persoonsbeschrijving de identiteit

el carné/carnet de identidad probar/demostrar su identidad

de identiteitskaart zich legitimeren

el dato

het gegeven

la referencia

de verwijzing, referentie

hacer referencia a X aquí hago referencia al capítulo 19 el punto de referencia con referencia a X

verwijzen naar X hier verwijs ik naar hoofdstuk 19 het referentiepunt met betrekking tot X, in verband met X

referir (a X) / referirse a X (ie, i)

verwijzen (naar X) / zinspelen op X, betrekking hebben op X

la persona

de persoon

el individuo [pey.]

het individu

el sujeto

het individu [pey.] het onderwerp [gram.]

describir la descripción

beschrijven de beschrijving

la tarjeta

het visitekaartje de kaart

tener/tomar por X

houden voor X

1.1

El nombre: De naam

el nombre

de voornaam de naam

el nombre de pila/bautismo

de voornaam [de doopnaam]

el apellido

de familienaam

llamar X

noemen (op)roepen kloppen [llamar] [op de deur]

me llaman X

llamarse X me llamo X

ze noemen me X

heten, genoemd worden ik heet X

1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

3


señor (X) / señora (X)

meneer (X) / mevrouw (X) de dame [la señora] juffrouw een rijkeluiszoontje

señorita un señorito [pey.] el niño/la niña de papá, el hijo/la hija de papá, el niño/la niña bien, el niño/la niña pera

het rijkeluiskind

don X / doña X

meneer X / mevrouw X [beleefdheidsvorm, geplaatst voor de voornaam]

don José don José Camilo Cela

don José de heer José Camilo Cela

firmar la firma

(onder)tekenen de handtekening de firma

la letra

het handschrift de letter de tekst van een liedje

la (letra) mayúscula/minúscula

el seudónimo

1.2

het pseudoniem

La dirección: Het adres

la dirección

het adres de richting het bestuur

las señas

het adres

¡pon tus señas en el sobre!

la seña(l) en señal de X

schrijf je adres op de envelop!

het teken (de wenk) ten teken van X

señalar X

wijzen op X

vivir

leven wonen

¡viva(n) ... ! (subj.)

4

de hoofdletter / kleine letter

leve ...!

la calle

de straat

la plaza

het plein, de marktplaats

la avenida

de laan

el número

het nummer, getal, cijfer het aantal

el piso

de verdieping de flat

1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


la planta

de verdieping de plant de voetzool

vecino/-a (adj.) el vecino / la vecina (n.) el vecino / la vecina [jur.] el vecindario, la vecindad

naburig de buurman / buurvrouw, buur de inwoner / inwoonster de buurtbewoners, buren de buurt naderbij komen, op handen zijn, naderen

avecinar / avecinarse se avecinan tiempos mejores

la puerta

er komen betere tijden aan

de deur, poort

llaman a la puerta

er wordt geklopt

la izquierda

de linkerhand de linkerkant

a la izquierda (de X)

links (van X)

la derecha

de rechterhand de rechterkant

a la derecha (de X) primero derecha

rechts (van X) eerste verdieping rechts

el barrio

de wijk

el pueblo

het dorp het volk

la aldea

het gehucht

el país

het land

la ciudad

de stad

el campo

het platteland het veld

la provincia

de provincie

llevar + (tiempo) + ger.

reeds (tijd) aan het (inf.) zijn

lleva muchos años (viviendo) en España

hij woont al vele jaren in Spanje

el domicilio domiciliado en X

het domicilie, de woonplaats gedomicilieerd in X

la localidad

de plaats (dorp, stad) de (zit)plaats [in theater]

la reserva de localidades

de plaatsreservering

localizar (z/c) la localización

lokaliseren, opsporen de lokalisering, aanduiding

la manzana

het huizenblok de appel


5


1.3

El número de teléfono: Het telefoonnummer [véanse también I.11.2 y III.5.18]

el teléfono

de telefoon

el número de teléfono

het telefoonnummer

telefonear [Am.] llamar (por teléfono) a X

telefoneren X opbellen

el móvil

de gsm

el prefijo

het zonenummer

1.4

La fecha y el lugar de nacimiento: De geboortedatum en -plaats

nacer (c/zc)

geboren worden

¿cuándo y dónde nació Vd.? nací el uno/primer día de abril de 1986 nació el dos de mayo del 68

el nacimiento

de geboorte

de nacimiento la partida de nacimiento la fecha de nacimiento el lugar de nacimiento

van geboorte de geboorteakte de geboortedatum de geboorteplaats

el cumpleaños cumplir / cumplirse

de verjaardag volbrengen / aflopen

voy a cumplir 50 años mañana se cumple el contrato

ik word vijftig jaar morgen loopt het contract af

el santo

de naamdag, feestdag de heilige

la cuna

de wieg de geboorteplaats [fig.]

el día X de Y [X = número, Y = mes]

de Xe Y

el día treinta de noviembre

de 30ste november

el mes

de maand

el año

het jaar

el origen

de oorsprong, afkomst

de origen la ciudad de origen

1.5

van afkomst, van herkomst de geboortestad

La edad: De leeftijd

la edad a la edad de treinta años a los treinta años

6

wanneer en waar bent u geboren? ik ben geboren op 1 april 1986 hij werd geboren op 2 mei '68

de leeftijd op dertigjarige leeftijd op dertigjarige leeftijd



¿qué edad tiene Vd.? ¿qué edad le echas?

hoe oud bent u? hoe oud schat je hem/haar?

tener X años/meses (de edad) tengo X años de edad ¿cuántos años tiene Vd.?

X jaar/maanden oud zijn ik ben X jaar oud hoe oud bent u?

un X de Y años

een Y-jarige X

un hombre de 50 años

een vijftigjarige man

viejo/-a (adj.) el viejo / la vieja (n.)

oud de oude man / oude vrouw

ir para viejo

oud worden

la vejez envejecer (c/zc)

de oude dag, de ouderdom verouderen, ouder worden

joven (adj.) el joven / la joven (n.) los jóvenes la juventud juvenil el jovencito / la jovencita

jong de jonge man / het jonge meisje de jongelui, de jongeren [de jeugd] de jeugd jeugd-, jeugdig de jongeling

adulto-/a (adj.) el adulto / la adulta (n.)

volwassen de volwassene

maduro/-a

volwassen rijp

mozo/-a (adj.)

jong

los años mozos en mis tiempos mozos

de jonge jaren in mijn jonge jaren

el mozo / la moza (n.)

de jonge man / het meisje, de niet getrouwde, jonge vrouw de kelner, de bediende / de dienstbode [Am.]

la posteridad

het nageslacht

la niñez, la infancia

de kinderjaren

anciano/-a (adj.) el anciano / la anciana (n.)

bejaard de bejaarde

la residencia de ancianos

het bejaardentehuis

mayor (adj.)

ouder meerderjarig groter

(el/la) mayor (de edad) una señora mayor (de edad)

el mayor / la mayor (n.)

los mayores

(de) meerderjarig(e) een bejaarde dame

de grootste de oudste de overste de majoor de volwassenen de voorouders 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

7


menor (adj.)

kleiner jonger

(el/la) menor (de edad)

(de) minderjarig(e)

el menor / la menor (n.)

de kleinste de jongste

llevarle X años a alguien

X jaar ouder zijn dan

mi hermano mayor me lleva tres años

el adolescente / la adolescente la adolescencia

de jongere, tiener de puberteit, tienerjaren

la pubertad

de puberteit

el chupete

het fopspeen

1.6

El sexo: Het geslacht

el sexo

het geslacht [niet taalkundig] seks

el hombre / la mujer

de man / vrouw de mens [el hombre]

el bebé

de baby

chico/-a (adj.) el chico / la chica (n.)

klein de jongen / het meisje [algemeen]

el muchacho / la muchacha

de jongen / het meisje [puberleeftijd]

niño/-a (adj.) el niño / la niña (n.)

klein, onvolwassen het jongetje / het meisje [kind, onvolwassen]

es todavía un niño de niño

het is nog (maar) een kind als kind

los niños

de kinderen

el nene / la nena [fam.]

het jongetje / meisje het kind, de kleine

el caballero

de heer de ridder de ruiter

es todo un caballero "caballeros / señoras"

het is een echte heer "heren / dames" [WC]

el varón / la hembra

de man / vrouw het wijfjesdier [om geslacht of leeftijd te preciseren] [la hembra]

los hijos varones

de zonen

masculino/-a / femenino/-a

8

mijn oudste broer is drie jaar ouder dan ik

mannelijk / vrouwelijk



1.7

El estado civil: De burgerlijke staat

el estado civil

de burgerlijke staat

casado/-a

getrouwd, gehuwd

estar casado/-a (con X) ya lleva muchos años de casado

casar / casarse (con X)

gehuwd zijn (met X) hij is al vele jaren getrouwd

trouwen, in de echt verbinden / in het huwelijk treden (met X)

casarse por lo civil casarse por la iglesia casarse en segundas nupcias [jur.] volver a casarse los recién casados

el soltero / la soltera

voor de wet huwen voor de kerk huwen voor de tweede keer huwen hertrouwen de pasgehuwden

de vrijgezel / vrijgezellin

estar soltero/-a

ongehuwd zijn

el solterón (empedernido) / la solterona (empedernida)

de verstokte vrijgezel / verstokte vrijgezellin

el viudo / la viuda

de weduwnaar / weduwe

quedarse viudo

weduwnaar worden

el marido / la mujer

de man / vrouw (echtgenoot / echtgenote)

el esposo / la esposa

de echtgenoot / echtgenote

el matrimonio

het huwelijk (niet het feest of de ceremonie) het echtpaar

¿qué opina del matrimonio? el matrimonio López contraer matrimonio (con X) el matrimonio civil el matrimonio eclesiástico/por la iglesia

la boda

de bruiloft (het feest en de ceremonie)

¿cuándo se celebra la boda?

el divorcio pedir el divorcio

hoe staat u tegenover het huwelijk? het echtpaar López huwen (met X) het burgerlijk huwelijk het kerkelijk huwelijk

voor wanneer is de bruiloft?

de echtscheiding de echtscheiding (aan)vragen

divorciarse estar divorciado/-a

scheiden gescheiden zijn

el novio / la novia

de vriend / vriendin de verloofde de bruidegom / bruid

el viaje de novios

de huwelijksreis

la pareja la pareja

de partner [zowel man als vrouw] het paar, koppel

el anillo

de ring

el anillo nupcial

de trouwring


9


vivir juntos

samenwonen

Pilar vive con su novio Pilar y su novio viven juntos

la relación

de relatie

cohabitar

samenwonen

ligar (g/gu)

versieren, scharrelen vastbinden, verbinden het avontuurtje, tijdelijk gezelschap

el ligue, el plan tener plan con alguien

¿tienes plan para esta noche?

el galán

een vriendje/vriendinnetje hebben om mee uit te gaan een avontuurtje hebben heb je al een afspraakje voor vanavond?

de vrijer [schertsend bedoeld]

te espera tu galán

je vrijer wacht op je

la dote

de bruidsschat

el prometido / la prometida

de verloofde, aanstaande

la luna de miel

de wittebroodsweken

el/la cónyuge [adm.]

de echtgenoot / echtgenote

1.8

La nacionalidad, los países, las regiones: De nationaliteit, de landen, de streken

la nacionalidad internacional

de nationaliteit internationaal

la región regional

de streek, het gewest van de streek, streek-, gewestelijk

ser X

X zijn [X = nationaliteit]

soy belga

ik ben Belg

extranjero/-a (adj.) el extranjero / la extranjera (n.) el extranjero

buitenlands de buitenlander / buitenlandse het buitenland

forastero/-a (adj.) el forastero / la forastera (n.)

vreemd, van een andere plaats de vreemdeling / vreemdelinge

la patria

het vaderland

el país

het land

el país natal

indígena (adj.) el/la indígena (n.)

10

Pilar woont samen met haar vriend Pilar en haar vriend wonen samen

het geboorteland

inheems de inboorling / inboorlinge, inheemse



la raza racista (adj.) el/la racista (n.)

het ras, geslacht racistisch de racist

el pueblo

la (im)popularidad

het volk het dorp de bevolking populair / onpopulair volks [popular] de (im)populariteit

el territorio territorial

het territorium, grondgebied van het grondgebied

el continente

het continent

la bandera

de vlag

el Oriente

het Oosten

la población popular / impopular

en Oriente de Oriente el Oriente Medio el Oriente Próximo el Extremo Oriente

in het Oosten uit het Oosten het Midden-Oosten het Nabije Oosten het Verre Oosten

el Occidente

het Westen

en Occidente de Occidente

in het Westen uit het Westen

el imperio imperial imperioso/-a imperar imperante

het (keizer)rijk, de heerschappij keizerlijk heerszuchtig, dwingend (over)heersen, gangbaar zijn heersend, gangbaar

el pasaporte

het paspoort

natural de X

afkomstig van X

español/-a (adj.) el español / la española (n.) el español

Spaans de Spanjaard / Spaanse het Spaans

el español peninsular

het Spaans van het Spaanse schiereiland

España hispánico/-a

Spanje traditioneel Spaans, de Spaanssprekende wereld betreffend de Spaanssprekende wereld, de Spaanse cultuur Spaans(talig)

la hispanidad hispano/-a (adj.) la población de habla hispana

el hispano / la hispana (n.) hispanohablante (adj.) el/la hispanohablante (n.) el/la hispanista hispanoamericano/-a (adj.)

het Spaanstalig deel van de bevolking

de Spaanstalige in de V.S. Spaanssprekend de Spaanssprekende de hispanist / hispaniste Spaans-Amerikaans


11


el hispanoamericano / la hispanoamericana (n.) Hispanoamérica

de Spaans-Amerikaan / Spaans-Amerikaanse Spaans-Amerika

ibérico/-a

Iberisch

la Península Ibérica

het Iberisch schiereiland

(los) Estados Unidos (EEUU / EE.UU.) estadounidense (adj.) el/la estadounidense (n.)

de Verenigde Staten (de V.S.) Amerikaans de Amerikaan / Amerikaanse

América americano/-a (adj.) el americano / la americana (n.)

Amerika (Latijns-)Amerikaans de (Latijns-)Amerikaan / (Latijns-)Amerikaanse Amerikaans de Amerikaan / Amerikaanse

norteamericano/-a (adj.) el norteamericano / la norteamericana (n.) suramericano/-a (adj.) el suramericano / la suramericana (n.) latinoamericano/-a (adj.) el latinoamericano / la latinoamericana (n.) Latinoamérica, América Latina centroamericano/-a (adj.) el centroamericano / la centroamericana (n.)

12

Zuid-Amerikaans de Zuid-Amerikaan / Zuid-Amerikaanse Latijns-Amerikaans de Latijns-Amerikaan / Latijns-Amerikaanse Latijns-Amerika Midden-Amerikaans de Midden-Amerikaan / Midden-Amerikaanse

europeo/-a (adj.) el europeo / la europea (n.) Europa

Europees de Europeaan / Europese Europa

alemán / alemana (adj.) el alemán / la alemana (n.) Alemania

Duits de Duitser / Duitse Duitsland

francés / francesa (adj.) el francés / la francesa (n.) Francia

Frans de Fransman / Franse Frankrijk

griego/-a (adj.) el griego / la griega (n.) Grecia

Grieks de Griek / Griekse Griekenland

inglés / inglesa (adj.) el inglés / la inglesa (n.) Inglaterra

Engels de Engelsman / Engelse Engeland

italiano/-a (adj.) el italiano / la italiana (n.) Italia

Italiaans de Italiaan / Italiaanse Italië

belga (adj.) el/la belga (n.) Bélgica

Belgisch de Belg / Belgische België 1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


flamenco/-a (adj.) el flamenco / la flamenca (n.) Flandes

Vlaams de Vlaming / Vlaamse Vlaanderen

valón / valona (adj.) el valón / la valona (n.) Valonia

Waals de Waal / Waalse Wallonië

holandés / holandesa (adj.) el holandés / la holandesa (n.) Holanda

Nederlands de Nederlander / Nederlandse Holland, Nederland

gitano/-a (adj.) el gitano / la gitana (n.)

zigeunerde zigeuner / zigeunerin

negro/-a (adj.) el negro / la negra (n.)

zwart de neger, zwarte / negerin

árabe (adj.) el/la árabe (n.)

Arabisch de Arabier / Arabische

moro/-a (adj.) el moro / la mora (n.)

moors de moor / moorse

residir (en X)

wonen, verblijven [fig.] zitten in X woonachtig, verblijvend (te X) het verblijf, verblijven het home, de residentie

residente (en X) la residencia nativo/-a (adj.) el nativo / la nativa (n.)

inheems de inboorling / inboorlinge de native speaker

autóctono/-a (adj.) el autóctono / la autóctona (n.)

autochtoon de autochtoon / autochtone de inboorling / inboorlinge

emigrante (adj.) el/la emigrante (n.) la emigración emigrar

emigrerend de emigrant / emigrante de emigratie emigreren

inmigrante (adj.) el/la inmigrante (n.) la inmigración inmigrar

immigrerend de immigrant / immigrante de immigratie immigreren

exiliar / exiliarse [por motivos políticos] desterrar / desterrarse [cuestión penal/judicial] (ie) el exilio, el destierro

verbannen / in ballingschap gaan

de ballingschap, verbanning

colonizar (z/c)

koloniseren

verbannen / in ballingschap gaan


13


14

anglosajón/-a

Angelsaks(isch)

celta

Kelt(isch)

británico/-a (adj.) el británico / la británica (n.) Gran Bretaña / el Reino Unido

Brits de Brit / Britse Groot-Brittannië / het Verenigd Koninkrijk

los Países Bajos

Nederland, de Lage Landen

Suecia sueco/-a (adj.) el sueco / la sueca (n.)

Zweden Zweeds de Zweed / Zweedse

Noruega noruego/-a (adj.) el noruego / la noruega (n.)

Noorwegen Noors de Noor / Noorse

Dinamarca danés/-a (adj.) el danés / la danesa (n.)

Denemarken Deens de Deen / Deense

Rusia ruso/-a (adj.) el ruso / la rusa (n.)

Rusland Russisch de Rus / Russische

Suiza suizo/-a (adj.) el suizo / la suiza (n.)

Zwitserland Zwitsers de Zwitser / Zwitserse

Portugal portugués/-a (adj.) el portugués / la portuguesa (n.)

Portugal Portugees de Portugees / Portugese

Austria austriaco/-a, austríaco/-a (adj.) el austriaco, el austríaco / la austriaca, la austríaca (n.)

Oostenrijk Oostenrijks de Oostenrijker / Oostenrijkse

Luxemburgo luxemburgués/-a (adj.) el luxemburgués / la luxemburguesa (n.)

Luxemburg Luxemburgs de Luxemburger / Luxemburgse

Turquía turco/-a (adj.) el turco / la turca (n.)

Turkije Turks de Turk / Turkse

(la) Argentina argentino/-a (adj.) el argentino / la argentina (n.)

Argentinië Argentijns de Argentijn / Argentijnse

Bolivia boliviano/-a (adj.) el boliviano / la boliviana (n.)

Bolivië Boliviaans de Boliviaan / Boliviaanse



Colombia colombiano/-a (adj.) el colombiano / la colombiana (n.)

Colombia Colombiaans de Colombiaan / Colombiaanse

Costa Rica costarricense (adj.) el/la costarricense (n.)

Costa Rica Costaricaans de Costaricaan / Costaricaanse

Cuba cubano/-a (adj.) el cubano / la cubana (n.)

Cuba Cubaans de Cubaan / Cubaanse

Chile chileno/-a (adj.) el chileno / la chilena (n.)

Chili Chileens de Chileen / Chileense

(el) Ecuador ecuatoriano/-a (adj.) el ecuatoriano / la ecuatoriana (n.)

Ecuador Ecuadoraans de Ecuadoraan / Ecuadoraanse

Guatemala guatemalteco/-a (adj.) el guatemalteco / la guatemalteca (n.)

Guatemala Guatemalteeks de Guatemalteek / Guatemalteekse

Honduras hondureño/-a (adj.) el hondureño / la hondureña (n.)

Honduras Hondurees de Hondurees / Hondurese

México, Méjico mejicano/-a (adj.) el mejicano / la mejicana (n.)

Mexico Mexicaans de Mexicaan / Mexicaanse

Nicaragua nicaragüense (adj.) el/la nicaragüense (n.)

Nicaragua Nicaraguaans de Nicaraguaan / Nicaraguaanse

Panamá panameño/-a (adj.) el panameño / la panameña (n.)

Panama Panamees de Panamees / Panamese

(el) Paraguay paraguayo/-a (adj.) el paraguayo / la paraguaya (n.)

Paraguay Paraguayaans de Paraguayaan / Paraguyaanse

(el) Uruguay uruguayo/-a (adj.) el uruguayo / la uruguaya (n.)

Uruguay Uruguayaans de Uruguayaan / Uruguayaanse

(el) Perú peruano/-a (adj.) el peruano / la peruana (n.)

Peru Peruviaans de Peruviaan / Peruviaanse

la República Dominicana dominicano/-a (adj.) el dominicano / la dominicana (n.)

de Dominicaanse Republiek van de Dominicaanse Republiek de inwoner/inwoonster van de Dominicaanse Republiek


15


El Salvador salvadoreño/-a (adj.) el salvadoreño / la salvadoreña (n.)

El Salvador Salvadoraans de Salvadoraan / Salvadoraanse

Venezuela venezolano/-a (adj.) el venezolano / la venezolana (n.)

Venezuela Venezolaans de Venezolaan / Venezolaanse

(el) Brasil brasileño/-a (adj.) el brasileño / la brasileña (n.)

Brazilië Braziliaans de Braziliaan / Braziliaanse

Puerto Rico puertorriqueño/-a (adj.) el puertorriqueño / la puertorriqueña (n.)

Porto Rico Portoricaans de Portoricaan / Portoricaanse

las Islas Filipinas, las Filipinas filipino/-a (adj.) el filipino / la filipina (n.)

de Filippijnen Filippijns de Filippijn / Filippijnse

chicano/-a (adj.)

chicano (Noord-Amerikaans van Mexicaanse afkomst) de Noord-Amerikaan/Noord-Amerikaanse van Mexicaanse afkomst

el chicano / la chicana (n.)

16

indio/-a (adj.) el indio / la india (n.)

Indisch, Indiaans de Indiër / Indische de Indiaan / Indiaanse

mestizo/-a (adj.) el mestizo / la mestiza (n.)

halfbloed, mesties de halfbloed, mesties (vnl. kind van een blanke en een indiaanse ouder)

mulato/-a (adj.) el mulato / la mulata (n.)

mulat de mulat (kind van een blanke en een zwarte ouder)

azteca (adj.) el/la azteca (n.)

azteeks de azteek / azteekse

el/la inca incaico/-a

de inca van de inca's

maya (adj.) el/la maya (n.)

van de maya's de maya

quechua (adj.) el/la quechua (n.) el quechua (n.)

van de quechua's de quechua het quechua (de taal)

criollo/-a (adj.) el criollo / la criolla (n.)

creools de creool / creoolse (kind van Europese ouders, maar geboren buiten Europa) (Spaans-Amerikaan(se) van Spaanse of Spaans-Amerikaanse ouders) 1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


cholo/-a [fam.] (adj.)

Indiaans mesties de Indiaan / Indiaanse de mesties

el cholo / la chola (n.) yanqui (adj.) el/la yanqui (n.)

yankee, van de yankees, blank de yankee, blanke

gringo/-a [Am.] (adj.) el gringo / la gringa [Am.] (n.)

yankee, van de yankees, blank de yankee, blanke

África africano/-a (adj.) el africano / la africana (n.)

Afrika Afrikaans de Afrikaan / Afrikaanse

Argelia / Argel argelino/-a (adj.) el argelino / la argelina (n.)

Algerije / Algiers Algerijns de Algerijn / Algerijnse

Marruecos marroquí (adj.) el/la marroquí (n.)

Marokko Marokkaans de Marokkaan / Marokkaanse

Egipto egipcio/-a (adj.) el egipcio / la egipcia (n.)

Egypte Egyptisch de Egyptenaar / Egyptische

Túnez tunecino/-a (adj.) el tunecino / la tunecina (n.)

Tunesië, Tunis Tunesisch de Tunesiër / Tunesische

Israel israelí (adj.) el/la israelí (n.)

Israël Israëlisch de Israëliër, Israëli / Israëlische

judío/-a (adj.) el judío / la judía (n.)

joods de jood / joodse

Asia asiático/-a (adj.) el asiático / la asiática (n.)

Azië Aziatisch de Aziaat / Aziatische

(la) India indio/-a (adj.) el indio / la india (n.)

India Indisch de Indiër / Indische

(la) China chino/-a (adj.) el chino / la china (n.)

China Chinees de Chinees / Chinese

Japón japonés/-a (adj.) el japonés / la japonesa (n.)

Japan Japans de Japanner / Japanse

Canadá canadiense (adj.) el/la canadiense (n.)

Canada Canadees de Canadees / Canadese 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

17


18

la comarca

de streek, het gewest

la comunidad autónoma la autonomía

de autonome regio de autonome regio de autonomie

Andalucía andaluz/-a (adj.) el andaluz / la andaluza (n.)

Andalusië Andalusisch de Andalusiër / Andalusische

Aragón aragonés/-a (adj.) el aragonés / la aragonesa (n.)

Aragon Aragonees de Aragonees / Aragonese

Asturias asturiano/-a (adj.) el asturiano / la asturiana (n.)

Asturië Asturisch de Asturiër / Asturische

Cantabria cántabro, cantábrico / cántabra, cantábrica (adj.) el cántabro / la cántabra (n.)

Cantabrië Cantabrisch

Castilla castellano/-a (adj.) el castellano / la castellana (n.)

Castilië Castiliaans de Castiliaan / Castiliaanse

Cataluña catalán/-a (adj.) el catalán / la catalana (n.)

Catalonië Catalaans de Catalaan / Catalaanse

Extremadura extremeño/-a (adj.) el extremeño / la extremeña (n.)

Extremadura van Extremadura de inwoner/inwoonster van Extremadura

Galicia gallego/-a (adj.) el gallego / la gallega (n.)

Galicië Galicisch de Galiciër / Galicische

las Islas Baleares, las Baleares balear (adj.) el/la balear (n.)

de Balearen van de Balearen de inwoner/inwoonster van de Balearen

las Islas Canarias, las Canarias canario/-a (adj.) el canario / la canaria (n.)

de Canarische Eilanden Canarisch de inwoner/inwoonster van de Canarische Eilanden

León leonés/-a (adj.) el leonés / la leonesa (n.)

Leon uit Leon de inwoner/inwoonster van Leon

Levante levantino/-a (adj.) el levantino / la levantina (n.)

Levant van de Levant de inwoner/inwoonster van de Levant

de Cantabriër / Cantabrische



La Mancha manchego/-a (adj.) el manchego / la manchega (n.)

La Mancha van La Mancha de inwoner/inwoonster van La Mancha

La Rioja riojano/-a (adj.) el riojano / la riojana (n.)

La Rioja van La Rioja de inwoner/inwoonster van La Rioja

Murcia murciano/-a (adj.) el murciano / la murciana (n.)

Murcia van Murcia de inwoner/inwoonster van Murcia

Navarra navarro/-a (adj.) el navarro / la navarra (n.)

Navarra van Navarra de inwoner van Navarra, Navarrees / inwoonster van Navarra, Navarrese

el País Vasco vasco/-a (adj.) el vasco / la vasca (n.)

Baskenland Baskisch de Bask / Baskische

Euskadi

Baskenland

Valencia valenciano/-a (adj.) el valenciano / la valenciana (n.)

Valencia Valenciaans de Valenciaan / Valenciaanse

Madrid madrileño/-a (adj.) el madrileño / la madrileña (n.)

Madrid Madrileens de Madrileen / Madrileense

barcelonés/-a (adj.) el barcelonés / la barcelonesa (n.)

Barcelonees, van Barcelona de Barcelonees / Barcelonese

sevillano/-a (adj.) el sevillano / la sevillana (n.)

van Sevilla, Sevilliaans de Sevilliaan / Sevilliaanse

1.9

El origen: De oorsprong

el origen

de oorsprong

es de origen español

hij is van Spaanse afkomst

ser de X [X = región, país] ¿de dónde es usted? soy de X

komen uit X, afkomstig zijn van/uit X waar komt u vandaan? ik ben van X

ser natural de X

afkomstig zijn uit X

el refugiado / la refugiada

de vluchteling / vluchtelinge

ser originario de X

afkomstig zijn uit X

el asilo

het asiel [van personen]

el derecho de asilo

het asielrecht


19


1.10 La profesión, el empleo, el trabajo: Het beroep, de baan, het werk el trabajo

het werk

costar trabajo el trabajo físico/manual el trabajo intelectual

moeite kosten de lichamelijke arbeid / handenarbeid de geestelijke arbeid

el trabajillo, el trabajito trabajar (de X)

het baantje werken (als X)

trabajar como un negro matarse trabajando [matarse + ger. = zich dood-inf.] ponerse a trabajar

aan het werk gaan

trabajador/-a (adj.) el trabajador / la trabajadora (n.)

vlijtig de arbeider / arbeidster

la profesión profesional

het beroep beroeps-, professioneel

la formación profesional

de beroepsvorming

hacer (hago, haga, haz, haré, hice, hecho) ¿qué haces por aquí? voy a hacerlo ¡qué le vamos a hacer!

maken doen wat voer je hier uit? ik doe het meteen wat valt er aan te doen!

el puesto el puestecito

de baan, functie het baantje

la tarea

de taak het huiswerk

la función

het werk, beroep, de functie de (theater)voorstelling

en el ejercicio de su función

in/tijdens de uitoefening van zijn ambt

el funcionario / la funcionaria

de (staats)ambtenaar / (staats)ambtenares

el oficio

het beroep, ambt

aprender un oficio

een beroep leren

el cargo

het ambt, de functie de verantwoordelijkheid

el cargo honorífico tomar posesión de un cargo hacerse cargo de X se hace cargo del dinero no se hace cargo de las circunstancias

20

werken als een paard zich doodwerken

het ereambt in dienst treden de verantwoordelijkheid opnemen voor X een besef hebben van hij neemt de verantwoordelijkheid voor het geld op zich hij heeft geen juist besef van de omstandigheden

la posición

de positie

responsable (de X)

aansprakelijk/verantwoordelijk (voor X)



ejercer (de X)

(het beroep van X) uitoefenen/beoefenen

ejercer una función ejerce de médico es médico, pero no ejerce

een ambt bekleden/uitoefenen hij oefent het beroep uit van dokter hij is dokter, maar oefent het beroep niet uit

el ejercicio

de (uit)oefening de lichaamsbeweging het boekjaar

esforzarse (por/en/para + inf.) (ue, z/c)

zich inspannen (om te), zijn best doen (om te)

se esfuerza por sus hijos se esfuerza para obtener el puesto se esfuerza en olvidar la tragedia

el esfuerzo

hij zet zich in voor zijn kinderen hij doet een inspanning om de job te krijgen hij probeert de tragedie te vergeten

de inspanning

sin esfuerzo

zonder moeite

la labor

het werk de moeite, inspanning

las labores domésticas

het huishouden, huishoudelijk werk

desempeñar

uitoefenen, bekleden [van functie] spelen [van rol]

ocupar

bekleden, vervullen bezetten de bezigheid, het beroep de bezetting

la ocupación ser X

X zijn

soy médico

ik ben dokter

dedicarse a X (c/qu)

zich wijden aan X, X beoefenen

¿a qué te dedicas?

wat doe je van beroep?

practicar (c/qu) la práctica las prácticas

uitoefenen, beoefenen oefenen de praktijk het practicum, de stage

el contrato (fijo) contratar a X el/la contratista

het (vast) contract X aanwerven, X in dienst nemen de aannemer

el empleado / la empleada el empleo

de bediende, de beambte de betrekking het gebruik het baantje het hebben van meer dan één baan, de cumul

el empleíllo el pluriempleo nombrar nombrar embajador a X

(be)noemen X tot ambassadeur benoemen

el nombramiento

de benoeming

despedir a X (i)

X ontslaan 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

21


el despido

het ontslag

el paro, el desempleo

de werkloosheid

estar en (el) paro

werkloos zijn

el parado / la parada el desempleado / la desempleada

de werkloze de werkloze

perezoso/-a

lui

activo/-a la actividad

actief, werkzaam de bezigheid, activiteit

el obrero / la obrera

de arbeider / arbeidster

el campesino / la campesina

de boer / boerin de landbouwer

el agricultor / la agricultora

de landbouwer

el pescador / la pescadora

de visser

el pescador de caña

de hengelaar, visser

el peluquero / la peluquera

de kapper / kapster

el panadero / la panadera

de bakker

el pastelero / la pastelera

de banketbakker

el carnicero / la carnicera

de slager

el vendedor / la vendedora

de verkoper / verkoopster

el vendedor ambulante / la vendedora ambulante

22

de straatventer, marktkramer / marktvrouw

el doctor / la doctora

de dokter de doctor

médico/-a (adj.) el médico / la médica (n.)

medisch de dokter / dokteres

el/la dentista

de tandarts

el abogado / la abogada

de advocaat / advocate

el cartero / la cartera

de postbode

el bombero / la bombera

de brandweerman

el/la policía

de politieagent / politieagente

el fotógrafo / la fotógrafa

de fotograaf / fotografe

el/la periodista

de journalist / journaliste

el/la cantante

de zanger / zangeres

el músico / la música

de musicus / musicienne

el poeta / la poeta, la poetisa

de dichter / dichteres



el escritor / la escritora

de schrijver / schrijfster

el/la artista

de artiest / artieste

el maestro / la maestra

de onderwijzer / onderwijzeres

el profesor / la profesora

de docent, leraar, leerkracht, onderwijzer / docente, lerares, onderwijzeres

el ingeniero / la ingeniera

de ingenieur

mecánico/-a (adj.) el mecánico / la mecánica (n.) mecanizar (z/c)

mechanisch, machinaal automatisch de mecanicien, technicus, werktuigkundige mechaniseren

el carpintero / la carpintera

de timmerman

el portero / la portera

de portier, conciërge / portierster de doelman

el/la guía (n.) la guía (n.)

de gids de gids, het stadsplan [boek]

el secretario / la secretaria (n.) la secretaría (n.)

de secretaris / secretaresse het secretariaat

el camarero / la camarera

de kelner, steward / serveerster, het kamermeisje

el cocinero / la cocinera

de kok / kokkin

el/la chófer

de chauffeur, bestuurder / bestuurster

el político / la política

de politicus / politica

asumir

op zich nemen

asumir un cargo asumir su responsabilidad

een functie aanvaarden zijn verantwoordelijkheid opnemen

incumbir a X

de taak/verantwoordelijkheid zijn van X

no le incumbe a él

dat is zijn taak niet

aspirar (a X) la aspiración

streven (naar X) het streven, verlangen de inademing

el quehacer

de bezigheid

la mano de obra

de werkkrachten

colaborar/cooperar (en X) la colaboración, la cooperación el colaborador / la colaboradora cooperativo/-a (adj.)

samenwerken (in X) de samenwerking de medewerker / medewerkster coöperatief

con espíritu cooperativo

la cooperativa (n.) la cooperativa agrícola

coöperatief ingesteld

de coöperatie, vereniging de landbouw(ers)coöperatie


23


poner/dejar en la calle a una persona

iemand op straat zetten

echar a la calle a una persona

iemand op straat zetten iemand ontslaan

vago/-a (adj.)

lui, nietsdoend vaag de leegloper

el vago / la vaga (n.) flojo/-a [Am.]

lui, traag slap, zwak

independiente

zelfstandig, freelance, onafhankelijk

el amo/dueño de casa / el ama/la dueña de casa (f. [el ama])

de huisman / huisvrouw

jubilarse

met pensioen gaan

el aprendiz / la aprendiza el aprendizaje

de leerling, leerjongen / leerlinge de leertijd

el/la auxiliar

de helper / helpster

el/la ayudante

de assistent / assistente

el sirviente / la sirvienta

de knecht / dienstbode

el/la asistente la asistenta

de assistent, helper / assistente, helpster de schoonmaakster, werkster

el/la asistenta social

de maatschappelijk werker/werkster

el criado / la criada

de knecht, dienstbode, bediende

el labrador / la labradora

de boer / boerin

el/la vigilante

de bewaker / bewaakster

el/la albañil

de metselaar

el arquitecto / la arquitecta

de architect

el arquitecto decorador

el plomero / la plomera

de loodgieter

el fontanero / la fontanera

de loodgieter

el/la electricista

de elektricien

el ebanista

de meubelmaker, schrijnwerker

el mecánico de taller

de garagehouder

el zapatero / la zapatera

de schoenmaker

el artesano / la artesana la artesanía artesanal

de handwerker / handwerkster het handwerk, ambachtswerk ambachtelijk

de fabricación artesanal

24

de binnenhuisarchitect

ambachtelijk gemaakt



el minero

de mijnwerker

el peón

de dagloner, ongeschoolde arbeider de handlanger de pion

el técnico / la técnica

de technicus

el/la comerciante

de handelaar, middenstander / handelaarster

el/la representante

de vertegenwoordiger, handelsreiziger / vertegenwoordigster

el lechero / la lechera

de melkboer / melkboerin

el confitero / la confitera

de banketbakker

el frutero / la frutera

de fruithandelaar / fruithandelaarster

el sastre / la sastra

de kleermaker / kleermaakster [van mannenkledij]

el cajón de sastre

de rommel, rotzooi

el modisto, el modista / la modista

de kleermaker / kleermaakster de modeontwerper / modeontwerpster

el diseñador (de moda(s) / la diseñadora (de moda(s)

de (mode)ontwerper / (mode)ontwerpster

el joyero / la joyera

de juwelier

el impresor / la impresora la imprenta

de drukker de drukkerij

el editor / la editora la (casa) editorial

de uitgever / uitgeefster de uitgeverij

el mozo / la moza

de knecht, kelner / dienstbode [Am.] de jongeman / jonge vrouw

la azafata

de stewardess, hostess, receptioniste

el/la auxiliar de vuelo

de steward / stewardess

el revisor / la revisora

de conducteur, controleur / conductrice

el actor / la actriz

de acteur / actrice

el cómico / la cómica

de acteur / actrice

el pintor / la pintora

de schilder / schilderes

el hotelero / la hotelera

de hotelhouder / hotelhoudster

el enfermero / la enfermera

de verpleger / verpleegster

el farmacéutico / la farmacéutica

de apotheker / apothekeres


25


el gaucho [Am.]

de gaucho (pampabewoner, goede ruiter, cowboy (U.S.A.))

el vaquero / la vaquera

de koeherder, cowboy / koeherderin

el jardinero / la jardinera

de tuinman / tuinierster

el matador, el torero

de stierenvechter

el/la taxista

de taxichauffeur

el/la cosmonauta

de kosmonaut

el/la guardia

de agent / agente

el marino, el marinero

de zeeman

el traductor / la traductora

de vertaler / vertaalster

el/la intérprete

de tolk

el locutor / la locutora

de omroeper / omroepster

el reportero / la reportera

de verslaggever, reporter / verslaggeefster

el mecanógrafo / la mecanógrafa

de typist / typiste

el taquígrafo

de stenograaf

el piloto / la (mujer) piloto

de piloot, stuurman / vrouwelijke stuurman

1.11 El empresario y la empresa: De ondernemer en de onderneming [véase también I.10] la empresa el empresario / la empresaria emprender emprender un viaje

een reis ondernemen, op reis gaan

el negocio

de handel, zaak

el mundo de los negocios el hombre de negocios el volumen de negocios montar un negocio concluir un negocio el negocio me dejó 50 euros los negocios marchan bien

vender la venta la cifra de ventas

comprar la compra 26

het bedrijf, de onderneming de ondernemer, zakenman / zakenvrouw ondernemen

de zakenwereld de zakenman het omzetcijfer een zaak beginnen een zaak afsluiten de zaak leverde mij 50 euro's op de zaken lopen goed

verkopen de verkoop de omzet

kopen de (aan)koop 1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


pagar (g/gu) el pago

betalen de betaling

la industria

de industrie, bedrijvigheid

la industria textil la industria siderúrgica la industria pesada

de textielindustrie de ijzerindustrie de zware industrie

la sociedad

de maatschappij

la Sociedad Anónima (S.A.) la Sociedad Limitada (S.L.)

la fábrica

de Naamloze Vennootschap (NV) de Besloten Vennootschap (B.V.)

de fabriek

la fábrica de acero

de staalfabriek

fabricar (c/qu) la fabricación

vervaardigen, fabriceren de fabricage, vervaardiging

la mina

de mijn

el taller

de werkplaats, het atelier

la oficina, el despacho

het kantoor, bureau

el comercio

de handel, het zakenleven

el comercio al por menor, el comercio minorista el comercio al por mayor, el comercio mayorista

de kleinhandel de groothandel

el/la comerciante

de handelaar / handelaarster

la compañía

de maatschappij de compagnie [mil.] het gezelschap

la compañía de seguros

de verzekeringsmaatschappij

el monopolio monopolizar (z/c)

het monopolie monopoliseren

el director / la directora dirigir (g/j) la dirección

de directeur / directrice leiden het bestuur, de leiding de richting het adres

bajo la dirección de X

onder leiding van X

el/la dirigente

de leider / leidster de bestuurder / bestuurster

el jefe / la jefa la jefatura

de chef de leiding het hoofdkantoor

el patrón, el patrono / la patrona

de baas / bazin de patroon, beschermer, beschermheilige het patroon [el patrón]

los patronos y obreros

de werkgevers en werknemers


27


patronal patrocinar

el patrocinio

werkgeverssponsoren, bekostigen beschermen de sponsor de beschermheer de sponsoring, bekostiging

la gestión

het beheer, de afhandeling

el patrocinador / la patrocinadora

la gestión bancaria no pude realizar todas las gestiones necesarias

gestionar

behandelen, afhandelen, maatregelen treffen voor

gestionó el permiso

hij deed het nodige om de vergunning te verkrijgen

el gestor / la gestora

de zaakwaarnemer, tussenpersoon

el gestor administrativo

de administrateur

el/la gerente la gerencia

de gerant, beheerder, bedrijfsleider de bedrijfsleiding, het beheer

el contrato

het contract

el amo / el ama (f. [el ama])

de baas / bazin

el cliente / la clienta

de klant, cliënt

el cliente habitual/asiduo

de vaste klant

el obrero / la obrera

de werknemer, arbeider / werkneemster, arbeidster

el empleado / la empleada

de bediende, werknemer / werkneemster

el sindicato

de vakbond

el/la colega

de collega

la economía económico/-a economizar (z/c)

de economie economisch goedkoop bezuinigen

el sector

de sector

el sector privado/público el sector primario/secundario/terciario

28

het bankbeheer ik kon de nodige regelingen niet treffen

de privé-sector / openbare sector de primaire/secundaire/tertiaire sector

privado/-a

privé, persoonlijk

fundar fundamental el fundamento la fundación el fundador / la fundadora

stichten, oprichten, vestigen voornaamst, fundamenteel het fundament de stichting, oprichting de instelling de fundering de stichter, oprichter / oprichtster

la sección

de sectie, afdeling 1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


la iniciativa la iniciación iniciar

het initiatief de inwijding, initiatie beginnen inwijden

(des)/(re)organizar (z/c) (des)/(re)organización

(des)/(re)organiseren de (des)/(re)organisatie

establecer (c/zc) el establecimiento

vestigen vaststellen de instelling de oprichting het café

la producción producir (zc, j) el producto

de productie produceren het product

el producto terminado/acabado/elaborado

el productor / la productora (im)productivo/-a la productividad contraproducente

het afgewerkt product

de producent de producer (on/im)productief [lett. en fig.] de productiviteit contraproductief, met averechtse uitwerking, nadelig

la elaboración elaborar

de uitwerking, verwerking, ontwikkeling uitwerken, verwerken, ontwikkelen

la exportación exportar

de export, uitvoer uitvoeren, exporteren

la importación importar

de import, invoer importeren, invoeren

la promoción promover (ue) promocionar el promotor / la promotora

de bevordering, promotie bevorderen teweegbrengen bevorderen, promoten de promotor

subvencionar la subvención

subsidiëren de subsidie

la mercancía

de koopwaar

la marca

het merk het record

sólo venden ropa de marca

zij verkopen alleen merkkledij

marcado/-a desmarcarse (c/qu)

gemerkt, overduidelijk, uitgesproken zich aftekenen, afstand nemen

la huelga

de staking

la reivindicación

de eis

reivindicaciones salariales

looneisen


29


reivindicar (c/qu)

(op)eisen

comprometerse (a X) el compromiso

zich ertoe verplichten (om X) de afspraak het engagement het compromis

sin compromiso puede pedir informes sin compromiso

la pérdida

het verlies

el mercado

de markt

el progreso

de vooruitgang

el aparato

het apparaat, toestel

la máquina

de machine

la materia

de materie

la materia prima

de grondstof

el petróleo petrolero/-a

de olie petroleum-, olie-

la compañía petrolera

de oliemaatschappij

la inauguración inaugurar inaugural

de inwijding, opening inwijden, openen openings-, inwijdings-

el discurso inaugural

de openingsrede

la coordinación coordinar el coordinador / la coordinadora

de coördinatie coördineren de coördinator / coördinatrice

el ejecutivo / la ejecutiva la ejecutiva

het staflid het dagelijks bestuur

la licencia

de toelating, vergunning, toestemming, licentie

la balanza

de balans, weegschaal

la balanza comercial la balanza de pagos

el balance hacer el balance

el consumo la sociedad de consumo el consumo de corriente el consumo de energía de consumo inmediato de consumo económico los bienes de consumo el consumo de drogas

30

vrijblijvend u kan vrijblijvend inlichtingen inwinnen

de handelsbalans de betalingsbalans

de balans, schommeling de balans opmaken

het verbruik de consumptiemaatschappij het stroomverbruik het energieverbruik voor direct gebruik zuinig in verbruik de consumptiegoederen het druggebruik



consumir el consumidor / la consumidora

verbruiken verteren, verbranden de verbruiker

el peón

de ongeschoolde arbeider, dagloner de pion

el/la especialista especializado/-a, cualificado/-a

de specialist / specialiste gespecialiseerd, geschoold

el obrero no especializado/cualificado el obrero especializado/cualificado

de ongeschoolde arbeider, dagloner de geschoolde arbeider

la especialidad la especialización

de specialiteit de specialisatie de afstudeerrichting

el contrabando

de smokkel(arij)

hacer contrabando

smokkelen

contrabandear el/la contrabandista

smokkelen de smokkelaar

la confección

de vervaardiging, fabricage [kleding, voeding, medicamenten] vervaardigen, fabriceren

confeccionar la implantación

de invoering, inplanting de vestiging invoeren, inplanten

implantar la explotación explotar

de exploitatie de uitbuiting exploiteren, ontginnen uitbuiten ontploffen

el saneamiento sanear

de sanering gezond maken, saneren

la reconversión

de omschakeling, omscholing

el plan de reconversión económica

het economisch reconversie/herstelplan

la firma

de firma de handtekening, ondertekening

la sede

de standplaats het hoofdkwartier

la filial, la sucursal

het filiaal

multinacional la (empresa) multinacional

multinationaal de multinational

tratar en X, comerciar con X

handelen in X

encargar X / encargarse de X (g/gu)

X opdragen, aanbevelen, bestellen / X op zich nemen


31


la fundición

het smelten, gieten de gieterij

la fundición de hierro la fundición de acero

de ijzergieterij de staalgieterij

fundir

gieten, smelten

la refinería refinar

de raffinaderij verfijnen, raffineren

el pozo

de schacht, put

el pozo de petróleo

de oliebron, boorput

la serrería serrar (ie)

de zagerij zagen

el alto horno

de hoogoven

la grúa

de kraan de takelwagen

extraer (extraigo, extraje) la extracción

delven, winnen de ontginning

la herramienta

het gereedschap, werktuig

la jornada (laboral/de trabajo)

de werkdag

la jornada de 8 horas

de 8-urige werkdag

el jornalero / la jornalera

de dagloner

el personal, la plantilla

het personeel, de staf

la nómina

de loonlijst, naamlijst

estar en la nómina (de X)

el enchufe

de kruiwagen [fig.] het stopcontact

entrar por enchufe

een baan krijgen via voorspraak

el socio / la socia

de partner, de vennoot lid van een vereniging

el dependiente / la dependienta

de bediende

la muestra

het monster, staaltje

la quiebra

het faillissement

en quiebra declarar en quiebra

failliet failliet verklaren

la bancarrota

het bankroet

competir (con X) (i) la competencia

wedijveren (met X) de concurrentie de bevoegdheid, bekwaamheid de concurrent het concurrentievermogen

el competidor / la competidora la competitividad

32

in loondienst zijn (bij X)



planear, planificar (c/qu) la planificación

plannen de planning

la planificación familiar

de gezinsplanning

la inversión invertir (ie, i) el inversor / la inversora el/la inversionista

de investering investeren omkeren de investeerder de investeerder, belegger

la ley de oferta y demanda

de wet van vraag en aanbod

el pedido

de bestelling

rehusar un pedido

een bestelling/verzoek afwijzen

la cláusula

de clausule, bepaling

adquisitivo/-a

verkrijgend, verwervend

el poder adquisitivo/la capacidad adquisitiva

el beneficio

de koopkracht

de winst

obtener beneficios

winst maken

beneficioso/-a

winstgevend

remitir, despachar

verzenden

la propaganda

de reclame, propaganda

hacer propaganda

reclame maken

la subasta subastar

de veiling, verkoop bij opbod veilen

descontar, deducir (zc, j [deducir])

aftrekken

lucrativo/-a, provechoso/-a

winstgevend

el lucro

de winst

el afán de lucro

het winstbejag

el vencimiento

de vervaldag [van betalingsbeheer]

caducar, expirar (c/qu [caducar])

aflopen, vervallen

mi pasaporte caducará/expirará el próximo mes

caduco/-a la caducidad la fecha de caducidad

volgende maand vervalt mijn paspoort

vervallen, verlopen het verval, de ongeldigheid de vervaldatum

hay mucha falta de X

er is een groot gebrek aan X

al por menor

in het klein

al por mayor

in het groot

dar gato por liebre

knollen/appelen voor citroenen verkopen


33


1.12 La familia: De familie la familia

de familie

de buena familia

van goeden huize

familiar (adj.) el/la familiar [-frec.] (n.) familiarizar con X / familiarizarse con X (z/c) estar familiarizado/familiarizada con X

van het huisgezin familiair, gemeenzaam, welbekend het familielid vertrouwd maken met X / vertrouwd raken met X vertrouwd zijn met X

el hijo / la hija / los hijos

de zoon, het kind / de dochter / kinderen

el hijo legítimo el hijo natural/ilegítimo el hijo adoptivo

het wettig kind het onwettig kind het aangenomen kind

el ahijado / la ahijada

het petekind het pleegkind

el tío / la tía / los tíos

de oom / tante / oom en tante de kerel [el tío]

¡qué tío! [fam.]

wat een kerel!

el padre / la madre / los padres el padre político la madre política

de schoonvader de schoonmoeder

el padrastro / la madrastra el padrino / la madrina materno/-a / paterno/-a el apellido materno/paterno por línea materna/paterna la casa paterna la lengua materna

maternal / paternal

de stiefvader / stiefmoeder de peter, peetvader, peetoom / meter van de moeder / van de vader, ouderlijk de familienaam van moeders/vaderskant van moeders/vaderszijde het ouderlijk huis de moedertaal

moederlijk / vaderlijk

los cuidados maternales la severidad paternal

de moederlijke zorgen de vaderlijke gestrengheid

el papá / la mamá / los papás

de papa / mama / ouders

el hermano / la hermana / los hermanos

de broer / zus(ter) / broers en zusters/ zussen

el hermano político la hermana política

34

de vader / moeder / ouders

de schoonbroer de schoonzus

el marido / la mujer

de man / vrouw (echtgenoot / echtgenote)

el abuelo / la abuela / los abuelos el bisabuelo / la bisabuela

de grootvader / grootmoeder / grootouders de overgrootvader / overgrootmoeder

el huérfano / la huérfana

de wees

el primo / la prima / los primos

de neef / nicht / neven en nichten (kinderen van oom en tante)



el nieto / la nieta / los nietos el biznieto/bisnieto / la biznieta/bisnieta nutrir, alimentar nutrido/-a (de X)

het kleinkind, de kleinzoon / kleindochter / kleinkinderen het achterkleinkind voeden (wel)gevoed rijk (aan X)

un estudio muy nutrido de citas

een studie met veel citaten

la pareja

het paar [personen] de partner

el hogar

de thuis

la chimenea

de open haard

la generación

de generatie, het geslacht

el embarazo estar/quedarse embarazada

de zwangerschap zwanger zijn/worden

criar (í) malcriado/-a

opvoeden (grootbrengen) slecht opgevoed, onbeleefd

estar encinta/preñada

zwanger zijn

la gestación

de (duur van de) zwangerschap, dracht de wording [lett. en fig.]

dar a luz

baren, bevallen [bij mensen] publiceren

dar de mamar

de borst geven, voeden

el niño de pecho

de zuigeling

el parto

de bevalling

pariente/-a (adj.) el pariente / la parienta / los parientes (n.) el parentesco

verwant het familielid / de familieleden het verwantschap

los descendientes

de afstammelingen

los antepasados, los antecesores

de voorouders

ancestral

voorouderlijk, oeroud

el sobrino / la sobrina / los sobrinos

de neef / nicht / neven en nichten (oom- en tantezegger)

el suegro / la suegra / los suegros

de schoonvader / schoonmoeder / schoonouders

el cuñado / la cuñada

de schoonbroer / schoonzus

el yerno / la nuera

de schoonzoon / schoondochter 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

35


filial

van het kind

fraternal

broederlijk

gemelo/-a

tweeling-

los hermanos gemelos

de tweelingbroers, tweeling

los mellizos / las mellizas

de tweeling, tweelingbroers / tweelingzusjes

muy educado/-a

goed opgevoed, beleefd

mimado/-a

verwend

la tutela el tutor / la tutora

de hoede, voogdij de voogd

1.13 La religión: De godsdienst la religión religioso/-a (adj.) el religioso / la religiosa (n.)

de godsdienst religieus, godsdienstig de kloosterling

cristiano/-a (adj.) el cristiano / la cristiana (n.) el cristianismo la cristiandad Cristo

christelijk de christen het christendom de christenheid Christus

católico/-a

katholiek

creer (en X) (creyó) (no) creyente (adj.) el/la creyente (n.) la creencia

geloven (in X) (on)gelovig de gelovige het geloof, overtuiging

la fe (en X)

het geloof (in X) het vertrouwen (in X)

dar fe a X de buena/mala fe

convertir / convertirse a X / convertirse en X (ie, i)

veranderen, bekeren / (zich) bekeren tot X / veranderen in X, X worden

la convicción

de overtuiging

adorar

aanbidden, vereren

la devoción

de toewijding, vroomheid

elogiar el elogio

hemelhoog prijzen de lofrede

tener/hacer elogios

36

geloof hechten aan X te goeder/kwader trouw

loven, roemen



maldecir (maldice [imp.], maldeciré, maldecido) maldito/-a

vervloeken

la misericordia miserable la miseria

de barmhartigheid ellendig, erbarmelijk de ellende, armoede

la pasión apasionado/-a apasionante

de hartstocht het lijden hartstochtelijk meeslepend, boeiend

la virtud

de deugd

el pecado el pecador / la pecadora pecar (c/qu)

de zonde de zondaar / zondares zondigen

la piedad piadoso/-a despiadado/-a

de vroomheid het medelijden barmhartig genadeloos, meedogenloos

el pésame

het rouwbeklag

dar el pésame

vervloekt, vermaledijd

condoleren

el prójimo

de naaste, medemens

rezar (a X) (z/c)

bidden (tot X)

el alma (f.)

de ziel, het hart, gemoed

la oración

het gebed de zin, rede

rogar (ue, g/gu)

smeken vragen, verzoeken

el misterio misterioso/-a

het mysterie mysterieus

el milagro

het mirakel, wonder

la gloria glorioso/-a

de zaligheid de eer, roem glorierijk

el espíritu espiritual

de geest spiritueel

la caridad

de naastenliefde

el destino

het lot de bestemming

la esperanza

de hoop 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

37


la gratitud

de dankbaarheid

el perdón

de vergiffenis

el mensaje

de boodschap

(el) Dios / un dios / una diosa

(de) God / een god / godin

gracias a Dios

goddelijk heerlijk [fig.]

eterno/-a la eternidad

eeuwig de eeuwigheid

santo/-a (adj.)

heilig

todo el santo día

el santo / la santa (n.) Todos los Santos

san, santo/-a X San Nicolás Santo Cristo Santo Tomás Santa Teresa

38

goddank

divino/-a

de godganse dag

de heilige Allerheiligen

de heilige X, Sint-X Sint-Nicolaas, Sinterklaas de Heilige Christus de Heilige Thomas de Heilige Theresa

el santuario santiguarse (gu/gü)

het heiligdom een kruisteken maken

sagrado/-a

heilig

el patrón el patrono / la patrona

de beschermheilige, patroon de baas het patroon de patroon, beschermheilige

virgen (adj.) la virgen / la Virgen (n.)

maagdelijk de maagd / Heilige Maagd Maria

el cielo

de hemel

el ángel

de engel

el diablo diabólico/-a

de duivel duivels

el demonio

de duivel

el infierno

de hel

el paraíso

het paradijs

crear la creación

scheppen de schepping de creatie

la iglesia eclesiástico/-a

de kerk kerkelijk, kerk-

la catedral

de kathedraal 1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


la campana

de klok

la cruz el crucifijo la cruzada

het kruis het kruisbeeld de kruistocht

la misa

de mis

ir a misa

naar de mis gaan

la bendición bendecir (bendice [imp.], bendeciré, bendecido) bendito/-a

de zegening zegenen, inwijden

celebrar / celebrarse

vieren / plaatsvinden

celebrar una misa

gezegend, gelukzalig sullig een mis opdragen

la celebración

de viering

confesar / confesarse (ie)

bekennen / biechten

ir a confesarse

te biecht gaan

la confesión

de biecht

la confirmación

het vormsel de bevestiging vormen bevestigen

confirmar el sacrificio hacer sacrificios

het offer offers bieden, zich opofferingen getroosten

el rito el ritual

de rite, het ritueel het ritueel

místico/-a (adj.) la mística (n.)

mystiek de mystiek

el mito mítico/-a la mitología

de mythe mythisch de mythologie

el clérigo el clero

de geestelijke de clerus, geestelijkheid

el cura

de priester

el fraile

de monnik, kloosterling

meterse fraile

in het klooster treden

fray X

broeder X

el sacerdote sacerdotal

de priester priesterlijk

el monje / la monja

de monnik / non

el obispo el episcopado

de bisschop de bisschoppen, het bisschopsambt 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

39


episcopal el arzobispo

bisschoppelijk de aartsbisschop

el cardenal

de kardinaal de blauwe plek

el Papa

de Paus

el pastor / la pastora

de dominee de herder / herderin

(la) Navidad

kerstdag

(la) Nochebuena

kerstavond

(la) Pascua

Pasen

(las) Pascuas

de feestdagen van Kerstmis tot Driekoningen

¡Felices Pascuas (de Navidad)!

los Reyes Magos

Driekoningen

el monseñor

de monseigneur

el dogma dogmático/-a

het dogma dogmatisch

la capilla

de kapel

el convento (de monjas)

het (nonnen)klooster

el monasterio

het (monniken)klooster

el claustro

het klooster(pand)

la mezquita

de moskee

el templo

de tempel

el altar

het altaar

la ceremonia

de ceremonie, plechtigheid

la procesión

de optocht, processie

la peregrinación el peregrino / la peregrina

de bedevaart de bedevaartganger, bedevaarder / bedevaarster

solemne la solemnidad

plechtig de plechtigheid

bautizar (z/c) el bautismo el bautizo

dopen de doop het dopen, de doop het doopfeest de doopvont

la pila bautismal 40

Prettige Feestdagen



consagrar (a X)

wijden (aan X), opdragen (aan X) bevestigen

un autor consagrado

een gevestigd auteur

sacralizar (z/c) el sacrilegio

(in)wijden, (in)zegenen de heiligschennis

suplicar (c/qu) la súplica

smeken de smeekbede

la merced

de genade, gunst

alabar

loven, prijzen

el cántico

de kerkzang

la diócesis

de diocese, het bisdom

la inquisición

de inquisitie

el culto

de cultus, verering, kerkdienst

la penitencia

de boete, straf

la salvación

de verlossing, het heil

arrepentirse (de X) (ie, i) el arrepentimiento

berouw hebben (over X) het berouw

predicar (c/qu)

prediken

el sermón

de preek

el padre / Padre, ...

de pater / Eerwaarde, ... de vader [el padre]

la orden

de (klooster)orde

el apóstol

de apostel

el misionero / la misionera

de missionaris

la parroquia el párroco

de parochie de pastoor

la profecía el profeta profetizar (z/c)

de profetie de profeet profeteren, voorspellen

el Vaticano

het Vaticaan

el musulmán / la musulmana

de moslim

el/la protestante

de protestant

el/la israelita

de Israëliet

el judaísmo judío/-a (adj.)

het jodendom joods 1 DE (PERSOONS)BESCHRIJVING

41


el judío / la judía (n.)

de jood / joodse

el islam

de islam

el pagano / la pagana

de heiden

la superstición supersticioso/-a

het bijgeloof bijgelovig

el ídolo la idolatría

de afgod, het idool de afgoderij

el tabú

het taboe

romper un tabú

een taboe doorbreken

ateo/-a el ateísmo

ongelovig, atheïstisch het atheïsme

el/la hereje la herejía

de ketter de ketterij

la secta

de sekte

profano/-a

profaan

laico/-a (adj.) el laico / la laica (n.)

wereldlijk, seculier de leek

Jesús / Jesucristo

Jezus / Jezus Christus

la vocación

de roeping

la Biblia bíblico/-a

de Bijbel bijbels

el cementerio, el campo santo, el camposanto

het kerkhof

llevar al cementerio

el ataúd

de lijkkist

la tumba, la sepultura, el sepulcro

het graf

el cortejo fúnebre, la comitiva fúnebre

de lijkstoet

el funeral los funerales

de dodenmis de uitvaart

el duelo, el luto

de rouw [innerlijk en uiterlijk]

estar de luto

42

ten grave dragen

in de rouw zijn

el llanto

het rouwbeklag het geween

la resurrección resucitar

de verrijzenis herrijzen, (doen) herleven

el Día de Difuntos

Allerzielen 1 LA IDENTIFICACIÓN (PERSONAL)


el más allá

het hiernamaals

(in)mortal la (in)mortalidad

(on)sterfelijk de (on)sterfelijkheid

fervoroso/-a el fervor

vurig de gloed de vurigheid de overgave

fanático/-a el fanatismo

fanatiek het fanatisme

beato/-a

zalig, vroom

perverso/-a

pervers, verdorven

absolver de X a Y (absuelto (ue))

X Y vergeven

le han absuelto de sus pecados

zij hebben hem zijn zonden vergeven


43

Portavoces. Thematische woordenschat Spaans. Kris Buyse Nicole Delbecque Dirk Speelman. Wolters Plantyn

Recommend Documents