POLITIECOMMISSARIAAT BRUGGE Winnend wedstrijdontwerp voor een politiecommissariaat.
opdrachtgever locatie data
Stadsbestuur Brugge Brugge 2010 – 2013
procedure status
wedstrijd, laureaat gerealiseerd
type
kantoorgebouw, publiek gebouw
oppervlakte budget
± 11 500 m² € 21 200 000 (excl. BTW en erelonen)
team i.s.m.
Lieven Achtergael, Isabelle Dierickx, Pietter Lansens, Tom Mockett, Jeffrey Berghman, Rein Bultynck, Sofie Philips, Kris Broidioi, Steve Salembier, Vincent De Keyser, Ida Lievens Technum (studies stabiliteit, technieken en akoestiek), Tritel (studie mobiliteit), Stéphane Beel
fotografie
Filip Dujardin
De concentratie van de politiediensten is een noodzakelijke stap naar een duurzame samenwerking binnen de politionele structuur. De decentralisatie van het politiecommissariaat naar de rand van de stad maakt van de zone tussen haven en stad een bijzondere plek. Het geeft een belangrijke impuls aan de toekomstige reconversie van de havensite. Het gebouw fungeert daardoor als een baken dat de professionele dienstverlening van de politie symboliseert. Het gebouw maakt deze ambitie herkenbaar door zijn abstract en terughoudend karakter, gecombineerd met openheid, toegankelijkheid en dienstverlening.
Inplanting De strokenstructuur van de perceelsindeling zijn typerend voor het havengebied, terwijl de woonwijk aan de overkant van de Dudzeelse Steenweg uit kleine woonkavels met ééngezinswoningen bestaat. Deze stedenbouwkundige context en de afwisseling van open ruimtes met havenarchitectuur geeft de aanleiding om een duurzaam stedenbouwkundig concept te ontwikkelen. Door de zorgvuldige inplanting en dimensionering van het compact, zwevend kantoorvolume, schrijft het zich in binnen de structuur en schaal van het voormalig havengebied. De verheffing van het groot compact volume boven het maaiveld (het administratieve complex) bestendigt de kwaliteit van de uitgestrekte open havenruimte. Door het logistieke complex, het arrestantencomplex en het binnenplein ondergronds te voorzien, kan de bovenbouw beperkt blijven in hoogte. De kroonlijst sluit aan op bouwhoogtes in de omgeving. Op die manier wordt het nieuwe politiecommissariaat een schakel tussen de twee aanwezige schalen: haven- en residentiële architectuur. Het maaiveld, dat alle publieke functies bevat, wordt opengewerkt en sluit aan op de kleinschalige residentiële architectuur van de stad. Het overige, het arrestanten- en logistieke complex, wordt ondergronds voorzien.
Landschapsontwerp Het landschapsontwerp treedt buiten de eigen perceelsgrenzen en voorziet één visie voor de drie sites van het politiecommissariaat, de randparking en het jongerencentrum Entrepot. Op die manier wordt het gebouw in een ruimer en meer kwalitatief landschap ingeplant. Een centrale strip wordt opgeladen met de verschillende bestaande functies (randparking, Astridmast, skatepark en parking stadsdiensten) en krijgt karakter door de omgevingsaanleg en het reorganiseren van de eigendomsgrenzen. Door het verplaatsen van de randparking ontstaat een voorplein dat ruimte geeft aan de ingang van het politiecommissariaat en het verkeer organiseert. De ommuring van het commissariaat krijgt een architecturale echo in de onmiddellijke omgeving: een aantal muren bakent verschillende zones en buitenruimtes af, ingedeeld per functie. De centrale activiteitenstrip structureert de ééngemaakte site als een ruggengraat. Een open bomengrid structureert het parkeren, een denser grid zoneert en bindt.
Ontsluiting De organisatie van het programma en het bouwvolume is bepaald in functie van een duidelijk leesbare ontsluiting. Een éénduidig circulatiesysteem wordt geïntroduceerd. Aan de hand van drie verschillende lussen wordt de toegang en de ontsluiting van het politiecommissariaat en het Entrepot geregeld. Een eerste lus geeft toegang tot de publieksparking aan het voorplein van het politiegebouw. De ontsluiting gebeurt via de contouren van de bestaande Binnenweg.
Een tweede lus brengt het gemotoriseerd verkeer tot aan het noordelijke uiteinde van de site en splitst zich daar in twee stromen. De eerste stroom geeft toegang tot de parking voor de politiemedewerkers, die op dezelfde afgelegde weg opnieuw ontsloten wordt. Een tweede deel (uitsluitend voor politiewagens en arrestantenvervoer) daalt af naar het binnenplein en verlaat de site via een helling die aansluit op de ontsluiting van de eerste lus: de Binnenweg. Een derde lus rijdt verder door naar de site Entrepot alwaar het via de bestaande weg ontsloten wordt naar de Sluisstraat aan de hergelocaliseerde randparking. Met deze strikt gescheiden concentraties van verkeer is het mogelijk de centrale zone tussen het Entrepot en het politiecommissariaat verkeersvrij te houden.
Programma De omvang van het programma vraagt om een duurzaam en efficiënt ruimtegebruik. Het ruimtelijk concept van het politiecommissariaat kan dan ook gezien worden als een driedimensionale puzzel. De ondergrondse bouwlaag wordt opengetrokken door het centrale binnenplein. Op deze manier kan een uitgestrekte oppervlakte over het volledige terrein gewijd worden aan politionele diensten. Het maaiveld behoudt openheid en doorzichten en krijgt met die eigenschappen de rol van (publieke) ontvangstruimte. Dan rest nog het kantoorvolume: twee niveaus vormen een klimatologisch en organisatorisch efficiënt administratief blok, dat het gezicht wordt van de politie binnen het havengebied.
Circulatie Het centrale binnenplein werkt als intern verdeelpunt voor inkomend verkeer. Aansluitend zijn er logistieke ruimtes, het arrestantencomplex, een dienstparking, een fietsenstalling en kleedruimtes voor het personeel. De gelijkvloerse verdieping combineert de ingangen voor publiek (aan het voorplein) en personeel. Het personeel komende van de parking medewerkers betreedt het gebouw via een zijwaartse passerelle, die ook fungeert als fietsenstalling. De lobby biedt ruimte voor de ontvangst van bezoekers, leveranciers en de accredidatie van de medewerkers. Op de kantoorniveaus wordt de circulatie in de eerste plaats georganiseerd door twee noord-zuid-gerichte hoofdassen, langs de centrale stijgkern. Secundaire parallelle circulatiepaden structureren de private politionele delen van de kantoorniveaus.
Flexibiliteit en uitbreidingsmogelijkheden Het plan van het administratieve deel is gebaseerd op het principe van het ‘plan libre’. De kantoorvloer wordt door de kernen en de patio’s gestructureerd in zones die als landschapskantoren of als celkantoren kunnen worden ingericht. De patio’s bieden daglicht aan de dieper gelegen kantoorruimtes, de kernen bevatten trappen en sanitair en bedienen alle afzonderlijke diensten. De modulaire kantoorwanden kunnen verplaatst worden binnen het rastersysteem en aansluiten op de modules van de gevel. De patio’s kunnen in extremis ook aangepast worden omdat deze zich inpassen in het structurele systeem. Naast de gevraagde kleine uitbreidingsmogelijkheden van het arrestantencomplex en de parking dienstvoertuigen, kan ook een zwevend volume voorzien worden op het logistieke complex die een eventuele uitbreiding van de politiediensten kan huisvesten.
Complexen, diensten, zones en beveiligingsniveaus Het programma van het politiecommissariaat wordt opgedeeld in drie complexen met elk hun eigen functie. Het verwerken van administratieve taken, het ontvangen van publiek en het bijwonen van praktische en theoretische lessen gebeurt in het administratieve complex. Het arrestantencomplex is de plaats waar gearresteerde personen verblijven in individuele of collectieve cellen. Het logistieke complex, ten slotte, omvat de garage dienstvoertuigen en verschillende archieven en opslagen. Binnen de complexen kunnen nog verschillende diensten onderscheiden worden: leiding en stafdiensten, afdeling politiezorg, afdeling politiesteun, automatisatie en informatiebeheer, lokale opsporingsdienst, verkeersdienst, team overbrenging en protectie, interventie, front office en gemeenschappelijke ruimtes. Omwille van het veiligheidsaspect wordt het gebouw ook in vier zones ingedeeld. De publieke zone (vrij toegankelijk voor het publiek), de semi-publieke zone (enkel na accreditatie en onder begeleiding van een politiemedewerker), de politionele zone (enkel voor politiemedewerkers) en de arrestantenzone (extra beveiligd; enkel voor arrestanten en politiemedewerkers). Binnen deze drie zones krijgt ieder lokaal een beveiligingsniveau toegekend, die positie en de technische uitrusting van dat lokaal bepaalt.
Toegankelijkheid In het kader van de integrale toegankelijkheid werd de ambitie gesteld om zowel personeel als bezoekers, al dan niet met een lichamelijke beperking, op een gelijkwaardige manier naar en doorheen het gebouw te laten circuleren. Hiervoor werd bij de verschillende ontwerpkeuzes rekening gehouden met mogelijke obstakels die bepaalde ontwerpkeuzes impliceren. Zo werden verschillende componenten (parkeerplaatsen, toegangswegen, toegangsdeuren, sassen, niveauverschillen, liften, sanitair...) ontworpen om een zo optimaal mogelijke toegankelijkheid te waarborgen.
Licht, zicht en zonwering Aan de buitengevel van de administratieve bovenbouw wordt een vaste zonnewering voorzien die het complex de nodige intimiteit geeft, maar binnen toch voldoende licht en zicht toelaat. Het witgelakte rooster van strekmetaal heeft maasopeningen van 200mm op 80mm. Via de getorste lamellen wordt extra licht naar binnen gereflecteerd. Interne patio’s zorgen voor daglicht en zicht in de centrale zone en zorgen ervoor dat de administratieve zone als één groot kantoor werkt. De drie patio’s verschillen telkens in diepte: van één etage tot drie etages diep. De overkraging van de bovenbouw vormt de zonwering van het volledig beglaasde gelijkvloers.
Duurzaamheid Het duurzaam ontwerpen van een goede en comfortabele leef- en werkomgeving voor het nieuwe politiecommissariaat stamt voort uit een integrale benadering. Deze benadering is gericht op een optimale total cost of ownership voor het gebouw. Het creëren van een gezond en comfortabel binnenklimaat in combinatie met een minimaal verbruik aan energie en materiaal staat centraal in deze benadering.
In alle fases van het project gebruiken we hiervoor een geëvolueerde versie van de ‘trias energetica’. De concepten zijn ontwikkeld aan de hand van dit stappenplan. Deze geëvolueerde versie is beter afgestemd op het cradle-to-cradledenken. Verder werd op het vlak van zonering, passieve zonnewinsten, gebouwenschil, ventilatie, binnenklimaat, verwarming en koeling, verlichting, liften, elektro- en datadistributie, groene energie, waterhuishouding en materialen telkens voor een integraal en doordacht concept gekozen in functie van een optimale duurzaamheid.
Een éénduidig circulatiesysteem wordt geïntroduceerd. Een eerste lus geeft toegang tot de publieksparking. De ontsluiting gebeurt via de contouren van de bestaande Binnenweg. Een tweede lus brengt het gemotoriseerd verkeer tot aan het noordelijke uiteinde van de site en splitst zich daar in twee stromen. De eerste stroom geeft toegang tot de parking voor de politiemedewerkers; een tweede deel (uitsluitend voor politiewagens en arrestantenvervoer) daalt af naar het binnenplein. Een derde lus rijdt verder door naar de site Entrepot.
Door het logistieke complex, het arrestantencomplex en het binnenplein ondergronds te voorzien, kan de bovenbouw beperkt blijven in hoogte. De kroonlijst sluit aan op bouwhoogtes in de omgeving. Op die manier wordt het nieuwe politiecommissariaat een schakel tussen de twee aanwezige schalen: haven- en residentiële architectuur.
De ondergrondse bouwlaag wordt opengetrokken door het centrale binnenplein. Op deze manier kan een uitgestrekte oppervlakte over het volledige terrein gewijd worden aan politionele diensten.
De gelijkvloerse verdieping combineert de ingangen voor publiek (aan het voorplein) en personeel. Het personeel komende van de parking medewerkers betreedt het gebouw via een zijwaartse passerelle, die ook fungeert als fietsenstalling. De lobby biedt ruimte voor de ontvangst van bezoekers, leveranciers en de accredidatie van de medewerkers.
Omwille van het veiligheidsaspect wordt het gebouw in vier zones ingedeeld. De publieke zone is vrij toegankelijk en omvat de aanmeldbalie met wachtzone, de Sana Plaza en de Ratio Plaza’s (vormgegeven als één multifunctionele ruimte met schuifwanden) en de Alma Plaza.
Op het gelijkvloers bevinden zich één grote multifunctionele ruimte, die Sana Plaza en de Ratio Plaza’s bevat, met een totale oppervlakte van 250m², maar het is in verschillende combinaties opdeelbeer: 125m², 50m², 50m² en 25m². Dit laat een gedifferentieerd gebruik toe: theoretische lessen, lezingen, recepties, zelfverdedigingsoefeningen, schietoefeningen met laserguns…
Op de kantoorniveaus wordt de circulatie in de eerste plaats georganiseerd door twee noord-zuid-gerichte hoofdassen, langs de centrale stijgkern. Secundaire parallelle circulatiepaden structureren de private politionele delen van de kantoorniveaus. Het plan van het administratieve deel is gebaseerd op het principe van het ‘plan libre’. De kantoorvloer wordt door de kernen en de patio’s gestructureerd in zones die als landschapskantoren of als celkantoren kunnen worden ingericht. De patio’s bieden daglicht aan de dieper gelegen kantoorruimtes.
Aan de buitengevel wordt een vaste zonnewering voorzien die het complex de nodige intimiteit geeft, maar binnen toch voldoende licht en zicht toelaat. Via de getorste lamellen wordt extra licht naar binnen gereflecteerd. Interne patio’s zorgen voor daglicht en zicht in de centrale zone en zorgen ervoor dat de administratieve zone als één groot kantoor werkt.
Het meeste kritieke beveiligingsniveau is het arrestantencomplex. Alle accommodatie is aanwezig om de vrijheidsberoving op een hedendaagse, menswaardige manier te organiseren, zonder het veiligheidsaspect (lokalen die hufterproof en suïcidebestendig zijn en de bescherming van de politiemedewerker) uit het oog te verliezen. Het arrestantencomplex bevat zowel individuele cellen, groepscellen als cellen voor minderjarigen.
