Plantendatabase Permacultuur in Nederland Deze plantendatabase is gemaakt als aanvulling op de documentaire ‘Permacultuur in Nederland’. Hij is bedoeld om zoveel mogelijk nuttige planten en bomen voor het Nederlandse klimaat, samen te voegen. En dan met name planten en bomen die door hun kracht en functies een plek verdienen in de permacultuur-tuin. Aan bod komen groentes, kruiden, graangewassen, groenbemesters, waterplanten, struiken en bomen. De data-base is gebaseerd op eigen onderzoek, voornamelijk op de Britse website ‘Plants for a future’: www.pfaf.org, maar ook andere bronnen in binnen- en buitenland. De database is zeker niet allesomvattend. Van de eenjarige groentes en kruiden heb ik maar een deel verwerkt, omdat veel mensen hier toch al bekend mee is en omdat ze meer passen bij de typische biologische tuin dan bij een permacultuur-tuin. Verder zijn er nog genoeg toepassingen van de planten die weinig genoemd worden, zoals bouwmateriaal, verf, gereedschap en vezels. Deze toepassingen heb ik zelf weinig vermeld. Bovendien ligt de nadruk op eetbare gewassen en komen maar enkele geneeskrachtige planten aan bod. Daarnaast heb ik slechts enkele wilde eetbare planten opgenomen in mijn data-base. Hier zijn prachtige boeken over beschikbaar. Van de eetbare wilde planten die veelvuldig voorkomen in de natuur, is het ook helemaal niet nodig ze zelf te kweken. Tot slot valt er veel meer te schrijven over hoe je de planten het best kunt opkweken en onder welke omstandigheden ze het best gedijen. Hiervoor is Plants for a future wederom de beste database! Deze database is een opstap waarna mensen zichzelf verder kunnen verdiepen in gewassen en de bijkomende permacultuur-principes. De Latijnse namen van de planten helpen hierbij. Kijk op mijn website www.transitiecultuur.nl voor links, boeken en films over permacultuur. Helaas is de meeste info nu nog alleen in het Engels beschikbaar. Deze planten-database is in ontwikkeling. Wanneer je aanvullingen hebt, mail ze dan graag naar
[email protected]. Ook voor andere vragen natuurlijk. Veel van de genoemde groentes en kruiden hebben inmiddels een plekje in mijn eigen tuin. Het zou mooi zijn om in de toekomst zaad- en plantgoed met elkaar uit te wisselen. Veel plezier en succes! Miquel Buckinx Een / tweejarige groentes Granen + oliehoudende zaden Een / tweejarige kruiden Meerderjarige groentes Meerderjarige kruiden (Eetbare) waterplanten Groenbemestende planten Groenbemestende struiken en bomen Struiken Bomen Websites andere plantendatabases Websites zaad- en plantgoed
blz. 2 blz. 4 blz. 5 blz. 6 blz. 9 blz. 12 blz. 14 blz. 17 blz. 19 blz. 24 blz 29 blz 29 1
Een / twee jarige groentes Rood gewassen die voor mij favoriet zijn in de permacultuur-tuin. Sowieso ligt de nadruk in deze tuin op meerderjarige planten en zelfzaaiers. De winter is het jaargetijde dat de eenjarige groentes het meest nodig zijn, de lente het minst.
Rucola Raapstelen Mizuna Radijs Rettich / Rammenas Meiraap Boerenkool Siberische boerenkool Spruitkool Bloemkool Koolrabi Peul Sperzieboon Aardappel Tomaat Paprika, peper Aubergine Kaapse kruisbes (verschillende soorten van Physalis) Pompoen Courgette Komkommer / augurk Ui (zaai / poot) Prei Spinazie
Familie
Seizoen oogst (ideaal)
Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Vlinderbloemig Vlinderbloemig Nachtschade Nachtschade Nachtschade Nachtschade Nachtschade
Lente tot herfst Lente Herfst Lente Lente + herfst Lente Winter Winter Winter Lente Zomer Late lente Zomer Zomer Zomer Zomer Zomer Zomer
Komkommerachtig Komkommerachtig Komkommerachtig Ui-achtig Ui-achtig Ganzevoet
Zomer-herfst Zomer-herfst Zomer-herfst Zomer Winter Lente + herfst
Zelf-zaaiend? (pas op ziektes indien planten zichzelf steeds op dezelfde plek uitzaaien) Ja Ja Ja Ja Ja Mogelijk Ja (wel verplanten) Ja (wel verplanten) Ja (wel verplanten) Ja (wel verplanten) Mogelijk
Cut & come again (blad afsnijden en dan doorgroeien) Ja Ja Ja
Ja Ja
Ja maar pas op ziektes
Ja
Ja 2
Tuinmelde (Artiplex Hortensis) Snijbiet Rode biet Boomspinazie (3 meter hoog!) (chenopodium giganteum) Aardbeispinazie (kleine vruchtjes + blad eetbaar) (Blitum Irrigatum / Virgatum) Kropsla Pluksla, snijsla Eikenbladsla Andijvie Rood, groenlof Schorseneren Pastinaak Hertshoornweegbree (blad eetbaar) (Plantago coronopus) Nieuw-Zeelandse spinazie (Tetragonia expansa) Veldsla Winterpostelein Rapunzelklokje / repelsteeltje (blad en wortel eetbaar) (Campanula rapunculus)
Ganzevoet Ganzevoet Ganzevoet Ganzevoet
Lente tot herfst Lente tot herfst Zomer tot winter Lente tot herfst?
Ganzevoet
?
Composiet Composiet Composiet Composiet Composiet Composiet Schermbloemig Weegbree
Lente-zomer Lente tot herfst Herfst Herfst Groenlof herfst, roodlof lente Winter Winter Lente tot herfst
ijskruid
Zomer
Valeriaan Postelein Klokjesfamilie
Winter Winter Herfst-winter (bloei 1e jaar voorkomen)
Ja Ja Ja Mogelijk
Ja Ja Ja Ja
Ja
Ja
Ja
Ja Ja
Ja Ja Ja
Ja Ja Ja
3
Een/twee jarige granen / eiwit/olie houdende zaden Tarwe Rogge (Suiker)Maïs Erwt, capucijner Tuinboon DroogBoon Koolzaad Huttentut (Camelina sativa) Lijnzaad (Reuzen)Zonnebloem Hennep (voor zaad) Quinoa (Chenopodium quinoa) Amaranth (verschillende soorten Amaranthus) Boekweit (Fagopyrum esculentum)
Familie Gras Gras Gras Vlinderbloemig Vlinderbloemig Vlinderbloemig Kruisbloemig Kruisbloemig Vlas Composiet Cannabis Ganzevoet Amaranth
Oogsten met de hand? Veel werk Veel werk Makkelijk Redelijk Redelijk Redelijk Redelijk ? Veel werk Makkelijk (zaad losmaken moeilijk) Weet ik niet Weet ik niet Makkelijk
Omvang oogst Behoorlijk Behoorlijk Veel Behoorlijk Veel Behoorlijk Behoorlijk Weinig Weinig Veel ? ? Veel
Duizendknoop
Redelijk (snel maar ongelijke rijping)
Behoorlijk
4
Een/tweejarige kruiden Familie Selderij Peterselie Kervel Dille Venkel Koriander Karwij Engelwortel (Angelica sylvestris) Mariadistel (Silybum marianum) Kamille Basilicum Tabak Komkommerkruid
Schermbloemig Schermbloemig Schermbloemig Schermbloemig Schermbloemig Schermbloemig Schermbloemig Schermbloemig Composiet Composiet Lipbloemig Nachtschade Ruwbladigen
Zelf-zaaiend?
Ja Ja Ja Ja Ja Mogelijk Ja (pas op woekeren) Zaadteelt lastig in klimaat Nederland Ja
Ja
Cut & come again (blad afsnijden en dan doorgroeien) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja (hele plant, ook medicinaal) Ja (medicinaal) Ja (bloemen) Ja (best in kas) Ja (psycho-actief; nicotine) Ja (blad als kruid)
5
Vaste / meerderjarige groentes Familie Kruisbloemig
Eetbare delen Blad
Omvang oogst Weinig
Periode oogst Lente-herfst
Bijzonderheden Schaduw
Kruisbloemig Kruisbloemig
Blad Blad
Behoorlijk Heel veel
Met name winter Lente-herfst
Kruisbloemig
Bloemknop, blad
Weinig
Lente
Kruisbloemig Kruisbloemig
Bloemknop, blad, wortel Blad
? Veel
? Lente-herfst
schaduw Voorplanting door stekken Voorplanting door stekken Alleen dichtbij zee
Kruisbloemig
Blad
?
Winter
Zeer winterhard
Kruisbloemig
Wortel (als aardappel; erg voedzaam)
?
?
Daslook (Allium ursinum) Knoflook
Ui-achtig Ui-achtig
Blad Wortel, Bolletjes
Weinig Veel
Bieslook Eeuwige prei (Allium Porrum)
Ui-achtig Ui-achtig
Blad Blad
Veel Behoorlijk
Winter - zomer Wortel zomer, blad lente-herfst Lente-herfst Hele jaar
Weinig over bekend. Uit Centraal-Azië; droge steppes schaduw
Egyptische stengelui (Allium cepa proliferum) Stengelui (Allium Fistulosum) Slangelook (Allium scorodoprassum) Oregan sunflower (Balsamorhiza sagittata) Aardpeer (Helianthus tuberosus) Artisjok (Cynara scolymus),
Ui-achtig
Blad, Bolletjes
Weinig
Winter
Ui-achtig Ui-achtig
Blad Blad, Bolletjes
Weinig Behoorlijk
Hele jaar ?
Composiet
Wortel, blad
?
?
Composiet
Wortel
Heel veel
Oktober - maart
Composiet
Vrucht
Weinig
Juli-oktober
Look-zonder-look (Alliaria petiolata) Winterkers (barbarea vulgaris) Eeuwig moes / splijtkool (Brassica oleracea ramosa) Nine star broccoli (Brassica oleracea botrytis aparagoides) Zeekool (Crambe maritima) Grote Hartvrucht (Bunias orientalis) Cheerio / Green-in-the-snowmustard Megacarpaea gigantea
Preiplantjes scheuren en uitplanten
Bodembedekkend, Noord-Amerikaans Heel hoog, pas op woekeren Mogelijk niet winterhard 6
kardoen (Cynara cardunculus) Chicorei (Cichorium intybus) Molsla (gekweekte paardenbloem) (Taraxacum Officinale) Yacon (Polymnia Edulis)
Composiet Composiet
Blad Blad
Composiet
Wortel (bevat moeilijk te verteren koolhydraten)
Aardaker (Lathyrus Tuberosus) Apios Americana
Vlinderbloemig Vlinderbloemig
Wortel Wortel + zaad
Prairie Mimosa (Desmanthus illinoensis)
Vlinderbloemig
Breadroot (Psoralea esculenta)
Vlinderbloemig
Veel Veel
Winter-vroege lente Winter-vroege lente
Diepwortelend Diepwortelend
Weinig Behoorlijk
? Hele jaar
Zaden eetbaar, wortel sterk psycho-actief (DMT) Wortel (veel zetmeel)
Weinig
?
Aardappelsoort uit Andes.. Mogelijk niet winterhard Klimplant Indiaanse aardappel, Liefst in zand, klimplant Noord-Amerikaans. Liefst in klei, vochtig
Behoorlijk?
Herfst (bij afsterven loof)
Aardkastanje (Bunium Schermbloemig bulbocastanum) Suikerwortel (Sium Sisarum) Schermbloemig Yampa (Perideridia gairdneri) Schermbloemig
Wortel
Weinig
Winter
Wortel Wortel (zoet, notig)
Behoorlijk Behoorlijk
? Winter
Orogenia linearifolia
Schermbloemig
Wortel
Weinig
Hele jaar
Spinaziezuring (Rumex patienta) Brave Hendrik (Chenopodium bonus-henricus) Caucasiche spinazie (Hablitzia tamnoïdes) Kruipklokje (Campanula poscharskyana) Maarts viooltje (Viola odorata)
Ganzevoet
Blad
Veel
Lente-herfst
Ganzevoet
Blad
Weinig / behoorlijk
Lente-herfst
Ganzevoet
Blad
Veel
?
Klokjes
Blad en bloemen
Veel
Hele jaar
Viooltjes
Blad en bloemen
Veel
Winter
Noord-Amerikaanse Indianen aardappel, stikstofbindend Soort aardappel Veel suiker in wortel Noord-Amerikaanse indianen aardappel. Mogelijk niet winterhard Noord-Amerikaanse indianen aardappel. Mogelijk niet winterhard Eetbaar met mate (oxaalzuur) Eetbaar met mate (oxaalzuur) Klimplant, eetbaar met mate (oxaalzuur) Bodembedekkend, pas op woekeren Bodembedekkend, pas 7
Kleine pimpernel (Sanguisorba minor) Aardbei
Roos
Blad
Veel
Hele jaar
op woekeren Diepwortelend
Roos
Vrucht
Behoorlijk
Aardamandel Cyperus esculentus) Rabarber
Cypergras
Wortel
Weinig
Lente of lente-herfst (doordragende rassen) Aug-okt
Niet helemaal winterhard
Duizendknoop
Stengel
Weinig / behoorlijk
Lente
Asperge Daglelie (Hemerocallis) Camassia quamash
Lelie Lelie Hyacint
Wortelstok Bloem, blad, wortel Wortel (bol)
Weinig ? Behoorlijk
Lente ? Herfst?
Muskuskaasjeskruid (Malva moschata) Krulmalva (Malva Verticullata Crispa) Chinese yam / bataat (Dioscorea Batatas) Oca / klaverzuring (Oxalis tuberosa)
Kaasjeskruid
Blad
Behoorlijk
Kaasjeskruid
Blad, bloem
Behoorlijk
Lente-herfst (bloemstengels snoeien) Lente-herfst?
Dioscorea
Wortel
Veel
Herfst
Klaverzuring
Wortel
Weinig
Herfst
Pas op woekeren, heel sterk
Indiaanse aardappel (gekookt), bodembedekkend
Zaad medicinaal Klimplant, pas op woekeren, als aardappel Soort aardappel, niet winterhard (in winter binnen)
8
Vaste / meerderjarige kruiden¹ Familie Lipbloemig Lipbloemig
Eetbare delen Blad Blad
Omvang oogst Veel Veel
Periode oogst Hele jaar Hele jaar
Bijzonderheden Bodembedekkend, zon Zon
Lipbloemig
Blad
Veel
Lente-herfst
Citroenmelisse
Lipbloemig
Blad
Veel
Lente-herfst
Salie (Salvia officinalis) Witte salie (salvia apiana)
Lipbloemig Lipbloemig
Blad Blad
Veel ?
Lente-herfst Lente-herfst
Rozemarijn Lavendel Oregano Winterbonenkruid (Satureja montana) Dropplant (Agastache Foeniculum) Zoethout (Glycyrrhiza glabra) Lavas / maggiekruid (Levisticum officinale) Zwartmoeskervel (Smyrnium olusatrum) Roomse kervel (Myrrhis odorata) Japanse peterselie (Cryptotaenia japonica) Mierikswortel (Armoracia rusticana) Echte zonnehoed (Echinacea angustifolia)
Lipbloemig Lipbloemig Lipbloemig Lipbloemig
Blad Blad Blad Blad
Veel Veel Veel Veel
Lente-herfst Lente-herfst Lente-herfst Hele jaar
Pas op woekeren, ook schaduw Pas op woekeren, ook schaduw Zon Mogelijk niet winterhard, wierook, zon Zon Zon Zon, bodembedekkend Zon
Lipbloemig
Blad en bloem
?
?
Mogelijk niet winterhard
Vlinderbloemig
?
?
Beste in zand, nat
Schermbloemig
Wortel (zeer zoet, en toch gezond!) Blad
Veel
Lente-herfst
Schermbloemig
Hele plant
Behoorlijk
Hele jaar
Schermbloemig
Wortel, Blad
Veel
Hele jaar
Bloei voorkomen
Schermbloemig
Blad, stengel, wortel
?
Hele jaar
Kruisbloemig
Wortel
Weinig
Hele jaar
Lichte schaduw, nat, bodembedekkend Zeer diepwortelend, pas op woekeren
Composiet
Blad zeer medicinaal
?
?
Tijm Hysop (Hysoppus officinalis) (Peper)munt
9
Rode zonnehoed (Echinacea purpurea) Russiche dragon (Artemisia dracunculoides)
Composiet
Blad zeer medicinaal
?
?
Composiet
Blad
Veel
Lente-herfst
Duizendblad (Achillea millefolium) Bijvoet (Artemisia Vulgaris)
Composiet
Blad medicinaal
Veel
Lente-herfst
Composiet
Blad als kruid of medicinaal (met mate)
?
?
Honingruid (Stevia Rebaudiana)
Composiet
Blad (zeer zoet maar niet ongezond)
?
?
Middelste teunisbloem (Oenothera biennis) Longkruid (Pulmonaria officinalis) Valeriaan (Valeriana officinalis) Hop (Humulus lupulus)
Teunisbloem
Zaad lage oogst, verder behoorlijk Veel
Lente-herfst Lente
Bodembedekkend
Veel
Lente-herfst
Veel
Blad lente
Ginseng (Panax ginseng)
Klimop
Wortel, bloem, zaad (ook medicinaal) Blad voor thee, medicinaal Hele plant medicinaal (rustgevend) Jong blad + zaad eetbaar, plant medicinaal Wortel zeer medicinaal
Winterhard (Franse soort ‘dracunculus’ mogelijk niet) Kan woekeren, bodembedekkend Kan woekeren. Mogelijk negatieve invloed op andere planten Best in zand. Niet winterhard. In winter binnenshuis. Kan woekeren
?
?
Echte heemst (Althaea officinalis) Sint-janskruid (Hypericum perforatum) Mansoor (Asarum caudatum) Passiebloem (Passiflora)
kaasjeskruid
Veel
Lente-herfst
Behoorlijk
Lente-herfst
Pijpbloem
Blad, wortel (eetbaar en medicinaal) Blad, bloem en vrucht medicinaal Wortel (gembemsmaak)
?
?
Passiebloem
Fruit (in hete zomers)
?
Zomer-herfst
Citroenverbena (Aloysia triphylla)
Ijzerhard
Blad als kruid of in thee
?
?
Ruwbladigen Valeriaan Cannabis
hertshooi
Klimplant, pas op woekeren Binnen of ik kas overwinteren
Niet combineren met anti-conceptie pil! Schaduw, bodembedekkend Vorstgevoelig (tot de grond snoeien en afdekken), klimplant, groot Zon, warm, zandgrond, mogelijk niet winterhard 10
1) Veel eetbare kruiden zijn tegelijkertijd medicinaal. Bovendien staan in de tabel een aantal specifiek sterke medicinale kruiden, maar natuurlijk lang niet allen. De aangeraden oogsttijdstippen zijn gebaseerd op eigen observatie van plantgroei. Voor precieze info over medicinale toepassing en oogsttijdstip, raadpleeg daarvoor een medicinaal kruidenboek.
11
Eetbare waterplanten¹ Familie Kruisbloemig
Eetbare delen Lente of herfst
Omvang oogst Behoorlijk
Waterdiepte Nat, Moerassig
Vermeerdering Tweejarig (zelf-zaaiend)
Kruisbloemig
Blad (lente-herfst)
Veel
Stromend water (ondiep)
Meerderjarig
Gentiaan
Wortel zeer medicinaal
?
Nat, Moerassig
Meerderjarig
Weegbree
Blad, wortel (als aardappel) Blad (niet echt smakelijk) Wortel (als aardappel)
Veel
Meerderjarig, pas op woekeren Meerderjarig
Gras
Wortel (als aardappel), jonge scheuten
Mannagras (Glyceria fluitans) Lisdodde (Typha latifolia)
Gras
Zaad (als graan)
Heel veel (ook allerlei andere toepassingen van riet waaronder waterzuivering) Weinig
Nat of ondiep water (tot 30-60 cm) Nat of ondiep water (tot 15 cm) Nat of ondiep water (tot 30 cm) Nat of ondiep water (pas op voor vervuild water)
Nat of ondiep water
meerderjarig
Lisdodde
Wortel (als aardappel)
Nat of ondiep water (tot 15 cm)
Meerderjarig, pas erg op woekeren!
Snoekkruid (Pontederia cordata) Paarbladig goudveil (Chrysosplenium oppositifolium) Waternoot / waterkastanje (Trapa Natans) Kalmoes (Acorus calamus)
Snoekkruid
Blad + jonge scheuten
Heel veel (ook andere toepassingen zoals waterzuivering) ?
Saxifraag
Blad
Veel (in schaduw)
Natte grond
Meerderjarig, bodembedekkend
Kattenstaart
Noot (moet gekookt)
Weinig / redelijk?
Water tot 60 cm diep
Meerderjarig maar mogelijk niet winterhard
Kalmoes
Jong blad, wortel (met mate want licht psycho-
Veel
Heel nat of ondiep water
Meerderjarig, pas op woekeren
Echt lepelblad (Cochlearia officinalis) Waterkers (Rorippa nasturtium-aquaticum) Gele gentiaan (Gentiana Lutea) Pijlkruid (Sagittaria sagittifolia) Beekpunge (Veronica beccabunga) Zwanenbloem Butomus umbellatus) Riet
Weegbree Zwanenbloem
? Veel
Meerderjarig, pas op woekeren Meerderjarig, pas erg op woekeren!
Ondiep water (15-30 cm) Meerderjarig
12
Watermunt (Mentha aquatica) Wateraronskelk (Peltandra virginica) Kaapse lelie (Agapanthus Praecox) Witte waterlelie (Nymphaea alba) Gele Plomp (Nuphar Lutea)
Lipbloemig
actief; TMA) Blad (als kruid; munt)
Ondiep water (tot 15 cm)
Meerderjarig
Nat of ondiep water
Meerderjarig
aponogetonaceae
Blad, bes, wortel, zaad (lang? koken of drogen tegen gif) Wortel (als aardappel) ?
Water 15-60 cm diep
Waterlelie
Wortel + zaad (met mate) ?
Diep water (2-2,5 m)
Meerderjarig maar mogelijk niet winterhard Meerderjarig
Aronskelk
Veel
Waterlelie
Wortel, zaad en blad; ? Ondiep of diep water tot Meerderjarig wortel weken tegen 2,5 m bitterstoffen. Met mate 1) Eetbare waterplanten kunnen gekweekt worden in aquacultuur-systemen, mogelijk in combinatie met vissen zoals karper. Duurzame aquacultuur heeft misschien wel veel toekomst in nat en drassig Nederland.
13
Groenbemestende gewassen Groentes/kruiden Eetbaar?
Een / meerderjarig?
Bodembedekking
Trekt nuttige insekten (bijv bijen)
Witte klaver (Trifolium repens) (Voeder)Wikke (Vicia sativa)
Blad met mate
Meerderjarig
Ja
Ja
Ja
Zaad
Eenjarig
Ja
Ja
Lupine (Lupinus)
Alleen veevoer (zaad) Zaad, kiemgroente
Een en meerderjarige soorten Meerderjarig
Ja (inwerken in bodem in lente) Ja
Jong blad
Meerderjarig
Jong blad
Nee
Meerderjarig (deze woekert niet) Eenjarig (zelfzaaiend) Eenjarig
Zaad
Tweejarig
Jonge scheuten eetbaar + veel andere toepassingen Blad, bloem
Meerderjarig (pas op woekeren)
Lucerne (alfalfa) (Medicago sativa) Gewone Smeerwortel (Symphytum Officinale) Russische smeerwortel (Symphytum x uplandicum) Komkommer-kruid (Borago officinalis) Phacelia (Phacelia tanacetifolia) Winterrogge (Secale cereale) Bamboe
Goudsbloem (Calendula officinalis) Tagetes Minuta (Afrikaantjes) Duizendblad (Achillea millefolium) Dragon (Artemisia dracunculoides)
Blad als kruid
Nee
Eenjarig (zelfzaaiend) Eenjarig
Jong blad met mate
Meerderjarig
Blad als kruid
Meerderjarig
Weert schadelijke insekten
Diepwortelend ¹
Voedsel, beschutting voor wildlife (vogels etc)
Gier, compost³
Fortplanten (4)
Ja
Ja
Ja
Windbreak / haag (5)
Ja Ja Ja
Ja Ja
Stikstofbindend²
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja (inwerken in bodem in lente) Ja
Ja
Ja
Ja (aaltjes) Ja (aaltjes) Ja
Ja
Ja
Ja
ja
14
Eetbaar?
Een / meerderjarig?
Wilde chicorei (Cichorium intybus) Paardenbloem / molsla (Taraxacum officinale) Venkel + dille
Jong blad
Meerderjarig
Ja
Ja
Ja
Jong blad
Meerderjarig
Ja
Ja
Ja
Blad als kruid
Ja
Kervel Japanse peterselie (Cryptotaenia japonica) Oregano, tijm, bonenkruid Andere lipbloemigen (bijv rozemarijn, salie, munt, melisse, lavendel, dropplant) Bladrammenas (Raphanus sativus)
Blad als kruid Blad als kruid
Eenjarig (zelfzaaiend) Eenjarig Meerderjarig
Ja
Blad als kruid
Meerderjarig
Ja
Blad als kruid
Meerderjarig
Blad
Eenjarig (zelfzaaiend)
Gele mosterd (Sinapis alba)
Blad + zaad
Eenjarig (zelfzaaiend)
Winterkers, lookzonder-look Mierikswortel (Armoracia rusticana)
Blad
Meerderjarig
Wortel
Ja
Ja
Ui-achtigen (knoflook, stengelui, bieslook) Tabak (Nicotiana tabacum) Kleine pimpernel (Sanguisorba minor) Boekweit (Fagopyrum esculentum)
Blad, knollen
Meerderjarig (pas op woekeren) Meerderjarig
Ja
Blad psycho-actief
Eenjarig
Ja
Blad Jong blad, zaad
Bodembedekking
Trekt nuttige insekten (bijv bijen)
Diepwortelend ¹
Stikstofbindend²
Voedsel, beschutting voor wildlife (vogels etc)
Gier, compost³
Fortplanten (4)
Ja Ja (slakken)
Ja
Ja
Ja
Ja
Ja (inwerken in bodem in lente) Ja (inwerken in bodem in lente) Ja
Ja Eenjarig (zelfzaaiend)
Weert schadelijke insekten
Ja Ja
Ja
15
Windbreak / haag (5)
Brandnetel Oost-Indische kers (Tropaeolum majus) Heermoes (Equisetum arvense)
Eetbaar?
Een / meerderjarig?
Jong blad (thee, gekookt) Blad + bloem
Meerderjarig
Nee
Eenjarig (zelfzaaiend) Meerderjarig (pas op woekeren)
Maarts viooltje (Viola Odorata)
Blad
Paarbladig goudveil (Chrysosplenium oppositifolium) Kruipklokje (Campanula poscharskyana)
Blad met mate
Meerderjarig (pas op woekeren) Meerderjarig
Blad + bloem
Meerderjarig
Bodembedekking
Trekt nuttige insekten (bijv bijen)
Weert schadelijke insekten
Diepwortelend ¹
Ja
Stikstofbindend²
Voedsel, beschutting voor wildlife (vogels etc) Ja
Gier, compost³
Fortplanten (4)
Ja
Ja (aaltjes, luizen) Zuivert vervuilde grond (metalen) Ja (in schaduw)
Ja
Ja
Ja (nat en schaduw) Ja
1) Diepwortelende gewassen halen vaak mineralen uit lage bodemlagen. Door deze planten te gebruiken als mulch of te verwerken in composthoop komen mineralen beschikbaar voor andere planten. Deze diepwortelende planten zijn vaak pioniersplanten. 2) Sommige planten – met name vlinderbloemigen – binden stikstof uit de lucht. Stikstof is een van de cruciale voedingsstoffen voor alle planten. Via de wortels en bij compostering komt de stikstof ook beschikbaar aan andere planten. Stikstofbindende planten zijn vaak pioniersplanten. 3) Gier is vloeibare mest die snel opneembaar is door planten. Je maakt het door voedselrijke gewassen enkele weken te laten verteren in een emmer regenwater en iedere dag te roeren. Het is normaal dat het stinkt. Ook zijn er specifieke planten die goed zijn om door de composthoop te mengen en daarmee de compostering te activeren 4) Fort-planten hebben zo’n dicht en diep wortelgestel dat ze onkruiden tegenhouden in hun verspreiding 5) Een windhaag vermindert de wind zodat meer kwetsbare planten beschut komen te staan. De planten in de windhaag kunnen zelf soms ook voedsel bieden.
16
Windbreak / haag (5)
Groenbemestende gewassen struiken + bomen Eetbaar?
Braam Nepalese framboos (Rubus nepalensis) Bottelroos (Rosa Rugosa) Meidoorn (Crataegus) Sleedoorn (Prunus Spinosa) Hagedoorn (Crataegus monogyna) Russische dwergamandel (Prunus Tenella) Japanse Dwergkwee (Chaenomeles Japonica) Mahonia aquifolium Berberis Darwinii Zuurbes (Berberis Vulgaris) Struikhei (calluna Vulgaris) Gele Kornoelje (Cornus mas) Vlier (Sambucus Nigra) Gelderse roos (Viburnum Opulus) Siberische erwtenstruik
Bodembedekking
Trekt nuttige insekten (bijv bijen)
Weert schadelijke insekten
Diepwortelend¹
Stikstofbindend²
Voedsel, beschutting voor wildlife (vogels etc)
Gier, compost³
Vruchten
Fortplanten (4)
Windbreak / haag (5)
Ja
Ja
Ja Vruchten Vruchten Vruchten Vruchten
Ja
Vruchten + zaden Vruchten
Ja
Vruchten Vruchten Vruchten
Ja
Ja
Ja Ja Ja
Ja
Ja Ja
Vruchten Vruchten Vruchten
Ja Ja Ja Ja
Ja Ja Ja
Ja Ja Ja
Ja
Zaden
Ja
Ja Ja Ja Ja Ja
Ja
Ja
Ja
(caragana arborescens) Gaspeldoorn (Ulex europaeus) Brem (Cytisus scoparius) Olijfwilg (Elaeagnus) Duindoorn (Hippophae rhamnoides) Inlandse vogelkers Salal (gaultheria shallon) Cranberry (Vaccinium Macrocar-pon) Rode bosbes (Vaccinium Vitis-Idaea) Zoutmelde (Artiplex Halimus Zoete kers (Prunus Avium) Lijsterbes (Sorbus aucuparia)
Ja Vruchten Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja Ja Ja
Ja
Vruchten Vruchten Vruchten
Ja Ja
Vruchten
Ja
Ja
Ja
Ja Ja Ja Ja
Ja
Ja
Ja Vruchten Vruchten
Ja
Ja Ja
Ja
17
Eetbaar?
Meelbes (Sorbus aria) Berk (Betula) Elzeboom (Alnus) Italiaanse elzeboom (Alnus Cordata) Wilg (Salix) Populier (populus) Eik (Quercus) Acacia (Robinia pseudoacacia) Linde (Tilia Cordata) Wilgbladige duindoorn (hippophae salicifolia) Venijnboom (Taxus Baccata)
Bodembedekking
Trekt nuttige insekten (bijv bijen)
Vruchten Sap
Weert schadelijke insekten Ja Ja Ja
Diepwortelend¹
Stikstofbindend²
Ja Ja ja
Ja Eikels Zaad Jong blad + bloemen Bessen Vruchten
Voedsel, beschutting voor wildlife (vogels etc) Ja
Fortplanten (4)
Windbreak / haag (5) Ja
Ja Ja Ja Ja Ja Ja
Ja
Gier, compost³
Ja Ja Ja
Ja Ja
Ja
Ja
Ja
Ja Ja
Ja
Ja
1) Diepwortelende gewassen halen vaak mineralen uit lage bodemlagen. Door deze planten te gebruiken als mulch of te verwerken in composthoop komen mineralen beschikbaar voor andere planten. Deze diepwortelende planten zijn vaak pioniersplanten. 2) Sommige planten – met name vlinderbloemigen – binden stikstof uit de lucht. Stikstof is een van de cruciale voedingsstoffen voor alle planten. Via de wortels en bij compostering komt de stikstof ook beschikbaar aan andere planten. Stikstofbindende planten zijn vaak pioniersplanten. 3) Gier is vloeibare mest die snel opneembaar is door planten. Je maakt het door voedselrijke gewassen enkele weken te laten verteren in een emmer regenwater en iedere dag te roeren. Het is normaal dat het stinkt. Ook zijn er specifieke planten die goed zijn om door de composthoop te mengen en daarmee de compostering te activeren 4) Fort-planten hebben zo’n dicht en diep wortelgestel dat ze onkruiden tegenhouden in hun verspreiding 5) Een windhaag vermindert de wind zodat meer kwetsbare planten beschut komen te staan. De planten in de windhaag kunnen zelf soms ook voedsel bieden.
18
Struiken Familie
Rode aalbes (Ribes rubrum) Witte aalbes (Ribes rubrum) Kruisbes (Ribes uva-crispa) Zwarte bes (Ribes nigrum) Jostabes (Ribes nidigrolaria)
Ribes
Diameter volwassen / plantafstand 1-1,5 m
Ribes
1-1,5 m
Bessen (veel)
Juli-aug
Ribes
1-1,5 m
Bessen (veel)
mei/juli
Ribes
1,5 m
Juli/aug
Halve dag zon voldoende
Ribes
1,5 m
Bessen (veel); bevat veel vitamine C Bessen (veel)
Juni/juli
Framboos
Ribes
0,5 m (binden aan pergola)
Vruchten (veel)
1 m breed, 0,2 m hoog 1 m (binden aan pergola) 3-6 m (binden aan pergola)
Vruchten
Zomerframboos vanaf juni/juli. Herfstframboos tot okt ?
Halve dag zon voldoende; kruising zwarte bes en kruisbes; groot en zoet Halve dag zon voldoende
1-2 m (binden aan pergola) 1 m (binden aan pergola)
Druiven (Behoorlijk)
Aug-sep
Vruchten (redelijk)
Aug
1-2 m (binden aan pergola)
Rozenbottels (alleen buitenste vruchtvlees;
Aug-nov
Nepalese framboos Ribes (Rubus nepalensis) Ribes Braam Siberische kiwi (Actinidia Arguta)
Ribes
Druif
Ribes
Rozen Japanse wijnbes (Rubus phoenicolasius) (Bottel)roos * Rosa Rozen Rugosa)
Eetbare delen
Periode oogst
Bessen (veel)
Juli-aug
Vruchten (veel)
Juni/juli tot sep/okt (veel rassen) Kleine zoete vruchten Sep (veel)
Cultivars
Bijzonderheden
Halve dag zon voldoende; vogels eten het heel graag Halve dag zon voldoende Invicta vroeg ras, Pax groot en later
Zomerras: Marva. Herfstrassen: Autumn Bliss/Fallgold
Gekweekte soorten zonder stekels Actinidia Arguta (NIET Nieuw-Zeelandse kiwi; Actinidia Deliciosa) In Nederland blauwe kleine druiven
Rosa Rugosa geeft grootste rozenbottels
Halve dag zon voldoende
Goede bodembedekker, liefst vochtig Halve dag zon voldoende. Mogelijk in windhaag Klimplant, groeit erg hard. Pas op woekeren Tegen zuidmuur; veel warmte nodig Halve dag zon voldoende; mogelijk niet winterhard (beschutten) Goede plant voor windhaag
19
Juneberry (amelanchier alnifolia) Meidoorn (Crataegus) Sleedoorn (Prunus Spinosa)
Rozen
3-4 m
Rozen
5m
Hagedoorn (Crataegus monogyna)
Rozen
6m
Russische dwergamandel (Prunus Tenella) Japanse Dwergkwee (Chaenomeles Japonica) Krenteboompje (Amelanchier Lamarckii) Oregan grape (Mahonia aquifolium)
Rozen
1 – 1,5 m
Rozen
1-2 m
Rozen
Mahonia Japanico Zuurbes (Berberis
Rozen
haartjes binnen in vrucht irriteren) Grote zoete bessen (veel)
Juni/begin juli
Regent, honeywood en northline klein
Bessen (milde smaak) Zomer-herfst
Plant uit Noord-Amerika. Vogels eten bessen graag. Plant trekt bijen. Bessen voor vogels. Goed in windhaag Bessen voor vogels. Goed in windhaag
Zwarte bessen (wrang); beste gedroogd eten. Zeer gezond Rode bessen (wrang); beste gedroogd eten. Zeer gezond
Herfst (best na eerste vorst)
Vruchten + zaden (noten). Noten niet eten indien bitter Vruchten; rauw erg zuur maar gekookt beter
?
Zon, mogelijk bodembedekkend
?
Trekt bijen, bodembedekkend
4-6 m
Zoete vruchten
?
Berberis
1,5-2 m
Kleine vruchten (veel)
Aug
Berberis Berberis
2-3 m 2-3 m
Klein-zuur fruit Jong blad en kleine
Mei Herfst
Liefst zure of neutrale grond. Vogels zijn gek op de vruchten Plant uit Noord-Amerika. Bodembedekkend. Lage struik in windhaag. Kan in (half)schduw Kan in (half)schaduw Goed in windhaag, warm
Herfst (best na eerste vorst)
Voor lekkere vruchten diverse soorten: Crataegus arnoldiana, Crataegus Missouriensis, Crataegus Pedicellata, Crataegus Pensylvanica, Crataegus Schraderiana, Crataegus Tanacetifolia
‘apollo’ lage plant (60 cm) die bodem goed bedekt en zeer productief is.
Bessen voor vogels. Goed in windhaag. Hout gebruikt in handwerk
20
Vulgaris) Berberis Buxifolia
Berberis
2,5 m
Berberis Darwinii
Berberis
2,5 m
Roze berberis (Berberis Aggregata) Berberis Georgii
Berberis
1,5 m
Berberis
2m
Blauwe bosbes
Heifamilie
0,50 - 2 m
Salal (gaultheria shallon)
Heifamilie
Cranberry
zure vruchten (veel vitamine C) Zoete zwarte vruchten Vruchten (wel met veel zaden)
plekje Zomer Zomer
‘Mystery fire’ zeer productief!
Zure vruchten (zeer productief!)
Herfst
‘Buccaneer’ geeft grotere vruchten
Grote citroensmakende vruchten (gigantische oogst) Zoet blauw fruit (lage-redelijke oogst)
Sep
1 - 1,5 m hoog
Rauw eetbare vruchten
Aug
Heifamilie
0,1 - 0,2 m hoog, 1-2 meter omvang
Vruchten eetbaar (wel zuur)
Nazomer-herfst
Rode bosbes (Vaccinium VitisIdaea) Aardbeiboom (Arbutus unedo)
Heifamilie
0,3 m hoog, 1 m Kleine rode vruchten omvang
Sep-okt
Heifamilie
2-8 m
Nov
Struikhei (calluna Vulgaris)
Heifamilie
50-60 cm
Eetbare vruchten (soort aarbei). Beetje melig
Zomer
Sterke plant, mogelijk niet winterhard Sterke plant, mogelijk niet winterhard, trekt insekten, vogels zijn dol op de vruchten
Zeer winterhard en zeer hoge oogs
Vaccinium myrtillus kleine inheemse plant. Vaccinium corymbosum gekweekt ras tot 2 m.
Vaccinium Oxycoccos inheemse cranberry; Vaccinium Macrocar-pon Amerikaanse cranberry
Alleen in zure grond (vaak zand of veen)
Bodembedekkend; mogelijk woekerend; liefst (half)schaduw. Liefst meer zure grond Bodembedekkend, alleen in natte, zure grond
alleen in zure grond, bodembedekkend ‘Elfin King’ en ‘Rubra’ productief (2-3 m.) Groeit alleen op arme grond (liefst zand of veen). Zeer 21
Bessen (beetje vies; wel voedzaam) Jong blad gekookt + zoete rode vruchten
aug
Rassen ‘nana’ en ‘variegata’ veel kleiner.
Gele Kornoelje (Cornus mas) Chinese Kornoelje (Cornus Kousa Chinensis) Vlier (Sambucus Nigra)
Kornoelje
5m
Kornoelje
3 m of meer
Kamperfoelie
6m
Bessen (veel vitamine Zomer C). Rauw met mate.
Sambucus Canadensis zoete Amerikaanse vlier
Gelderse Roos (Viburnum Opulus) Blauwe honingbes (Lonicera Caerulea Edulis) Lonicera Angustifolia Olijfwilg
Kamperfoelie
2-5 m
Kamperfoelie
1,5 m
Bessen (bitter); alleen Zomer-herfst gekookt Donkerblauwe ? vruchten, beetje bitter
Ook Lonicera Villosa genaamd
Kamperfoelie
2,5 m
Elaeagnaceae
4-5 m (groeit langzaam)
Duindoorn (Hippophae rhamnoides)
Elaeagnaceae
Siberische Erwtenstruik (caragana
Vlinderbloemig
Sep
Zoete, zwarte vruchten Bessen (Zeer rijk aan vitamines en mineralen)
Juni-juli + aug-sep
6 m omvang
Zure bessen (zeer rijk aan vitamine C
5m
Peulen (zaden zeer rijk aan olie en eiwit).
Sep tot in hele winter (minder zuur na vorst). Ook medicinale olie van takken en bladeren Zomer-herfst
Sommige soorten lente; anderen herfst
goede bijenplant. Ook in windhaag. Plant trekt bijen. Bessen voor vogels. Goed in windhaag Liefst zure grond; ook hout bruikbaar Bessen voor vogels. Goed in windhaag. Afweren schadelijke insekten. Hout voor timmerwerk. Kan in halfschaduw. Slechte combinatie met kruisbloemigen Bessen voor vogels. Goed in windhaag
Zon nodig, hout bruibaar Elaeagnus x ebbingei ‘limelight’ geeft oogst in lente. Combineren met Elaeagnus pungens variegata voor bestuiving.
Goede plant in windhaag (wintergroen), stikstofbindend
Veel zon nodig, goed op zand. Stikstofbindend, diepwortelend, mogelijk in windhaag ‘Walker’ of ‘Pendula’ goed vruchtdragend. ‘Nana’ kleine soort
Goede plant in windhaag (wel in zon), stikstofbindend. In Siberië kippenvoer 22
arborescens) Gaspeldoorn (Ulex Vlinderbloemig europaeus)
1,5 m
Vrij zeldzaam in Nederland
Zeer algemeen in Nederland
Brem (Cytisus scoparius)
Vlinderbloemig
2m
Plum yew (Cephelotaxus Harringtonia)
Cephelotaxeae
2-3 m (groeit zeer traag)
Japanse peperstruik (zanthoxylum piperitum) Zoutmelde (Artiplex Halimus)
Wijnruit
1m
Ganzevoet
Siberische ginseng heester (Eleuterococcus senticosus)
Klimop
‘Nana’ is de meest winterharde en productieve soort.
Pionierstruik, vooral arme gronden. Stikstofbindend. Windhaag in harde wind. Afweren plaaginsekten. Pionierstruik, vooral arme gronden. Stikstofbindend. Windhaag in harde wind. Afweren plaaginsekten, bodembedekkend Best beschut en in (half)schaduw
Noten (Onrijp fruit zelfs te vies voor eekhoorns, maar noten daarbinnen goed eetbaar) Zaden als pepersubstituut
?
?
Mogelijk niet winterhard
2-3 m
Blad in salade of als spinazie
Hele jaar
2m
Zeer medicinaal
Zon, liefst lichte grond (zand), groeit goed aan kust. Goede plant voor windhaag Andere familie dan gewone Ginseng
23
Bomen Familie
Diameter volwassen / plantafstand Hoogstam tot 10 m Dwerg 3 m
Eetbare delen
Periode oogst
Cultivars
Bijzonderheden
Appels
Aug-dec (bewaarappel s hele jaar)
Vanda, Reiki en Lena late bewaarappels die sterk zijn. Lombarts is goed sterk ras. Yellow transparant hele vroege appel. Met onderstam Topas M9 mogelijk in haag.
Meerdere rassen nodig die elkaar kunnen bestuiven
Hoogstam tot 10 m Dwerg 3 m Hoogstam tot 10 m Dwerg 3 m
Peren
Sep-dec (bewaren tot voorjaar) Juli
Conference zelf-bestuivend en bovendien goed bewaarbaar Stella zelfbestuivend. Zure kers (Prunus Cerasus) kleiner en minder zon nodig.
Beschutting goed (zonnig plekje). Pas op late lentevorst
Bessen eetbaar maar niet lekker Pruimen
Appel (Malus Pumila)
Rozen
Peer (Pyrus communis)
Rozen
Zoete kers (Prunus Avium)
Rozen
Inlandse vogelkers (Prunus Padus) Pruim (Prunus Domestica)
Rozen
8-15 m
Rozen
Kerspruim (prunus cerasifera)
Rozen
Hoogstam tot 10 m Dwerg 3 m 9m
Kweepeer (Cydonia Oblonga)
Rozen
7m
Lijsterbes (Sorbus aucuparia)
Rozen
Meelbes (Sorbus aria)
Rozen
Zoete kersen
Vogels eten alle kersen. Goede boom voor insekten. Pas op lentevorst Goede boom voor wildlife; vogels
Juli-sep
Vruchten; mogelijk beetje bitter maar ook zoet Vruchten (als dikke peer). Voor jam, taart etc
Zomer tot oktober
7-15 m
Vruchten; erg zuur; beter koken
?
8-12 m
Vruchten; erg zuur; beter koken
Veel cultivars zelfbestuivend. Czar vroege pruim. Mogelijk als windhaag
‘Edulis’ heeft grotere en beter eetbare vruchten
Vruchten bevatten veel pectine. Goed om jam te conserveren (ook van andere vruchten). Zon nodig. Sterke boom voor windhaag; hout elastisch (manden, meubels); trekt vogels Sterke boom voor windhaag; zorgt voor beschutting 24
Mispel (Mespilus germanica)
Rozen
6m
Zoete vruchten; indien niet rijp aan boom, dan rijpen door bewaring Perzikken
Herfst
Perzik (Prunus Persica)
Rozen
6 m (ook dwerg mogelijk?)
Abrikoos (Prunus armeniaca)
Rozen
6-9 m
Abrikozen
Zomer
Amandel (Prunus dulcis)
Rozen
6m
Herfst
Hazelaar (Corylus Avellana)
Berken
6 m (met snoeien mogelijk 2 – 2,5 m)
Noten (amandelen). Bittere noten niet eten vanwege waterstofcyanide (blauwzuur) Noten; hout nuttig als palen in meubels etc
Walnoot (Juglans Regia)
Okkernoot
20 m
Noten; hardhout erg nuttig voor bouwen, meubels, brandhout etc.
Herfst
Tamme Kastanje (Castanea sativa)
Beuk
15-30 m
Kastanjes (veel koolhydraten). Poffen of bewaren.
Herfst
Beuk (Fagus sylvatica) Beuk
15-30 m
Jong blad in salades. Beukennoten (met mate vanwege gofstof)
Moerbei (Morus)
10 m
Vruchten; licht zuur, Meteen eten; niet
Blad korte periodes bladgroein lente en zomer Aug-sep
Moerbei
Juli-sep
Zon
Oude rassen groeien in Nederland. Nectarine is mutatie van perzik
Largueta en Mission goed voor Nederland vanwege late bloei. Op koele, zware grond best onderstam van perzik
Herfst
Japanse walnoot (Juglans ailanthifolia) meest winterhard.
Zwarte moerbei (Morus Nigra) lekkerste vruchten.
Pas op lente-nachtvorst. Beschutte plek (mogelijk zuidmuur), zon Nog gevoeliger dan perzik voor lente-nachtvorst. Hete, zonnige zomers nodig. Beschut; veel zon nodig. Pas op lante lente-nachtvorst
Best veel bomen bij elkaar of in stad (uit de buurt van oude, dikke bomen); anders nemen eekhoors alles. Mogelijk als windhaag. Mogelijk onder bomen Pas op met late nachtvorst. Walnoot heeft negatieve invloed op veel planten en bomen in de buurt Pas op lente-nachtvorst. Hout nuttig als brandhout, voor meubels, palen etc. Hout rot niet
Best beschutte plek; tegen zuidmuur. Kan wel samen 25
bewaarbaar Sap uit boomstam (met mate; anders sterft boom); zoete smaak
Verder Morus Alba (wit) en Morus Rubra (rood) Betula Pendula en Betula Nigra inheems
Berk (betula)
Berk
10-20 m
Elzeboom (Alnus)
Berk
10-25 m
Italiaanse elzeboom (Alnus Cordata)
Berk
10-25 m
Wilg (Salix)
Wilg
10-25 m
Veel soorten. Boswilg (Salix caprea) zeer vroeg bloeiend; erg goed voor bijen
Populier (Populus)
Wilg
20-30 m
Meest geschikt zijn Populus Alba en Populus Tremula (snelgroeiend)
Eik (Quercus)
Eik
30-30 m
Alnus Glutinosa en Alnua Incana inheems.
Eikels. Bevat tannine. Alleen eten indien niet bitter. Bijv lang weken, durig drogen, vermalen
Steeneik (Quercus Ilex) geeft mogelijk meest zoete noten. Zoet betekent goed eetbaar. Mediterrane eiken
met walnoot Pioniersboom op drogere gronden. Stikstofbindend. Bereid grond voor andere bomen. Blad goed op composthoop. Insektenwerend. Hout zeer nuttig; vb meubels Pioniersboom op nattere gronden. Stik-stofbindend. Bereid grond voor andere bomen. Ook voor windhaag. Insektenwerend en goed voor wildlife Zelfde toepassingen als gewone elzeboom, maar Italiaanse els groeit op droge gronden. Piuoniersboom. Veel blad en takjes maken bodem humeus. Op natte gronden. Trekt bijen. Herbergt wildlife. Vee eet graag wilg. Zeer snelgroeiend voor hout en bio-massa. Goed voor drainage en waterzuivering! Zee snelgroeiend. Geschikt voor hout en bio-massa. Geschikt voor windhaag. Herbergt wildlife. Oude eiken herbergen zeer veel wildlife. Verder bast goed voor compost. Bladmulch insektwerend. 26
Acacia (Robinia pseudoacacia)
Vlinderbloemig
15-25 m
Linde (Tilia Cprdata)
Linde
15-35 m
Elaeagnaceae Wilgbladige duindoorn (hippophae salicifolia)
15 m
Chinese Kornoelje (Cornus kousa)
Kornoelje
6-10 m
Lotusboom (Diospyros lotus)
Ebenaceae
6-9 m
Ginkgo biloba
Ginkgoaceae
10-30 m
Apenboom (Araucaria araucana)
Apenboom
15-30 m
Pijnboom (Pinus)
Dennenfamilie
15-20 m
en overspoelen met heet water, durig koken Hele plant giftig maar zaad eetbaar na koken
zijn meer zoet.
Jong blad eetbaar in salade (mals). Aan onderkant stam jonge scheuten voor jong blad; aanmoedigen door snoeien. Bessen zeer voedzaam (zure smaak)
April-sep
Kleine vruchten (harde schil maar je kunt ze uitzuigen; zoet) Vruchten kleine variant van Kakifruit. Alleen plukken wanneer helemaal rijp Kleine noten eetbaar. Wel beter eerst koken. Blad zeer medicinaal Noten eetbaar (goede oogst mogelijk)
Aug-sep
Zaden (pijnboompitten ) eetbaar hoewel lage oost.
Aug tot winter
Dec.
Hout zeer hard; brandhout, voor bouwen. Stikstofbindend. Geschikt voor windhaaf. Liefst arme grond. Zeer hard en duurzaam hour. Erg nuttige bijenplant. Ook vee eet graag linde.
Pioniersboom. Stikstofbindend. Geeft beschutting. Zon nodig. Mogelijk niet winterhard. Cornus kousa Chinensis snelst groeiend en meest productief Diospyros lotus meest betrouwbaar. Ook Amerikaanse persimmon (Diospyros virginiana)
?
Hete zomers nodig
?
Best in kustgebieden (gematigd klimaat). Duurt 20-30 jaar voor eerste noten. Of stekken van jonge scheuten uit stam oudere bomen. Pas op eekhoorns. Kweek zaden lastig in westEuropa.
Veel verschillende soorten.
27
Venijnboom (Taxus Baccata)
Taxus
12-20 m
Hele boom giftig behalve rijpe vrucht. Zaad wel uitspugen (niet bijten).
Dovastoniana, Fastigiata, Fructo-Luteo, Repandens
Kan zeer oud worden. Hout elastisch en aromatisch (wierook), blad als insecticide.
28
Websites Andere plantdatabases permacultuur -
Kleinschalig Ecologische Samenleving: www.kesnl.nl/?id=16 Permacultuur Nederland: www.permacultuurnederland.org/planten.php Plants for a Future: www.pfaf.org Koen van de Hauw: home.12move.nl/koenvdhauw/
Zaadleveranciers + plantgoed Vreeken’s zaden: www.vreeken.nl Service niet optimaal. Soms zijn de zaden al oud. Maar wel een gigantisch assortiment met veel verschillende planten en plantrassen. Ook permacultuur-gewassen. De Bolster zaden: www.bolster.nl Goede biologische zaden van meer standaard-gewassen. VELT: www.velt.be Gerenommeerde Belgische bio-landbouworganisatie. Groot assortiment van meer standaard-gewassen. Goede kwaliteit. De Godin: www.degodin.nl Een reeks zaden van typische permacultuur-gewassen. Goede kwaliteit. All seeds Europe: www.allseeds.eu Zaad en knollen van enkele moeilijk te vinden gewassen. De nieuwe tuin: www.denieuwetuin.be Belgische zaadleverancier. Vooral bekende gewassen maar daarvan de bijzondere rassen. Rare plants: www.rareplants.de Duitse zaadleverancier van zeldzame gewassen (in verschillende klimaten). Enkele moeilijke te vinden gewassen zijn hier te krijgen. Morgenster wilde zaden: www.morgenster-zaden.nl 29
Groot assortiment van zaadgoed van wilde planten, waaronder eetbare wilde planten. Kwekerij de zandhoogte: www.zandhoogte.nl Gigantisch assortiment van plantgoed van wilde planten, waaronder eetbare soorten die een plek hebben in de permacultuur-tuin. Verzending per post. Seed garden of Eden: http://seedgardenofeden.sohosted.com/shop/shop/ Hier kun je knolletjes en zaad kopen van de Chinese Yam; een interessante plant voor de toekomst www.verberghe.nl Hier heb ik bollen gekocht van Camassia Quamash; kan ook bij andere kwekerijen rond augustus Eetbare waterplanten Bijvoorbeeld http://www.vijverflora-hellendoorn.nl/ of http://www.waterplantenkwekerijriel.nl
Bomen en struiken Kwekerij de Batterijen (in de Betuwe): www.batterijen.nl Volgens de docenten van Permacultuur School Nederland de beste leverancier van bomen en struiken in Nederland die nog weinig gesnoeid zijn. Ruim aanbod
Nog op zoek? Stuur me even een mail. Ik heb zelf ook veel zaad om te ruilen of weg te geven en in de toekomst ook steeds meer plantgoed.
[email protected]
30
