Aanleg: VOEDSELBOS in Oostvoorne Permacultuur in de praktijk In de (voormalige) boomgaard van Mildenburgbos in Oostvoorne gaat een Voedselbos komen. Minke Bontekoe (biologe en natuur voedingskok) en Patty Zervaas, (permaculturist) hebben het Zuidhollands Landschap (ZHL) bereid gevonden om een stuk van het landgoed Mildenburg aan te wenden voor de aanleg van een Voedselbos. Permacultuur (permanente agricultuur) is hot! Een duurzaam, ecologisch eetbaar landschap, het hele jaar door voedsel en energie, zonder het milieu te belasten of de grond uit te putten. En het heeft drie fantastische uitgangspunten: Zorg goed voor de MENS Zorg goed voor de AARDE Eerlijk DELEN
Het Voedselbos is ook ....... een fijne plek om te vertoeven, maar ook een pluk- en watertuin, ontmoetingsplek, stilte en blote voetenplek en ruimte voor activiteiten zoals yoga, Tai Chi, theater, lezingen, cursussen, (kook)workshops, waterzuivering, energieopvang, samen eten, creëren en natuurlijk het jaarlijkse oogstfeest. Angelique, Sferologe en landschapsarchitect, heeft voor ons de plek (in)gevoeld en samen met onze wensen hebben we een ontwerp gemaakt. Duurzaamheid, leren en werken met de natuur, puur voedsel, mensen verbinden zijn de termen die we willen samenbrengen in het Voedselbos. Wij hopen hiermee een nieuwe manier van samen leven en voedselvoorziening neer te zetten met respect voor elkaar en de natuur. Het Voedselbos is een burgerinitiatief met als resultaat een duurzame ecologische voedsel- en energievoorziening, ontmoetings- en leer-plek gebaseerd op de uitgangspunten van de permacultuur. Op een open plek in het bos hebben we ongeveer 8000 m2 tot onze beschikking met op dat moment alleen een in ere herstelde boomgaard, gras en een klimaatbosje van 9 walnoten bomen.
Hier willen we een grote natuurlijke moestuin creëren, waar we met elkaar kunnen genieten van bomen, bloemen, kruiden, groenten, bessen, vruchten, dieren, met zelfs insecten en zwammen in een perfecte harmonie op basis van Permacultuur. Permacultuur is kort omschreven ‘samenwerken met de natuur’ en de natuur goed observeren. Het gebruikt de principes die de natuur zelf ook gebruikt om een duurzaam en ecologisch eetbaar landschap te scheppen. Graag willen we de mensen meenemen in de praktijk van de Permacultuur en laten zien dat er overvloed is voor elk en iedereen op deze planeet. Niek Zervaas: De permacultuur is een middel bij uitstek om jezelf ervan bewust te worden dat je leeft en dat al wat leeft met elkaar verbonden is en afhankelijk van elkaar is. Om mensen warm te maken voor onze ideeën over de aanleg van een voedselbos hebben we in oktober 2012 een bijeenkomst gehouden. Hier hebben we verteld over onze dromen, de ontwerpen van Angelique gepresenteerd en de film ‘The power of Community, How Cuba Survived Peak Oil gedraaid. Een mooie film, die laat zien dat wanneer je afgesloten wordt van olievoorzieningen, hoe een sterke zelfvoorzienende samenleving kan ontstaan, zonder compleet afhankelijk te zijn van een oliegebaseerde industrie en voedselvoorziening als bij ons. Mensen, jong en oud, klein en groot, verbinden op verschillende raakvlakken
De opkomst was grandioos. Meer dan 20 mensen hadden zich aangemeld en iedereen was enthousiast om aan de slag te gaan. Maar het overleg met het Zuidhollands Landschap bleek onverwacht nog maanden in beslag te nemen. Een hele uitdaging, want het ZHL is behoorlijk gebonden aan regels vanuit allerlei instanties en wij willen graag samenwerken met de natuur en dan staat er niets vast. Maar door met een ‘open mind’ naar onze ideeën te blijven kijken hebben we elkaar gevonden in een fijne samenwerking, waarin we elkaar ook kunnen versterken. Gelukkig zijn we in april 2013 van start gegaan. Helaas waren er toen niet zoveel enthousiastelingen meer over, maar met de paar mensen die er waren zijn we toch begonnen. We hebben foldertjes laten maken en een grote banner opgehangen om mensen die langs wandelen te informeren. De structuur van het voedselbos gaat langzaam vorm krijgen. Er is hard gewerkt aan de realisering van een permacultuurcirkel, waarin 3 fruitbomen, struiken, klimplanten, eetbare planten en groenten met elkaar een ecologisch voedselsysteem vormen. We observeren de plek, qua weersomstandigheden, hoe de plek zich verhoudt ten opzicht van de natuur, wat er aanwezig is, qua beplanting en dieren, organismen, onderzoeken de grond. We bekijken hoe de natuur zichzelf vormt, in stand houdt of hoe het zich herstelt. Tegenwoordig worden zelfs woestijnen door het toepassen van permacultuur weer vruchtbaar gemaakt. Planten groeien niet voor niets bij elkaar. Ze vormen gilden
omdat ze elkaar positief beïnvloeden. Er zijn ook planten, die elkaar negatief beïnvloeden. Die komen in de natuur dan ook niet bij elkaar voor.
We beginnen met 5 elementen van Het voedselbos: 1. 2. 3. 4. 5.
Compostbak A Kruidenspiraal C Insectenhotel D Bloemenrand E Permacultuurcirkel F
We vlechten een natuurlijke omheining van takken, die er in het bos te vinden zijn om de reetjes ook eerlijk te laten delen. Het gras wordt bedekt met karton om af te laten sterven en terug te geven aan de aarde. De kinderen van de school in de buurt hebben we gevraagd zich te ontfermen over het insecten hotel. We geven informatie over Het Voedselbos en houden onze eerste Open Werkdag op zaterdag 27 mei 2013. Een open werkdag is ideaal om de werking van permacultuur in de praktijk te leren kennen. Op verschillende manieren willen we mensen laten ontdekken hoe samenleven in evenwicht met de natuur vorm kan krijgen. Iedereen is van harte welkom. We genieten van de natuur, delen kennis en ervaring, lunchen met puur eten en ondertussen werken we samen aan Het Voedselbos. Help, voor dit burgerinitiatief hebben we hulp nodig, want met meer mensen krijgen we meer voor elkaar! Gelukkig is er steeds meer belangstelling voor onze activiteiten en sluiten steeds meer mensen zich aan. Op zaterdag 18 mei 2013 gaan we op excursie naar België, naar een voedselbos in Nokeren. Fijn om te zien hoe zij daar al jaren de permacultuur bedrijven in een bos, een prachtige plek. We werken in de Permacultuur Cirkel aan een enorme verscheidenheid aan planten en dieren om zoveel mogelijk voedselopbrengst te laten zien per vierkante meter door planten te stapelen in tijd en ruimte. Daardoor zijn er meerdere oogsten op de zelfde plek mogelijk, de zon wordt effectiever gebruikt en er is een optimale uitwisseling tussen planten en organismen, waardoor er een ecosysteem ontstaat dat zichzelf in stand houdt. Verschillende plantlagen en één, twee en meerjarige planten verhogen de totale diversiteit van het systeem.
Er wordt een 7 lagen systeem gebruikt in Het Voedselbos: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Hoge bomen Lage bomen Klimplanten Struiken Kruid laag Bodemkruipers Knolgewassen
Walnoten, tamme kastanje, hoogstam fruitbomen Fruitbomen, hazelnoten Druiven, braam, hop Rode en zwarte bessen, frambozen, boxdoorn (gojibes) Vele groenten, permanent eetbare planten- en kruiden, en bloemen Komkommers, pompoenen, courgettes, aardbeien Aardappelen, aardperen, wortels, uien, knoflook
De bodem proberen we vrijwel constant bedekt te houden en met rust te laten. Spitten en schoffelen doen we niet. Moeder Aarde, zoals we haar noemen, houdt er niet van in haar blootje te liggen, dus bedekken we haar met mulch of stro. Hierdoor blijft het bodemleven en de bodemvruchtbaarheid intact en "onkruiden" krijgen veel minder kans. Het restmateriaal van planten geven we direct terug aan de aarde. Door de onbedekte grond met stro te bedekken hoeven we geen water te geven, ook niet tijdens een droogte periode. Moeder Aarde houdt er niet van in haar blootje te liggen en spitten en schoffelen doen we niet! Er zijn 2 punten, die we graag voor het voetlicht willen brengen: 1. De boom. Onze longen doordat ze kooldioxide omzetten in zuurstof, maar eigenlijk zijn ze nog veel meer. Ze zuiveren het water in de bodem en dienen als wateropslag. Weet je dat een boom wel 150 liter water per dag kan opnemen en een populier wel 10x zoveel. En ze zorgen ook voor een koeltestroom en een microklimaat voor insecten en vogels. Als het gaat regenen dan vallen al de schimmels, stuifmeel en stof uit de kroon en komt ten goede aan de vruchtbaarheid van de bodem. Sommige schimmels zijn onmisbaar om wortels te voorzien van een natuurlijke antibiotica en te beschermen tegen infecties. Ze wortelen vaak het diepst, waardoor de voedingsstoffen, diep in de bodem aanwezig, door het vallen van de bladeren, ten goede komt aan de planten die minder diep wortelen. Daarom is het 7-lagen systeem zo waardevol. Waarom wordt er zo weinig gebruik gemaakt van deze waardevolle bomen. In de monocultuur, maar ook in weidelanden hebben de dieren soms niet één boom om te kunnen schuilen. 2. Zaden. Je denkt dat het makkelijk is: Je koopt een zakje zaad, stopt ze in de grond, geeft af en toe een beetje water en de rest gaat vanzelf. Ik wil beslist niet prediken, maar zouden we díe bedrijven kunnen steunen, die nog oorspronkelijke, niet gemanipuleerde zaden verkopen, want daaruit groeien onze natuurlijke oerplanten, die ons erfgoed zijn, en ons de meeste kracht en energie geven. Veel zaden zijn gemanipuleerd en gek genoeg krijgt de agrarische monocultuur steeds vaker met ziekten te maken, waar ze dan nog meer bestrijdingsmiddelen tegenaan willen gooien en monsanto, die krijgt steeds meer zeggenschap over wat wel en niet gebruikt mag worden qua voeding. Het is fijn om gebruik te maken van zoveel mogelijk biologische duurzame bronnen, niet alleen in voeding, maar ook voor wat betreft was en schoonmaakmiddelen. We graven paden uit in de Cirkel en voor ons eerste bed doen we een rondje bos en verzamelen we eetbare planten om een plekje te geven in ons Voedselbos. Wat is dat eerste perk mooi uitgegroeid tot een prachtige eenheid, waarin planten zich al zo met elkaar hebben verbonden! Er ontstaan spontaan allerlei nieuwe planten, waaronder de wikke. De planten, die te welig tieren, geven we met liefde terug aan de aarde door ze op de bodem te mulchen, fijn te knippen en zo een laagje op de aarde aan te brengen om hem te beschermen.
Op hoog zomerse dagen zijn we al om 7.00 uur bezig om nog even in de schaduw aan het werk te zijn voordat de zon licht op ons plekje gaat schijnen. We hebben de Cirkel in drie taartpunten verdeeld en per taartpunt drie bedden. We hebben ons verkeken op hoeveel werk het is en hoe zwaar het uitgraven van de cirkel is, maar we gaan gestaag verder en stukje bij beetje komt de Permacultuur Cirkel klaar. Alle mannen- en vrouwen- energie wordt verzameld om dan de Cirkel af te ronden. Mooie hekken zijn ontworpen en op een Open Werkdag wordt de eerste poort tot de Permacultuur Cirkel ten uitvoer gebracht. In augustus zijn we zover en mogen de eerste zaden de grond in. Naast de planten uit het bos, waaronder onder andere smeerwortel, koekoeksbloem, weegbree, kliswortel komen ook spinazie, kropsla, herfstraap, snijbiet, raapsteel, snijboon, radijs, tarwe, winterpostelein en bloemkool in de Cirkel. Mensen nemen kruidenplantjes als rucolla, bieslook, tijm, munt en salie mee. De Permacultuur Cirkel krijgt steeds meer vorm en na 4 weken mogen we voor het eerst oogsten. Raapstelen, Radijs en diverse Kruiden. Ook is het tijd om het fruit te oogsten. We maken een tafel met fruit voor de wandelaars en de vogels krijgen een aparte fruittafel. Ook is er nog van alles gezaaid, dat de komende tijd geoogst mag gaan worden. Steeds meer mensen gaan ons vinden en hebben interesse in Het Voedselbos en komen onze gelederen versterken. Daarmee zijn we er nog niet, we kunnen nog veel meer hulp gebruiken, maar het is een goed begin. Het Voedselbos is ambitieus en om dit project tot volledige wasdom te kunnen laten komen, hangt het af van het aantal mensen dat zich daadwerkelijk en fysiek hiermee verbindt en waarmee het wordt gedragen.
Hoe meer mensen zich verbinden, hoe meer we onze dromen kunnen creëren. We bouwen van pallets, die we op de kop hebben getikt, 2 grote compostbakken en verzamelen materiaal voor het insectenhotel. De reetjes hebben de rucola opgegeten en de boontjes vonden ze ook heel lekker, dus laatste 2 hekken van de Cirkel zijn nu gelukkig ook klaar. Op zondag 29 september 2013 houden we weer een lezing over Het Voedselbos en er is veel belangstelling voor. We praten over Permacultuur, hoe Het Voedselbos is ontstaan en wat onze dromen zijn. Mensen voelen zich geïnspireerd en willen meer weten, komen kijken of meehelpen. De kruidenspiraal is inmiddels voltooid en de eerste kruiden staan er fier bij. We zijn nog op zoek naar bijzondere (medicinale) kruiden. Wie deze in zijn tuin heeft en deze met Het Voedselbos wil delen mag ze komen brengen.
De lemniscaat is onze laatste permacultuurvorm in aanleg. Om de voedselvoorziening komt een zandpad in een 8-vorm (lemniscaat=oneindigheidsteken). Deze lemniscaat kun je lopen. Je schijnt ervan in balans te komen en rustig van te worden. We nodigen dan ook iedereen uit om deze vorm te komen lopen. Onze dromen voor Het Voedselbos zijn nog: Het aanwezige water verbreden. Het aanleggen van een natuurlijke waterzuivering (living machine), energie opwekken, ecologisch bouwen, natuurlijk tribune en een regentuin aanleggen. We willen nog heel veel nieuwe technieken toepassen zoals aquaponics maken, drijvende wilgentuinen. Met alle mensen die zich hebben verbonden vormen we samen de Vrienden van Het Voedselbos en onze jongste deelnemer is 16 en onze oudste in de 70. Ze geven mooie reacties: ‘Je maakt zelf ook een behoorlijke ontwikkeling door.’ ‘Ik doe veel kennis op van de natuur, die ik ook in mijn kleine tuin kan toepassen’ ‘Het is een manier van leven, gericht op zelfvoorzienend zijn in voeding en energie.’ ‘Je gaat anders naar de natuur, je dorp, de samenleving, de economie kijken.’ ‘Je ziet dat zich overal ter wereld een heleboel aan het ontwikkelen is.’
Wil je meehelpen Het Voedselbos te creëren, laat het ons even weten. We zijn er iedere maandag en mocht het nodig zijn ook op donderdag. Elke laatste zaterdag van de maand houden we Open Werkdag en kunnen we met een grotere groep mensen een grotere droom van Het Voedselbos realiseren. (wel even van tevoren aanmelden) Volg ons op facebook: Het Voedselbos Aanmelden, informatie of op de hoogte blijven kunt u door een mail te sturen aan:
[email protected] Laat u inspireren door de prachtige geschenken, die het leven u dagelijks brengt. Een bloeiende roos of lentebloem. De vogel, die u een serenade brengt. De natuur, die zich door de warmte van de zonnestralen weer tentoonspreidt. Het voedsel, dat u dagelijks tot u neemt om uw lichaam te verwarmen en te voeden. Natuurlijk voedsel, geteeld in de volle grond en op waardige wijze verzorgd, geoogst en bereid zal een tongstrelende sensatie teweegbrengen en uw organen zuivere en pure energie toedienen. De natuur is onovertroffen, geniet van haar in al haar puurheid. Het gaat niet om veel en meer en meer. Het gaat om zuiverheid en balans. Balans in uw lichaam, balans in de natuur. Voeding voor uzelf, voeding voor de ander. Samen delen van wat de natuur ons biedt versterkt de liefdesband, die u op aarde met uw medemens smeedt. Er is genoeg voor ieder, moeder aarde is wijs. Zij wil geen van haar kinderen tekort doen. Er is een grote ongelijkheid ontstaan op aarde. Menselijk handelen, geleid door blinde hebzucht, heeft haar krachten uitgeput en zij steunt en kreunt in haar pogingen een evenwichtiger verdeling aan te brengen. Zij geeft niet op geliefden, zij geeft niet op, maar zij kan wel wat hulp gebruiken. Hulp die heel gemakkelijk te bieden valt. Hulp die nauwelijks extra inspanning kost, niet meer dan het bewustzijn activeren over facetten in uw leven waarover u wellicht eerder niet nadacht.
Maak gebruik van de natuur geliefden. Werk met haar, werk niet tegen haar. Begin ergens, dichtbij huis, dat kunt uzelf in de hand nemen, daarover beslist u zelf. Laat u, om een voorbeeld te geven, de gevolgen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen eens diep tot u doordringen. Kijk met de ogen van het hart, u weet inmiddels hoe u dat doen kunt. Ook de 'eenvoudige' middelen, die u inzet om ongewenste plantengroei in uw tuin te verminderen dragen een afschrikwekkende hoeveelheid verwoestende chemicaliën in zich. Ook dit is een proces geliefden, een oefening om tot bewustwording te komen. Weiger dit gif nog langer in te zetten voor uw zogenaamde gemak. De effecten van uw bewustwording zullen wereldwijd voelbaar zijn. Daarvoor heeft u niet het voorstellingsvermogen, maar het gaat hier om een daad van liefde. Liefde voor de natuur, voor uzelf, voor uw naasten en voor anderen, die u niet kent maar waarmee u onontkoombaar verbonden bent. Ook dit is het verspreiden van de liefde op aarde. Ook hierover spreek ik als ik zeg, dat het mijn missie en passie is om de liefde op aarde te verspreiden. U bent er klaar voor geliefden om uw liefdevolle werkterrein uit te breiden. Want hieruit volgen nieuwe stappen. Zuivere groenten eten, zorgzaam, zorgvuldig en met respect voor de natuur geteeld. Misschien wel wat groenten uit eigen tuin. De tijd is er rijp voor. Informatie is genoeg voorhanden. Met elkaar moeder aarde helpen de harmonie weer in balans te krijgen, te herstellen. Kijk om u heen, wat kunt u doen, waar kunt u handelen, wat zijn uw kwaliteiten? Iedere positieve handeling brengt een ongekende verandering teweeg, die eenmaal ingezet niet meer te stoppen is. Een onomkeerbaar proces van herstel wordt in werking gezet. In eeuwige liefde verbonden, NIEK
