Plan voor windturbines langs Eemskanaaldijk kansloos

Aan de bewoners van dit pand | Jaargang 1 | nummer 2

Regelmatig onregelmatig verschijnend nieuwsblad voor Garmerwolde | juni 2013

IN DIT NUMMER

Dijkpark Garmerwolde

Herman Huiskes kijkt terug

Windmolens: de afspraken

Lies Schaaphok over Klein Kaakheem 1

Plan voor windturbines langs Eemskanaaldijk kansloos De gemeenteraad van Groningen nam onlangs een motie aan waarmee de stad ruimte maakt om op vier plekken rond de stad 22 gigantische windturbines neer te zetten met een totaal vermogen van 70 megawatt. Eén van de meest kansrijke locaties die de stad Groningen aanbood, was Meerstad, en dan in het bijzonder de strook langs het Eemskanaal. Gedeputeerde Moorlag, verantwoordelijk voor de windenergie in de provincie, wees het aanbod echter resoluut van de hand. Er zijn inmiddels drie lokaties gereserveerd waar de provincie ruimte zoekt om te voorzien in 850 megawatt aan windturbines, en dat is volgens Moorlag voldoende. Hij ziet geen noodzaak tot extra ‘windparken’. De windmolens hebben bovendien een vast gedeelte van 100 meter hoog en dan komen de wieken van elk zo’n 50 meter er nog bij. Totale hoogte: bijna 2x de Martinitoren. De gedeputeerde spaart met zijn besluit dus waarschijnlijk het uitzicht van veel inwoners van Garmerwolde. Vervolg op pagina 2

Dijkpark Garmerwolde in de Kritisch tegen de stroom in: startblokken raadslid Rita Pestman Gemeenteraadslid Rita Pestman heeft jarenlang zeer kritisch gestaan tegenover de Dijkpark-plannen. Ook al heeft de gemeenteraad besloten de plannen de steunen, kritisch is ze nog steeds. “Blijkbaar heeft de raad er vertrouwen in. Maar ik blijf sceptisch, al kan ik er nu niets meer aan doen”.

De verbreding van de Eemskanaaldijk gaat van start. De gemeenteraad van Ten Boer is akkoord gegaan met de plannen voor het ‘Dijkpark’ en het vergunningtraject wordt als alles goed loopt nog dit jaar afgerond. In 2014 vaart de eerste baggerschuit door het Damsterdiep bij Garmerwolde. Na een droogtijd van twee jaar wordt in 2016 naar verwachting de eerste ingedroogde bagger als dijkversteviging tegen de Eemskanaaldijk geplaatst. Als compensatie komt er een fonds met 250.000 euro die het Waterschap Noorderzijlvest en de provincie Groningen beschikbaar stellen. Er wordt een commissie ingesteld die de gemeente Ten Boer adviseert hoe dat geld in Garmerwolde en Woltersum besteed moet worden. In die commissie is de Vereniging Dorpsbelangen Garmerwolde ook vertegenwoordigd. vervolg op pagina 2

De constante drive van Pestman tot het stellen van vragen over het Dijkpark, met name over de kwaliteit van de te storten bagger, de impact van het depot voor het dorp en de veiligheid van de dijk, leverde haar geregeld vermoeide blikken op van haar collega-raadsleden. Ze waren de vragenstellerij van Pestman wel

een beetje beu en uiteindelijk steunde ook haar eigen PvdAfractie haar niet meer in haar moties. De raad sprak telkens uit vertrouwen te hebben in de aanpak van het gemeentebestuur. Ook al had ook dat gemeentebestuur vaak geen antwoord op de vragen van Pestman. vervolg op pagina 7

| Regelmatig onregelmatig verschijnend nieuwsblad voor Garmerwolde

vervolg pagina 1 Ate Wijnstra, procesmanager Waterveiligheid bij het Waterschap is verantwoordelijk voor het Dijkpark. “De breedte van de Eemskanaaldijk varieert na de werkzaamheden van 20 tot 44 meter. Dit is afhankelijk van de locatie en bodemgesteldheid.

We zijn nu nog bezig de benodigde grond die tegen de dijk aanligt, op te kopen zodat we de dijk ook daadwerkelijk kunnen uitbreiden. Op plekken waar te dicht tegen de dijk woningen staan, zullen we de dijk niet verbreden, maar aan de landkant

verstevigen met damwanden.” Half metertje dieper De extra grond voor het dijkpark is ingedroogde bagger. Dat wordt opgeslagen in een nog aan te leggen depot achter de zuivering, op het voormalige land van

Stoel. Dat is een terrein van 40 hectare, waarvan de teelaarde wordt afgeschraapt om daarmee de randen van het depot op te hogen. Ate Wijnstra: “We zullen in het depot de komende jaren 350.000 kuub slib opslaan. Dat zal uiteindelijk indrogen tot

fietspad

2

klei Aan te brengen damwand (lengte 4 meter) Principe profiel Oplossing in damwand - Profiel 3 Noord

Tijdpad Dijkpark De rest van 2013 wordt benut voor het voorbereidingstraject. De planning is om eind 2013 het depot ten noorden van de RWZI in te richten. Dat betekent dat de teelaarde van het land wordt geschraapt en daarvan worden rond het depot als het ware kleine dijken aangelegd. Als het depot op termijn weer wordt ontmanteld kan die teelaarde dan weer gewoon over het terrein worden verspreid. Het slib wordt vanaf 2014 uit het Damsterdiep gebaggerd en daarna in fases in het depot opgeslagen. Die fasegewijze opslag is gekozen om de grond sneller te laten indrogen zodat het ook snel gebruikt kan worden. Wijnstra: “Veel omwonenden willen dat zo snel mogelijk met de dijkversteviging wordt begonnen. Als je in een keer een te dikke laag slib aanbrengt duurt het lang om dat te laten drogen. Als we twee keer een kleinere hoeveelheid laten drogen, gaat dat sneller. Op deze manier kan in 2016 al de eerste ingedroogde grond tegen de dijk aan gelegd worden.”

Raedthuys ADMINISTRATIEKANTOOR GRONINGEN BV

B O E K H O U D I N G n J A A R R E K E N I N G E N n L O O N A D M I N I S T R AT I E BELASTINGEN n P A R T I C U L I E R E N n OVERIGE DIENSTEN KALMARWEG 14-12 n 9723 JG GRONINGEN n TEL: 050 - 404 22 07 n FAX: 050 - 549 38 91 MAIL: [email protected] n WWW.RAGBV.NL

Colofon Redactie

RVCommunicatie Foto’s Staan bij de artikelen Vormgeving CorfuDesign

Drukwerk Uitbesteed aan Drukwerkdeal Uitgeverij De iGup verschijnt regelmatig onregelmatig in Garmerwolde

Contact e [email protected] i www.iGup.nl

We hebben de mogelijkheden voor u in kaart gebracht en de kosten ervan op een rij gezet.

Wilt u adverteren in de iGup? Dat mag en dat kan!

Bent u geïnteresseerd? Neem dan contact op met de redactie van de iGup via [email protected].

juni 2013

3

ongeveer 210.000 kuub grond. We schatten in dat we voor het hele Dijkpark van de Driebondsluis tot aan Woltersum zo’n 200.000 kuub nodig hebben, dus dit kan precies.” Overigens is de hoeveelheid bagger die in depot komt mede op verzoek van omwonenden en gemeente Ten Boer verminderd. Doordat de geplande dijk rondom de zuivering niet wordt gerealiseerd wordt de helft minder slib ingedroogd. Dat betekent overigens dat plannen waarin ook de zuivering door het dijkpark zou worden ‘ingebouwd’,

niet door gaan. Er ligt een ander plan: “Met direct omwonenden is afgesproken om de zuivering aan het zicht te onttrekken door rondom beplanting aan te brengen. Het plan is klaar, de invulling qua groen nog niet”, aldus Wijnstra. Het is de bedoeling dat al het benodigde slib voor het Dijkpark uit het Damsterdiep wordt gebaggerd. Al volgend jaar vaart de eerste baggerschuit door het Damsterdiep bij Garmerwolde. Veel dieper wordt het kanaal er niet van. Wijnstra: “We baggeren tot de vaste bodem en ver-

wijderen dus alleen het slib. Slib ligt natuurlijk in wisselende hoeveelheden op de bodem, maar denk maar dat het Damsterdiep gemiddeld een half metertje dieper wordt.” Bijdrage plusvoorziening De financiële vergoeding die de gemeente Ten Boer en eigenlijk de dorpen Garmerwolde en Woltersum krijgen voor de werkzaamheden was lange tijd onduidelijk. Eerst was er sprake van een totaalbedrag van 500.000 euro maar doordat er uiteindelijk de helft minder slib wordt opgeslagen in depot, gaat ook de vergoeding de helft omlaag. In een raadscommissievergadering rekende de verantwoordelijk wethouder voor dat er voor de dorpen nog maar een bedrag van 125.000 euro overbleef, dat door de dorpen gedeeld zou moeten worden. Maar dat klopt dus niet. Zowel de provincie als het waterschap storten beide 125.000 in een zogenaamd ‘plusvoorzieningenfonds’. De gemeente Ten Boer gaat uiteindelijk over de beste-

ding van het totale bedrag, dat gebruikt moet worden voor Dijkparkactiviteiten. Er wordt een commissie ingesteld met onder meer vertegenwoordigers van omwonenden die de gemeente zal adviseren over de bestemming van het totaalbedrag. “Wij bemoeien ons daar niet meer mee”, aldus Wijnstra. “Wij zorgen voor de verbreding van de dijk, we leggen een fietspad aan en we (her)planten bomen en struiken. De eventuele ‘plus-voorzieningen’ die betaald worden uit die pot met geld, daarvoor moeten de bewoners zelf ideeën aandragen.” Het voornemen om bomen langs de dijk aan te planten is nieuw. De populieren zijn destijds gekapt omdat ze te oud werden en met de wortels de dijk ontwrichtten. “Met zo’n brede dijk wordt het planten van bomen weer mogelijk”, aldus Wijnstra. “Graag zouden wij, net zoals er in Woltersum, samen met de bewoners een beplantingsplan maken. Wij zullen hiervoor t.z.t. contact opnemen met Dorpsbelangen.”

Vu i l e o f s c h o n e b a g g e r ? Wijnstra benadrukt dat de bagger die voor het Dijkpark gebruikt wordt toepasbaar en schoon is. “De bagger in het Damsterdiep is al bemonsterd. Vervuilde bagger moeten we namelijk apart saneren, dit wordt direct afgevoerd naar een erkende verwerker. Het slib dat toepasbaar is voor het Dijkpark wordt daarna gebaggerd en tijdens dit proces constant bemonsterd. Ook na het indrogen wordt de grond weer gecontroleerd. Het waterschap heeft geen belang bij het afvoeren van verontreinigd slib naar het depot, aangezien de kosten achteraf voor het verwijderen van deze vervuilde grond aanzienlijk hoger zullen zijn.” De bemonstering van de bagger in het Damsterdiep heeft drie vervuilde plekken opgeleverd die nog dit jaar worden gesaneerd: bij Winneweer, tussen Winneweer en Garrelsweer en tussen Wirdumerdraai en Eekwerderdraai.

| Regelmatig onregelmatig verschijnend nieuwsblad voor Garmerwolde

het n i k r Ste erk w s r e i hoven 4

Uw adres voor Aanleg Beplanting Bestrating Boomverzorging Schuittingen Onderhoud Vijvers

Lageweg 12 - 9798 TG Garmerwolde - Tel. 06 12154825 [email protected] - www.hoveniersbedrijfvanderwoude.nl

divers in groenten en fruit

Dorpsweg 1, 9798 PC Garmerwolde t (050) 4042921 i www.agrishopgarmerwolde.nl e [email protected]

Huis- en tuinaccessoires, cadeautjes, cadeaubonnen, schapenvachten, curiosa en home parTz Open: elke vrijdag en eerste zaterdag van de maand van 10:00-16:00 uur en op afspraak. Tijdens schoolvakanties kunnen de tijden afwijken. Geweideweg 11 - 9798 TA Garmerwolde - 06 - 27 31 33 80

Al sinds 1964 uw betrouwbare specialist in nieuwbouw, verbouw, uitbreiding en onderhoud

Oude Rijksweg 11, 9798 PA Garmerwolde T. 050 - 541 65 01 - F. 050 - 541 92 68 www.havenga.com - [email protected]

In onze keuken o.a.: pates, snacks, saté, shalom, karbonades, salades enz. Geweideweg 1 Garmerwolde

Te l e fo o n ( 0 5 0 ) 5 4 1 6 0 6 2

juni 2013

Windmolens - de afspraken:

5

vervolg pagina 1 De komende jaren moet in Nederland 6000 megawatt aan windenergie worden geleverd. De provincie Groningen is verantwoordelijk voor 850 megawatt. Gedeputeerde William Moorlag heeft de grootste problemen om goede locaties voor die windturbines te vinden. Want welk voorstel er ook ligt, gegarandeerd ontbreekt het draagvlak bij de omwonenden. Inmiddels heeft de provincie gekozen om de windturbines te concentreren in drie gebieden, bij de Eemshaven, bij Delfzijl en langs de N33 (bij Veendam en Menterwolde). Die gebieden zijn vastgelegd in het Provinciaal Omgevings Plan (POP). De provincie staat windturbines op andere plekken in de provincie niet toe. Ook niet bij de stad Groningen. Wat dat betreft is volgens Moorlag het aanbod om grote turbines langs het Eemskanaal in Meerstad te plaatsen, kansloos. “We hebben gekozen voor drie locaties voor de turbines, omdat

die windparken goed aansluiten op de grootschalige industrie bij de Eemshaven en Delfzijl, en op grootschalige infrastructuur bij Veendam, tussen de te verdubbelen N33. Door deze keuze kunnen andere waardevolle landschappen die van belang zijn voor wonen, toerisme en recreatie, gaaf en open worden gehouden. Andere plekken voor windturbines staan we niet toe, ook niet rond de stad Groningen. Ten aanzien van de zelfvoorzienendheid van de Stad zijn er bovendien andere mogelijkheden om duurzame energie op te wekken, denk bijvoorbeeld aan zonne-energie”, aldus Moorlag. De provincie wil de windmolenparken in 2015 hebben gerealiseerd, maar procedures en beroep kunnen tot vertraging leiden. Overigens was voorheen afgesproken dat Groningen 750 Mw aan windenergie zou leveren, maar dat is recent uitgebreid naar 850 Mw. Dat betekent dat er 15 tot 33 windturbines

bij moeten komen. Die passen niet in de aangegeven gebieden en daarom wil de provincie het voorziene windpark bij de Eemshaven en Delfzijl uitbreiden. Eind dit jaar moeten Provinciale Staten hieraan hun goedkeuring geven. In ruil daarvoor staat het rijk geen windparken toe in gebieden waar de provincie dat

niet wil. Er komen dan in de provincie Groningen geen nieuwe gebieden voor windenergie bij. Overigens zijn buiten de door de provincie aangegeven gebieden wel windmolens toegestaan met een ashoogte tot 15 meter. Over de plaatsing van dat soort molens kunnen gemeenten zelf beslissen.

Geen windenergie binnen Ten Boerster gemeentegrenzen De gemeente Ten Boer staat vooralsnog afwachtend tegenover de berichten dat de gemeente Groningen mogelijk windmolens wil plaatsen rond de stad, waaronder de locatie in Meerstad. Wethouder Stoel: “Voor ons is plaatsing van windmolens op die plek niet aan de orde. Maar het is ook niet aan ons om daarover te beslissen. Stel dat dit soort plannen toch concree t worden, dan moeten we gewoon de reguliere inspraakprocedures volgen. Maar ik ga er wel vanuit dat we dan tevoren bestuurlijk op de hoogte worden gebracht”. De gemeente Ten Boer heeft inmiddels al vastgesteld dat er te weinig mogelijkheden zijn om windmolens binnen de gemeentegrenzen te plaatsen. Maar Meerstad is Gronings grondgebied en Ten Boer heeft geen directe invloed op die besluitvorming. Toch lijkt het Stoel niet voor de hand liggen om een serie turbines zo vlak langs de gemeentegrens te laten bouwen. “Dat lijkt op landschapsvervuiling en voor een plattelandsgemeente is een vrij uitzicht en bescherming van de landschappelijke waarden heel belangrijk.”

| Regelmatig onregelmatig verschijnend nieuwsblad voor Garmerwolde

Ex-Dorpsbelangenvoorzitter Herman Huiskes kijkt terug

‘Er was altijd geld voor rapporten, maar nooit voor de uitvoering!’ 6

Na 6 jaar voorzitterschap heeft Herman Huiskes afgelopen voorjaarsvergadering afscheid genomen van de Vereniging Dorpsbelangen Garmerwolde. Moe, blij dat hij er ‘even uit’ kan, maar redelijk tevreden terugkijkend. “Natuurlijk zijn bijvoorbeeld de ‘Jungletuin’ en vooral ook de dorpsentree met die nieuwe fietsenstalling de Garmerhof hoogtepunten, maar ik ben wel wat teleurgesteld in de lokale overheden en hun bereidheid en wil om samen dingen voor elkaar te krijgen. Ik vind het jammer dat we uiteindelijk niet meer hebben kunnen bereiken voor het dorp.” Zes jaar geleden is Huiskes door toenmalig voorzitter Jan Wigboldus gevraagd het stokje van hem over te nemen. Geregeld zat hij op de koffie bij de burgemeester om zaken te regelen. “We hebben toch mooie dingen gerealiseerd zoals de vernieuwing van de dorpsentree, de nieuwe fietsenstalling de Garmerhof of het opknappen van de speeltuin aan de Hildebrandstraat en telkens die kerstboom uit Hezel! Man, dat waren toch echt prachtige dingen.” Maar de koffie bij de burgemeester smaakte lang niet

altijd goed. Vooral omdat de belangen van het bedrijfsleven of van de lokale bevolking niet per definitie samengaan met de belangen van ambtenaren. “Kijk naar het experiment rond de POP-pilot, waar Garmerwolde, Onderdendam en Nieuw Beerta zelf konden aangeven hoe ze de ruimtelijke ordening rond het dorp geregeld wilden zien. Het was een heel mooi project van toenmalig gedeputeerde Marc Calon, maar zijn ambtenaren wilden er niet aan. Niets van wat we adviseerden haalde uiteinde-

lijk de beleidsteksten.” Ook de discussie over de N360 was soms frustrerend. “Járen duurde dat en wij telkens maar inspreken, in stuurgroepen, werkgroepen, klankbordgroepen, noem maar op. Telkens kwamen weer dezelfde varianten op tafel. Ook al werden ze direct als niet acceptabel door de bewoners van tafel geveegd, de volgende sessie lagen ze er wéér. Het meest frustrerende? Er was altijd geld voor rapporten, maar nooit voor de uitvoering! Ik denk dat er al die jaren tonnen is uitgegeven aan onderzoeken en rapporten door landschapsarchitecten, Arcadis, Grontmij en dat soort bureaus. En wat is er gerealiseerd? De reconstructie van de Geweideweg! En ook daar moest eigen geld van de ondernemers bij en is er een bruggetje minder in geko-

men want het geld was op… Dat soort zaken is zo jammer!” Huiskes beseft terdege dat al die ervaring een vermoeiend effect op hem heeft en juicht het dan ook toe dat er een nieuwe voorzitter voor Dorpsbelangen is. “Ik denk dat dit bestuur goed kan werken aan een positieve houding naar ons dorp. En het is een pluspunt dat ook werkende dorpsgenoten in het bestuur zitting hebben. Politici staan er vaak niet bij stil wat het is om vrijwilliger te zijn.” Zelf zal Huiskes overigens niet stil achterover zitten. “Haha, nee, al is het alleen maar omdat ik eerst op vakantie ga! Maar nee. Ik vind de contacten met onze dorpsgenoten veel te leuk. Ik lul veel te veel, dat weet ik, maar als er een beroep op me gedaan wordt om eens te helpen bij het een of het ander, dan doe ik dat graag.”

juni 2013

“Het heeft Zijne Majesteit de Koning behaagd...”

7

Jan Wigboldus is ‘gepromoveerd’ tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Tijdens zijn officiele afscheid als voorzitter van de vereniging Groninger Dorpen, op donderdag 30 mei jl. kreeg hij de versierselen opgespeld door burgemeester André van de Nadort. Acht jaar geleden was Jan al benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. (foto: vereniging Groninger Dorpen) vervolg pagina 1

Pestman: “Realiteit haalt soms de standpunten in” Typerend was dat Pestman in januari 2012 de fractievoorzitters vroeg om een raadsvergadering te houden over de veiligheid van de dijk. Dat werd door alle andere fractievoorzitters afge-

wezen. Verrassend genoeg ook door de fractievoorzitter René Stayen van Algemeen Belang die in Woltersum naast de dijk woont. Hij deelde haar zorgen over de kwaliteit van de dijk

niet. Kort daarna liep Stayen met zandzakken te slepen. ‘Geheven vingertje’ Luis in de pels Pestman kreeg zelfs eens van de ChristenUnie een ‘tuinkabouter met geheven vingertje’. Bedoeld als sarcastisch kadootje omdat de fractie de ‘baggervragen’ van Pestman zat was. Toch stelt Pestman terechte vragen erkent het waterschap. Vragen waar niet altijd per direct antwoord op was. Inmiddels zijn op de meeste vragen wél goede antwoorden gekomen, ook al is het soms moeilijk voor Pestman om ze te geloven. Maar het is ook haar taak als raadslid om kritisch te zijn en niet alles voor

zoete koek te slikken. Pestman: “Veiligheid blijft een belangrijk punt waar de realiteit soms de standpunten inhaalt. Ook politiek. Neem nu dit voorbeeld: in eerste instantie zou de dijk 16 meter breder worden. Later werd dat 44 meter. De dijk is bovendien nog steeds voor 80 tot 90 % afgekeurd. Kwelwater komt onder de dijk door, zowel bij de dijk richting het huis van de familie Ritsema als de andere kant op achter de voormalige boerderij van de familie Havenga. En nu stelt ook dijkgraaf Bert Middel de veiligheid van de hele Eemskanaaldijk ter discussie in relatie tot de verwachte aardbevingen als gevolg van gaswinning. Ook al gaat het Dijkpark door, het blijft een ontwikkeling die we – vind ik – nauw moeten blijven volgen.”

| Regelmatig onregelmatig verschijnend nieuwsblad voor Garmerwolde

Van de gemeente

Verenigingen in Garmerwolde opgelet: Burendag! Het Oranjefonds, bekend van de kroonappeltjes, is inmiddels bezig met de organisatie van de volgende landelijke actie- en feestdag: Burendag.

8

Het Oranjefonds steunt sociale initiatieven en bevordert zo de samenhang tussen groepen mensen. Met Burendag wil het Oranjefonds, samen met Douwe Egberts mensen dichter bij elkaar brengen. Dat kan bijvoorbeeld door de organisatie van straatfeesten, straatspeeldagen etc.

Het Oranjefonds biedt buurtorganisaties die goede plannen hebben voor deze Burendag een bijdrage van e 500,- om die plannen goed te kunnen uitvoeren. Ze kunnen een bijdrage aanvragen als ze Burendag vieren op 20, 21 of 22 september 2013. Vanaf 3 juni zijn de aanvraagfor-

PromoTenBoer vraagt inzet burgers bij promoten gemeente De Stichting PromoTenBoer.wil alle activiteiten die er in de gemeente Ten Boer worden georganiseerd, inventariseren en daarvan een activiteitenkalender maken. De stichting vraagt dan ook aan

de inwoners om activiteiten zoveel mogelijk te melden ([email protected]). De stichting PromoTenBoer wil het imago van de gemeente Ten

‘Klein Kaakheem was een spannend huis’

mulieren en alle voorwaarden te vinden op www.burendag.nl. Wel geldt, snel indienen, want

het Oranjefonds heeft dit jaar 1 miljoen euro beschikbaar en op=op.

Boer verbeteren en op peil houden om daarmee het ambassadeurschap van de eigen inwoners en de aantrekkelijkheid voor inwoners van de regio te verhogen en de leefbaarheid in de dorpen te behouden en te verbeteren. Als basis voor het promoten van Ten Boer wordt nu een gemeentebrede activiteitenkalender samen-

gesteld. In alle dorpen worden tal van activiteiten georganiseerd, maar vaak weten de dorpen dit onderling niet van elkaar. Om deze kennis onderling te delen, ervaring uit te wisselen, en ook om Ten Boer bekendheid te geven buiten de gemeentegrenzen, wordt promotie gemaakt voor het activiteitenprogramma.

Het verhaal van Lies Schaaphok

Ze is de oudste inwoner van Garmerwolde, Lies Schaaphok-Smit. Al 88 jaar woont zij op Zevenhuisjes (Rijksweg 3 t/m 17 in Garmerwolde). Met onderstaand verhaal laat zij het verleden leven. ‘Mijn oom Hielke van Dijken en tante Hillechien woonden op Klein Kaakheem aan de Rijksweg. Klein Kaakheem stond op de plaats waar nu de boerderij van Barla staat. Het was rond 1824 gebouwd en genoemd naar Groot Kaakheem, dat in Ten Boer stond en waar rechtgesproken werd. Klein Kaakheem is afgebroken in 1935 omdat het fietspad langs de N360 moest worden aangelegd. Klein Kaakheem lag in de lengte langs de weg met nauwelijks ruimte tussen het erf en de doorgaande weg naar Groningen. Voor het fietspad was geen ruimte en daarom werd mijn oom door het Rijk een bedrag geboden waarmee de sloop van Klein Kaakheem werd gecompenseerd. Het gaf hem de mogelijkheid de nieuwe boerderij die er nu staat verder van de weg te bouwen. Deze is ontworpen door architect J. van der Molen uit Ruischerbrug. Klein Kaakheem was een spannend gebouw. Ik kwam er graag. Er was altijd wel iets te doen, want het was een pleisterplaats voor boderijders van onder andere Siddeburen, zoals de gebroeders Emmelkamp die onderweg naar Gronin-

Met de T-Ford had Hielke van Dijken een melkrit op Winsum, hier voor de deuren van de doorrit. gen even kwamen pleisteren. De paarden kregen te eten en te drinken in de doorrit. Ze kregen een voederzak met haver omgebonden. De doorrit was een grote schuur met hoge deuren aan de voor- en achterkant. De boderijders konden met hun wagens aan de voorkant naar binnenrijden en na de pauze door de evenhoge achterdeur de reis vervolgen. Op de terugreis kwamen dezelfde boderijders opnieuw hun paarden verzorgen en rust geven. Zelf gingen ze dan de jachtwaait in voor een klokje. Jachtwaait is het Groningse woord voor gelagkamer.

In de winter werd met een loopplank en oude jute zakken een kluunplek gemaakt van het Damsterdiep over de Rijksweg naar Klein Kaakheem. Je kon zonder de schaatsen uit te hoeven doen, toch even pauzeren. Achter de jachtwaait was de eigenlijke woonkamer die als slaapkamer werd gebruikt. Deze kamer kon bij de gelagkamer worden getrokken. De zaal werd ook gebruikt voor feesten en partijen. De familie Van Dijken woonde in de keuken en in de jachtwaait. Daar speelde zich het gezinsleven af. Geslapen werd er in bedstedes. Ook was er een slaapkamer

die inpandige ramen naar de doorrit had. Mijn oom had verder een stuk of tien koeien in de schuur achter de doorrit. Daar werden ze ook gemolken in de winter. ‘s Zomers liepen ze buiten in de wei achter de kalkovens. In de achterste schuur was ook een waterreservoir – waterleiding was er nog niet. Deze reservoirs zijn later gebruikt voor de opslag van benzine. Mijn oom was de eerste die een auto kreeg, een T-Ford. Die had een houten cabine. De richtingaanwijzer moest je met een touwtje bedienen. Met de Ford had hij een melkrit. ‘s Morgens zette hij een benzinepomp op wielen met een meetglas erop bij de weg. Die moest je met de hand bedienen. Dat was de nieuwe ‘haver’ voor de paardenkrachten van de auto’s die steeds meer kwamen.’

Hendrik Smit, de vader van Lies Schaaphok, maakte een tekening van Klein Kaakheem. Er is geen foto bekend van Klein Kaakheem van voor 1935.