Plan van aanpak Impuls versterking culturele diversiteit binnen de sectoren gemeenten, provincies en waterschappen
Inhoudsopgave
1
Inleiding
3
2
Diversiteit bij gemeenten, provincies en waterschappen
3
3
Doelstelling
4
4
De Aanpak
5
5
Uitvoering en planning
9
1 Inleiding Diversiteit(sbeleid) staat sinds begin dit jaar weer volop in
Vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) worden
de aandacht. Er is grote verscheidenheid in het omgaan
impulsen gegeven om diversiteit of biculturaliteit onder
met diversiteit binnen organisaties. De laatste jaren is sprake
de aandacht te brengen en te houden. Aanleiding voor
van een verschuiving in de benadering van diversiteit van
dit plan van aanpak is een initiatief van BZK om culturele
een sociaal wenselijke benadering naar een bedrijfskundig
diversiteit binnen de sectoren provincies, gemeenten en
perspectief. Bij dit laatste gaat het erom dat diversiteit van
waterschappen verder te bevorderen. Het plan bevat
meerwaarde is voor het functioneren van de organisatie.
voorstellen om hieraan vorm te geven op een wijze die
Diversiteit stimuleert de creativiteit binnen de organisatie,
past bij de situatie bij de drie sectoren.
waardoor beter kan worden ingespeeld op maatschappelijke vraagstukken. In het onlangs verschenen SER rapport
De impuls van BZK betreft de periode tot en met 2011.
‘Diversiteit in personeelsbeleid’ dat ingaat op de meerwaarde
In de 2e helft van 2010 zullen de sectorfondsen vaststellen
van diversiteit, wordt een aantal kritische succesfactoren
of en hoe diversiteitsbeleid een plek kan krijgen in de
genoemd. Zo is onder meer op de eerste plaats een
volgende beleidsperiode.
heldere visie op diversiteit noodzakelijk inclusief concrete na te streven doelen. Daarnaast is commitment aan de top en verankering van het divers samengestelde personeelsbestand in het totale HRM-beleid van belang. Diversiteit vraagt om een open bedrijfscultuur waarin alle medewerkers,
2 Diversiteit bij gemeenten,
provincies en waterschappen
met hun uiteenlopende kenmerken en competenties, zich gerespecteerd en gewaardeerd voelen.
De aandacht en aanpak van diversiteit verschillen per sector.Zo zijn diverse gemeenten actief aan de slag met
Vanuit argumenten die ook een aantal jaren geleden actueel
de uitvoering van diversiteitsbeleid, terwijl dit binnen de
waren, zoals een krappe arbeidsmarkt en afspiegeling
provincies en waterschappen nog in de kinderschoenen
van de samenleving, is het ook wenselijk diversiteit een
staat.
impuls te geven. De praktijk leert dat extra inspanningen nodig zijn om daadwerkelijk te komen tot meer in- en
Zoals ook door de besturen van de drie A+O fondsen is
doorstroom van bicultureel talent.
aangegeven, betekent dit dat het stimuleren van diversiteit maatwerk per sector vraagt.
p l a n va n aa n pak
3
Diversiteit loont! De ervaring leert dat diversiteit een taai
Om inzicht te krijgen in succesvolle interventies en
onderwerp is. Het begint met draagvlak in de organisatie
knelpunten bij het bevorderen van culturele diversiteit
op (top)niveau. Het beschrijven van de businesscase
binnen de decentrale overheid organiseerde BZK op
is een belangrijke eerste stap bij het stimuleren van
28 mei 2009 een brainstormsessie met verschillende
diversiteit.
vertegenwoordigers uit de drie sectoren en enkele (externe) ervaringsdeskundigen1. Hieruit bleek dat:
Hieronder een korte schets van initiatieven die momenteel al lopen.
• •
Er veel variatie is in ontwikkeling en aanpak bij sectoren. Er veel creatieve ideeën zijn om diversiteit verder vorm
te geven.
• Leernetwerk diversiteit voor deelnemers vanuit de
•
waterschappen, provincies en gemeenten. In december
daardoor ook minder aantrekkelijk zijn.
2008 accordeerden de drie besturen een subsidieaanvraag van FORUM. Inmiddels namen 25 belangstellenden deel
• •
aan een voorlichtingsbijeenkomst, waarvan 21 mensen
werken.
zich hebben aangemeld. Het leernetwerk wordt
•
uitgevoerd door FORUM in samenwerking met
sommige organisaties een homogene cultuur,
DIV-management en is in juni gestart. Het project loopt
waardoor het omgaan met verschillen wordt bemoeilijkt.
tot februari 2010. De kennis wordt overgedragen in
De resultaten van de brainstormsessie vormen de input
een publicatie.
voor dit plan van aanpak.
De sectoren bij de doelgroep weinig bekend zijn en Het lastig is om de doelgroep te bereiken. De doelgroep overigens zelf wil bepalen waar ze willen De interne cultuur een aandachtspunt is: er heerst in
• De Vereniging Gemeente Secretarissen (VGS) start met subsidie van BZK een scouting- en talentenprogramma om te komen tot 25% in plaats van 15% vrouwelijke en biculturele gemeentesecretarissen.
• Het Verbond Sectorwerkgevers Overheid (VSO) heeft
3 Doelstelling
een werkgroep diversiteit advies laten uitbrengen om
Elke organisatie binnen de decentrale overheid dient voor
diversiteit in de overheidssectoren een impuls te geven.
zichzelf te bepalen wat wenselijke en realistische doelen
•
zijn op het punt van diversiteit. Het doel van het plan
Topfocus: netwerk van strategische beslissers uit
het bedrijfsleven, brancheorganisaties, de overheid en
van aanpak is organisaties binnen de drie sectoren met
zelforganisaties, verenigd in de ambitie om diversiteit
concrete activiteiten en een stimuleringsregeling te
op de werkvloer te bevorderen. Hans Schirmbeck,
stimuleren en te faciliteren bij het ontwikkelen en uitvoeren
bestuurslid van het A+O fonds Gemeenten, is lid van
van diversiteitsbeleid. Hiermee wordt ruimte gegeven aan
Topfocus.
het realiseren van creatieve ideeën binnen de sectoren. Gekozen wordt voor een samenwerking tussen de sectoren, waardoor gebruik gemaakt kan worden van elkaars ervaringen. Dit stimuleert de uitwisseling van best practices.
Vanuit de drie A+O fondsen participeerden een bestuurder, de secretaris en deskundigen uit het sectorale veld. 1
4
P l a n va n aa n pak
4 De Aanpak De aanpak bestaat uit het bieden van faciliteiten ten
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g
behoeve van maatwerk en overkoepelende activiteiten
Beschrijving sectorale businesscase voor de sectoren gemeenten,
ter bevordering van de instroom, doorstroom en behoud
waterschappen en provincies.
van bicultureel talent, te weten: A. Businesscase.
Planning
B. Subsidieregeling voor maatwerk op organisatieniveau.
2009 - 2010
C. Leernetwerk voor alle projecten. D. Twee Masterclasses diversiteit voor secretarissen/ directeur en het bouwen van een ambassadeursnetwerk.
B. Subsidieregeling voor maatwerk
E. Kleur bekennen.
Er zijn diverse best practices binnen de sectoren bij de
F. Werkgeversbezoeken voor bicultureel talent.
aanpak van diversiteit. Om goede initiatieven te stimuleren
G. Dynamic Duo’s.
wordt er een subsidieregeling in gang gezet.
H. Summercourse voor bicultureel talent.
Een subsidieregeling biedt waterschappen, gemeenten en provincies de mogelijkheid diversiteitsbeleid en activiteiten rondom diversiteit in de organisatie te bevorderen en te
A. Businesscase
behouden. Het biedt ruimte voor maatwerk op lokaal of
De eerste stap om te komen tot een integraal diversiteits-
regionaal niveau. Innovatieve projecten krijgen hiermee
beleid is het opstellen van een businesscase. Het beschrijven
een impuls. De criteria voor de projecten zijn:
van de businesscase heeft als doel diversiteit te verbinden
• • • • •
aan de organisatiedoelen op korte en lange termijn. Alleen als diversiteitsbeleid gekoppeld is aan het organisatiebelang is er kans dat dit beleid daadwerkelijk van de grond komt.
Innovativiteit3. Duurzaamheid. Overdraagbaarheid. Kwantitatieve doelstelling. Bij voorkeur vooraf sprake van een uitgewerkte
businesscase. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het
•
Interprovinciaal Overleg (IPO) ontwikkelen momenteel
de subsidie aanvraagt.
in samenwerking met DIV-management2 een sectorale
•
businesscase voor respectievelijk de gemeenten en de
De organisaties die een project aanvragen, beschrijven in
provincies. Dit document is eind 2009 gereed. Er zal in
de projectaanvraag het doel en het te bereiken resultaat
samenwerking met het A&O-fonds Waterschappen ook
van het project. Het projectdoel dient gerelateerd te zijn
een sectorale businesscase ontwikkeld worden. Dit project
aan het bevorderen van de instroom, doorstroom en/of
wordt eveneens uitgevoerd door DIV-management.
behoud van biculturele talenten.
De ontwikkeling van de businesscase vraagt geen extra
Elke aanvraag wordt gekoppeld aan de businesscase
capaciteit van de A+O fondsen.
diversiteit van de organisatie of als de organisatie daar
Daarnaast kunnen gemeenten, waterschappen, provincies
nog niet aan toe is: een ingevulde checklist. Deze checklist
afzonderlijk of in regionaal samenwerkingsverband door
wordt toegevoegd aan de subsidieregeling en legt een
DIV-management ondersteund worden bij het opstellen
relatie tussen de subsidieaanvraag en aan de organisatie
van een eigen businesscase.
gerelateerde doelstellingen. Bij inhoudelijke vragen
50 % co-financiering door de organisatie die Maximaal subsidiebedrag van € 50.000,= per aanvraag.
kunnen de sectoren advies krijgen van DIV-management en voor procedurele vragen kunnen de sectoren terecht bij de projectmanager Diversiteit van de A+O fondsen,
DIV-management ondersteunt overheidssectoren bij het vormgeven en verankeren van management van diversiteit , zie www.div-management.nl 2
Met innovativiteit wordt bedoeld vernieuwend voor de eigen organisatie(onderdeel). 3
p l a n va n aa n pak
5
die tevens verantwoordelijk is voor de correcte afhandeling van de aanvragen en de communicatie.
D. Masterclass Diversiteit en het bouwen aan een ambassadeursnetwerk Het implementeren van plannen begint met draagvlak
De aanvrager van het gesubsidieerde project neemt deel
in de organisatie op (top) niveau. In samenwerking met de
aan het op te zetten leernetwerk (C.) en werkt vanuit het
VGS, de Vereniging van Directeuren van Waterschappen
leernetwerk mee aan een publicatie met best practices.
(VDW) en het IPO worden twee masterclasses diversiteit georganiseerd om het topmanagement uit de drie sectoren mee te nemen in de laatste inzichten rond diversiteit en
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g
bedrijfsvoering, arbeidsmarktontwikkelingen en actuele
Subsidiëren van maatwerkprojecten ten behoeve van
programma-ontwikkelingen op dit terrein bij de
de instroom, doorstroom en behoud van biculturelen.
A+O fondsen en de betrokkenen. Van daaruit gaat wordt gewerkt aan het opbouwen van een ambassadeursnetwerk
Planning
voor diversiteit voor de drie sectoren.
Lancering regeling; 1 november 2009
Dit vindt plaats in samenwerking met DIV-management,
Afronding projecten: 1 september 2011
dat ervaring heeft met het ontwikkelen van diversiteits-
Verantwoording projecten: 1 januari 2012
netwerken. Het doel hiervan is een zichtbare impuls te geven aan diversiteit binnen de sectoren. De ambassadeurs zorgen dat het onderwerp op de agenda blijft en stimuleren
C. Leernetwerk voor diversiteitsprojecten
concrete acties binnen de eigen sectoren. De A+O fondsen
Dit leernetwerk heeft tot doel de voortgang van de al
organiseren de masterclasses in nauwe samenwerking
dan niet gesubsidieerde projecten te bespreken en kennis
met de VGS, de VDW en het IPO en ondersteunen
te delen. Het leernetwerk wordt ondersteund met een
de werkgeversorganisaties bij het opzetten van het
digitaal netwerk. Het leernetwerk ondersteunt de
ambassadeursnetwerk.
gesubsidieerde organisaties om te kunnen komen tot een overdraagbaar project. Andere aangesloten organisaties kunnen hun kennis en ervaring delen en
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g
geïnformeerd worden over (nieuwe) ontwikkelingen.
Ontwikkelen en aanbieden van een Masterclass diversiteit.
Er wordt gezamenlijk gewerkt aan een publicatie met een
Opzetten ambassadeursnetwerk diversiteit.
beschrijving van de best practices van de (gesubsidieerde) projecten. Na de realisatie van de projecten vindt een
Planning
afsluitend symposium plaats waarbij succesvolle projecten
2010 - 2011
gepresenteerd worden. De projectmanager Diversiteit van de A+O fondsen is verantwoordelijk voor het opzetten en faciliteren van dit leernetwerk.
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g Kennisdeling binnen en tussen sectoren en opbouw best practices. Uitbrengen van een gezamenlijke publicatie, waarin de aanpak en de resultaten van de projecten worden beschreven. Planning Looptijd leernetwerk: 2010 - 2011 Publicatie: 1e kwartaal 2012
6
P l a n va n aa n pak
E. Kleur bekennen
F. Werkgeversbezoeken
Benadering van diversiteit vraagt een positieve benadering
Uit de praktijk blijkt dat de sectoren moeite hebben om
op de werkvloer. Het uitgangspunt is dat diversiteit nuttig,
in contact te komen met biculturele talenten. Tijdens de
leuk, leerzaam en spannend is!
brainstormsessie van 25 mei 2009 werd tevens aangegeven
‘Kleur bekennen’ is een integraal themagericht project
dat biculturelen niet snel kiezen voor de gemeenten,
en richt zich in de kern op het gebruik maken van elkaars
provincies en waterschappen als werkgever. Voor het
talenten en unieke eigenschappen door formele (organisatie
bereiken van bicultureel talent is het nodig dat biculturele
kant) en informele (culturele kant) integratie centraal te
studenten en starters op de arbeidsmarkt meer interesse
stellen.
krijgen in het werken bij de sectoren en toegang krijgen tot een relevant netwerk. Hiervoor worden werkgevers-
In elke organisatie zijn biculturele medewerkers aanwezig
bezoeken georganiseerd, zodat enerzijds de biculturele
die een hoofdrol krijgen om de formele en informele
talenten een goed beeld kunnen vormen van wat het
integratie te versterken.
werken bij de sectoren inhoudt en anderzijds de sectoren
Vanuit het concept is er een organisatie kant en een culturele
in contact komen met deze talenten. Er wordt een externe
kant te onderkennen. De organisatie kant omvat zaken
organisatie uitgezocht die de werkbezoeken kan organiseren.
als: een workshop bicultureel management of interculturele
De projectmanager Diversiteit van de A+O fondsen heeft
communicatie, ontwikkelen van kengetallen ten aanzien
een regieverantwoordelijkheid.
van diversiteit, lezingen van biculturele topmanagers, voorlichting en contactmomenten met studentenorganisaties. De culturele kant omvat zaken als: omgaan
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g
met verschillen, multiculturele catering, organisatie van
Organiseren van 10-15 werkbezoeken per jaar (totaal maximaal 30).
ramadandiners of andere contactmomenten met de biculturele (werk)omgeving.
Planning
De hoofdmoot van deze interventie zal liggen in maatwerk
2010 - 2011
per organisatie en het erbij betrekken van de in de regio aanwezige belangenbehartigers en het zodanig kiezen van aan te bieden activiteiten dat medewerkers maximaal
G. Dynamic Duo’s
geprikkeld worden om er aan deel te nemen. Er wordt een
Een manier om biculturelen aan te trekken en te motiveren
stimuleringspremie verstrekt aan maatwerkactiviteiten
om voor de sector te werken is het persoonlijk begeleiden
ten behoeve van kleur bekennen op de werkvloer.
en coachen en hen kennis laten maken met interessante
Ook hierbij geldt een cofinanciering van de aanvrager van
functies binnen de sectoren. Om dit te realiseren wordt
50 %. Het maximale subsidiebedrag bedraagt € 10.000,-.
het project Dynamic Duo’s opgezet. Aan belangstellende organisaties wordt gevraagd talenten persoonlijk te coachen in enkele gesprekken. De persoonlijke coaching
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g
geeft een vervolg aan de werkbezoeken en vergroot de
Stimuleren maatwerkactiviteiten ten behoeve van kleur
kans op instroom van bicultureel talent. Uit ervaring blijkt
bekennen op de werkvloer.
dat netwerken van belang zijn om loopbaanstappen te maken. Door coaching kunnen de belangstellenden zich
Planning
een beter beeld vormen van het werken binnen de sector.
2010 - 2011
De coach biedt zijn/haar netwerk aan, helpt bij het leggen van contacten en bemiddelt eventueel naar een functie binnen de deelnemende sectoren. Voor de coaches wordt een training georganiseerd. Tevens wordt een format voor een individueel coachingsplan opgezet. Voor het leveren van kandidaten voor een werkbezoek en dynamic duo kan ook een beroep worden gedaan op het kandidatenbestand van ECAMC dat is
p l a n va n aa n pak
7
Voor kandidaten kan ook contact gelegd met regionale
H. Summercourse voor jong en bicultureel talent
opleidingsinstituten. Voor het opzetten van de Dynamic
Om een brug te kunnen slaan tussen jonge en afgestudeerde
Duo’s wordt een externe organisatie aangetrokken. Deze
biculturelen en de drie sectoren wordt er een summer-
organisatie zal nauw samenwerken met de organisatie die
course ontwikkeld voor jong bicultureel talent.
de werkgeversbezoeken (F.) gaat organiseren.
De summercourse bevat interactieve workshops en een
De projectmanager Diversiteit van de A+O fondsen heeft
korte presentatie van de sectoren. Voor het bereiken
een regieverantwoordelijkheid.
van de biculturelen voor dit programma wordt nauw
opgebouwd op basis van de werving van Rijkstrainees.
samengewerkt met opleidingsinstituten en biculturele studenten- netwerkorganisaties. Na een selectieprocedure Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g
krijgen 50 personen de gelegenheid kennis te maken met
Organiseren van minimaal 150 dynamic duo’s.
de decentrale overheid, waarbij zij zich kunnen profileren
Uitvoeren basistraining voor coaches van dynamic duo’s.
als de perfecte kandidaat voor traineeprojecten of vacatures. De doelgroep bestaat uit jonge biculturele starters én
Planning
tweede stappers.
2010 - 2011
De summercourse wordt afgesloten met een speeddatesessie om een match te maken tussen vraag en aanbod. Organisatie vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de projectmanager Diversiteit van de A+O fondsen.
Co n c r e t e d o e l s t e l l i n g Instroom van 25 trainees/medewerkers in de decentrale overheid. Planning 2011
8
P l a n va n aa n pak
5 Uitvoering en planning De coördinatie en uitvoering van dit plan ligt bij de drie A+O fondsen. Wat
Wa n n e e r
Wie
Vaststellen of diversiteit een impuls moet krijgen en hoe
Juni - september 2009
Bestuursvergaderingen drie A+O fondsen
Uitwerken voorstellen in projectplan
Juli - september 2009
BZK, A+O fondsen
Vaststellen projectplan
September 2009
Bestuursvergaderingen van de drie A+O fondsen
Subsidieaanvraag indienen bij BZK
Eind september
A+O fondsen
Voorbereiding daadwerkelijke start
Oktober - december 2009
A+O fondsen in samenwerking met BZK
Start uitvoering
De subsidieregeling start nog in 2009, de overige activiteiten per 1 januari 2010
De projectmanager en –medewerker komen tijdelijk in dienst bij het A+O fonds Gemeenten
Looptijd
2010 - 2011
Personele inzet
Stuurgroep en toetsingscommissie
Het project wordt uitgevoerd door een projectmanager
De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordiger(s) van de drie
en een projectmedewerker. Deze medewerkers zullen zich
A+O fondsen (bestuurlijk en paritair) én vanuit de praktijk
voor de drie sectoren inzetten.
en vanuit BZK. Voor de beoordeling van de subsidieaanvragen wordt uit de stuurgroep een toetsingscommissie
Communicatie
ingesteld. De voortgang van het project zoals omschreven
Vanuit de drie A+O fondsen, de sociale partners en BZK is een
in dit plan van aanpak wordt circa vijf maal per jaar
communicatie-offensief nodig om diversiteit te agenderen.
besproken in de stuurgroep. De stuurgroep kan de drie
Vanuit de A+O fondsen zullen worden rolmodellen
besturen van de A+O fondsen adviseren de plannen
geïnterviewd voor het A+O Magazine. Op de website
tussentijds bij te stellen op basis van voortschrijdend
www.groeienbijgemeenten.nl komen biculturele talenten
inzicht.
die een bijzondere loopbaanstap hebben gemaakt aan het woord. Good practices komen op de websites van de drie
Evaluatie
sectorfondsen. Het onderwerp wordt periodiek in de digitale
Tussentijdse evaluatie vindt eind 2010 plaats, de eind-
nieuwsbrieven geagendeerd.
evaluatie in het 1e kwartaal 2012.
p l a n va n aa n pak
9
Vragen of opmerkingen? Neem contact op met de projectmanager Diversiteit van de drie sectorfondsen via
[email protected] of 070 3738053
Colofon Uitgave © Stichting Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds Gemeenten, A&O Provincies en de Stichting A&O-fonds Waterschappen. Den Haag, november 2009 De A+O fondsen binnen gemeenten, provincies en waterschappen bevorderen en ondersteunen vernieuwende activiteiten op het gebied van arbeidsmarkt en HRM-beleid. Actuele informatie over de verschillende projecten treft u aan op www.aeno.nl; www.aenoprovincies.nl; www.aenowaterschappen.nl. Rechten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enigerwijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de Stichting A+O fonds Gemeenten, A&O Provincies en de Stichting A&O-fonds Waterschappen. Hoewel aan deze uitgave de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen de samenstellers niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele onjuistheden, noch kunnen aan de inhoud rechten worden ontleend.
A&O-fonds Waterschappen Postbus 30435 2500 GK Den Haag www.aenowaterschappen.nl
A+O fonds Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag www.aeno.nl
A&O Provincies Postbus 16107 2500 BC Den Haag www.aenoprovincies.nl
