Plagiaat. Wat kan je er tegen doen?

Bijlage 2 Handleiding docent

Plagiaat. Wat kan je er tegen doen?

1 Docentenhandleiding Plagiaat

Docentenhandleiding plagiaat Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Inleiding, Wat is plagiaat, Waarom plegen studenten plagiaat Voorkomen van plagiaat. Hoe werken plagiaatscanners? Hoe moet ik het rapport van de scanner lezen? De scanner heeft plagiaat geconstateerd. Wat doe ik nu? Referenties, links.


1. Inleiding Veel docenten voelen zich machteloos tegen het gemak waarmee studenten toepasselijke stukken tekst en plaatjes op het internet weten bemachtigen en dit als eigen werk presenteren. Dit hoeft niet, want dezelfde techniek die de teksten voor de studenten heeft gevonden, is ook in te zetten om knipen plakwerk op te sporen. Daarnaast zijn er didactische manieren om plagiaat te voorkomen. Veel studenten weten niet precies of teksten en plaatjes van anderen in een verslag mogen worden opgenomen en hoe zij dat correct kunnen doen. Samen met de door de DU ontwikkelde studentenhandleiding geeft dit document ondersteuning bij de preventie van plagiaat: het geeft inzicht hoe antiplagiaatsoftware wordt gebruikt, maar ook om het probleem op didactische wijze aan te pakken. In de studenthandleiding zijn hiervoor instructieteksten en oefeningen opgenomen. In deze handleiding wordt dieper ingegaan op de redenen van plagiaat, het voorkomen van plagiaat, maar ook op het gebruik van plagiaatdetectiesystemen.


2. Wat is plagiaat? In van Dale (2005) wordt plagiaat omschreven als “het overnemen van stukken, gedachten, redeneringen van anderen en deze laten doorgaan voor eigen werk”1. Juridisch gezien is plagiaat een vorm van diefstal, en heeft betrekking op zowel tekst, beeld, muziek, video of welk medium dan ook. Veel studenten weten niet precies of teksten en plaatjes in een verslag mogen worden opgenomen en hoe zij dat correct kunnen doen. In de wetenschap is het gebruikelijk aan te geven waarop beweringen zijn gebaseerd. Daarmee wordt het werk controleerbaar. Opzettelijk presenteren van werk van anderen alsof het van jezelf is, is in onze westerse maatschappij een ernstig vergrijp. Het probleem dat op scholen speelt is dat studenten vaak uit onwetendheid plagiëren. Auteursrecht Bij regels voor plagiaat speelt de bronvermelding een grote rol. Er zijn echter ook nog regels rond auteursrecht. Ook al is de bron correct vermeld, voor het overnemen van grote stukken tekst en afbeeldingen is toestemming van de eigenaren vereist. Zonder toestemming overnemen van grote gedeelten van een werkstuk is een overtreding van de auteurswet, ook al is tekst “correct” geciteerd en is de maker van het werkstuk correct vermeld. Er zijn uitzonderingen: op ‘algemeen bekende zaken’ rust geen auteursrecht. Ook van een werkstuk waarvan de maker meer dan 70 jaar geleden is overleden, hoeft in Nederland geen toestemming voor worden gevraagd. De regels rond auteursrecht zijn per land verschillend, wees dus voorzichtig met gebruik van materialen uit andere landen. Verder gaat deze handleiding er van uit dat de werkstukken uit tekst bestaan: de huidige generatie software om plagiaat op te sporen richt zich alleen op tekst. Van inadequaat citeren tot fraude? Als docent kan je geen genoegen nemen met werk van studenten dat alleen maar geciteerd of geparafraseerd werk van anderen bevat. Eigen werk is noodzakelijk voor het verkrijgen van inzicht in de ontwikkeling van een student. Dit is voor iedereen duidelijk. Maar meestal betreft het kleinere gedeelten van de tekst, waarbij soms is (gebrekkig) is aangegeven dat deze ergens vandaan is gehaald. Deze gevallen zijn lastig als fraude te kwalificeren, daar de studenten dit zich meestal niet hebben gerealiseerd, onzorgvuldigheid is hiervoor een meer juiste kwalificatie.

1

e

Dale, J. H. van, e.a. (2005). Van Dale groot woordenboek van de Nederlandse taal (14 editie). Utrecht: Van Dale Lexicografie


Plagiaat als continuüm van frauderen tot inadequaat citeren (naar Power 20062)

Frauderen

Inadequaat citeren

Stelen van werkstuk

Kopiëren en plakken van één website

Kopiëren en plakken van diverse websites

Inadequate parafrasering

Referenties alleen aan eind van tekst geen citaties

Uitwisseling werkstukken via studie/ studentenverenigingen

Kopiëren van het grootste deel van een document

Geheel herformuleren van de ideeën van een bron, zonder citatie

Kopiëren van korte zinnen

Heeft zelf een idee ontwikkeld dat al bestond, zonder verwijzing

Verregaande samenwerking met vrienden

Oppervlakkige veranderingen aanbrengen in bron, zonder verwijzing

Oppervlakkige veranderingen in tekst met citatie

Citeert niet vaak genoeg in een alinea

Zoals het schema laat zien, zijn de grenzen tussen fraude en onzorgvuldigheid vaag. Informeer binnen jouw vakgroep naar de richtlijnen voor citeren, welke gevallen als plagiaat zijn te bestempelen, welke gevallen je zelf moet oplossen en welke je aan de examencommissie moet voorleggen. Zijn hierover nog geen afspraken binnen de vakgroep, probeer deze dan te maken.

2

Power, L. (2006, April). University students'perceptions of plagiarism. Poster presented at the Annual meeting of American Educational Research Assocication, San Francisco, CA


3. Waarom plegen studenten plagiaat In de praktijk komen de volgende oorzaken naar voren: •

Vaak is opzettelijk plagiaat een combinatie van calculerend gedrag plus een optimistische kansberekening: ,,Mij zullen ze niet pakken”;

•

Veelal is de ervaring dat bij de vooropleiding te weinig aandacht is geweest voor het correct gebruik van bronnen. Studenten hebben moeite met het gebruik en juist citeren van bronnen, zeker als de herkomst onduidelijk is en de auteur onbekend;

•

Studenten met een neiging moeilijk of saai werk uit te stellen kunnen door druk om op tijd toch een goed werkstuk in te leveren “iets van het internet afhalen”;

•

Studenten die hard, maar chaotisch werken. Zij kunnen aantekeningen kwijt raken van de bronnen die zij hebben gebruikt en raken bijgevolg ook het overzicht -wat is geciteerd en van wie waren de teksten- kwijt;

•

De culturele achtergrond van de student kan bij het plegen van plagiaat een rol spelen. In onze “Westerse” cultuur is plagiaat een ernstig vergrijp, maar in een aantal niet-westerse landen wordt hier heel anders tegenaan gekeken;

•

Als een student een slechte taalbeheersing heeft of niet in zijn moedertaal schrijft, is het verleidelijk teksten van het internet te gebruiken omdat hij of zij het zelf niet goed kan formuleren;

•

Studenten plukken voor “kleine” opdrachten eerder iets van het internet en leveren dat als eigen werk in dan bij “grote” opdrachten zoals scripties.


4. Voorkomen van plagiaat Voorkomen is beter dan genezen, zegt een oud spreekwoord. Modern onderzoek lijkt het spreekwoord in verband met plagiaat te bevestigen. Een aantal tips zijn bekend voor wie langer in het onderwijs meegaat, maar is in het verband met het voorkomen van plagiaat nieuw. •

Maak tijdens de eerste colleges gebruik van de studentenhandleiding plagiaat;

•

Leg tijdens de eerste colleges uit waarom plagiaat niet is geoorloofd en een vorm van fraude is. Laat de studenten inzien dat correct geciteerde citaten een positieve bijdrage leveren aan de waardering voor het document. Discussieer met de studenten over het nut van citeren, let er op dat zowel de juridische als de morele kant van citeren ter sprake komt;

•

Leer studenten tijdig goed citeren. Dus ook omgaan met bronnen op het web waarvan de herkomst onduidelijk is en auteur onbekend. Zie voor de belangrijkste richtlijnen het hoofdstuk “referenties en links”.

•

Wijs ook tijdens de latere colleges erop dat plagiaat niet wordt toegestaan;

•

Gebruik de software om plagiaat op te sporen en wijs de studenten daarop. Hiervan gaat een preventieve werking uit;

•

Geef bij de opdracht aan dat dit voor een groot gedeelte uit eigen werk moet bestaan;

•

Gebruik de voor de branche geldende voorschriften voor citeren. Zie voor belangrijkste richtlijnen het hoofdstuk “Referenties en links”;

•

Gelijkluidende opdrachten voor grote groepen studenten is vragen om kopiëren;

•

Verzin ieder jaar nieuwe opdrachten, of pas de oude zodanig aan, dat het meteen opvalt als een student een oud werkstuk inlevert;

•

Leer studenten kritisch omgaan met informatie op het web. Als zij de informatie niet vertrouwen, zullen zij het ook niet gemakkelijk overnemen;

•

Structureer opdrachten over een langere periode door tussentijdse producten (onderwerpkeuze, plan van aanpak, hoofdlijnenplan, concept etc.) te vragen;

•

Stel grote opdrachten regelmatig zodanig bij, dat de student wordt gedwongen verschillende wegen te onderzoeken. Hierdoor wordt de student gedwongen na te denken en wordt het lastig terug te vallen op een reeds bestaande tekst;

•

Betrek het schrijfproces bij de opdracht en laat dit indien mogelijk meewegen bij de beoordeling;

•

Gebruik in opdrachten voor studenten interessante thema’s. Hiermee gaan zij eerder zelf aan de slag.

•

Geef studenten met een slechte schrijfvaardigheid meer zelfvertrouwen. Dit kan o.a. door extra persoonlijke aandacht, de hulp van student-assistenten of door extra schrijfcursussen aan te bieden3;

•

3

Specificeer de te gebruiken bronnen. Door publicaties van het laatste jaar te vragen, maak je het studenten lastig werkstukken van het voorgaande jaar te gebruiken4;

Robbert Harris (Version Date: November 17, 2004), “Anti-Plagiarism Strategies for Research Papers”:

http://www.virtualsalt.com/antiplag.htm 4

Robbert Harris (Version Date: November 17, 2004), “Anti-Plagiarism Strategies for Research Papers”: http://www.virtualsalt.com/antiplag.htm


•

Houdt controle op de onderwerpkeuze. Laat een student niet een onderwerp kiezen wat een sterke overlap heeft met een eerder door hem/haar gemaakt werkstuk;

•

Laat bij groepsopdrachten studenten elkaars werk kritisch nakijken en wijs op de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het eindproduct.


5. Hoe werken plagiaatscanners? Plagiaatscanners komen voor in verschillende gedaantes, maar leveranciers die met een “plugin” voor de digitale leeromgeving werken zijn duidelijk populair. Dit is niet verwonderlijk, daar er slechts een uploadveld voor de werkstukken in de digitale leeromgeving hoeft te worden geplaatst. De student laadt hier zijn werkstuk. Het werkstuk wordt meteen doorgezonden naar de plagiaatscanner voor onderzoek. De docent krijgt als hij het werkstuk wil beoordelen meteen de uitslag van het onderzoek naar plagiaat. De scanner maakt binnen de digitale leeromgeving een overzichtspagina aan van de ingezonden werkstukken en de resultaten van de scans.

Het gemak van een “plugin” voor de digitale leeromgeving. Door te kiezen voor de “Ephorus Assignment” in plaats van “Assignment” worden werkstukken automatisch gescand.

Er zijn ook stand-alone programma’s. Bij de meeste leveranciers zijn documenten ook op hun website te uploaden, bij Urkund kunnen de werkstukken ook per mail worden aangeboden.


Overzicht met gescande werkstukken op de website van Ephorus. Door op “bladeren” (rechtsonder) te klikken kan een docent een werkstuk uploaden om het te laten scannen bij Ephorus.

De marktleiders (Ephorus, Safe Assignment, Urkund, Turn-it-in) kijken naar twee verschillende zaken: 1. Documenten op het internet 2. Documenten in de eigen database. De techniek van het vergelijken van documenten op het internet is vergelijkbaar met die van de bekende zoekmachines als Google, Altavista of Northern Light. De teksten van de ingezonden werkstukken worden eerst vergeleken met de teksten op het internet die in de database(s) zijn opgeslagen. Dit kunnen gewone internetpagina’s zijn, maar ook PDF- en Worddocumenten. Deze databases worden voortdurend aangepast: er komen nieuwe teksten bij, terwijl de “dode” links worden verwijderd. De scanners bereiken geen documenten van intranetten: deze bevinden zich immers achter een firewall. Het is niet mogelijk alle pagina’s van het internet op te slaan in een database, dus de leverancier van de scanner moet een keuze maken. Dit is niet een volledig automatisch proces: het al of niet opnemen van pagina’s kan ook het resultaat zijn van overleg tussen de leverancier van de scanner en b.v. uitgevers. Als een scanner geen plagiaat vindt, betekent dat niet dat er geen plagiaat is gepleegd. De teksten van de geuploade werkstukken worden ook opgeslagen. De inhoud van ieder nieuw ingezonden werkstuk wordt dus ook vergeleken met eerder ingezonden werkstukken. De instelling 10 Docentenhandleiding Plagiaat

bepaalt of alleen wordt vergeleken met “eigen” documenten of ook met die van andere instellingen. Heeft de instelling de database opengesteld voor andere instellingen, dan wordt “ruilen” van werkstukken tussen studenten van verschillende hogescholen en universiteiten ook opgemerkt. Ephorus, Safe Assignment, Turn-it-in en Urkund hebben allen een filter. Dit filter voorkomt dat veel voorkomende zinnen en zinsgedeelten als plagiaat worden aangemerkt. Er zijn verschillen per leverancier, zo kan je bij Ephorus het filter zelf instellen. Hiermee kan je voorkomen dat je meldingen krijgt op b.v. informatie op het voorblad en op korte zinnen zoals literatuurverwijzingen.

Bij Ephorus kan je zelf het filter instellen op “streng”, “gemiddeld” of “soepel”. Bij “streng” reageert Ephorus op kleinere zinsgedeelten, bij “soepel” worden langere zinnen genegeerd.


6. Hoe moet ik het rapport lezen? Heeft de plagiaatscanner overeenkomsten gevonden tussen een werkstuk en teksten op het internet of in de database, dan maakt zij een lijst met links naar deze documenten. De verdachte tekst is gemerkt met een kleur. Heeft de student een bepaalde tekst overgenomen, maar hier en daar woorden vervangen, dan zal de scanner hier niet intrappen en dit toch als plagiaat aanmerken. De scanner kijkt echter niet naar de context en vaak zal zij correct geciteerde passages ook als mogelijk plagiaat rapporteren.

Ephorus herkent nog geen geciteerde teksten: zij worden gerapporteerd. Dit document is voor de test samengesteld met verschillende typen aanhalingstekens.

De beoordeling van het rapport blijft voorlopig mensenwerk. Bij de meeste instellingen gebeurt dit door vakdocenten. Immers, zij kunnen als beste de context beoordelen. Bij teksten met juridische aspecten is het onvermijdelijk dat wetteksten letterlijk moeten worden overgenomen. De plagiaatscanners zullen deze geciteerde wetteksten ook rapporteren als plagiaat. Verder maken plagiaatscanners nu nog geen onderscheid tussen de gewone tekst, lijsten met bronvermeldingen en bronteksten enz.. Bij een opdracht aan verschillende (groepen) studenten waarbij één specifieke bron is opgegeven, zullen de antwoorden op elkaar lijken. De scanner zal dit opmerken en “ongeoorloofde overeenkomsten” tussen de werkstukken rapporteren. Hoe hoger het percentage geconstateerde overeenkomst met een ander document(en), hoe nauwkeuriger het werkstuk moet worden bekeken.


Plagiaatmeldigen betreffen niet altijd gekopieerde teksten. Deze door Eve2 onderstreepte teksten zijn zo algemeen, dat dit niet als plagiaat is aan te merken. Lees daarom de rapportage goed door alvorens actie te ondernemen.


7. Er is plagiaat geconstateerd. Wat doe ik nu?

Als de mate van ongeoorloofd gekopieerde tekst boven een door de examencommissie vastgestelde norm5 komt, moet het werkstuk samen met de rapportage en eventuele andere bewijsstukken worden doorgestuurd naar de examencommissie. De norm kan afhankelijk zijn van de opleiding en het leerjaar. Raadpleeg de studiehandleidingen en/of collega’s voor de richtlijnen. De examencommissie bepaalt de strafmaat. Voor eenduidigheid in het beleid, is het het beste volgens een vast protocol de ‘verdenking’ te behandelen, door deze altijd voor te leggen aan een door de examencommissie gedelegeerde persoon. Bovendien wordt zo de aard en omvang van plagiaatgedrag inzichtelijk gemaakt.

5

Deze zin veronderstelt dat er vastgelegde richtlijnen zijn m.b.t. de afhandeling van door plagiaatscanners geconstateerd plagiaat. Dit kan in het OER zijn opgenomen, of elders zijn vastgelegd.


8. Referenties, links. Literatuur: •

Robert Harris, The Plagiarism Handbook: Strategies for Preventing, detecting and dealing with plagiarism. Los Angeles, California: Pyrczack Publishing of Los Angeles, (2001). Robert Harris, Using Sources Effectively: Strengthening Your Writing and Avoiding Plagiarism. Los Angeles, California: Pyrczak Publishing, (2002). Zijn artikel “Anti-Plagiarism Strategies for Research Papers” op het web is het lezen waard voor wie plagiaat op didactische wijze wil bestrijden: http://www.virtualsalt.com/antiplag.htm

•

www.Surf.nl Hier is veel Nederlandstalige informatie over alle aspecten van leren in een digitale maatschappij te vinden. Auteursrecht: http://www.surf.nl/auteursrecht/ (Ned) http://www.surf.nl/copyright/ (Eng)

Regels voor Citeren: •

APA stijl (voor psychologie, sociale- en natuurwetenschappen) op de Erasmus-universiteit: http://courses.eurlib.nl/course.cfm?course=Verwijzen+en+citeren&page=APA-stijl Homepage APA-stijl: http://www.beadsland.com/weapas/

•

Chigago-stijl (Economie en Bedrijfskunde) op de Erasmus-universiteit: http://courses.eurlib.nl/course.cfm?course=Verwijzen+en+citeren&page=Chicago+stijl

•

Vancouver-stijl (medische wetenschappen, wordt ook bij andere wetenschappen toegepast) op de Rijksuniversiteit Groningen: http://www.rug.nl/noordster/schriftelijkevaardigheden/voorstudenten/bronliteratuurgebruik/obje ct1244409

•

http://www.lib.duke.edu/reference/style_manuals.html Uitgebreid overzicht van citeerstijlen per vakgroep in gebruik bij Amerikaanse universiteiten. Gaat ook in op geparafraseerd citeren en risicofactoren voor plagiërende studenten.

•

http://www.columbia.edu/cu/cup/cgos/idx_basic.html Heldere en uitgebreide instructie hoe correct te citeren in het Engels

Sites van de “grote plagiaatscanners” •

Codas: www.andromatics.nl

•

Ephorus: www.ephorus.nl

•

Safe Assignment: www.mydropbox.com

•

Urkund: www.urkund.com


Plagiaat. Wat kan je er tegen doen?

Recommend Documents