Plaats een voederhuisje!

ledenblad van Natuurpunt Dilbeek – jaargang 6 nr. 6 – november 2008

Activiteitenkalender

Help wintervogels én een goed doel!

zaterdag 15 november 2008 – 10 - ? u Dag van de natuur: beheerswerken in de Zibbeekvallei Afspraak: Begijnenborrebos, Snikbergstraat, 1700 Dilbeek

Plaats een voederhuisje!

zondag16 november 2008 – 8 - 12 u Studiewandeling vogelgeluiden Enkel voor al ingeschreven deelnemers! vrijdag 12 december 2008 – 14 u Bezoek aan het waterzuiveringsstation van Liedekerke Afspraak: Begijnenmeers 35, 1770 Teralfene of parking Westrand om 13u15 zondag 4 januari 2009 – 14 u Nieuwjaarswandeling Thaborberg Afspraak: parking oud Michielsheem, Kattebroekstraat 190, Dilbeek (Ring afrit 12, richting St-Agatha-Berchem) zondag 30 januari 2009 – 20 u Algemene Vergadering & film Afspraak: Kasteel La Motte, Lumbeekstraat, Sint-Ulriks-Kapelle

In de winter tuinvogels voeren en beloeren is een plezante bezigheid. Mits het strategisch opstellen van een voederhuisje hoef je er zelfs je luie stoel niet voor uit en kun je vanuit je keuken, veranda of living diverse vogelsoorten observeren en leren kennen. Tijdens het klassieketuinvogeltekweekend van begin februari zamelt Natuurpunt al die vogelwaarnemingen samen, zodat de evolutie van aantallen en soorten kanworden opgevolgd. Wil u goed scoren bij de actie Vogels voeren en beloeren dan

weekend 6 & 7 februari 2009 Vogels voeren en beloeren tuinvogeltelweekend zaterdag 28 maart 2009 Nacht van de Duisternis weekend 6 & 7 februari 2009 zaterdag 11 april 2009 – 14 u Inventarisatiedag Thaborberg Afspraak: parking oud Michielsheem

zaterdag 15 mei 2009 – 10 u Maaibeheer Thaborberg Afspraak: parking oud Michielsheem Deelname: gratis voor leden, 1€ voor niet-leden, tenzij anders aangegeven. Contactpersonen: Algemeen: Marc Bruneel, voorzitter, 0474/41 48 25 – [email protected] • Eric De Jonge, secretaris, 02/567 04 38 – [email protected] Natuur•ket (jongerenwerking): Ignes Verstraete 02/466 55 85 – [email protected] Thaborberg: Lien van Besien 0497/83 43 39 – [email protected] Vogelwerkgroep: Elisabeth Godding 02/649 00 90 – [email protected] Libellenwerkgroep: Patrick Goossens 047 731 94 37 – [email protected] Inschrijving voor activiteiten: Louis De Leeuw 02/569 27 28 – [email protected] rekening: 000-3250101-19 natuur•contact, website, melding waarnemingen: Marc Bruneel (zie hoger) website: www.natuurpunt-dilbeek.be

 Deze stevige voederplank van ca. 40 x 25 cm wordt gebouwd door mensen met een meervoudige fysieke handicap

Wie nog geen heeft of er nog een wil bijplaatsen, kan bij ons terecht. Voor de luttele som van 15 € leveren we u rechtstreeks aan huis een duurzaam vogelvoederhuisje op een paal. Deze stevige constructie is voor ons en voor u gemaakt in het home De Beweging door mensen met een meervoudige fysieke handicap, in het bijzonder door Armanie en zijn makkers, die na het zaag- en timmerwerk het hout hebben verduurzaamd met een natuurvriendelijk middel. Voor de luttele som van 5 € extra boren we ook nog een gat in uw gazon, zodat uw voedertafel meteen geïnstalleerd is. We geven u ook advies over wintervoer en andere truukjes om van uw tuin een vogelparadijs te maken. Bestellen kan u bij Eric De Jonge via [email protected] of telefonisch op 02/567.04.38 (na 20u30).

zondag 19 april 2009 – 14 u Natuurwandeling Thaborberg en Scheutbos Afspraak: parking oud Michielsheem zaterdag 9 mei 2009 – 14 u Inventarisatiedag Thaborberg Afspraak: parking oud Michielsheem

is het hoog tijd om een voederplank op te gaan stellen!

Natuur•contact nog 4 x per jaar Gedurende de voorbije 4 jaar is uw lokale natuur•contact verschenen om de twee maanden. Ideaal om alle activiteiten precies op tijd aan te kondigen, maar hard werk voor het (te) kleine redactieteam. Daarom brengen we in 2009 maar 4 edities meer. Om toch nog kort op de bal te kunnen spelen, willen we u graag informeren via korte berichtjes per e-mail. U kan zich abonneren op onze “elektronische tam-tam” via onze website www.natuurpunt-dilbeek.be. Alvast bedankt voor uw begrip!

Bestel nù de schitterende Natuurpunt wandkalender! Traditiegetrouw toont de kalender van Natuurpunt voor iedere maand een prachtige natuurfoto genomen in Vlaanderen. Een must voor elke natuurliefhebber. Dit fraaie drukwerkje kost 7,5 €. Daarvan gaat 4,5 € naar de lokale afdeling en daarmee steunt u dus rechtstreeks de Dilbeekse natuur. Bestellen kan bij Louis De Leeuw 02/569 27 28 – [email protected]

Dilbeek

Tips voor een duurzaam eindejaar

De kerstverlichting flikkert als gek en kerstbomen worden massaal gehakt om na bewezen diensten op de stoep gedumpt te worden. Kan het anders? Hoe bouwen we een ecologisch eindejaarsfeestje? Hier volgen enkele kersttips om het jaar duurzaam af te ronden! Prettige eindejaarsfeesten!

land zijn inmiddels een aantal biologische hoveniersbedrijven die “onbespoten kerstbomen” leveren. Ook kan je er in sommige gemeenten een biologische kerstboom “leasen”, die dan na gebruik weer kan worden ingeleverd en terug de grond in gaat. Bij ons kun je best terecht bij kleinschalige sparrenkwekers. Vraag naar de herkomst van je kerstboom.

Kerstboom De productie van een plastic kerstboom kost energie en grondstoffen en vervuilt de lucht. Gebruik van echte sparren vergt vijf keer minder energie. Echte sparren leveren ook gezonde lucht! Ze worden tegenwoordig speciaal voor kerst gekweekt en niet meer in het wild gehakt. Een kerstboom met kluit die een aantal malen wordt hergebruikt is het minst milieubelastend voor het milieu. Van de kerstbomen-met-kluit die na de kerst in de tuin worden gezet overleeft echter maar de helft. Beter is het om de kerstboom in een pot of container te laten staan.

Kerst zonder boom Je hoeft niet per se een spar in huis te halen. Het vaste groen in de tuin mag nu worden gesnoeid en kan op een inventieve manier in huis als kerstversiering dienen, of kan zelf versierd worden met kerstboomlampjes (niet overdrijven is wel de boodschap). Misschien heb je wat over voor buren of familie. Na de feestdagen kan het gesnoeide groen zoals het hoort op de composthoop. Of het kan ergens in een verborgen hoekje van je tuin dienen als beschutting voor bijvoorbeeld egels.

Kerstlichtjes Kerstgroen Toch zijn echte sparren ook niet brandschoon. Sparren die in monoculturen worden gekweekt zijn kwetsbaar voor plagen en ziektes, en veel bosbouwers gebruiken daarom pesticiden zoals Roundup. In Neder-

Wereldwijd slorpen kerstlichtjes immens veel energie op. Nieuw op de markt zijn LED-kerstlichtjes. Ze verbruiken 90 procent minder dan traditionele lampjes. Bovendien gaan LED's 200 keer langer mee dan gewone lichtjes.

Kerstverpakkingen Gebruik cadeaupapier en lintjes van vroegere cadeautjes. Koop enkel gerecycleerd cadeau- of kaftpapier of herbruikbare cadeauzakjes.

Kerstkaartjes Stuur e-cards. Maak zelf een mooie presentatie of afbeelding en stuur die door. Wil je toch iets op de bus doen? Maak er een knutselnamiddag van met de kinderen en maak samen kaartjes met oud papier, afval, verpakkingen... Niet handig? Verstuur kaartjes van gerecycleerd papier.

Kerst- en eindejaarsdiner Milieuspecialisten zijn het er over eens: lokaal seizoensgebonden voedsel eten spaart veel energie. Het voedsel moet niet ver vervoerd en dus weinig gekoeld worden. Bovendien

steunt het de lokale economie. Seizoensgebonden voedsel smaakt ook beter: het hoeft niet gestockeerd te worden en heeft geen bewaarmiddelen nodig. Seizoensgebonden lokaal voedsel vind je vooral op markten en in biowinkels. Eet wat minder vlees. Vlees veroorzaakt meer milieulast dan ander voedsel. Ten slotte: kerst is een periode van bezinning. Wordt het een copieus maal met exclusieve gerechten? Of houden we met kerst eens rekening met een eerlijke wereldvoedselverdeling? Wereldwijd wordt voldoende voedsel geproduceerd om iedere bewoner elke dag een volwaardige maaltijd voor te zetten. En dat terwijl dagelijks 25.000 mensen sterven door ondervoeding!

Kerstcadeautjes Tussen de luidruchtige reclameboodschappen door bieden verschillende organisaties duurzame alternatieven voor traditionele geschenken. In de wereldwinkel en de kringwinkel vind je een uitgebreide keuze duurzame cadeautjes. Natuurpunt pakt naar goede traditie uit met zijn onovertroffen Natuurpuntkalender. Die mag bij Natuurpuntleden niet ontbreken onder de kerstboom! Of schenk een echt groen cadeau: een boom, struik of plant die de biodiversiteit ten goede komt, een nestkastje of een vogelvoederplank. Meehelpen het cadeau in de tuin te zetten is een mooi gebaar er bovenop! Bron : Green Belgium e.a

vrijdag 12 december 2008, 13u30

Bezoek het waterzuiveringsstation van Liedekerke

zaterdag 15 november 2008 - 10 u

Dag van de Natuur in de Zibbeekvallei Op zaterdag 15 november nodigt de kern van Natuurpunt Dilbeek u uit voor een verkenning van de perceeltjes die we in de Zibbeekvallei en het Begijnenborrebos in beheer hebben genomen en waar er dit jaar zwerfvuil werd verwijderd en een houtkant teruggezet (zie foto). Onderweg planten we samen een boszoompje aan en maken we een takkenwal van het kleinhout, dat is overgebleven na recent uitgevoerd hakhoutbeheer. We verkennen ook de bos- en weideper-

ceeltjes die nog op ons verlanglijstje staan. Afspraak om 10u op de hoek van de Blekerijstraat met de Jachthofweg, rechtover de ingang van visvijver Sint-Martinus (nabij het driedorpengrenspunt van Itterbeek, Bodegem en Schepdaal). ’s Middags ronden wij af met een «déjeuner sur l’herbe» met vegetarische broodjes en hartverwarmende drankjes. Laarzen en een dikke pull zijn een absolute must.

zondag 9 november 2008 – 14-17 u

Verken Neerpede met een natuurgids Neerpede, de poort van het Pajottenland. Een stuk Anderlecht dat landelijk is gebleven. Een uniek en charmevol gebied in het Brussels Gewest. Met haar kronkelende wegen tussen de glooiende akkers en weiden, haar boomgaarden, de populierenbosjes, de holle wegen en meidoornhagen, en op de plateau’s de soms weidse landschappen die rust lijken uit te ademen. Ook dit is Brussel… Kom het ontdekken voor het te laat is! Plaats van afspraak: tramhalte Vives, Marius Renardlaan, Anderlecht (Tram 81, halte Vives. De tramlijn passeert ondermeer langs het Zuidstation of metro Sint Guido)

Deze buitenactiviteit kadert in de reeks “Ga op in de Brusselse natuur!”, georganiseerd door Natuurgidsen Brussel, een samenwerkingsverband tussen Natuurpunt Brussel en GREEN vzw. GREEN is een organisatie die jongeren en volwassenen duurzaam leert leven. Reeds 10 jaar ontwikkelt en begeleidt GREEN projecten, vormingen en lespakketten rond water, energie, mobiliteit, duurzame consumptie, natuur,... GREEN stimuleert en ondersteunt participatie aan het beleid en doet aan ontwikkelingssamenwerking. Contact: www.natuurgidsenbrussel.be 02/209.16.30, 0497/487.593, 0472/85 98 57.

Op vrijdag 12 december a.s. bezoeken we de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) van Liedekerke. Een Aquafingids wacht er ons op. Deze grootschalige installatie zuivert het afvalwater van het Bellebeekbekken, waartoe een groot deel van Dilbeek behoort. Afvalwatercollectoren van Aquafin, aangelegd langs de Steenvoordebeek, de Zierbeek en de Zibbeek voeren het rioolwater er naartoe. In het zuiveringsgebied van de RWZI wonen ongeveer 100.000 mensen. In 2003 bleek het afvalwater van 52.000 inwoners aangesloten te zijn op de installatie. Mits uitvoering van nog geplande collectorprojecten zal het afvalwater van 35.000 inwoners bijkomend aangesloten worden. Door de aanleg van nieuwe rioleringen komt daar nog het afvalwater van 5.300 inwoners bij. De RWZI van Liedekerke is een klassieke waterzuiveringsinstallatie, gevolgd door een rietbiotoop voor nazuivering, dat voor natuurliefhebbers bijzonder interessant is. Het hele zuiveringsproces duurt gemiddeld 24 uur. Het rioolwater doorloopt eerst een mechanische en daarna een biologische zuivering. Met roosters, zandvangers en voorbezinktanks worden eerst alle grove afvaldeeltjes uit het water verwijderd. Tijdens het biologische zuiveringsproces haalt zuiveringsslib zeer fijne en opgeloste afvaldeeltjes uit het water. Daartoe wordt het rioolwater in een selectortank gemengd met miljoenen bacteriën en andere piepkleine diertjes die wemelen in een actieve slibmassa. Zij vormen de schoonmaakploeg van de waterzuivering. In het beluchtingsbekken brengen systemen als ronddraaiende borstels of schroeven grote hoeveelheden zuurstof in het mengsel. De bacteriën in het slib hebben die zuurstof immers nodig om het organisch materiaal in het rioolwater af te breken tot koolstofdioxide (CO2), stikstofgas (N2) en water (H2O). De activiteit in het beluchtingsbekken is een nabootsing van het natuurlijk zuiveringsvermogen van een waterloop. Alleen verloopt het proces in een zuiveringsinstallatie sneller, door een hogere concentratie bacteriën en de continue en gestuurde inbreng van zuurstof in het rioolwater. De laatste stap in het zuiveringsproces is de nabezinking van slib in grote ronde nabezinktanks. Het slib wordt grotendeels teruggevoerd naar het startpunt van de biologische zuivering, de selectortank. Maar niet alle slib kan opnieuw gebruikt worden in het zuiveringsproces. De actieve slibmassa groeit immers steeds aan doordat de bacteriën zich voeden met de verontreinigde stoffen. Het teveel aan zuiveringsslib wordt verwijderd. Het gezuiverde afvalwater is niet drinkbaar, maar kan verder gezuiverd worden, tot drinkwaterkwaliteit als het moet. Praktisch: Vertrek om 13u30 aan Westrand (kostendelend vervoer). Vooraf inschrijven verplicht: Louis De Leeuw, 02/569.27.28 of [email protected]. Bij minder dan 10 deelnemers kan de activiteit niet doorgaan! Opgepast: deze activiteit gaat door op vrijdag, niet in het weekend omdat de installatie alleen tijdens de kantuururen kan worden bezocht

Ruimte voor natuur in de verbindingszone van natuurreservaat Droogveld naar het Molenbeekvalleitje. Ook optie om bedrijven in te planten in een smalle strook nat broekbos langs het Hunderenveld vinden wij niet opportuun. Deze zone heeft natuurwaarde en sluit via de Kattenbroek aan op de Thaborberg. De weilanden aan de halte van tram 19 te Groot-Bijgaarden zijn dan misschien wel geschikt om te ontwikkelen als bedrijfszone, maar wij vinden dit nu precies de ideale locatie voor een “transferium” waar het autoverkeer kan aansluiten op de trein en het openbaar vervoer richting Brussel.

Afbakening open ruimte

In vorige nummers van natuur•contact hebben we al aandacht besteed aan de afbakening van het Vlaams stedelijk gebied rond Brussel in het kader van het gewestelijk ruimtelijk structuurplan. Met deze afbakening tracht het Vlaams Gewest stedelijke (lees : verstedelijkende) bodembestemmingen zoals huisvesting, industrie, recreatie edl. te bundelen, met het oog op de maximale vrijwaring van de open ruimte. Het hoeft geen betoog dat dit heel belangrijk is in een sterk verstedelijkende gemeente als Dilbeek. Zoals eerder toegelicht blijkt deze planologische oefening voor onze gemeente goed mee te vallen. In het nu voorliggende ontwerp wordt de verstedelijking geconcentreerd in delen van Dilbeek en Groot-Bijgaarden, die bovendien van elkaar gescheiden blijven door een – weliswaar smalle – corridor die de Wolfsputten via Elegem verbindt met de Thaborberg. Diverse woonuitbreidingsgebieden zijn niet opgenomen in de stedelijke afbakening zodat aantasting van de open ruimte hier op zijn minst uitgesteld wordt.

Natuurpunt Dilbeek heeft drie punten van kritiek geuit tegen het plan dat voorligt. De aanduiding van een moeilijk te ontsluiten locatie langs de Isidoor Van Beverstraat als bedrijventerrein dient volgens ons eerder de belangen van Puratos, de bekende bakkersproductengigant, dan een degelijke ruimtelijke ordening. Het terrein in kwestie ligt ook in de natuur-

 In de gele zones blijft de landbouw primeren, in de oranje is een groenere bestemming mogelijk

Recent kwam ook de afbakening van de open ruimte (landbouw, natuur, bos) in een stroomversnelling. Er vonden eerder al informele consultatierondes plaats, maar nu pakt de Vlaamse administratie uit met een quasi-definitief ontwerp. De afbakening van de open ruimte kent een zeer lange voorschiedenis. Het is in feite een verre uitloper (afkooksel?) van het ontwerp van groene hoofdstructuur van zo’n 20 jaar geleden. Bedoeling was de bestaande natuurgebieden planologisch te versterken en om verbindingen tussen deze grote natuureenheden te creëren. Later werd het concept “Vlaams Ecologisch Netwerk” bedacht, met dezelfde doelstelling.

Te herbestemmen open ruimten in Dilbeek 117 – Vallei van de Neerpedebeek met zijwaterlopen als de Laarbeek, de groene zones langs de spoorlijn L50A en kasteeldomeinen + omgeving in Itterbeek en Dilbeek: opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan voor het versterken van de natuur- en bosstructuur in de vallei, In een aantal gevallen beperkt tot een breedte van 100 m langs de beken

130 – Wolfsputten, Smissenbos, Molenberg, tussen de oude kern van Dilbeek en de woonzones langs de Lange Haagstraat : Opmaak van een gewestelijk R.U.P. voor het versterken van de natuurlijke structuur van het gebied Wolfsputten en het nader uitwerken van verweving landbouw, natuur en bos langs de Smissenboswaterloop

128 – valleien van Doornbeek en Zierbeek (beperkt tot een gebiedje ten zuiden van de spoorlijn in Schepdaal): opmaak van een gewestelijk RUP voor het behoud, herstel en ontwikkeling van natuurwaarden

138 – Rodenberg: Opmaak van een gewestelijk R.U.P. voor het versterken van de bosstructuur omgeving Rodenberg en het hernemen van de agrarische bestemming in de overige delen van het gebied

129 – Vallei van de Steenvoortbeek met de Zibbeekvallei, Begijnenborrebos, de Westhoek, Tenbroek en delen van de Plankenbeek en - Zierbeekvallei : opmaak van een gewestelijk R.U.P. voor het nader uitwerken van de verweving landbouw, natuur en bos

Uit te bouwen in het kader van het openruimtenetwerk voor het Vlaams stedelijk gebied: 118 – Broekbeek langs Neerpedestraat en Broekstraat 131 – Breedveld-Hof te Elegem-Kattebroek-Thabor 137 – Maalbeek, E40-Zuid, kasteel van Groot-Bijgaarden

open ruimte In de praktijk werden meestal reeds groenbestemde natuurgebieden in hun status bevestigd. Van enige wijziging van gewestplannen in functie van betere natuurverbindingen is vooralsnog vrijwel geen sprake. Met name de landbouwsector doet hier nu al 20 jaar moeilijk over, hoewel de professionele landbouw in vele valleigebieden, die bij uitstek een natuurverbindingsfunctie zouden kunnen vervullen, niet meer actief is. Bij de recente afbakening staat de rechtszekerheid van landbouwers feitelijk voorop en worden de bodembestemmingen in overwegend agrarische zones herbevestigd. Voor onze gemeente is dat met name het geval voor westelijk en noordelijk gelegen landbouwzones van Bodegem en Kapelle. Deze zones zijn geel ingekleurd op de kaart . De beperkte groenbestemde percelen in deze zones behouden wel hun bestemming. In de Pedevallei en in het centrum en het oostelijk deel van Dilbeek werden open ruimten afgebakend die inhaken op voormelde stedelijke afbakening. Hier is het de bedoeling om door herbestemmingen deze open ruimten planologisch te versterken (zie kadertje hiernaast).

hopen alvast van niet. Om de biodiversiteit in het Wolfsputtenreservaat te bewaren is een reële uitbreiding noodzakelijk, net als reële ecologische verbindingen naar andere reservaten zoals de Thaborberg in oostelijke richting en het Begijnenborrebos in westelijke richting (deze laatste verbinding is nog mogelijk door het gedeeltelijk opbreken van de Vlaanderenlaan, die nu een viervaksbaan is maar is niet voorzien). Voor de Thaborberg ontbreekt de verbinding in noordelijke richting naar het Hunderenveld op de grens met Brussel, die opgeofferd wordt voor bedrijfsvestigingen (zie hoger). De omgeving van Begijnenborrebos en bij uitbreiding de hele Zibbeekvallei moeten in hun geheel een natuurbestemming krijgen. Geen enkele professionele landbouwer zal er last van hebben. En waarom zou die voor bedrijven ongeschikte locatie aande IsidoorVan Beverenstraat niet uit de stedelijke afbakening worden gehaald en ingedeeld bij de open ruimte? Dit alles om aan te geven dat we de zaak vanuit natuurhoek verder nauwlettend zullen moeten opvolgen.

NATUUR•KETTEN 2008 halen hun diploma

De natuur•ketten hebben hun werkingsjaar 2008 achter de rug. Op 25 oktober kregen ze op de Thaborberg hun diploma uitgereikt, nadat ze een leuk voederplankje in mekaar hadden getimmerd.

De activiteiten starten al op 8 november (zie pagina 8). Dringend inschrijven dus! De gediplomeerde ketten waren alvast allemaal van plan om ook voor het nieuwe jaar in te tekenen.

Het was een welgevuld jaar waarin de ketten van alles opstaken over dino’s, grassen, lieveheersbeestjes, spinnen en zelfs over de bodem onder onze voeten.

Voor alle informatie en inschrijvingen kan u terecht bij Ignes Verstraete, [email protected] of telefonisch op 02 466 55 85 of 0486 11 21 25

Omdat er altijd nogal wat deelnemertjes afvallen na de grote vakantie loopt het natuur•ketjaar voortaan gelijk met het schooljaar.

In de omschrijving van de acties valt op dat het begrip “natuurverbinding” nergens vermeld wordt. Er wordt integendeel vaak ook “verweving” van landbouw, bos en natuur gesproken, bijvoorbeeld in de valleien van de Smissenboswaterloop, de Steenvoortbeek en de Zibbeek. Voor Groot-Bijgaarden is zelfs sprake van het hernemen van de agrarische bestemming. Moeten we hieruit begrijpen dat er alweer een aanzet wordt gegeven om het status-quo in deze – nader te bestuderen – zones te handhaven? We

• Westrand (vlak bij de bib) • kringwinkel Kereweerom, Spanjeberg 4, Dilbeek. Open dinsdag-vrijdag: 10u-17u30 zaterdag: 10 u - 16u30

Glimwormbiotoop vernietigd

Sinds enkele jaren bestaat er in het Vlaams Gewest een grondverzetregeling, uitgewerkt door de Openbare Vlaamse Afvalmaatschappij (OVAM), met als doel een correcte bestemming te geven aan niet tot zwaar verontreinigde grond, dat vrijkomt bij grondwerken. Als het grondverzet groter is dan 250 m³ moet de aannemer een kwaliteitsanalyse van de grond laten uitvoeren. Als die kwaliteit binnen bepaalde grenzen blijft, mag de grond als bodem herbruikt worden. Bij een lichte verontreiniging zijn er gebruiksbeperkingen en bij een zware bodemvervuiling moet de grond eerst gereinigd worden. De meeste grote aannemers hebben zich inmiddels verzoend met deze regeling. De heel grote aannemers zijn overigens tegelijk ook grondreinigingsfirma’s. Tot zover het goede nieuws. Na een uitgraving trachten de meeste aannemer zo voordelig mogelijk hun grond kwijt te geraken. Daartoe wordt vaak een deal gesloten met de eigenaar of gebruikers van een laaggelegen weide, die zonodig opgehoogd moet worden. Steevast vergeten de eigenaars/gebruikers hiervoor een

stedenbouwkundige vergunning aan te vragen. Er wordt nog vaak gedacht dat een ophoging met een halve meter niet vergunningsplichtig is. Niets is minder waar, hoewel de overheid dit lange tijd zo tolereerde. Als het weiland in een groene zone ligt of als er waardevolle biotopen in voorkomen (bv. een amfibieënpoel) dan is er bovendien een natuurvergunning vereist. Hier hebben veel te veel aannemers nog nooit gehoord. Reliëfwijzigingen, zelfs als het maar om enkele centimeters gaat, zijn nefast voor de plantenrijkdom van nat weiland, en gaan ook vaak gepaard met bodemverdichting. Als het kwaad geschied is, komt er van herstel meestal niets in huis. Sluikstorten kan je nog verwijderen, zelfs een illegaal gekapt bos kan op termijn herstel worden, een fundamentele wijziging van de bodemstructuur echter niet. En zo is het gekomen dat Natuurpunt Dilbeek sinds zijn ontstaan, nu 6 jaar geleden, nu al voor de tweede keer wordt geconfronteerd met grondophogingen, die zondermeer een aanslag betekenen op flora en fauna van de betrokken percelen.

 Welke soort glimworm aan de Wolsemstraat voorkwam zullen we waarschijnlijk niet meer kunnen achterhalen. De meest voorkomende is de grote glimworm (foto), maar het Pajottenland is ook een bastion van de kortschildglimworm

Een eerste aanslag werd een paar jaar geleden gepleegd op nat weiland langs de Honsemstraat, niet toevallig vlakbij de Honsemhoeve. De paardenweide ligt er nu droog, gedraineerd en ecologisch compleet verarmd bij. De tweede aanslag greep een paar weken geleden plaats, op een weiland langs de Wolsemstraat, opnieuw in Bodegem. Op enkele dagen tijd werd het weiland, waar dit jaar nog zeggen en pinksterbloemen stonden, bedolven met grond – en bouwafval – van een groot bouwwerk langs de Itterbeeksebaan. De aanliggende berm werd platgereden en bevuild. Van enige vergunning was/is geen sprake.

Waarschijnlijk is hiermee de in onze gemeente enige bekende biotoop, waar glimwormen voorkomen, naar de vaantjes. Glimwormen, zeker de Grote glimworm, zijn goed verspreid in ons land, hoewel je ze niet op elke straathoek tegenkomt. Je mag al blij zijn als je 1 of een paar vindplaatsen kent (in Dilbeek tot dusver 1). Glimwormen zijn insecten, die in de meest verscheiden biotopen voorkomen, zolang het er maar vochtig genoeg is. Dikwijls genieten overgangen van gesloten naar open biotopen een voorkeur. Voorbeelden zijn wegbermen (zoals langs de Wolsemsraat), tuinen, parken, natte en vochtige graslanden, ruigten, holle wegen etc. De larve leeft tussen de vegetatie, mos, strooisel en dode bladeren en houdt het 2 tot 3 jaar vol, in tegenstelling tot de volwassen diertjes, die het houden bij enkele weken. Het volwassen vrouwtje is vleugelloos, is dus weinig mobiel, en heeft een lichtorgaan met een brede lichtband in het 6e en 7e achterlijfssegment en daaronder twee naast mekaar gelegen lichtvlekjes in het voorlaatste segment. Het mannetje is gewoonlijk wat kleiner, heeft wel dekschilden en vleugels, zeer grote ogen en een klein lichtorgaan in het voorlaatste segment bestaande uit twee naast elkaar gelegen lichtpuntjes die hij enkel aansteekt wanneer hij gestoord wordt. De ietwat afgeplatte, rupsachtige larve heeft eenzelfde type van lichtorgaan als de mannetjes, is mat zwart gekleurd met op iedere segmenthoek een geeloranjeachtige vlek. Populaties zijn kwetsbaar door hun relatieve zeldzaamheid en geïsoleerdheid en hun beperkte mobiliteit en hebben bovendien te kampen (ook dat nog) met de negatieve effecten van te felle straatverlichting, dat de mannetjes afstoot. Dikwijls worden vrouwtjes gevonden onder straatlantaarns. De mannetjes kunnen hier het groenige licht van de vrouwtjes blijkbaar niet onderscheiden en de vrouwtjes komen aldus nooit tot reproductie. We hadden de idee om het fascinerende lichtgevende schouwspel van de Bodegemse glimwormen eens te tonen aan jan en alleman, maar dat zal nu zeer waarschijnlijk niet meer kunnen…

Kerkuil broedt in Dilbeek Leden van de vogelwerkgroep Noordwest-Brabant signaleerden ons dat er eindelijk weer een kerkuil in de Dilbeekse natuur heeft gebroed. In juli slaagden ze erin om een volwassen kerkuil en twee jongen te ringen. Er werd ook een bosuil geringd. De Vlaamse kerkuilenwerkgroep is heel voorzichtig met precieze informatie over broedgevallen van deze prachtige vogel. Met de verkoop van kerkuilenjongen wordt immers grof geld verdiend. Door de Harry Potter-films werden kerkuilen de voorbije jaren zelfs een heuse hype. We verklappen dus zeker niet de broedplaats. Anderzijds is het goed om weten – en mag het ook geweten zijn – dat de jarenlange inspanningen van kerkuilliefhebbers om nestkasten en -kamers te bouwen ook bij ons tot resultaat heeft geleid. In naburige gemeenten was dat al langer het geval.

Maak kennis met de provinciaal prioritaire soorten

Gezocht: de kneu

De kneu is een van die “stakkers van de akkers” die het moeilijk krijgen om te overleven in het moderne agrarische landschap. Tegenover 1990 daalden de aantallen in Vlaanderen met ± 50%. Kneutjes zijn familie van de vinken. In de winter zijn ze te herkennen aan hun korte, grijze bek, de donkere wang met een bleke vlek erin en de witte rand van de handpennen (zie foto) . ’s Zomers vertoont het mannetje een fraai rode kruin en borst. Ze zijn het talrijkst tussen april en september en broeden in die periode. Maar ook in de rest van het jaar komt de vogel voor in open gebieden met veel kruiden en struiken. Het is een erg sociale vogel die buiten het broedseizoen in grote groepen

 In zijn winterkleed is de kneu een weinig opvallende verschijning, maar ’s zomers tut het mannetje zich op met fraai karmijn-rood op kop en borst

leeft en zelfs in de broedtijd zelden alleen is. In de winter trekken ze naar zuidelijker gebieden, maar niet allemaal. En er komen ook noorderlingen overwinteren. De kneu voedt zich vooral met kleine zaden van allerhande “akkeronkruiden”, zoals akkerdistel, melganzenvoet en varkensgras. Door het intensieve gebruik van herbiciden zijn die niet meer zo vlot beschikbaar als vroeger. Hij lust ook graag de (onvolgroeide) oliehoudende zaden van raap, koolzaad en vlas, maar die teelten zijn niet zo courant. De kneu broedt in struikgewas of dichte ruigtes. Liefst heeft hij een rijke voedselbron in de buurt, maar hij foerageert tot op 1 tot 3 km van zijn nest. Hoe kan de kneu gered worden? Een akkerrand onbespoten laten, zodat er onkruiden kunnen opschieten; een hoekje – b.v. in een meander van een beek – laten verruigen of de bramenruigte op een talud intact laten,zijn eenvoudige maatregelen die ongetwijfeld hun effect niet zullen missen. De kneu houdt vooral in duin- en heidegebieden nog wel goed stand. In onze regio doet hij het niet zo goed. Dus als je er een waarneemt, graag een seintje naar Natuurpunt...

NATUUR•KETTEN BEGINNEN NIEUW JAAR AL IN NOVEMBER! De natuur•ketwerking volgt van nu af aan het schooljaar... met een beetje vertraging. Wat staat er allemaal op het programma? Zaterdag 8 november ’08

Natuurbeheerspel… Het natuurbeheerspel bestaat uit 3 delen : • Het biotopenspel leert de ketten dat heel wat planten- en diersoorten zeldzaam zijn geworden. • In het ministerspel proberen de ketten de minister te overtuigen van natuurvriendelijke ideeën. • In het beheerspel gebruiken de leerlingen wetten, aankoopsubsidies, geld, natuurprojecten die ze in het ministerspel verkregen hebben om planten en dieren te beschermen Afspraak : Westrand, 14 –17 u

Zaterdag 24 januari ’09

Zaterdag 9 mei ’09

Mineralen

Natuur voor moeder natuurlijk!

We bekijken de mineralenverzameling bij André. Daarna wandelen we via de Wolfsputten naar de Westrand, onderweg praten we over mineralen en gesteenten. Is er een verschil? In Westrand ontdekken we de eigenschappen van mineralen. We onderzoeken de kleur van de streep, trachten de kleur te beschrijven, bepalen de hardheid en de kristalvorm. Afspraak : Wilgengaarde 17, GrootBijgaarden, 14 u. Afhalen om 17 u in Westrand Zaterdag 14 februari ’09

Waarom kunnen vogels vliegen? Zaterdag 29 november ’08

Vervolg natuurbeheer: hooien Na dat de ketten geleerd hebben waarom er moet beheerd worden, nemen ze zelf het heft of beter de hooivork in de hand en gaan aan de slag. Afspraak : Thaborberg, 14 –17 u, parking oud Michielsheem, Kattebroekstraat 190, Dilbeek (Ring afrit 12, richting St-Agatha-Berchem)

Wist je dat klittenband afgekeken is van vogels? Weet jij waarom vogels geen tanden hebben of waarom ze een ei leggen? Afspraak : Westrand, 14 –17 u

Veel kunnen we hier niet vertellen, we zorgen samen met de natuur voor een supermooie verrassing voor hun allerliefste. Afspraak : Westrand 14 tot 17 uur Zaterdag 6 juni ’09

Moord in de poel Er is een moord gepleegd! Waar? In de poel! Door wie? Was het een dier of was het een mens? Onze speurneuzen lossen dit raadsel op samen met de commissaris. Afspraak: Westrand 14 tot 16 uur. Om 16.30 uur diploma-uitreiking met receptie voor de ketten en hun ouders.

Zaterdag 28 maart ’09

Vervolg natuurbeheer: wandeling Vandaag gaan we het resultaat bekijken van het hooien. We ontdekken wat er plots tevoorschijn komt. Afspraak : Thaborberg 14 tot 17 uur, zie 29 november.

Praktisch

bijdrage: 20 € informatie & inschrijvingen: Ignes Verstraete [email protected] 02 466 55 85 – 0486 11 21 25

Kijk altijd op http://www.jnm.be/pajottenland/ voor het laatste nieuws over deze activiteiten

Trektellen Tot half november kan je nog helpen trektellen op de Kesterheide in Gooik. Trektellen komt neer op het tellen van de overvliegende trekvogels. Het leuke eraan is dat je zo soorten kan zie die je anders niet opmerkt, zoals ooievaar, visarend, smelleken, boompieper, appelvink, regenwulp,… Bovendien is het een uitstekende manier om tot rust te komen en te genieten van buitengewone momenten en uitzichten. Omdat op voorhand moeilijk te voorspellen is wanneer de trektellingen zullen doorgaan worden die aangekondigd op de voorpagina van de website. Meer info: [email protected] of 0494 37 69 66 Paddenstoelen met mister Kab Outer Eén champignonneke, lalalala, twee champignonekes, lalalalalala, drie champ... En zo gingen ze op pad, die piepers, altijd aan het zingen, vooral op plaatsen waar ze zich goed voelen, bijvoorbeeld in een bos. Ja, stel het je voor... het is al een tijdje herfst, bij elke stap voel en hoor je het gekraak van de afgevallen blaadjes, je ziet de warme kleuren van het bos, je ruikt de prachtige geur van de stinkzwam... Ondertussen verzamel je lekkere beukennootjes, je gaat als maar dieper het bos in, tot je plots op een klein wezentje stoot, een klein zingend wezentje, en neen, het is geen pieper... Het is een kabouter! Een echte kabouter met een rode pinnenmuts en een lange baard, zittend op een paddenstoel! Je bent wel even de kluts kwijt, máár als echte JNMer ben je natuurlijk vooral geïnteresseerd in die wondermooie paddenstoel. Wat voor paddenstoel zou dat wel zijn? Hoe kwam die daar te voorschijn? Waarom heeft die paddenstoel een hoed? Voor je het wist flapte je alle vragen eruit, maar je had geluk! Want meneer de kabouter kon je helpen, en zo wil die wel nog meer piepers helpen. En zo kwam het dus... JNM heeft een afspraak met een kabouter die ons alles leert over paddenstoelen! Wanneer? 8/11, 14-17u Wie? piepers (8 – 12 jaar) Waar? Domein Gaasbeek (café Oud Gaasbeek) Meebrengen: Laarsjes, regenjas, warme kledij en indien je dit hebt een paddenstoelengids, vergrootglas, ... Contact: Kim Vanden Berghe [email protected], 0494/924829, 054/32 97 07