PIRLS-2011 Het leesniveau in Nederland
Ludo Verhoeven In samenwerking met Andrea Netten en Mienke Droop
Presentatie • PIRLS-feiten • Internationale ranglijst • Leesdoelen, begripsprocessen en referentiepunten • Vergelijking subgroepen • Kenmerken van het leesonderwijs en de thuisomgeving • Belangrijkste conclusies
PIRLS feiten • Progress in International Reading Literacy Study • Onderzoek van het IEA • Cyclus van 5 jaar (2001, 2006, 2011) • Wereldwijd 49 landen, 9 benchmarking participants • In Nederland 4000 leerlingen, 139 scholen • PIRLS brengt het leesniveau in kaart vanuit internationaal perspectief • PIRLS richt zich op drie aspecten van leesvaardigheid: 1. Leesdoelen 2. Begripsprocessen 3. Leesgedrag en attitudes
Nederland in de PIRLS-ranglijst Hong Kong, Russische Federatie, Finland, Singapore >567 Noord-Ierland, Verenigde Staten, Denemarken, Kroatië, Chinees Taipei >553
Ierland, Engeland, Canada, Nederland, Tsjechië, Zweden, Italië, Duitsland, Israël, Portugal, Hongarije
2011: 546 (10e) 2006: 547 (5e) 2001: 554 (2e)
Slowakije, Bulgarije, Nieuw-Zeeland, Slovenië, Oostenrijk, Litouwen, Australië, Polen, Frankrijk, Spanje, Noorwegen, België, Roemenië PIRLS-gemiddelde 500 … Marokko
Vergelijking 2001-2006-2011 tov Nederland PIRLS 2001
PIRLS 2006
PIRLS 2011
Significant hoger
Zweden
Hong Kong Russische Federatie Singapore
Hong Kong Russische Federatie Singapore Verenigde Staten
Gelijk
Engeland Bulgarije
Bulgarije Zweden Italië Duitsland Hongarije Verenigde Staten
Engeland Zweden Italië Duitsland Hongarije
Significant lager
17 landen
11 landen
11 landen
Totaal
20
20
20
Trendvergelijking en spreiding Kleine spreiding: gering verschil tussen prestaties goede en zwakke leerlingen
5% zwakste leerlingen
5% beste leerlingen
Verschil
Hong Kong
460
662
202
Russische Federatie
455
672
217
Finland
458
668
210
Singapore
421
687
266
Engeland
404
678
274
Nederland
454
631
177
Ontwikkeling 2001-2011 Significant hoger sinds 2001
Hong Kong Iran Noorwegen Russische Federatie Singapore Slowakije Slovenië Verenigde Staten
Gelijk gebleven
Engeland Frankrijk Duitsland Hongarije Italië Nieuw-Zeeland Roemenië
Significant lager
Bulgarije Nederland Litouwen Zweden
* Marokko niet in trendvergelijking
Leesdoelen, begripsprocessen en referentiepunten • Leesdoelen 1. Informatieve teksten 2. Verhalende teksten
• Begripsprocessen 1. Opzoeken en terugvinden van informatie en directe conclusies trekken 2. Interpreteren en integreren van ideeën en informatie
• Referentiepunten - Geavanceerd niveau: Leerlingen baseren zich op de gehele tekst (625) - Hoog niveau: Leerlingen komen tot tekstinterpretaties met ondersteuning (550) - Midden niveau: Leerlingen kunnen informatie ophalen uit een tekst (475) - Laag niveau: Leerlingen herkennen expliciet genoemde onderdelen uit de tekst (400)
Voorbeeld van toetsopgave op het geavanceerde niveau
Tekst: Het mysterie van de reuzentand Leesdoel: Lezen om informatie te verzamelen en te gebruiken Begripsproces: Interpreteren en integreren van ideeën en informatie Uitwerking: Integreren van tekstuele en visuele informatie om tot contrasten te komen
Voorbeeld van toetsopgave op hoog niveau
Tekst: Vlieg, adelaar, vlieg Leesdoel: Lezen voor ontspanning, om ervaring op te doen Begripsproces:Onderzoeken en evalueren van de inhoud en vormkenmerken van een tekst Uitwerking: Betekenis van een gebeurtenis evalueren
Voorbeeld van toetsopgave op het middenniveau Tekst: Vijandentaart Leesdoel: Lezen voor ontspanning, om ervaring op te doen Begripsproces: Directe conclusies trekken Uitwerking: Maak een eenvoudige gevolgtrekking over een reactie op een situatie
Voorbeeld van toetsopgave op het lage niveau Tekst: Vlieg, adelaar, vlieg Leesdoel: Lezen voor ontspanning, om ervaring op te doen Begripsproces: Opzoeken en terugvinden van informatie in een tekst Uitwerking: Opzoeken en terugvinden van informatie uit het begin van de tekst
Leesdoelen Leesdoelen
PIRLS-2001
PIRLS-2006
PIRLS-2011
Verhalende teksten 555
546
545
Informatieve teksten
549
547
554
Begripsprocessen Begripsprocessen
PIRLS-2001
PIRLS-2006
PIRLS-2011
Informatie opzoeken en conclusies trekken
559
554
549
Informatie integreren en evalueren
552
542
543
PIRLS Internationale referentiepunten Laagste referentiepunt (400): 100% van de leerlingen Mediaan: 95%
Middenniveau (475) % leerlingen Hong Kong
93
Russische Federatie
92
Finland
92
Singapore
87
Engeland
83
Nederland
90%
: 10% Mediaan: 80
10%
PIRLS Internationale referentiepunten Hoog referentiepunt (550): 48% van de leerlingen Mediaan: 44% Geavanceerde referentiepunt (625) % leerlingen Hong Kong
18
Russische Federatie
19
Finland
18
Singapore
24
Engeland
18
Nederland
7
2001: 10% 2006: 6%
Mediaan: 8
: 10%
2001: 54% 2006: 49%
Vergelijking groepen: meisjes versus jongens •
Meisjes presteren significant hoger dan jongens, maar zijn lager gaan presteren sinds 2001
•
Jongens komen hoger uit op de informatieve teksten dan op de verhalende teksten
•
Meisjes presteren beter dan jongens op verhalende teksten, maar niet op informatieve teksten
•
Meisjes scoren hoger dan jongens op de schaal ‘Informatie integreren en evalueren’
•
Meisjes hebben een positievere leesattitude en lezen vaker voor hun plezier thuis
Vergelijking groepen : allochtoon versus autochtoon Verschillen tussen autochtone en allochtone leerlingen zijn kleiner geworden Allochtone leerlingen zijn in vergelijking met hun autochtone leeftijdsgenoten beter gaan presteren op de informatieve teksten Kleinere verschillen tussen de twee groepen op de schaal ‘Informatie integreren en evalueren’ Geen verschillen wat betreft leesattitude en leesgedrag thuis
Herkomst
PIRLS-2001
PIRLS-2011
Autochtoon
560
551
Allochtoon
534
529
Verschil
26
22
Kenmerken van het leesonderwijs • 8,4 uur Nederlandse taallessen waarvan 4,1 uur leeslessen Taaldomeinen
Gemiddeld % tijd
Lezen
31
Grammatica en spelling
27
Schrijven/stellen
15
Sprken en luisteren
16
Andere onderwerpen
11
• Ongeveer de helft van de leerkrachten geeft leeshuiswerk aan leerlingen • Driekwart van de leerkrachten heeft de afgelopen twee jaar bijscholing gehad op het gebied van leesonderwijs
Kenmerken van de thuisomgeving • Ouders zijn in de afgelopen tien jaar meer geletterde activiteiten gaan ondernemen met hun kinderen voordat deze naar groep 3 gingen • Meer aandacht voor beginnende geletterdheid, maar blijft laag in internationaal perspectief • Opleidingsverwachting ouders laag in internationaal perspectief Opleidingsniveau
% Ouders
Internationaal gemiddelde
Vmbo
10
Havo, vwo
22
Mbo
25
▲ 19
Hbo (1-3 jarige opleiding)
5
17
Hbo (4 jarige opleiding, bachelor)
20
34
Universiteit (master)
14
30
Belangrijkste conclusies PIRLS • Goede resultaten in internationaal perspectief • Daling in ranking sinds 2001, maar stabilisatie in vergelijking met 2006 • Tendens tot nivellering leesprestaties van meisjes en jongens • Kleiner verschil tussen autochtone en allochtone leerlingen • Relatief klein verschil in prestaties van goede en zwakke lezers • Hoog percentage leerlingen beheerst basisvaardigheden lezen • Percentage excellerende leerlingen is laag - ten opzichte van Top-10 landen - significant verminderd sinds 2001
Take-home message
Nederlandse leerlingen behalen goede leesprestaties maar excelleren nauwelijks!
