Pioniersdag 1
Waar sta je, hoe ga je verder, waar ga je naartoe?
Amsterdam 16 september 2015
Onderwijs Pioniers biedt ondersteuning aan leraren om een ambitieus idee verder te ontwikkelen. Het gaat om ideeën die bijdragen aan een professionele werkomgeving, peer learning, de schoolorganisatie als geheel en het verbeteren van het werkklimaat van leraren in het bijzonder. Onderwijs Pioniers is een project van de Onderwijscoöperatie en Kennisland en wordt mede mogelijk gemaakt door Het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs, VOION en SOM.
2
> Programma 15.30-16.00 uur 16.00-16.15 uur 16.15-16.45 uur 16.45-17.45 uur 17.45-18.30 uur 18.30-20.00 uur
Inloop met koffie & thee Welkom & aftrap Pioniersjaar Mini-lecture ‘Pionieren in het onderwijs door Femke Cools, Leraar van het Jaar 2015 voor het Primair Onderwijs Speeddate Speezzadaten & plenaire afsluiting Expeditiegroepjes: Rich Picture of the Future & werken met het Pionierscanvas
Veel termen zullen je nu nog weinig zeggen. Laat je verrassen! Rond 17.45 uur wordt er voor een maaltijd gezorgd.
> Doel van de dag Vandaag laten we ons leiden door de vragen: waar sta je, hoe ga je verder en waar ga je naartoe? Iedereen staat immers op een bepaald punt in zijn of haar initiatief en moet bepalen wat de cruciale volgende stappen worden. Daarvoor is het ook belangrijk om alvast een blik in de toekomst te werpen. Waar wil je uiteindelijk naartoe? Maar blijf niet te lang dromen over die stip aan de horizon, want vanaf vandaag (of morgenochtend) moeten er ook weer concrete stappen gezet worden. Succes vandaag!
3
> De expeditiegroepjes De Expeditiegroepjes delen samen een coach en vormen gedurende het Pioniersjaar een lerend netwerk(je) dat elkaar in ieder geval tijdens de werksessies op de Pioniersdagen blijft terugzien. Dat neemt uiteraard niet weg dat het gehele Poniersnetwerk kan samenwerken en van elkaar kan leren. Ook daar zal tijdens de Pioniersdagen en online de gelegenheid voor zijn. De Expeditiegroepjes zijn bewust niet per thema samengevoegd. Het proces van Pionieren staat immers centraal. En dat doet iedereen, los van idee of sector! De groepjes zijn wel per regio ingedeeld: als je elkaar tussendoor zou willen bezoeken is dat eenvoudiger. Groep A / Coach: Geke Versprille • Sonja Knoppers: See-SAW (Engels voor Wip-wap en Soc Agogisch Werk) (MBO) • Nynke Jongsma: Emotioneel Nabij (PO) • Erna Moet: Ontdek de ondernemer in jou! (VO) • Petra Holstein: De onderwijsbetrokkenheid van Entree- en MBO2 -leerlingen vergroten met digitale didaktiek (MBO) • Dennis van Oeveren: Gepersonaliseerd leren en datagedreven onderwijs (MBO) Groep B / Coach: Hans van Dinteren • Stefan Hoeijmakers: Reanimatie estafette Brabant (MBO) • Dorothé van ‘t Hoff: Leerpleinen intelligentiegebieden Gardner (PO) • Tjitske Nijeboer-Duhoux: ‘Waar zijn we nou eigenlijk zo druk mee?’ (PO) • Nienke Flier: Irun2Bfit+ (VO)
4
Groep C / Coach: Margriet Boermans • Marja van der Velden: Buddy project (MBO) • Annelies Blankers: Geur/smaak en levensmiddelen fabriekje P&M (MBO) • Jeroen Hiemstra: Radius unit STEK (MBO) • Iris Thijssen: Reken maar: verlengde instructiefilmpjes (PO) • Irene van Meel: Leerlab! (VO) Groep D / Coach: Jan van Gemert • Geert van Hintum: Leijgraaf Innovatief Project (MBO) • Kristel van den Hurk: Atelierrijk (PO) • Monja van Versendaal-Stofmeel: ‘Krijg de kleren!’ (VO) • Ellis van Kemenade: Durf door te denken, van talent tot expertise (VO) Groep E / Coach: Michel Niesten • Kyra Doek: Gepersonaliseerd onderwijs (MBO) • Paul Hulshoff: H@sselklas! (PO) • Maud Hermans: PO & VO: samen op weg naar goed techniekonderwijs (VO) • Ellen Evertz: Talent in de spotlight (VO) Groep F / Coach: Peter Gijtenbeek • Han ten Dam: Doeners niet kansloos! (MBO) • Frank Veenstra: De Vuurvogel mediawijs (PO) • Pauline Maas: Mariendael MaakLab (VO)
5
Groep G / Coach: Philippe Abbing • Klaas Wever: De nieuwe Horizon verkennen (MBO) • Moniek Godthelp: MBO Toerisme opleiding & Amsterdamse Museumkwartier (MBO) • Annette Benedictus: Kinderen vertellen verhalen (PO) • Marloes van Putten: Honoursprogramma (VO) • Irina de Wilde: Inzet puberbrein voor leren leren (VO) Groep H / Coach: Richard Pardijs • Carolien van der Meer: Student aan zet! (MBO) • Jeffrey Swerissen: De Virtuele School (PO) • Renske Hoving: Ondernemend leren met een schoolwebshop (PO) • Edith Vissers: Vanuit projecten leren en ontwikkelen in de 21ste (PO) • Suzanne Adelaar- ten Napel: Wereldwijs in kunst en cultuur (PO) Groep I / Coach: Wim Schwillens • Angelique van Gendt: Basisscrum - scrum in het basisonderwijs (PO) • Pieter Snel: Beroepenprojecten (VO) • Toine Holten: Door werken leren (VO) • Sandra Bolkenbaas: Goede Doelen Bedrijvenmarkt (VO) • Arjan Moree: Niet meer slechts werken voor een cijfer! (VO) Groep J / Coach: Floor ter Wal • Mirelle van Hilten: Praktijkexamens school en praktijk samen afnemen (MBO) • Corrie Koenen: Beeldmateriaal voor Visual Thinking Strategies (PO) • Sylvia Barth-van de Hondel: Ontdekkend rekenen (PO) • Anne de Jong: Digitaal verhalen vertellen (DST) (VO) • Joris van den Biggelaar: Creatief op een efficiënte manier (MBO) 6
> De Pioniersdagen De Pioniersdagen zijn bijeenkomsten van alle Pioniers uit heel het land. Op twee van de vier dagen kom je samen met je leidinggevende. De dagen fungeren als een soort “labs” waar je met elkaar onderzoekt en ontdekt hoe je je initiatief verder kunt brengen. Ook ontdek je hoe je jezelf als Pionier kunt ontwikkelen en wat jij kunt doen om op je school of instelling aan een cultuur van Pionieren te werken. Er is een grote diversiteit aan ideeën, en de fasen van de ontwikkeling verschillen per idee en per Pionier. Toch zal iedereen tegen vergelijkbare vragen aanlopen of vanuit een frisse blik met elkaar van gedachten kunnen wisselen. Je coach, je mede-Pioniers, je leidinggevende, verschillende werkvormen en inspirerende sprekers en voorbeelden kunnen je daarbij ondersteunen. In essentie zullen deze dagen altijd gaan over de vragen: wat heb ik ondernomen, wat heb ik geleerd, welke nieuwe vragen roept dit op en hoe ga ik verder. Voor iedere Pioniersdag vragen we jullie van te voren input te leveren over de voortgang van je initiatief. Je wordt hierover tijdig gebrieft. Dit gaat via de mail maar alle informatie komt ook op de besloten Facebookgroep te staan.
7
Dit zijn de data van de Pioniersdagen. De locatie wordt via de nieuwsbrief en Facebook verspreid. Tijden zijn altijd van 16.00 tot 20.00 uur (15.30 uur inloop).
Pioniersdag 1 Woensdag 16 september (Freedomlab, Amsterdam) Pioniersdag 2 Woensdag 25 november (locatie volgt) Pioniersdag 3 Woensdag 27 januari (locatie volgt) Pioniersdag 4 Woensdag 23 maart (locatie volgt) Slotbijeenkomst Vrijdag 3 juni (locatie volgt)
Wij zorgen altijd voor iets te eten!
8
> Pioniersprincipes Pionier zijn is uniek en toch zijn al vele Pioniers je voorgegaan. Het blijkt dat er een aantal principes zijn die kunnen helpen om je initiatief te realiseren. Deze zijn natuurlijk niet in beton gegoten en hopelijk ontdek jij straks weer nieuwe! Maar tot die tijd kunnen deze uitgangspunten je in de praktijk helpen. Doe er wat goeds mee. Ontdek jij zelf nieuwe principes of tips voor je mede-Pioniers? Deel ze dan op de Facebookgroep!
Groot denken, maar klein beginnen.
Vernieuwing ontstaat door actie plus reflectie.
Durf te delen, te vragen en te betrekken.
Leer van elkaar door je handelingen en uitdagingen zichtbaar te maken.
Kijk door een ‘innovatiebril’ i.p.v. een ‘projectbril’.
Duurzaamheid ontstaat doordat anderen eigenaar worden.
Alle kennis is vindbaar.
Kijk waarderend en versterk wat goed gaat. 9
> Speeddaten a.d.h.v. een pitch De Speeddate is een makkelijke manier om snel veel mensen te leren kennen en je netwerk te vergroten. Het netwerk is een belangrijk onderdeel van het Pionierstraject. Je zult ervaren dat je gedurende het jaar je netwerk hard nodigt hebt om je missie te volbrengen. Leren van en met elkaar, ideeën uitwisselen, contacten delen etc. Je mede Pioniers maken een belangrijk onderdeel uit van het lerende netwerk. We zullen tijdens alle Pioniersdagen proberen momenten in te lassen om het netwerk te vergroten en te benutten. Op deze dag kun je via de speeddate snel veel informatie krijgen over je collega Pioniers. Na de speeddate kun je tijdens de pizza (speezzadate) verder verdiepend kennismaken met andere Pioniers die mogelijk belangrijk zijn voor je netwerk.
Foto’s: Fred Ernst
10
> Waarom een pitch? Waar je ook in je Pioniersproces staat, je hebt een missie. Die missie realiseer je alleen door zelf scherp te hebben waar je heen wilt, waarom je dat wilt en door anderen (zoals collega’s, je leidinggevende of potentiële partners) daarin steeds weer mee te krijgen. Nu en in de toekomst. De pitch is een goed instrument om die koers en focus helder te krijgen en over te kunnen brengen. Gedurende het Pioniersjaar vormt je pitch ook een manier om te reflecteren op je persoonlijke ontwikkeling. Wie weet ziet je pitch er na een aantal maanden heel anders uit dan tijdens de eerste Pioniersdag. Dit is juist positief, want het betekent dat je een stap verder bent gekomen! Tijdens deze Pioniersdag gaan we je pitch oefenen en uittesten op collega Pioniers. Maar uiteraard gaat het erom dat je zo’n soort pitch in de rest van je Pioniersleven in kunt zetten. Of, als je al een vlotte babbel had, nog beter dan eerst!
Foto: Onderwijscoöperatie
11
> De expeditiegroepjes en het maken van een Rich Picture of the Future In de expeditiegroepjes leer je elkaar goed kennen. De expeditiegroepjes zijn bewust niet per sector of thema, maar regionaal ingedeeld. Dit geeft je de mogelijkheid om tussen de dagen door ook nog eens bij elkaar op bezoek te gaan. In afstemming met de coach kun je bespreken of dat voor jullie groepje handig is om te doen. In de expeditiegroepjes werk je met je coach op een creatieve, gevarieerde manier aan opdrachten om je missie tot een succes te gaan maken. Tijdens deze eerste Pioniersdag ga je in je expeditiegroepje werken aan een Rich Picture.
> Waarom een Rich Picture? Met behulp van een Rich Picture breng je op een overzichtelijke manier in beeld wie of wat je in de context van je initiatief nog in beweging moet brengen om je doel te bereiken. Doordat je vanuit verschillende perspectieven naar je eigen initiatief kijkt en nu in één oogopslag ziet hoe anderen zich tot jouw werk verhouden, kun je bewuster je strategie bepalen.
12
> Hoe maak je een Rich Picture? Zet in het midden van je flip-overvel of A3 papier een ‘logo’ van jouw initiatief. Breng een ‘lijn’ of richting aan op je flip-overvel die het proces aangeeft waar je in zit met betrekking tot jouw initiatief. Waar komt je idee vandaan, waar zit je nu en waar moet het naartoe? Welke ‘waarde’ wil je ermee creëren? Breng vervolgens alle betrokkenen in beeld rondom jouw initiatief. Dat kunnen zowel individuen (bijvoorbeeld een collega, de directeur of een professional van buitenaf) als groepen mensen (bijvoorbeeld leerlingen of ouders) zijn. Geef met een ‘neusje’ (> of <) aan hoe de betrokkenen zich verhouden tot jouw initiatief. Wanneer het neusje naar je project gericht is, betekent dit dat de persoon of groep positief betrokken is. Wanneer het neusje de andere kant op wijst, betekent dit dat de persoon of groep (nog) niet genoeg betrokken is of misschien zelfs kritisch of afwijzend tegenover je project staat. Schrijf in ‘praatwolkjes’ kort hoe de verschillende betrokkenen denken
13
over jouw initiatief. Probeer hiervoor echt even ‘in de schoenen’ van deze mensen te gaan staan en gebruik in de praatwolkjes de taal van de betreffende mensen. Hoe kijken ze ernaar? Steunen ze je idee? Werken ze tegen? Waar maken zij zich druk over? Bespreek de verschillende Rich Pictures. Neem de volgende vragen als leidraad: 1. Met welk prangend vraagstuk heb jij nu te maken in het proces? Wat is nu je belangrijkste kwestie? 2. Welke mensen heb je nodig om een succes te maken van je initiatief? Hoe ga je ze betrekken? 3. Formuleer samen voor elke Rich Picture een wezenlijke volgende stap.
14
> Het Pionierscanvas Het Pionierscanvas is een hulpmiddel dat je als Pionier gaat gebruiken in jouw Pioniersproces. Op het canvas vind je alle onderwerpen en aandachtspunten (zoals je betrokkenen, je communicatie, je kernpropositie en je persoonlijke kwaliteiten) waar je als Pionier mee te maken zult krijgen, gebaseerd op de ervaringen van de bijna 150 Pioniers die jou voorgingen. Bij ieder onderwerp vind je een aantal verhelderende vragen die je kunnen helpen het canvas in te vullen. Je kunt het canvas vervolgens gebruiken om overzicht te houden in jouw Pioniersproces, te reflecteren, je voortgang te monitoren, je volgende stappen te bepalen, je blinde vlekken te voorkomen en om anderen mee te nemen in jouw missie! Gedurende het Pioniersjaar besteden we in de expeditiegroepjes, onder leiding van jouw coach, aandacht aan het geleidelijk invullen van het canvas. Niet iedereen zal natuurlijk op hetzelfde moment aan hetzelfde onderwerp werken. Voel je dus ook vrij om het canvas in jouw eigen tempo en volgorde in te vullen en op een manier te gebruiken die voor jou behulpzaam is. Uiteraard zien we ook benieuwd naar jullie ervaringen met het canvas, dus alle feedback is welkom! Op Pioniersdag 1 krijg je het canvas op A3 uitgereikt. Je kunt het canvas ook digitaal raadplegen via deze link: http://bitly.com/pioniercanvas
15
Je hebt een Google-account nodig om het canvas digitaal in te kunnen vullen. In het menu klik je op ‘Bestand’ -> ‘Een kopie maken’. Dit is jouw persoonlijke kopie die je kunt bewerken en kunt delen met collegaPioniers. Je kunt uiteraard zoveel mogelijk kopieën maken als je wilt.
> Pionieren doe je niet alleen! Niet alleen jij leert van jouw Pioniersproces, maar jullie leren ook van elkaar als Pioniers. Natuurlijk leren wij als Onderwijscoöperatie en Kennisland van jullie. Zo leren we allemaal van elkaar. Samen vernieuwen en pionieren we namelijk veel sneller dan alleen! Om zoveel mogelijk van elkaar te leren, is het belangrijk om je leerproces en ‘verhaal’ digitaal te delen. Schrijf bijvoorbeeld na elke Pioniersdag een kort verhaal voor je persoonlijke pagina op de website van Onderwijs Pioniers en deel regelmatig inzichten of vragen op de Facebook-groep. Op deze manier kun je je netwerk vergroten, wat je leerproces kan vergroten en versnellen. Zo maken we samen jouw idee waar! Jouw netwerk + mijn netwerk = ons netwerk!
16
> Hoe kan ik delen? Openlijk digitaal: Delen kun je met de (sociale) media op allerlei manieren: • Iedere Pionier heeft een eigen pagina op de Onderwijs Pionierswebsite. Het is de bedoeling dat je hier zelf de informatie plaatst die je met de buitenwereld wilt delen (de instructies heb je apart gekregen). • Maak (video-)boodschappen en upload ze naar de Facebookgroep. We bekijken de mogelijkheid of het lukt om vanuit Leraar24 van een aantal Pioniers een filmpje te maken voor het blog. • Twitter onder vermelding van de hashtag #onderwijspioniers. Besloten digitaal: • Facebook-groep: Onderwijs Pionier 2015-2016. Deze is besloten, en je hoeft geen ‘vrienden’ met elkaar te zijn om hier dingen te delen. • Het is heel handig om voor korte mededelingen en vragen Whatsapp te gebruiken. Maak een Whatsappgroep met je medePioniers en coach om snel even wat te vragen of te delen.
17
Op je school: Vergeet natuurlijk niet alle mogelijke communicatiekanalen van je eigen school in te zetten voor jouw initiatief! Denk niet alleen aan websites, online community’s maar ook gewoon aan het prikbord in de lerarenkamer of de posterborden op school. In de pers: Zoek actief naar momenten om de pers te benaderen. Als de pers over je schrijft, laat het ons ook weten. We kunnen dan iets plaatsen op de Onderwijs Pioniers-website. Vermeld altijd dat je deelneemt aan het Onderwijs Pioniers-programma.
Foto: Onderwijscoöperatie
18
> Praktische informatie Budget en verantwoording Het budget wordt in delen overgemaakt. Jij bent samen met je leidinggevende verantwoordelijk voor het budget. Het budget moet volledig ten goede komen aan het Pionieren. Je hoeft geen bonnetjes bij de Onderwijscoöperatie in te leveren. Wel handig om voor jezelf bij te houden wat je hebt gebruikt of op welke manier je het zou willen besteden. Pioniersdagen De aanwezigheid op de Pioniersdagen is verplicht, afwezigheid kan leiden tot het niet ontvangen van het volledige bedrag. Voor meer informatie verwijzen we naar het reglement dat je hebt ondertekend. Onderzoek Na elke Pioniersdag zal er een korte online evaluatie plaatsvinden. We vragen je deze evaluatie in te vullen zodat er een goed beeld kan ontstaan van je vorderingen en het Pioniersklimaat op jouw school of instelling. De uitkomsten delen we uiteraard met jullie. Begeleiding door de coach Ieder expeditiegroepje wordt begeleid door een coach. Het is voor de Pioniers doorgaans een prettig idee contact te kunnen maken met
19
de coach om bepaalde knelpunten, maar natuurlijk ook successen te bespreken. Realiseer je wel dat de coach het Pioniersproces begeleidt en niet zozeer de inhoud van je Pioniersidee.
Contact Onderwijscoöperatie
[email protected] (030) 230 69 60 Facebook-groep: Jullie zijn allemaal lid van de besloten Facebook-groep Website: www.onderwijspioniers.nl Twitter: #onderwijspioniers
20
> Jouw Pioniers-principe op een tegeltje Deel jouw ‘tegeltjeswijsheid’ over Pionieren met je collega’s. Welke tip zou je een collega meegeven? Maak een foto en plaats hem bijvoorbeeld in je blog of op de Facebook-groep. Zo bouw je samen aan kennis.
21
> Aantekeningen
