3
maandblad | jaargang 5 | maart 2011
zuiderlucht Micha W ertheim
Liesje Reysk ens
Pink Floyd b u l o G n o Le
Joos van Clev e Niki de S aint Pha lle
e t t e V a l e y t t Be
1
s t r a w Z m i K Léon Frissen
Mathieu Knippenbergh
is r u e Stijn M
n r o o T n a v m e l l Wi
Franci s Alÿs
Specials: Via 2018maart & 2011 Rondom Tefaf www.zuiderlucht.eu
Schatten uit Moskou. Hollandse tekeningen uit het Pushkin Museum 18.03.‒19.06.2011 Bonnefantenmuseum Maastricht www.bonnefanten.nl
SIDYON CUCARO / SOPHIA JANATTI
nog te zien tot 26 maart 2011
Rijksweg Noord 71, Geleen Vrijdag, zaterdag en iedere tweede zondag van de maand 14.00 - 17.00 uur
www.bis71.nl
2
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Jan Victors, Keuken in het huis van Rembrandt (Kitchen in Rembrandt’s House). © State Pushkin Museum Moscow
uitMoskou_Zuiderlucht_HalfPage.qxd:Bonn 08/02/2011 11:59 Page 1
Bijzondere tijden BEELD VAN ‘DE KRACHT VAN DE REGIO’ SCHAESBERGERVELD EN DE VOSSEKUIL M.M.V. GEMEENTE HEERLEN EN VPRO OPENING ZONDAG 20 MAART 15.00 UUR
willemstraat 91a heerlen www.kunstencentrumsigne.nl
Elton John... niet op het Vrijthof.
D
e meeste dingen gebeuren zonder dat je er erg in hebt. Zo blader ik een dag
voor de deadline van dit nummer gewoontegetrouw door de dummy en denk na twintig pagina’s: het lijkt verdorie wel een themanummer nostalgia. Zo haalt cabaretier Micha Wertheim hilarische herinneringen op aan zijn studententijd in Maastricht. Samen in de kleedkamer met Halina Reijn en Hadewych Minis in hun respectieve blootje – het waren bijzondere tijden. In een interview met Koen Kleijn werpt schrijver Willem van Toorn zich op als hoeder van het aloude Hollandse landschap, ja ook tegen natuurfreaks met hun wetlands en alweer een blik Schotse runderen. Cyrille Offermans schetst een historisch beeld van de (carnavals)heks, in de poprubriek Time out of Mind worden we opnieuw rillerig bij de hocuspocus-herrie van de vrijwel vergeten nederpopgroep Focus, en Emile Hollman, indertijd nog een broekeman, laat de fans van toen uitgebreid terugblikken op een optreden van Pink Floyd in Maastricht in 1969. Intussen wil Schunck in Heerlen ons anders laten kijken naar de bijna twintig jaar geleden overleden kunstenares Niki de Saint Phalle, en staat het Stadsmuseum in Hasselt stil bij honderd jaar cinema. Het waren bijzondere tijden. Toch is er geen sprake van het oppikken van een ‘historie-is-hip’-trend in Zuiderlucht. Het grootste deel van dit nummer – met 72 pagina’s het dikste uit onze historie – bestaat uit artikelen die gaan over nu en straks. In het katern Rondom
Heukelom Verbeek landschapsarchitectuur
Tefaf doet gouverneur Léon Frissen een oproep om de kunsten niet te laten verslonzen, vertellen galeriehouders hoe ze de btw-verhoging hopen te overleven en praat Albert Groot over zijn Collectors House, een initiatief voor internationaal opererende kunstverzamelaars. Verder aandacht voor uiteenlopende artiesten als Mathieu Knippenbergh, Leon Golub, Joos van Cleve en Bettye LaVette en een interview met de Vlaams-Mexicaanse grootmeester Francis Alÿs. De toekomst komt vooral aan bod in het katern Via 2018, gewijd aan de Maastrichtse ambities om Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Tot nu toe was dat een tamelijk abstract plan waarvan de merites maandenlang aan het zicht werden onttrokken door allerlei bestuurlijk gedoe. Dat stadium is gepasseerd, de eerste projecten zijn in gang gezet. Bij alles wat daarbij nog open blijft, weten we één ding zeker: er staat in 2018 geen Elton John op het Vrijthof. Dat historisch optreden blijft ons bespaard. WIDO SMEETS hoofdredacteur
3
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
HUIS VOOR DE KUNSTEN LIMBURG
OVERAL TE VINDEN!
WWW.HKLIMBURG.NL/MUSEA
CAMPAIGN FOR DRAWING KOM TIJDENS HET MUSEUMWEEKEND TEKENEN IN ÉÉN VAN DE 20 DEELNEMENDE MUSEA IN LIMBURG.
2 EN 3 APRIL 2011 MUSEA IN O.A. MAASTRICHT, HEERLEN, WEERT EN VENLO
de Avant-Garde Madame Realism 12 maart – 5 juni 2011 Opening zaterdag 12 maart 17.00-19.00 uur Werk van: Eva Berendes, Ruth Buchanan, Bonnie Camplin, Melissa Gordon, Pernille Kapper Williams, Annette Kelm, Janette Laverrière, Linder, Hanne Lippard, Michaela Meise, Josephine Pryde, Lili Reynaud-Dewar, Clare Stephenson, Lina Viste Grønli, Jessica Warboys, Amelie von Wulffen Tentoonstellingsessay: Avigail Moss
MARRES
Capucijnenstraat 98 6211 RT Maastricht T 043.3270207 www.marres.org Open: Woensdag-Zondag, 12–5 pm Marres Books: Woensdag-Zondag, 12–5 pm
CENTRE FOR CONTEMPORARY CULTURE
4
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
De inhoud
8 7
Micha Wertheim terug in Maastricht
8
NL-landschap naar Willem van Toorn
11
Wie verdient er nog een biografie?
13
Verleidingskunst Liesje Reyskens in Genk
13
Enkeltje Utopia: De Koning is dood....
14
De historie van de (carnavals)heks
16
Spread: Kim Zwarts in Amerika
19
Hocus Pocus, herrie van Focus
19
Pieter Beek naar Siciliaanse begrafenis
20
Wat was in… februari
20
‘Brussel is van de wereld’
22
Pink Floyd in Maastricht (1969)
25
MIL: Crosby, Stills, Nash and Jones
27
ZL Cultuuragenda
Landschap
11
28 jaar
25
13 Liesje
14
Cover: Micha Wertheim in de Bonbonnière foto Perry Schrijvers (Carnavals)heks
Tweede katern (1) Rondom Tefaf 3 4 6 9 10 12 13 14 15 16
Hippies
9
Léon Frissen over de kunsten Het universum van Mathieu Knippenbergh Hogere btw maakt galeries strijdlustig De laatste catastrofes van Leon Golub De raadselachtige Niki de Saint Phalle 100 jaar cinema in Hasselt Joos van Cleve als exportproduct Collectors House eindelijk onder de pannen De oerkrachten van Bettye LaVette Verdwalen aan de hand van Francis Alÿs
22
Psychedelica
Cover: Pseudo Blue Period. Tekening van Leon Golub in Het Domein
Derde katern (2) Via 2018 2 3 4 6 8 13 14 16 18 20
Waakhond
16
‘Ruhr 2010 was voor iedereen’ De rivalen van Maastricht Bouwstenen voor een nieuw Europa Spoorzoeken in een ontwricht gebied Hoe gaan we het doen? Muzikaal puzzelen met brokjes Veldeke Geen Elton John op het Vrijthof Hoera! Problemen te over ‘Ineens wil iedereen iets met mode’ De eerste halte is 2012
15
Oerkracht
Cover: Galaxy Forming along Filaments, etc. Installatie van Tomas Saraceno, Biënnale van Venetië 2009. foto Zuiderlucht Vers vlees
5
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
offenbach
“monty python avant la lettre” maastricht vr 18 maart 20.15 uur maastricht zo 20 maart 14.00 uur venlo za 26 maart 19.30 uur sittard zo 3 april 14.30 uur kijk voor (kinder-)inleidingen op de website van uw theater www.operazuid.nl
6
zuiderlucht
BArBe-Bleue
www.zuiderlucht.eu
voor alle abonnees van
zuiderlucht een maand lang gratis sporten interesse?
meld je aan bij il fiore op tel nr: 043 3261808 (maastricht) of 0475 33 33 70 (roermond) www.ifhc.nl (alleen voor niet-leden van il fiore en niet in combinatie met andere acties)
nieuwe zl-abonnees genieten ook nog andere voordelen zoals de welkomstgeschenken:
• enkeltje utopia van wido smeets • where are you now van jodymoon • rowland jones matchbook. www.matchboox.com • 10% korting op wijnen van vin munnen. (alle voordelen op een rij: www.zuiderlucht.eu/abonnees)
maart 2011
Abacadabra is terug in de Bonbonnière
Cabaret
Micha Wertheim: “Ik schat mijn publiek slimmer in dan ikzelf ben.” foto Perry Schrijvers
Voor het eerst heeft cabaretier Micha Wertheim het gevoel dat het publiek voor hem naar het theater komt. “Het applaus als ik opkom, klinkt anders dan voorheen. Warmer, met iets van: ‘Daar is-ie!’” door Paul van der Steen
A
an Micha Wertheim kleeft het etiket van de arrogante cabaretier. Zelf herkent hij zich niet zo in dat beeld. Hij speelt er wel mee. “Sommige mensen vinden mij arrogant, maar daar spuug ik op”, was zo’n venijnig zinnetje. “Kennelijk kom ik op sommige mensen nogal zelfingenomen en pedant over. Misschien moet ik me er maar niet te veel tegen verzetten.” Arrogantie zit voor Micha Wertheim (Groningen, 1972) in heel andere zaken. “Na afloop van voorstellingen komen collega’s me soms complimenteren: ‘Mooie voorstelling, maar ik zou er de provincie niet mee in durven.’ Dat is de onderschatting die je ook voortdurend op tv ziet. Waarom zou ik door de knieën gaan? Ik schat mijn publiek slimmer in dan ikzelf ben. Ik heb eerder de neiging om op mijn tenen te gaan staan. Kinderen vinden het ook niet leuk als volwassenen een kinderstemmetje opzetten. Bij de populairste leraren op
7
school zaten altijd erg strenge.” Micha Wertheim voor de zoveelste keer, de show waarmee hij nu op tournee is, was al te zien in Venlo. Heerlen, Maastricht en Weert volgen nog. In de Oranjerie te Roermond is hij niet meer welkom sinds de verkeerd begrepen gehandicaptengrap, die voor de grootste rel in zijn loopbaan zorgde. Ook Maastricht had bijna ontbroken op de speellijst. Met zijn vorige programma Micha Wertheim voor de grap kreeg hij geen poot aan de grond in Maastricht. Met zijn huidige show dreigde hetzelfde te gebeuren. “Onaanvaardbaar”, vond Wertheim. “Ik ben te zien in alle Nederlandse universiteitsteden en dan zou ik uitgerekend in de stad waar ik zelf heb gestudeerd niet kunnen optreden. Ik heb er vrienden en bekenden die ik wil kunnen laten zien wat ik tegenwoordig doe. En ik wil één keer per jaar voorafgaand aan een voorstelling in Café Sjiek kunnen eten.” Net als klassieke componisten vroeger, en artiesten in landen als de VS, heeft hij nu maar zelf
een theater afgehuurd, De Bonbonnière, op eigen risico. Wertheim, ook actief als Vrij Nederland-columnist, legde in Maastricht de prille basis voor zijn theaterloopbaan. Om te ontkomen aan vervelende studentenbaantjes liet hij zich als goochelclown in de Gouden Gids opnemen. “Ik noemde mezelf Abacadabra. Daarmee stond ik automatisch bovenaan bij de gratis vermeldingen in die gids. Ik was vooral druk met communiefeestjes.” Toen de rek eruit was, kwam Wertheim via een advertentie terecht bij Bon Nuit, een variétéavond in de Bonbonnière. “Ik mocht een paar goochelacts doen. Ik kreeg, geloof ik, vijftig gulden per avond. Zwart uitbetaald door een man met een grote sigaar in een kamertje achteraf.” Veel van zijn Bon Nuitcollega’s kwamen van de Toneelacademie. Voordat Wertheim Cultuurwetenschappen ging doen, had hij ook wel eens aan die studie gedacht. “Maar ik vond die instituten
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
nogal intimiderend. In cafés speelde ik met hun onzekerheid. Dan kwamen die academie-meiden terug van de wc en zeiden ze tegen mij: ‘Daar zat ík.’ Dan antwoordde ik: ‘Ik geloof je niet. Zeg het nog een keer’.” Tijdens de avonden van Bon Nuit kregen de studentes Wertheim stil. “In de kleedkamer zat ik daar tussen allemaal naakte meiden. Een blote Halina Reijn – dat was toen nog een nieuwigheid -, Hadewych Minis en anderen. Ze waren ook heel nadrukkelijk vrij daar in. De schaamte hadden ze afgeleerd op hun opleiding. De code is volgens mij dat je gerust mag kijken. Maar ik was hartstikke bleu en durfde mijn hoofd nauwelijks te bewegen.” De Bon Nuit-avonden hadden volgens Wertheim weinig allure. Om toch maar publiek te trekken, werden de rokjes van de studentes van de Toneelschool die als serveerster rondgingen per keer korter gezoomd. De zangeres van het jazzcombo zong op het laatst topless, gebodypaint. Op de zesde of zevende avond kwamen we aan een gesloten deur en bleek alles definitief afgelast.” Het had genoeg kunnen zijn om definitief af te knappen op de wereld van het theater, maar het pakte anders uit. Tijdens zijn studie was Wertheim actief als columnist voor het universiteitsblad Observant. Mensen in zijn omgeving hadden al eens gezegd dat hij dezelfde verhalen eens op een podium moest brengen. Na zijn afstuderen probeerde hij het in het bekende Amsterdamse comedycafe Toomler. “De eerste keer ging het redelijk. Tot mijn verbazing moesten de mensen wel lachen. De tweede keer was al lastiger. Eigenlijk moet je steeds iets van die onbevangenheid van de eerste keer houden, maar dat is moeilijk. Ik heb sowieso tijd nodig gehad om mijn eigen toon te vinden. Een enkeling heeft het meteen. Maar de meesten moeten eerst tien jaar slecht durven zijn voor ze echt ergens goed in zijn. De eerste keukens van een perfecte timmerman waren ook niet zijn beste. Daar moet zo’n man doorheen”. Micha Wertheim voor de zoveelste keer. Te zien in Heerlen (24 maart), Weert (27 april) en Maastricht (3 mei). www.michawertheim.nl
Waar wij
Landschap
Willem van Toorn heeft een oeuvre om u tegen te zeggen – poëzie, literatuur, essayistiek én een hele rij vertaalde literatuur, van Isherwood en Updike tot Kafka en Pavese. Maar Van Toorn is ook een belangrijke stem geworden in het gesprek over hoe wij Nederlanders ons land inrichten. In Het Grote Landschapsboek brengt hij nu al zijn stukken daarover bij elkaar. “Zie Nederland als een bewoond park.” door Koen Kleijn
“Aan de horizon zat altijd die Betuwe.” foto Theo Baart
W
illem van Toorn woont in Amsterdam. Hij heeft ook een huis in Frankrijk, in de Berry. “Prachtig oud land”, zegt hij, “een gebied met 5000 kilometer onverhard boerenpad. Je loopt de deur uit en de bevers steken de weg over.” Nu zijn er veel hele en halve expats die op het terras van hun Franse buitenhuis graag een potje mogen kankeren over de canaux, canards, canaille in hun vaderland, waar het zo langzamerhand erg druk begint te worden en waar nieuwe infrastructuur, nieuwe woonwijken en
8
nieuwe bedrijfsterreinen het land volledig dreigen te overwoekeren. Nee, dan vroeger, zeggen zij bij hun vierde glas, toen je langs het tuinpad van je vader de hoge bomen nog zag staan, de boerenkinderen in de klas, een kar die ratelt op de keien…. Enzovoorts. Het Grote Landschapsboek van Willem van Toorn lijkt op het eerste gezicht in die geest geschreven, maar schijn bedriegt. Niet dat hij niet moppert, integendeel: Van Toorn klaagt in aanstekelijke termen over de lelijkheid van leegstaande bedrijventerreinen langs
www.zuiderlucht.eu
de snelwegen, de nonsens van Bommelsteinachtige nieuwe landgoederen en kastelen, de onthutsende uniformering van stads‑en dorpscentra door de ‘hunnenscharen’ van de Hema, het Kruidvat en Blokker. Hij richt zijn pijlen ook op de evangelisten van de nieuwe natuur, scheppers van “bruine semimoerassen waar verdwaald ogende langharige runderen je zwaarmoedig opwachten.” Het probleem is niet de natuur, maar het landschap, schrijft Van Toorn, “of eigenlijk het zwijgen daarover,
maart 2011
wonen ‘Er kwam een meer en vijf-en-twintig-honderd van die witte villa’s!’ de diepe stilte die er in Nederland heerst, ook en vooral in het politieke debat, als het gaat om het beheer van een onvervangbaar collectief bezit.” Maar wat is dan zijn Nederland, zijn landschap? In zijn Grote Landschapsboek citeert hij de oude Jac. P. Thijsse, uit het voorwoord van diens Waar wij wonen uit 1937: “Wij zullen dan zien, dat eigenlijk heel Nederland een merkwaardig complex van natuur en cultuur is te noemen en wanneer we beseffen, hoeveel vreugde er aan dit rijke ‘bezit’ valt te beleven, komt dan niet vanzelf de behoefte, de handen ineen te slaan om iedere onnodige schennis ervan te voorkomen en het ook voor de toekomst te behouden?” Gemopper dus, misschien, maar vooral ook een oproep de handen ineen te slaan en dat complex van natuur en cultuur op een pragmatische 21ste-eeuwse manier te bezien. Het interessante is dat de stem van Willem van Toorn wordt gehoord, in kringen van beschermers, maar ook in de ministeries en bij Rijkswaterstaat. Waar komt uw betrokkenheid bij het landschap eigenlijk vandaan? “Het verbaast me regelmatig hoe dat zo op mijn weg gekomen is, maar het zit wel ergens in mijn eigen geschiedenis. Ik ben opgegroeid in Amsterdam-west, Hoofddorplein, Overtoom, Postjesweg, een buurt die ik deel met schrijvers als Bernlef en Schippers en Fens. Maar mijn hele familie komt uit de Betuwe, en dat was altijd het referentiepunt. Mijn grootouders hadden daar een prachtige oude kwekerij, waar wij de zomers doorbrachten. Er zaten vissers in de familie, die nog op zalm visten op de Waal en in de Rijn. Dat was een heel andere wereld. Ik heb mij altijd verwant gevoeld met Cesare Pavese, die schrijft over ‘de jongen die in de zomer komt’, op het platteland, uit de stad. Aan de horizon zat altijd die Betuwe.” Het activisme kwam later? “In 1995 had je die bijna-overstromingen in het rivierengebied, en daarna speelde opeens de dijkverzwaring in de Betuwe. Mijn vriend de schilder Willem den Ouden maakte zich daar woedend over; die heeft toen een groep mensen verzameld, schilders, fotografen, muzikanten, en toen zijn we ons daar echt mee gaan bemoeien. Dat bleek een invloed te hebben die wij nooit hadden kunnen voorzien. Daar is mijn boek De rivier uit gekomen. Dat is ook een soort zelfonderzoek, van ‘Wat kan mij dat landschap nou eigenlijk schelen?’’’ Dat was een rumoerige tijd. Er zijn zelfs schoten gelost. “Het was een fantastische tijd. Je hebt in dit vrolijke land heel vaak het gevoel dat die politiek van een volstrekte gietijzeren immobiliteit is, waar niet ín te komen is. Dat bleek niet zo te zijn. Door al dat gedram en door alle alternatieven die waren aangedragen werd een commissie samengesteld, de commissie
9
Boertien. Die gaf ons in alle opzichten gelijk. Toen zijn ze het ook anders gaan doen. Het bureau dat die nieuwe dijkverbeteringen ging uitvoeren, heeft mij gevraagd of ik een artikel over de betekenis van het cultuurlandschap wilde schrijven. Dus toen was ik ingekapseld!” Dat was dus ook een herontdekking van de directe democratie? “Precies. Dat gevoel heb ik er heel sterk aan overgehouden. De hoofdingenieur van Rijkswaterstaat, die verantwoordelijk was voor het gebied, zei een keer woedend tegen Den Ouden en mij: ‘Heren, wat is er nou zo mooi aan dat landschap?!’ Toen dacht ik: ‘Verdomd, die man doet gewoon zijn werk, die heeft geen idee wat-ie allemaal oprooit.’ Maar even star als de technische mensen van Rijkswaterstaat waren die natuurbouwers. Het cultuurlandschap was geen onderwerp. Niemand had het er over. Je had ‘verstedelijking’ en ‘industrialisatie’, en je had ‘natuur’, die was mooi en goed en die moest daar tegenover staan. D’r was een club die een natuurgebied wilde maken op één van de allermooiste punten van de Waal, richting Zaltbommel, bij Neerijnen. Er staat daar een heel mooi kasteeltje, met een oud kasteelbos, dat gaat over de dijk de uiterwaarden in. Een droom van een plek! Ze wilden die uiterwaarden uitgraven – gewoon omdat de aannemer het zand kon gebruiken, zo cynisch is het – en dan gingen ze daar ‘Donauoevers’ maken. Donauoevers!” Is de Donau dan beter dan de Waal? “Precies! Onzin! Een van de mensen van Het Gelders Landschap riep: ‘Alsof een weiland met koeien zo mooi is!’ Toen zei ik: ‘Ja, dat vind ik eigenlijk erg mooi. Dat schilderen we al van de late zestiende eeuw af.” Is dat zo? Die schilderijen zijn niet ‘naar het leven’ gemaakt, die koeien van Cuyp, die stonden daar niet echt. “Misschien, maar de essentie van die schilderachtige traditie is toch dat die schilders het cultuurlandschap afbeeldden, het mensenlandschap. Niet de natuur.” U zegt dat er geen visie is, in Nederland, op wat dat landschap eigenlijk ís. Wat is uw visie? “Zie Nederland als een bewoond park. Denk over de inrichting van het soort parkachtig landschap dat je in Nederland kunt maken. Ik denk dat de overheid één keer heel streng moet zijn, en vervolgens gul: als wij de grenzen bepalen, dan willen we de rijkdom aan ideeën ook wel zien.” Een soort ‘hoofdstructuur voor het cultuurlandschap’? “Zoiets. Laten wij ons hoeden voor de ideologen. Ik denk dat al die natuurbehoeders even moeten
www.zuiderlucht.eu
Willem van Toorn. foto Ineke Holzhaus
ophouden; niet weer wetlands, niet weer Schotse runderen, al die arme ruigharige koetjes, wat een onzin. En ik ben natuurlijk niet origineel in een pleidooi voor écht stedelijker en interessanter bouwen, in plaats van al die vinexjes en wijkjes met iedereen een tuintje.’ Maar Nederland is toch echt één van de dichtstbevolkte landen ter wereld. Die mensen moeten ergens heen? “Ik denk dat je bij alles wat je in dat schaars beschikbare landschap doet de aloude vraag moet stellen: ‘Willen wij dit allemaal? Wie wordt er beter van?’ En, heel wezenlijk: ‘Wat betekent dat landschap voor mensen die er in wonen?’ Ik heb voor de radio reportages gemaakt over Wieringen en het Wieringer Randmeer, een plan van de Wieringers zelf. Die wilden dat onbruikbare watertje langs Wieringen wat uitgraven zodat daar wat werfjes konden komen, een beetje bedrijvigheid, en een doorvaartroute naar het IJsselmeer. Dat plan is vervolgens gepikt door de grootste projectontwikkelaarscombinatie van Nederland, samen met de provincie. Die gingen daar opeens een heel meer uitgraven en er vijf-en-twintighonderd van die witte villa’s bouwen. Daar moesten veertig boeren voor weg, van de beste grond van Nederland, die mensen daar waren woedend! Als ik de taal van die projectontwikkelaar hoor, dan heb ik de neiging een hamer te pakken, dat is te schokkend voor woorden. Dat soort projecten wordt helemaal niet ontwikkeld uit een visie op hoe we dat landschap de komende eeuw gaan gebruiken. Dat is gewoon kort, snel geld.” “Ik zie er ook best de schaduwkanten van, hoor. Onder druk van de internationalisering zie je dat mensen in hun schulpje kruipen, terug naar de regio. Dat is een kitschgevoel, waar ik het ook heel benauwd van krijg. Maar wat wij nú doen, in feite alles op de markt brengen, en volledig ontkennen dat dat landschap van alle mensen is, dat vind ik een hele gevaarlijke ontwikkeling.” Willem van Toorn, Het grote landschapsboek. Met foto’s van Theo Baart. 2011. Querido’s uitgeverij, 234 p.
maart 2011
r il e e n 1 ap g e l ng – . n l lli a r d a l i e ste S i t t i t b oor r g w. u e v bu w w tst ou w r e n la ad S S chs e r v e e S ta r
glÜck 25 februari t/m 6 mei 2011 een serie schilderijen van fons haagmans naar aanleiding van de aankoop van het vierluik ols in 2010.
HET
ONEINDIGE VERHAAL (THE NEVERENDING STORY) van Michael Ende een theatervoorstelling van Inèz Derksen
gouvernement aan de maas, limburglaan 10, maastricht open: werkdagen 9-18 uur
ee n f il miS che e r va r ing in he t t he at er … WWW.HETonEindigEvErHaal.nl
During Tefaf presents: 9th edition of
Bettye LaVette Bobby McFerrin James Hunter • Muthspiel & Esen Claudio Puntin • top talents from Europe and Euro-Region
Theater aan het Vrijthof Maastricht
25/26 MARCH 2 011
info and tickets: www.jazzmaastricht.com +31 (0)43 - 350 5555 (Uitbalie)
ODAPARK centrum voor hedendaagse kunst venray | www.odapark.nl
10
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Wie schrijft de biografie van Loesje?
Boekenweek
De Boekenweek staat dit jaar in het teken van het levensverhaal, populair als nooit tevoren. IJverige biografen schrijven kasten vol geschreven portretten. Wie kwam nog niet aan de beurt, maar is een biografie meer dan waard? door Paul van der Steen
Huub Beurskens, schrijver/ essayist: “Als van een van mijn lievelingsauteurs, Witold Gombrowicz, ooit een biografie verschijnt, zal ik die onmiddellijk aanschaffen. Gombrowicz (1904-1969), een Pool, schreef groteske literatuur, die dwars op de tijdgeest stond. Zijn werk was absurdistisch en anti-nationalistisch van toon. Opgejaagd door de geschiedenis kwam hij ook nog in Berlijn, Argentinië en Frankrijk terecht. Dat maakt dat in zijn leven ook de geschiedenis van zijn tijdsgewricht mooi samenkomt. In mijn essays heb ik wel vaker over Gombrowicz geschreven. Ik zal onbewust ook wel zaken van hem hebben opgepikt.”
Lene ter Haar, conservator hedendaagse kunst Schunck*: “Loesje (van de posters met kritische en spitse teksten) wordt 28 jaar. Het past in de tijdgeest om ook van vrij jonge mensen een biografie te laten verschijnen. Ik vind het buitengewoon boeiend hoe achter haar persoon een van de eerste horizontale organisaties is ontstaan die via crowdsourcing ideeën genereert. Het is een stichting zonder winstoogmerk die overleeft zonder subsidies. Geweldig dat je met kritisch commentaar geld kunt verdienen.”
Marita Mathijsen, emeritus hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde: “Aan het begin van de twintigste eeuw heeft een kleinzoon van de schrijver/ politicus Jacob van Lennep (18021868) een biografie geschreven van zijn grootvader. Maar een volgens de huidige maatstaven geschreven
11
Frans Timmermans, TweedeKamerlid PvdA: “Absoluut Max van der Stoel, de grootste naoorlogse Nederlandse politicus op het vlak van buitenlands beleid. Hij heeft zijn verdiensten voor de nationale politiek, voor de Europese veiligheid en de Verenigde Naties. Ik was in de tweede helft van de jaren negentig zijn secretaris toen hij Hoge Commissaris voor de nationale minderheden van de OVSE was. Een indrukwekkende man met een encyclopedische kennis. Als die biografie er niet komt, begin ik er misschien ooit zelf aan. Nu ontbreekt de tijd daarvoor, want het moet natuurlijk wel fatsoenlijk gebeuren.”
Peter Winnen, schrijver en oud-wielrenner: “Bijna van
Van linksboven, met de klok mee: Loesje, Gombrowicz, Pippi Langkous, Nic. Tummers.
biografie is er nog niet, dat zou hij als sleutelfiguur van de negentiende eeuw wel verdienen. Hij had een woelig bestaan. Op vrouwengebied waren er onechte kinderen, minnaressen en vluchtpogingen. Tegelijkertijd stond hij met zijn hele lichaam in de toenmalige maatschappij. Negentiende-eeuwse schrijvers zijn sowieso onderbelicht. Los van de biografie van Multatuli is er niet zoveel. Ik zou daar zelf best wat aan willen doen, maar voor het schrijven van een biografie moet je je toch al snel een paar jaar vrij kunnen maken.”
Hadewych Minis, actrice/ zangeres: “Pippi Langkous. Al van jongs af aan vind ik haar enorm inspirerend. Het gaat me niet eens zozeer om haar verhalen, maar om de psychologie van Pippi. Ik zou willen leven zoals zij leeft. Vooral als brave
Limburgse kun je veel leren van een durfal zoals zij. Behoud je eigenheid. Heb daar vrede mee. Volg je hart en heb plezier. Het lijken enorme clichés. Maar het is hartstikke moeilijk om zo te leven. En een mens neemt zoveel beslissingen uit angst.”
Joery Wilbers, directeur poppodium De Nieuwe Nor Heerlen: “Van veel van mijn helden bestaat wel een boek. Iemand die in zijn boeken en interviews pophelden mooi weet te beschrijven, is Leon Verdonschot. Soms mislukt het, zoals laatst met Antony van Antony & the Johnsons, maar vaak weet hij met een paar vragen verdieping aan te brengen en mensen heel precies neer te zetten. Dat maakt me benieuwd naar hemzelf. Heeft hij ook een verhaal of is hij eigenlijk maar een saaie zak die zijn identiteit ontleent aan het beschrijven van helden?”
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
iedereen is er wel wat, maar misschien een biografie van sportjournalist Jean Nelissen? Die man was altijd ontzettend goed geïnformeerd, maar hij hield ook ontzettend veel achter. Hij moet enorm veel geheimen mee zijn graf in hebben genomen. Het fascinerende aan Jean vond ik ook dat ik nooit goed heb kunnen peilen wat hem nu zo greep in de wielersport. Hij werd aangetrokken door wielrenners van eenvoudige komaf die zich via de sport naar een ander milieu tilden. Diezelfde verheffing bereikte hij via de journalistiek.”
Guido Wevers, artistiek directeur Maastricht 2018: “Kijkend naar mensen die jarenlang hebben nagedacht over dit gebied en de samenhang met Europa, denk ik aan cultuurcriticus Nic. Tummers. Ik had laatst een inspirerend gesprek met hem, waarin hij de Euregio voorstelde als Carbon Valley. In de tijd van de mijnen was niet alles gericht op het delven van grondstoffen, beweerde hij, maar had de streek ook een enorm innovatieve kracht. Het zou een intellectuele biografie over zijn ideeënwereld moeten worden, al zouden zijn tekeningen en ontwerpen ook aan bod moeten komen. Tummers is wat onderbelicht gebleven. Dat heeft alles te maken met zijn stijl. Hij heeft nogal eens zijn kont tegen de krib gegooid.”
Podium
Zie ook Agenda en www.zuiderlucht.eu
Maastricht
Heerlen
KUMULUS
DE SPIEGEL highlights februari
Vr 17 mrt | lezing + workshop | Levensverhalen schrijven | Kumulus & Centre
Do 10 t/m za 12 mrt | film | Winter’s Bone | 20.00u
Céramique
Ma 21 mrt | film | The Killer inside me | 20.00u
Za 18 mrt | muziek | Akoestische Muziek in Theater Kumulus | Herbenusstraat 89
Za 26 & zo 27 mrt | film | The red Shoes, gerestaureerde versie uit 1948 | za om
Maastricht
21.15u, zo om 14.00u
Wo 23 mrt | lezing | TEFAF lezing door Petra Versteegh | Cellebroederskapel
Do 31 mrt t/m zo 3 apr | film | De Eenzaamheid van de Priemgetallen | Do t/m za
Maastricht
om 20.00u, zo om 14.00u
Zo 27 mrt | expo | Vernissage Expo Kinderacademie | Kumulus Herbenusstraat 89
Meer info: www.filmhuisdespiegel.nl
Info & inschrijven op www.kumulus.nl
HET HUIS VAN BOURGONDIË productiehuis voor theater en preformance
PARKSTAD LIMBURG THEATERS presenteert deze maand o.a. Wo 2 mrt | dans | Nederlands Dans Theater II – Transform | 20.00u |Theater
Vr 25 mrt | theater | C’est de Chinois | Vijf Chinese mensen die enkel Mandarijn
Heerlen
spreken, storten hun hart bij u uit (language no problem) | 20.30
Vr 11 mrt | klassiek | Nederlands Kamerorkest & Hilliard Ensemble | 20.00u |
Di 29 t/m do 31 mrt | theater | Polaroids | Snel, geestig en rauw portret over de
Theater Heerlen
eeuwige strijd tussen generaties | 20.30
Wo 16 mrt | muziek | Spinvis – De Weerman | 20.30u |Theater Heerlen
Hoogfrankrijk 27, Maastricht | 043 321 99 60 | www.huisvanbourgondie.nl
Vr 25 mrt | opera | Opéra Royal de Wallonie – Il Barbiere di Siviglia / Rossini | 20.00u | Theater Heerlen
LUMIERE highlights
Kijk voor het volledige theaterprogramma op www.parkstadlimburgtheaters.nl
Vanaf vr 10 mrt | film | Poetry | Prachtig Koreaans melodrama (5 sterren, De Volkskrant)
ROYAL THEATERS HEERLEN deze maand o.a.
Vanaf vr 17 mrt | film | Blue Valentine | Rauw relatiedrama, een van de beste indies
Ma 14 en di 15 mrt | film | Teruggespoeld: Close Encounters of the Third | Ma om
van de laatste 5 jaar
21.00u, di om 14.00 u
Di 22 mrt | film | Buried | Claustrofobische thriller, eenmalig i.v.m. ragweek | 19.30u
Di 15 mrt | opera | Romeo et Juliette | 14.15u
Vr 25 mrt | film | The Best of Go-Short Film Festival | Eenmalig, prachtige korte films
Do 24 mrt | live opera vanuit Milaan | Die Zauberflöte | 20.00u
Kijk voor het volledige programma op www.lumiere.nl
Ma 28 en di 29 mrt | film | Teruggespoeld: Easy Rider | Ma om 21.00u en di om 14.00u
Tongeren
Kijk voor meer informatie, het programma en om te reserveren op www.royaltheaters.nl
de VELINX
Sittard
of bel 045-5714200
Vr 4 mrt | theater | JAN – Betty & Morris | 20.30u Wo 9 mrt | familie | Stella Den Haag/Kopergietery – Werner eet zijn schoen op (vanaf 6 jaar) | 15.00u
HET LAAGLAND jeugdtheater Oscar’s Hoofd (4+), een zot theateravontuur over denken en doen in 3D.
Do 10 mrt | muziek | Bart Peeters – De Ideale Man | 20.30u
Zo 13 mrt | om 15.00u | Ainsi Maastricht
Zo 13 mrt | klassiek | Tetra Lyre – Jugendstil | 20.30u
Woe 16 mrt | om 15.00u | Munttheater in Weert
Wo 16 mrt | matinee | Doubt – John Patrick Shanley (film) | 14.00u Do 17 mrt | theater | Herman Brusselmans & Lies Pauwels/CAMPO – Een vrouw die de horizon heeft bereikt | 20.30u
Zo 20 mrt | om 14.30u | Laaglandtheater Sittard Jeugdtheater Het Laagland – Engelenkampstraat 25 – Sittard – www.hetlaagland.nl
dijk 111 bus 2, 3700 Tongeren, België. Meer info: www.develinx.be
Genk
Venlo
C-MINE cultuurcentrum Genk
PERRON 55 maart 2011
Wo 2 mrt | rock | Clement Peerens Explosition | 20.15u
Vr 18 mrt | Rock ‘n Roll | Peter Pan Speedrock | Beste Nederlandse Rock ’n Roll
Do 4 & vr 5 mrt | theater | Sadettin Kirmiziyuz - De vader, de zoon en het heilige
band | 21.00u, €12
feest | 20.15u
Za 19 mrt | Dance | SENS11 | zintuigprikkelende dance-evenement | 20.00u, €5
Za 12 mrt | rock | Galacticos - Joshua - Intergalactic Lovers | 20.15u
Zo 20 mrt | Americana | Gretchen Peters + Barry Walsh | Grammy Award
Wo 16 mrt | theater | Campo/Herman Brusselmans/Lies Pauwels - Een vrouw die
winnende country/folk zangeres | 20.30u, €12
de horizon heeft bereikt | 20.15u
Vr 25 mrt | klezmer/Balkan | Amsterdam Klezmer Band | Altijd in voor een feestje
Vr 18 mrt | dans | WArd/waRD/Ann Van den Broeck - Q61 | 20.15u
met een mix van zigeunermuziek en jazz | 21.00u, €12
Di 22 mrt | theater | De Parade - Laatste Liefde | 20.15u
Vr 25 mrt | House | Bovenzaal:100%55 The Universe | Een vet housefeestje in de
Do 24 mrt | jazz | Christian Mendoza Group | 20.15u
bovenzaal van Perron55 | 22.30u, €6
Nieuw adres: C-mine 10 – Gen.
Za 26 mrt | Pop/Rock | Only Seven Left + Monomania + Make It Count | Nieuwe
Volledig programma op www.cultuurcentrumgenk.be, tickets
[email protected] -
jonge helden uit Nederland pop/rock land | 19.00u, €9
+32 89 65 44 80/90
Zo 27 mrt | Bluegrass | The Hackensaw Boys | Bluegrass, folk en countrymuziek met een moderne inslag | 20.30u, €12 www.perron55.nl
12
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
enkeltje utopia
INKIJK
De koning is dood, lang leve…
“G
een sprake van!’ De ontkenning bij provincie en Bonnefantenmuseum klonk vorige maand wel heel eendrachtig toen we daar de opvolging van museumdirecteur Van Grevenstein ter sprake brachten. Het zou een ‘politieke benoeming’ worden, spraken de wandelgangen. Provincie en museum ontkenden als uit één mond. Natuurlijk weten ze bij provincie en museum wel beter. Elke benoeming is een politieke benoeming – dus ook deze. Juíst deze, zou ik zeggen, want er staat heel wat op het spel de komende jaren. Maar daarover zo meteen meer. Eerst de poppetjes. De omschrijving ‘politieke benoeming’ zou in dit specifieke geval betekenen dat de nieuwe museumbaas bekend moet zijn met de Limburgse situatie en bereid daarin te investeren. Dat betekent onder meer dat hij (het wordt géén zij) bereid moet zijn in binnen- en buitenland als ambassadeur van Via 2018 op te treden. En het Bonnefantenmuseum toegankelijker en interactiever te maken. Kijk, dat maakt zo’n profielschets al een stuk eenvoudiger. Eigenlijk blijven er dan twee kandidaten over. Stijn Huijts (Schunck Heerlen) en Guus Beumer (Marres en Bureau Europa in Maastricht). Beiden hebben gevoel voor de tijdgeest, een groot internationaal netwerk en zijn begaafde fondsenwervers. Huijts is de meest ambitieuze van de twee, probleem is echter dat hij tot over de oren in de mede door hemzelf ingezette ‘culturele lente’ van Heerlen zit. Na drie jaar Schunck zou zo’n overstap naar het Bonnefanten niet alleen wat vroeg komen, zo’n move zal hem in zijn geboortestad op zijn zachtst gezegd niet in dank worden afgenomen. Genoemde ‘lente’ zou door zijn vertrek zomaar kunnen verschieten in de kleuren van de herfst. De andere ‘politieke’ kandidaat zou Guus Beumer kunnen zijn. Met zijn onconventionele programmering bij Marres en NAi / Bureau Europa heeft hij zich landelijk behoorlijk in de kijker gespeeld, resulterend in het Nederlandse curatorschap op de aanstaande Biënnale van Venetië. Daarbij lijkt deze charmante non-comformist onderhand wel weer toe aan, zoals dat tegenwoordig heet, een nieuwe uitdaging. Beumer kijkt met een sociologische bril naar de kunsten, hetgeen een interessante positiewijziging bij het Bonnefanten met zich mee kunnen brengen. Probleem bij Beumer is dat zijn track record bij Marres en Bureau Europa een niet al te hoog Limburggehalte heeft. De vraag is ook of deze pendelaar – hij is altijd in Amsterdam blijven wonen – zich voor de Bonnefanten-klus metterdaad in Maastricht of omgeving zou willen vestigen. Even terug nog naar de aftredende vorst. Over Alexander van Grevenstein kan veel worden gezegd, en dat zal dit jaar (zijn laatste) nog veelvuldig gebeuren, hij zal de geschiedenis ingaan als de man die het Bonnefantenmuseum op de (inter)nationale kaart zette. Hij laat een gebouw, een visie, een collectie en daarmee een verwachtingspatroon achter waar niemand omheen kan. Ook zijn opvolger niet. U vindt dit een nogal speculatief stukje? Klopt, maar door de verkiezingen zou het zomaar kunnen dat de benoeming op zeer korte termijn wordt afgerond. Huijts of Beumer? Mijn vermoeden zit – niet eens zo heel goed – verborgen in dit stukje. Misschien zit ik er naast, ik denk het niet. De geschiedenis zal me vrijspreken. WIDO SMEETS
Bonnefantenmuseum Maastricht
13
Verleidingskunst door Duncan Liefferink
B
ehagen willen ze, de meisjes op de foto’s van Liesje Reyskens, en ze weten heel goed hoe ze dat moeten doen: hoe ze moeten staan, hoe ze moeten kijken, wat ze moeten laten zien en wat ze moeten verhullen. Tegelijkertijd weten ze niet goed wat ze in gang zetten. Ze beginnen met het spelletje, maar ze hebben het nog nooit uitgespeeld. Raffinement en onschuld, het blijft een onweerstaanbare combinatie, vooral omdat je niet precies weet wat je ermee aan moet. Je ziet een uitdagende oogopslag, een haast verveelde trek om de mond, een hoog opgetrokken broekje, een knuffel, een ondoorgrondelijk mengsel van naturel en maniertjes: waar gaat het verkleedpartijtje over in volwassen verleidingskunst? De meisjes op de foto’s zijn reïncarnaties van Lolita, de twaalfjarige hoofdpersoon uit de gelijknamige roman van Vladimir Nabokov. Op de poster bij Stanley Kubrick’s verfilming uit 1962 kijkt ze je aan over haar hartvormige zonnebril, haar rode lippen om een lolly getuit. Hoezo onschuldig? Maar ze zijn ook reïncarnaties van het ontluikende meisje dat op talloze schilderijen van Edvard Munch figureert. Zij laat de andere kant van het verhaal zien: de onzekerheid, de angst voor wat komen gaat. Ook de foto’s van spichtige meisjes in bikini waarmee Rineke Dijkstra in de jaren negentig bekend werd, zijn niet ver weg. Het werk van Liesje Reyskens, kortom, staat in een lange traditie, maar voegt daar ook iets aan toe. Het is zo kleurig, speels en fantasierijk dat alle zwarigheid die zich aandient eigenlijk alleen maar uit jezelf kan komen. Zo zeggen deze foto’s misschien meer over je blik als toeschouwer – als man, bijvoorbeeld, of als bezorgde ouder, wat ik toevallig allebei ben – dan over die meisjes zelf. Liesje Reyskens werd in 1984 in Zonhoven geboren. In 2008 werden haar straatbeelden met topless modellen geselecteerd voor de Canvas Collectie en geëxposeerd in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel. Dit leidde tot uitnodigingen van galeries in België en Nederland. Deze maand hangen haar foto’s in het hoofdkantoor van uitzendketen ASAP in Genk. Het is de eerste tentoonstelling in een nieuw opgezette reeks met werk van jonge, aanstormende kunstenaars uit Vlaanderen. Dat belooft wat, want met Reyskens laat het bedrijf zien niet bang te zijn voor kunst die meer te bieden heeft dan alleen maar een mooi plaatje. Liesje Reyskens. ASAP Foundation, Zuiderring 11, Genk (B), t/m 26 maart, tijdens kantooruren en zaterdag 14-17 uur. http://www.asap.be/NieuwsGallery-opent-met-Liesje-Reyskens.html.
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Toverkol
De (carnavals)heks
De heks behoort sinds jaar en dag tot de populairste figuren in de carnavalsoptochten. Meestal ziet ze er uit als de toverkol in de sprookjes van Grimm: oud, kromme rug, haakneus, het gezicht half schuilgaand achter strakke haarpieken, zwarte kat of kraai op een schouder. “Geen misdaad verdient de brandstapel meer dan deze.” door Cyrille Offermans
H
et lijdt geen twijfel dat de heks als afzichtelijk wezen reële wortels heeft in oeroude volksverhalen. Maar er waren ook andere heksen, geraffineerder, geschikter om mannen te verleiden tot het kwaad, dus ook geschikter voor de omgekeerde wereld van het carnaval. Die heksen waren jong, knap en sexy, zoals Mariken van Nieumeghen (nadrukkelijk in de orgiastische filmversie van Jos Stelling uit 1974). Zij beschikten over indrukwekkende magische krachten, ze hadden verstand van hallucinogene kruiden, hadden geen last van de zwaartekracht, konden toveren en vliegen. Dat is de heks die in de jaren zeventig door het feminisme werd ontdekt: de zelfbewuste, ‘wijze vrouw’, die in de overgang van Middeleeuwen naar nieuwe tijd aan gruwelijke vervolging blootstond. Onopgehelderd bleef de vraag wat de reden kon zijn voor de mateloze woede van de vervolgers. Wat was er zo aanstootgevend en bedreigend in de irrationele heksenpraktijken dat kerk en staat alles op alles zetten om hen op de meest gruwelijke wijze uit te roeien? Schattingen over het aantal slachtoffers komen in de buurt van de vijfhonderdduizend; te denken geeft dat het daarbij weliswaar in meerderheid maar niet uitsluitend om vrouwen ging – tussen de tien en twintig percent was man. Maakt dat de feministische visie niet onwaarschijnlijk? Een paar jaar geleden stuitte ik op een boek dat alles wat ik dacht te weten over heksen op losse schroeven zette: Die Vernichtung der weisen Frauen van Gunnar Heinsohn en Otto Steiger, de een was socioloog en demograaf, de ander macro-econoom en geldtheoreticus. Heinsohn en Steiger waren bij toeval in het heksenonderzoek terecht gekomen, hun eigenlijke interesse gold de sterke bevolkingsgroei in Europa vanaf 1400. Curieus genoeg bleken juist de
14
Die Hexen. Houtsnede (datum onbekend) van Hans Baldung Grien (ca. 1480 - 1545).
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
ontmaskerd ‘Ze wisten te veel van geboortebeperking.’
15 APRIL
I N C O G N I TA
TERRA
A P P LY armste gezinnen het meest kinderrijk, kennelijk had men geen weet meer van geboortecontrole. Hoe was dat mogelijk? Want in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt was die kennis in de ‘duistere’ Middeleeuwen wijd verbreid: eeuwenlang lag het gemiddelde kindertal op het gewenste aantal van twee à drie per gezin. De conclusie was onvermijdelijk: de kennis over geboortebeperking en gezinsplanning moet onwaarschijnlijk lang, tot aan het eind van de negentiende eeuw, zijn verdrongen. De grote ontdekking van Heinsohn en Steiger betreft de ware identiteit van de heks. En die staat zonder veel omhaal te lezen in het geschrift dat het propagandistische begin markeert van de massale vervolgingen, te weten de Heksenbul (1484) van paus Innocentius VIII – in het licht van zijn terreurcampagne een wel zeer hypocriete naam. Heksen blijken “personen van beiderlei geslacht” te zijn “die met hun tovenarijen geboorten verhinderen”, ofwel: vroedvrouwen (of mannen) die ook experts waren op het gebied van de zwangerschapspreventie en – onderbreking. Tegen deze ‘tovenarijen’ helpen alleen de strengste straffen, dus roept de paus de ketterjagers van de inquisitie op hun werk grondig te doen en geen genade te kennen. Wie zich van zijn verordening niets aantrekt, moet weten dat hij “de toorn van de almachtige God over zich afroept.” Het ging Innocentius er dus om de diep in de volkskennis verankerde geboortecontrole uit te roeien. Niet alleen van kerkelijke kant werd de terreur tegen de ‘wijze vrouwen’ afgeroepen. In zijn even populaire als sadistische De la démonomanie des sorciers (1580) roept Jean Bodin, politiek filosoof en theoretisch grondlegger van het absolute staatsgezag, op tot genadeloze vervolging van alle ‘hekserij’. De grote rationalist heeft bovendien eigenhandig voorgedaan hoe het folteren in zijn werk moest gaan. Vooral het schroeien van het slachtoffer met een gloeiende pook, ter voorbereiding van het “uitsnijden van het verbrande vlees”, vond hij van belang. Te snel mocht het slachtoffer niet sterven. Voor een levend verbrande vrouw die eigenlijk eerst had moeten
15
worden opgehangen, levert hij deze rechtvaardiging: “Dat is echt geen fout. Het is eerder een rechtvaardig oordeel Gods, die ons eraan herinnert dat geen misdaad de brandstapel meer verdient dan deze.” Heksen beschikten over alleszins nuttige kennis. Hun vervolging was geen terugval in middeleeuwse barbarij, maar middel in een rationele bevolkingspolitiek. Ze moesten worden uitgeroeid omdat Europa gebukt ging onder een groot tekort aan mensen, lees: arbeidskrachten. Want dat is de crux van de theorie van Heinsohn en Steiger: na de grote pestepidemie (1348-52) en de mislukte oogsten was de Europese bevolking tussen 1300 en 1400 dramatisch teruggelopen, van 73 naar 45 miljoen, zodat grote delen van de adellijke en kerkelijke landerijen braak kwamen te liggen en er ook in de steden een schrijnend tekort aan arbeidskrachten ontstond. Dat tekort kon alleen teniet worden gedaan door de ‘mensenproductie’ van overheidswege krachtig te stimuleren. En aangezien men daar begrijpelijkerwijs niet vrijwillig toe overging, kon dat alleen door de kennis over geboortebeperking te vernietigen. De vervolgingen begonnen in 1360, toen de Europese bevolking zich op een dieptepunt bevond. In 1600 telde Europa alweer 90 miljoen inwoners, in 1900 maar liefst 460 miljoen, een ongekende bevolkingsexplosie. En de carnavalsheks? Wat valt er tegen deze achtergrond nog over haar te zeggen? Dat ze in de optochten alleen als toverkol populair is, lijkt me symptomatisch voor de verandering die het carnavalsfeest in moderne tijden heeft ondergaan. In de late Middeleeuwen was carnaval het feest van de omgekeerde wereld: de minst bedeelden en de laagst geplaatsten hadden tijdelijk de macht. Met hun groteske vermommingen, hun infantiele pies-, poep- en seksgrappen en hun alle grenzen van de betamelijkheid overschrijdende uitingen van spontane lustbeleving dreven zij de spot met het hiërarchische gezag, het lichaamloze idealisme en de intimiderende eeuwigheidspretenties van kerk en vorst. Tot ver in de twintigste eeuw moet het feest iets van die kritische geest
hebben bewaard, maar daarvan is nu geen sprake meer. De carnavalsprins behoort allang niet meer tot de sociale onderklasse van voetvolk en voetvegen, hij is tegenwoordig zelf een luisterrijke autoriteit, een man met aanzien en geld, bij wie elke herinnering aan een andere, lagere status zorgvuldig is weg geregisseerd. Carnaval onderscheidt zich niet meer wezenlijk van een feest in de Jordaan of op de tribunes van een schaatsbaan, de hoempa, het gehos en de polonaises zijn verwisselbaar. Limburgers wijten de vervlakking van carnaval tot een ordinair volksfeest graag aan de invloed van ‘Hollandse’ elementen, maar dat is een te oppervlakkige en te chauvinistische verklaring. Alles wat het carnaval ooit zijn specifieke kleur gaf – de alleen voor insiders begrijpelijke toespelingen, de spotpraktijken, het ‘waarzeggen’, de maskerade, de sociale kritiek – kon alleen functioneren in een gesloten gemeenschap. De excessieve pret had ook een ventielfunctie, na het feest moest men zich weer schikken in de harde, alledaagse realiteit van de feodale orde. In een moderne, open samenleving ontbreekt dus eenvoudigweg de sociale structuur die ooit de voedingsbodem was voor meer ‘authentieke’ carnavalslol. Een kritische carnavalsoptocht is alleen nog denkbaar als gedachtenexperiment dat zich logischerwijs niet meer exclusief richt op de lokale gemeenschap. De eigentijdse heks zou daarin als kenner en propagandist van zwangerschapspreventie en gezinsplanning een prominente rol kunnen spelen. Zeker nu de roomskatholieke kerk, waarbinnen carnaval immers van oudsher functioneerde, nog altijd overeind hoopt te blijven door zich in de ontwikkelingslanden, haar rekruteringsgebied bij uitstek, te verzetten tegen het gebruik van voorbehoedsmiddelen, ligt er voor de heks een dankbaar operatiegebied braak. In Rome, in het centrum van de katholieke reactie, is er sinds Innocentius niet veel veranderd. De carnavalsheks die haar eigen traditie kent, zou haar creatieve spotlust moeten richten op dat obscure Romeinse bolwerk van paternalisme, hypocrisie, lustvijandigheid en behoudzucht.
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
www.janvaneyck.nl
kapper men & w
met of zonder
omen
afspraak
46 MAASTR IC HT BOS CH STRAAT 11 SI TTARD LSESTRAAT HASPE IC HT MAASTR 2 G WE ST GER LA CH US 72 4 62 32 3 L 04 (o p af sp ra ak ) TE ur s.n l ffe oi nc ve ho jn ww w. wi
Expertisecentrum Creative City De verbinding tussen kunstonderwijs en U
www.hszuyd.nl/creativecity
16
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
US.2009/2011
S
inds 1982 reist fotograaf Kim Zwarts regelmatig door de VS voor het maken van vrij werk en werk in opdracht, met name op architectuurgebied. In 2009 start hij met US.2009/2011. Hij wil onderzoeken hoe belangrijk de invloed van alle reizen uit het verleden op zijn huidige fotografie is. Hij weet inmiddels dat hij een goede foto kan maken van vrijwel alle situaties en onderwerpen. Dat geeft zekerheid, maar leidt bij Zwarts ook tot zoiets als angst voor een te grote vrijheid. Die vrijheid wil hij bewust inperken. Hij zoekt als het ware voor zichzelf een alibi om op een bepaalde plek een foto te maken. Bij US.2009/2011 laat hij zich leiden door architectuur in haar stedelijke context, door landschappen en door enkele voor hem belangrijke momenten uit de Amerikaanse geschiedenis. Deze beperkingen maken de foto’s van US.2009/2011 voor Zwarts overzichtelijk en duidelijk. Een plek om te fotograferen is voor hem pas interessant als alle elementen van de compositie op hun plaats vallen. Zwarts regisseert zijn eigen beeld van de werkelijkheid, maar niet de werkelijkheid zelf. Hij legt verstilde (stedelijke) landschappen vast in foto’s, die een bijna versteend beeld laten zien. (tekst: Pieter Beek) US.2009/2011. Amerikaanse foto’s van Kim Zwarts. Van 27 februari t/m 15 april bij BenC Gallery, A. Battalaan 51, Maastricht. www.brulsenco.nl
17
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
C o M A Maastricht Samenspeelweekend Hedendaagse Muziek voor Amateurs op 5 en 6 november in Maastricht
met een Compositiewedstrijd op het thema:
‘let’s celebrate our future’
CoMA Speciaal voor dit samenspeelweekend schrijft CoMAMaastricht een compositiewedstrijd uit voor alle componisten die een uitdaging zien in het componeren voor amateurs. Uit de ingezonden werken zullen door een professionele jury drie stukken worden gekozen, die op de zondag
uitgevoerd gaan worden door drie amateurensembles. De jury wijst één hoofdprijswinnaar aan die een bedrag van 2.500 euro ontvangt en wiens
werk wordt opgenomen in het bidboek van VIA2018: Maastricht Culturele Hoofdstad 2018. Voor de tweede en derde prijswinnaar is een prijs van 750 respectievelijk 250 euro beschikbaar.
De jury bestaat uit: Leo Samama, componist/musicoloog – juryvoorzitter/ Micha
Hamel, componist/dirigent / Wim Henderickx, componist en docent aan de Conservatoria van Antwerpen en Amsterdam / Gregory Rose, componist/dirigent / Manfred Trojahn, componist Düsseldorf en Parijs
www.kunstactiefmaastricht.nl/gezelschap/CoMAMaastricht
Lezing door kunsthistorica Petra Versteegh over de highlights op TEFAF 2011
SPEELDATA (IN LIMBURG)
11 12 13 14
mrt mrt apr apr
Parkstad Limburg Theaters try-out Parkstad Limburg Theaters wereldpremière Theater de Maaspoort, Venlo Ainsi, Maastricht
Woensdag 23 maart 2011, 19.30 uur Cellebroederskapel, Brusselsestraat, Maastricht Prijs: € 10,-
M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting
18
Aanmelden en inschrijven via balie Kumulus Herbenusstraat: 043 350 56 56 Verdere informatie: www.kumulus.nl of
[email protected].
Kunstverkenning in de Euregio - een initiatief van Kumulus
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
TIME OUT OF MIND 21
siciliaanse herinneringen
Leon Verdonschot en Wido Smeets wisselen van gedachten over ontwikkelingen in de popmuziek. Volgens Dave Marsh is Hocus Pocus van Focus het slechtste instrumentale nummer aller tijden.
PIETRO E TILLY
Hocus pocus D
O
V
LEON VERDONSCHOT
WIDO SMEETS
PIETER BEEK
nzinnige kennis die blijft hangen, zinnige ecca, Pye, Columbia, HMV en EMI. Dat zijn de kennis die verdampt waar je bij staat. Theo Maassen vijf platenmaatschappijen die The Beatles afwezen. en Brigitte Kaandorp hebben er prachtige sketches Springsteen, The Who, The Rolling Stones, Rod aan gewijd. Ik heb niets met lijstjes, maar dat komt Stewart, The Doobie Brothers – de vijf favoriete vooral door mijn fabelachtig slecht geheugen. Mijn performers van Truman Capote. lijstjes zijn altijd leeg. Lijvige naslagwerken komen Grote sterren – letterlijk: Clarence Clemons, Bryan dan van pas, maar liever dan kopen wacht ik tot het Ferry, Mick Fleetwood. moment dat we ze als chip kunnen laten implanteren Kleine: Roger Daltrey, Van Morrison, Prince. - hoewel mijn bodemloze brein op dít boek nu ook Nul. Het aantal sterren dat Kiss-oprichter Gene weer niet zit te wachten. Een band als Kiss zou ik Simmons achteraf zou geven aan de geflopte plaat juist uit elk geheugen willen deleten. The Elder. “Voor een Kissplaat, dan. Als slechte Liever laat ik de kennis van het Genesisplaat is verleden op een andere manier tot hij twee sterren mij komen. Door het tv-programma waard.” Classic Albums bijvoorbeeld. Rommelend in een Ongelooflijk wat ik allemaal níet bak oude boeken in blijk te weten over artiesten en een tweedehands platen die ik al een leven lang bij boekhandel kwam ik me draag. Fantastisch ook om die laatst The New Book helden van toen te horen praten of Rick Lists tegen, over een ‘historische’ plaat die, een exact 600 vaak tot hun stomme verbazing, pagina’s dik boek hun loopbaan en leven zou van Dave Marsh, dat bepalen. Elvis Costello maakte helemaal is gevuld voor de BBC Spectacle, nog zo’n met weetjes, feitjes encyclopedisch popprogramma met en meninkjes over als smaakmaker intieme optredens popmuziek waar van popsterren, van Allen Toussaint werkelijk geen mens Focus: priegelige toverherrie tot Bruce Springsteen. Afgesloten iets mee opschiet. met samenzang met Costello zelf, je kunt niet alles Maar sinds ik het kocht, voor één euro, heb ik er hebben. al minstens dertig keer doorheen zitten bladeren. Laatst las ik dat in Engeland inmiddels platenclubs Voor het eerst krijg ik iets mee van het plezier dat zijn waar – naar ik aanneem oudere - popliefhebbers popquizbezoekers moeten ontlenen aan het opslaan samenkomen om vinyl platen te draaien. Albums is van zoveel mogelijk triviale kennis over muziek. Ik een beter woord: een album suggereert samenhang heb nooit veel op gehad met die nerdy benadering (de lezer die dit niet begrijpt verwijs ik naar van popmuziek, die ik echt pas in de laatste plaats bovengenoemd tv-programma Classic Albums), associeer met parate kennis. een plaat is toch meer een toevallige verzameling Hoe het komt weet ik niet – misschien door zijn liedjes. voorkeur voor lijstjes, of voor volstrekt subjectieve Enfin, deze wierook- en visnetclubs vormen een en dus betwistbare rangorden, maar sinds dat boek soort protest tegen de downloadcultuur waar ik van Marsh in mijn kast staat, zie ik de lol ervan in. ’t hier vorige maand ook over had. Hoewel het Beste nummer over masturberen? All I Have To Do fenomeen verdacht veel lijkt op leesclubs, zou ik wel is Dream van The Everly Brothers (staat nog boven willen weten of ze in Nederland ook al bestaan. Mail Dancing With Myself van Billy Idols Generation X). me:
[email protected] Slechtste bandnaam? Was (Not Was). Overigens, als er in dat boek van Dave Marsh ook Beste: Niggas with Attitudes (N.W.A.) een lijst met meest debiele titels van popsongs Nederland staat er trouwens ook in. Onder het staat, had die priegelige toverherrie van Focus daar kopje ‘Zonen van Kenny G’ zet Marsh de slechtste ook op 1 mogen staan. Hocus Pocus. Hoe kom je instrumentale nummers aller tijden op een rij. Op 1: erop, als je Focus heet. Hocus Pocus van Focus.
19
www.zuiderlucht.eu
incenzo Arancio was onze huisarts op Sicilië. Een fantastische man. Wanneer er iets met onze gezondheid was, hoefden we maar te bellen en dan stond hij tien minuten later voor de deur. Gingen we naar zijn praktijk dan belden we zijn vrouw, Enza, en die vond altijd wel een smoesje voor de andere wachtende patiënten waarom wij als eersten geholpen moesten worden. En in al die jaren hebben we voor die consulten en behandelingen geen cent mogen betalen. Op een avond werden we door onze huisbaas Totò gebeld: de vader van Enza was overleden en hij zou de volgende dag begraven worden. Ik vroeg hem waar de begrafenis was en of we daar werden verwacht. “Dat zouden Vincenzo en Enza heel erg op prijs stellen”, zei Totò, die een huisvriend van hun was. Maar ja, wat moet je dan doen? Bloemen kopen of een condoleancekaartje afgeven? Of misschien nog iets prozaïscher? Ik besloot de volgende dag naar een bloemist te gaan en te vragen wat op Sicilië gebruikelijk is. “Dat hangt er een beetje van af”, zei de bloemist. “Kende u de overledene?” Ik vertelde van onze relatie met de huisarts en zijn vrouw. “O, de schoonvader van dokter Arancio! Weet u wat: ik maak wel een kleinigheidje voor u, voor dertig euro. Ik zorg wel dat het op tijd in de kerk is, want ik moet nog meer bloemstukken voor die dienst maken.” De begrafenis was om half twee, niet in een van de prachtige barokkerken van Noto, maar in iets dat veel leek op een vervallen patronaatsgebouw. We liepen de kerk in en zagen dat er achter onze huisbaas nog twee plekken in een bank vrij waren. We gingen zitten en keken om ons heen. De kerk was afgeladen vol. Honderd, misschien wel honderdvijftig mensen. En bijna al die mensen keken naar ons. Dat gaf ons een onaangenaam gevoel. Hadden we iets verkeerds gedaan? Totò draaide zich om en wees naar het altaar. De grond was bezaaid met rouwboeketten, maar hoog boven al die boeketten staken twee met bloemen beklede stokken uit met daartussen een lint, waarop in reuzenletters onze namen stonden: PIETRO E TILLY. Ik kreeg het ineens erg benauwd, voelde de warmte naar mijn hoofd stijgen, alsof ik te lang in de zon had gezeten of te veel had gedronken. Totale verwarring maakte zich van mij meester. Ik kwam pas weer een beetje tot mijzelf toen we aan het einde van de mis door Totò via het middenpad mee naar voren werden getrokken om Vincenzo en Enza te condoleren. We waren niet de enigen, want alle kerkgangers duwden elkaar naar voren. Tegelijkertijd probeerden de dragers de kist in tegenovergestelde richting de kerk uit te dragen, over de hoofden van de mensen heen. Totale chaos met weinig ontzag voor de overledene. Vincenzo en Enza omhelsden ons. Onze huisbaas was trots op ons.
maart 2011
Wat was in... februari 1
De Britse componist John Barry overlijdt op 77-jarge leeftijd. Hij componeerde de filmmuziek van onder meer Midnight Cowboy, Out of Africa en elf James Bondfilms. Barry kreeg vijf Oscars. Onder meer voor Born Free (1967) en Dances with Wolves (1991).
2
Italiaanse onderzoekers beweren dat een man model heeft gestaan voor Leonardo da Vinci’s Mona Lisa . Het zou gaan om een leerling en mogelijke minnaar van Da Vinci genaamd Salai. Het Louvre in Parijs, waar het schilderij hangt, betwist dit.
3
De Libische schrijver Jamal al-Hajji wordt opgepakt in Tripoli nadat hij zijn landgenoten in navolging van betogers in Tunesië en Egypte had aangespoord tot vreedzame betogingen tegen het bewind. Wat vervolgens gebeurt, is geschiedenis.
4
Blueszanger Harry Muskee krijgt zijn eigen museum. Het Cubymuseum komt in de boerderij in Grolloo (Drenthe) waar Muskee met zijn band Cuby and the Blizzards eind jaren zestig zijn bluesplaten opnam.
5
Schrijfster Annie M.G. Schmidt krijgt een tentoonstelling in het Letterkundig Museum in Den Haag. Dit na klachten dat zij ontbreekt in Het Pantheon, de vaste tentoonstelling die een eerbetoon is aan honderd schrijvers uit duizend jaar literatuur.
6
In een hotelkamer aan de Costa del Sol overlijdt de Ierse bluesgitarist Gary Moore (58) van de monsterhit Still got the blues. Hij begon zijn carrière bij het Ierse Skid Row met zanger Phil Lynnot en speelde later ook nog bij Lynnots latere band Thin Lizzy. Moore trad vaker op in Limburg, onder meer op Pinkpop en in de Rodahal Kerkrade.
7
Het Boekenweekgeschenk, dit jaar geschreven door Kader Abdolah, is voor het eerst ook als e-book beschikbaar. Het Boekenweek-essay is van Christine Otten met foto’s van Erik Kessels. Dit boek wordt geleverd met parfum.
8
Het Britse veilinghuis Sotheby’s
20
verkoopt het schilderij Lecture van Pablo Picasso uit 1932 voor 29,7 miljoen euro. Het doek verbeeldt Marie-Thérèse Walter, een minnares van de schilder. De anonieme koper bracht zijn bod uit per telefoon.
9
De media-aandacht voor Dutch Design staat in geen verhouding met de verkoop van het spul in Nederland, zegt Aad Krol van de Rotterdamse designgalerie Vivid in de Volkskrant. “Alle bladen schrijven er over, maar van de verkoop in Nederland kunnen we niet bestaan.”
10
Tientallen musea, monumenten, molens en kastelen krijgen extra geld van de BankGiro Loterij tijdens het Goed Geld Gala in Laren. Er wordt bijna zestig miljoen euro verdeeld onder 57 culturele instellingen. In Limburg kan het Bonnefantenmuseum rekenen op 200.000 euro.
11
De Maastrichtse fotograaf Chris Keulen (oa NRC, Zuiderlucht) wint de derde prijs in de categorie sportseries van World Press Photo 2010 voor zijn foto’s van de wielerwedstrijd Giro d’Eritrea. In 2000 werd hij al bekroond voor zijn wielerserie uit de Tour de Faso.
12
Baer Traa (Venlo, 1990) wint het Nederlands Jazz Vocalisten Concours. Hij krijgt zowel de publieksprijs als de eerste prijs van de jury. De jury: “Traa is een ruwe diamant met een natuurlijke manier van zingen.”
13
Kunstbeurs Art Rotterdam trekt meer dan 13.000 bezoekers. Op de twaalfde editie presenteerden zeventig galeries uit binnen – en buitenland werken van internationaal opkomende kunstenaars.
14
De zestiende editie van het Schrit_tmacher Festival in Aken stevent na het tweede festivalweekeinde al af op een record aantal bezoekers, maakt Akens cultuurmanager Rick Takvorian bekend. Er komen ruim 2000 bezoekers naar de fabriek van ‘Stahlbau Strang’ in Aken-Rothe. Het theater in Heerlen
De prijswinnende World Press-foto van Chris Keulen.
is een van de buitenlocaties van het festival.
Bij de ontwerpwedstrijd 2011 winnen Batteraven en Stefan Cools.
15
18
16
De Sittardse kunstenaar Ap Verheggen presenteert in het wetenschappelijk programma Labyrint van NTR/VPRO zijn nieuwste project: een gletsjer in de woestijn. Verheggen wil daarmee de aandacht vragen voor klimaatverandering.
Oranje-coach Bert van Marwijk uit Meerssen krijgt de Machiavelliprijs 2010 voor zijn “uitzonderlijke communicatieve kwaliteiten.” Volgens de jury kenmerkte 2010 zich door grote polarisatie tussen politiek en burgers. Van Markwijk slaagde er in om ‘eenheid te creëren’. Hugo Haeghens (Gent, 1959) wordt de nieuwe directeur van het Theater aan het Vrijthof in Maastricht. Haeghens is sinds 1994 algemeen en artistiek directeur van Cultuur Centrum Maasmechelen. Hij volgt Guido Wevers op die artistiek directeur werd van Via2018.
17
Theatermaker Lieke Benders krijgt de Cultuurprijs 2011 voor jong talent van de Provincie Limburg. De oeuvreprijs is voor Fiedel van der Hijden (Abraxas), oprichter van Cultura Nova.
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
In Cairo vindt een 16-jarige demonstrant op straat, vlakbij het Tahrir-plein, een van de belangrijkste kunstwerken die werden gestolen uit het Egyptisch Museum tijdens de opstand. Het gaat om een kalkstenen beeld van farao Achnaton.
19
20
De columns die Sylvia Witteman schrijft voor het Volkskrant-magazine worden verfilmd. Producent KeyFilm wil een publieksfilm maken over “the war between the sexes, chaotische gezinnen en ander menselijk klunen.” Regisseur is Antoinette Beumer.
Bericht uit Brussel
miljoen euro terug op rekening van de gemeente. Directeur Giel Pastoor in NRC: “De gemeente heeft eerder geholpen, we zijn blij dat we iets terug kunnen doen.”
25
Flikken Maastricht krijgt een filmvariant. Over de avonturen van rechercheurs Floris Wolfs en Eva van Dongen (Victor Reinier en Angela Schijf) wordt in Maastricht een tele-film gemaakt onder de titel De Overloper. De opnames gaan tijdens carnaval van start.
26
Schrijfster Jessica Durlacher wint de Opzij Literatuurprijs. Zij krijgt de onderscheiding, een geldbedrag van 5000 euro, voor haar ook door de kritiek geprezen roman De Held.
27
Voor kaarten van de nieuwe show Spiksplinter van Hans Teeuwen wordt op Marktplaats 150 euro geboden. Het is zijn eerste cabaretprogramma in zeven jaar. Theater Heerlen waar hij op 8 en 9 juni optreedt, was de kaarten in een mum van tijd kwijt.
28
21
Bospop maakt bekend dat ex-Beatle Ringo Starr op 9 juli zal optreden tijdens het festival. De drummer komt met zijn All Starr Band.
22
De organisatoren van de Schreeuw om Cultuur, die protesteren tegen de bezuinigingen op cultuur door het kabinet Rutte, roepen op bij de verkiezingen van 2 maart goed te kijken naar de cultuurparagrafen in de respectieve verkiezingsprogramma’s.
TEFAF Maastricht heeft de Nederlandse primeur met het tentoonstellen van het snelste kunstwerk ooit: de BMW Art Car van Jeff Koons. Dit rijdende kunstwerk, een uitbeelding van kracht, beweging en licht, is van 18 - 27 maart te zien in het MECC in Maastricht.
23
Het Brabantse Zundert krijgt een tweede monument dat herinnert aan de broers Vincent en Theo van Gogh, die er werden geboren. Er stond al een beeld van Ossip Zadkine, nu komt er een meer dan levensgroot abstract beeld van beeldhouwer Tom Claassen bij.
24
Het Parktheater in Eindhoven wacht de bezuinigingen niet af maar stort vrijwillig een bedrag van een
‘Brussel is van de wereld’
B
elgen, schreef de dichter Charles Baudelaire ooit met een in vitriool gedoopte pen, kijken achterom als ze lopen. Ze zijn log. “Een Belg loopt niet”, staat in een van zijn venijnige Lettres belges, “hij zwabbert”. Daarom botsen ze onophoudelijk tegen elkaar aan. Ze kijken achterom en zijn daardoor blind. Ook nu nog, over Vlaamse en Waalse kwesties; ook op cultureel vlak, of over die complexe stad Brussel. Om maar iets te zeggen: meer dan veertig ministers, staatssecretarissen of schepenen (wethouders) zijn in Brussel bevoegd voor cultuur. Ze kijken allemaal een andere kant op. Daar komt toch niets goeds van? Belgen, schreef Baudelaire, hebben een onmiskenbare “voorliefde voor genootschappen, deelgenootschappen en kwartgenootschappen”. Het getergde land gaat ook nu nog gebukt onder een ziekelijk splitsingssyndroom. Voor sommigen is een boedelscheiding onvermijdelijk. Het grafschrift voor België ligt al klaar. Maar what about Brussels? En wat en hoe ga je verdelen? Al geruime tijd wordt over het Vlaams cultureel erfgoed gefilosofeerd onder de noemer ‘Collectie Vlaanderen’. Maar wat doe je met het Vlaams kunstpatrimonium van de ‘federale’ museale en culturele instellingen, of met de Muntschouwburg en het Paleis voor Schone Kunsten (Bozar)? Dat is politiek nog nooit ter sprake gekomen. Sterker nog: Vlaamse politici hebben dat altijd verwaarloosd. Door de opeenvolgende staatshervormingen wordt het land verder opgedeeld. Voor een buitenlander vertoont de Belgische politiek zich als een onontwarbaar kluwen van institutionele compromissen. Aan weerszijden van de taalgrens wordt door de taalgemeenschappen verschillend en tegelijk ook heel divers over hervormingen nagedacht. Ook over Brussel of over cultuur. “De discussie over Brussel, zijn grenzen maar vooral zijn bestuur”, schrijft cultureel ondernemer Hugo De Greef in het Vlaams-Nederlands Cultureel Tijdschrift Ons Erfdeel, “kent geen einde.” Het is een moeilijke stad. “Brussel is van de wereld.” Het is een multiculturele stad. Maar de Vlaamse en de Franse gemeenschap evenwel beschouwen Brussel aan de politieke onderhandelingstafel als een ‘conflictgebiedje’, een metropool die sommigen voor altijd willen opsluiten binnen zijn stadsgrenzen. Brussel is, door de steeds maar uitbreidende Europese Unie, een internationale stad. Engels is de tweede taal in de Belgische hoofdstad. Er is ook een sterke allochtone gemeenschap, die “haar sociale achterstand met rasse schreden aan het inhalen is”. Dat heeft ook voor de Brusselse context en culturele politiek ingrijpende gevolgen. Alle landen en regio’s van de Unie, maar ook de allochtonen, willen zich in de stad zo zichtbaar mogelijk – niet het minst cultureel – profileren. Op de theaterscènes, zegt De Greef (oprichter van het Brusselse Kaaitheater), figureren artiesten uit alle hoeken van de wereld. Het culturele aanbod is genereus, ook al wordt door de Vlaamse en de Franse Gemeenschap heel verschillend over culturele politiek gedacht. Vlaamse cultuurhuizen definiëren de stedelijke realiteit van Brussel kosmopolitisch, maar de Franstalige theaters zien die realiteit eerst als Franstalig en pas dan als multicultureel. Brussel moet er uiteindelijk zelf voor gaan, concludeert De Greef, die sinds begin dit jaar als kabinetsmedewerker internationaal beleid voor de Vlaamse minister van Cultuur werkt. Maar laat dan vooral ook Europa meebesturen in dat hoofdstedelijke gewest Brussel, om “aan de stad de culturele grandeur te geven die er voor het rapen ligt”.
Sylvia Witteman.
PAUL DEPONDT
21
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Plekken der herinnering
Pink Floyd, live
Morgenavond zit de Maastrichtse Staarzaal ongetwijfeld tot de nok toe vol met langharig tuig, schreef De Nieuwe Limburger op 24 september 1969. Met Pink Floyd op het podium werd pophistorie geschreven. “Roger Waters speelde zo slecht, die zou het gemiddelde Maastrichtse amateurbandje niet hebben gehaald.” door Emile Hollman
Pink Floyd in 1969. Van links naar rechts Richard Wright, Davig Gilmour, Roger Waters, Nick Mason. foto Capitol Records.
E
en historisch concert? Hij is eigenlijk de laatste die je ernaar zou mogen vragen, Jan Smeets, ruim veertig jaar organisator van popconcerten in Limburg. De Pinkpopbaas was in 1969 programmeur bij zaal Berchmans in Maastricht, en had met de organisatie van het concert dat Pink Floyd in het (inmiddels afgebroken) Staargebouw gaf dus niets van doen. “Ach”, zegt Smeets, “ik ging indertijd wel eens een luchtje ging scheppen in de Bouillonstraat. Daar zit ergens een goudkleurige plaquette in een gevel met het opschrift dat Karl Marx er ooit logeerde. Hoe vaak heeft die man in zijn leven wel niet in zijn eigen bed geslapen?!” Oftewel, wat betekent één concert van één legendarische band in vijftig jaar popmuziek? Jan Smeets was er met zo’n 400 anderen wel bij destijds, bij het optreden in het Staargebouw. Sinds 1907 beschikte zangvereniging Mastreechter Staar in hartje stad over een eigen zaal die in de
22
volksmond het ‘Staar-monstrum’ heette, vanwege de moderne Jugendstil-gevel. De zaal werd in 1955 gesloopt en herbouwd. “Ook de nieuwe zaal was vreselijk”, zegt Peter Mulder zonder gêne. Mulder was in 1969 de organisator van het Pink Floyd concert, later werd hij directeur van schouwburgen in Tiel en Amstelveen. “De zaal was lelijk en kaal en ademde een Oost-Duitse sfeer, maar de akoestiek was goed. Pink Floyd was nog een echte undergroundgroep die in het decor gebruik maakte van vloeistofdia’s, door cabaretgroep Neerlands Hoop plastische kankergezwellen genoemd. Ik vermoed dat dit het eerste popconcert van betekenis in Maastricht was. Tot op de dag van vandaag vertel ik nog wel eens dat ik ooit Pink Floyd naar Maastricht heb gehaald, en dan kijken ze me met grote, ongelovige ogen aan.” Jan Smeets was er als liefhebber. Als programmeur zou hij later popiconen als Rory Gallagher, David Bowie, Rod Stewart, Prince en Tina Turner naar
www.zuiderlucht.eu
Maastricht halen. Een van de laatste popartiesten die concerteerde in de Staarzaal was Suzanne Vega in 1986, op uitnodiging van Smeets. En als we het, met een knipoog naar Karl Marx, over historische overnachtingen hebben, dan wil de Pinkpopbaas nog wel memoreren dat Mick Jagger in 1979 weliswaar logeerde in het Maastrichtse Hotel Derlon, maar zich niet geroepen voelde de volgende dag samen met Peter Tosh op te treden op Pinkpop. In de gevel van Hotel Derlon is geen inscriptie te vinden dat de legendarische Rolling Stone er de nacht doorbracht. Van het Pink Floyd-concert staat Smeets niet veel meer bij. “De tour was georganiseerd door Cyriel van den Hemel, die later naar Londen is verhuisd. In de begintijd van Pinkpop heeft hij me nog wel eens wat artiesten aan de hand gedaan, zoals Colin Blunstone.” Later werd Van den Hemel manager van The Electric Light Orchestra en regisseerde hij de comeback van Stevie Wonder.
maart 2011
in… Maastricht ‘Dit was het eerste popconcert in Maastricht van betekenis.’ In een interview in het Vlaamse magazine HUMO haalde Pink Floyd-voorman Roger Waters in 2005 nog herinneringen op aan de Nederlandse tour en Cyriel van den Hemel, die hij neerzette als een vuige zakenman. “Op een dag vroeg hij ons of we wat extra geld wilden verdienen door ook ’s middags te spelen. Hij gaf ons een adres waar een school bleek te zijn. We speelden in de gymzaal voor lagere schoolkinderen die hun vingers in de oren hielden en begonnen te huilen. Een paar minuten later kwam Cyriel het ‘podium’ op en fluisterde in mijn oor: ‘Wie ave ze money, go now!’” Van den Hemel regelde de eerste Nederlandse tournees van Pink Floyd. Op 29 april 1967 maakte de band zijn debuut in Paradiso Amsterdam in het programma Fanclub van VARA-tv. Daarna volgden vooral concerten in Amsterdam en Zeeland, gevolgd door een tournee samen met de psychedelische Nederlandse groep The Dream. “Een hele goeie popgroep”, zegt Smeets over The Dream die volgens hem andere nederpop-groepen als Supersister, Brainbox en Kayak beïnvloedde. In 1970 speelde The Dream op het eerste Pinkpop-festival, en later nog een aantal keer in zaal Berchmans in Maastricht – volgens Peter Mulder het ‘Paradiso van het Zuiden’.
D
rie jaar later werd The Dream opgeheven, maar in 1969 ging het nog crescendo, zegt zanger/ gitarist Floris Kolvenbach: “Het klinkt misschien arrogant, maar wij vonden Pink Floyd niet echt een band om over naar huis te schrijven. Gitarist David
De Jugendstil-gevel van het Staargebouw dat in 1955 werd afgebroken.
23
Gilmour kon niet tippen aan zijn voorganger Syd Barrett en Roger Waters speelde zo slecht dat hij het gemiddelde Maastrichtse amateurbandje niet eens gehaald zou hebben. Wij hadden in John van Buren een fenomenale keyboardspeler en dat wisten die jongens van Pink Floyd ook. Ze stonden met de vingers in de mond naar John te luisteren. Zelf exploiteerden ze eigenlijk alleen maar het repertoire van Barrett.” Volgens Kolvenbach was het niet zo dat The Dream in het voorprogramma van Pink Floyd speelde. “We hadden afgesproken dat we om en om als hoofd-act op het podium zouden staan. Ik herinner me nog wel dat het publiek in Groningen daarom dacht dat wij Pink Floyd waren.” Erg positieve herinneringen aan Pink Floyd heeft Kolvenbach niet. “Ze stonden niet open voor contact, ze vormden een afgesloten clubje. Ik weet nog dat ze in Rotterdam een dealertje voor 15 gulden de stad instuurden om wat hasj te kopen, hem het spul afnamen en zonder geld door de roadies de kleedkamer uit lieten gooien. In Nijmegen werkten ze mee aan een familieconcert, puur om het geld. Nu is de hele popmuziek zakelijk geworden, toen was die houding zeer bijzonder, het viel echt op.” “Het eerste concert met Pink Floyd in het Amsterdamse Concertgebouw was een aanfluiting,” steekt Kolvenbach de hand in eigen boezem. “We hadden te weinig gerepeteerd. Voor popmuziek is het Concertgebouw een galmbak. We pasten ook niet bij Pink Floyd. Vandaag de dag zou je onze muziek kunnen vergelijken met The Black Crowes. Die jongens van Pink Floyd zetten het geluid aan op het podium en gingen vervolgens een kopje thee drinken. Het podium stond vol apparatuur, pauken en gongen waar ze tijdens een concert één keer op sloegen. Wij konden er nauwelijks bij. Ze produceerden een soort van rondhangend geluid, het hoorde bij Pink Floyd, zoals het geluid van overvliegende helikopters bij een oorlogsfilm horen. Eerlijk is eerlijk: voor het publiek was dat hét geluid.” In Maastricht was The Dream succesvoller dan Pink Floyd, zegt Jan Smeets. “Klopt”, zegt Dreamtoetsenist John van Buren. “En daar waren ze niet gelukkig mee. Sterker nog: daarom werd Maastricht ook ons laatste optreden samen met Pink Floyd.” Na het concert in Maastricht haalden de jongens van The Dream hun gage op - volgens Peter Mulder kan het nooit meer dan 300 gulden (zo’n 135 euro) zijn geweest - reden naar Valkenburg en huurden daar voor twee weken een kasteel af om te repeteren. Al sla je ze dood, ze hebben geen idee meer welk kasteel precies en waarom. Later speelde The Dream nog in het legendarische Holland Pop Festival in het Kralingse Bos bij Rotterdam, Paradiso, Pinkpop en Jazz Bilzen. Opvallend dat illustere Maastrichtse popliefhebbers als Hubert van Hoof en Nico Pauly
www.zuiderlucht.eu
Pinkpopbaas Jan Smeets was erbij. foto ©Dennuz.nl
(radiomakers) en Paul Pinxten en Hennie Jetzes (uitgevers) Pink Floyd zagen optreden in het Kralingse Bos of Lowlands, maar niet in hun eigen achtertuin. In 1972 ging The Dream uit als een nachtkaars. Kolvenbach: “We hadden meer dan duizend concerten gegeven en alle Chinezen in Nederland van binnen gezien. Ik had het idee dat we zelfs ons publiek persoonlijk begonnen te kennen. En dan ga je je toch afvragen of je dit moet blijven doen.” Toetsenist John van Buren toert tegenwoordig met de Tilburgse cabaretière Karin Bruers. Kolvenbach maakt filmmuziek en audiovisuele producties. Enkele jaren geleden speelde The Dream tijdens een reünie in thuisbasis Tiel. Inmiddels is er vanuit de Verenigde Staten interesse in een heruitgave van hun muziek op vinyl. Of het ooit nog tot een tournee komt, valt te bezien. Het Staargebouw als locatie komt in elk geval niet meer in aanmerking. Het gebouw werd in 1998 gesloopt. Intussen groeide Pink Floyd uit tot een wereldact. Peter Mulder: “Ik was in Berlijn tijdens het indrukwekkende The Wall-concert, dan denk je nog wel eens terug aan 1969 hoor.” Jan Smeets wist in 2007 Roger Waters te verleiden om op Megaland, de thuisbasis van Pinkpop, te spelen. Pink Floyd naar Limburg halen is hem nooit gelukt. “Als ik in al die jaren één ding heb geleerd dan is het dit: als een band zegt not available dan hoef je ook niet meer te vragen naar het waarom. Die vraag wordt altijd beantwoord met daarom.” Vandaar dat het concert in 1969 gerust als historisch kan worden beschouwd. Dit is het achttiende artikel in een reeks van twintig in het kader van de Culturele Biografie Limburg, een project van de BV Limburg.
maart 2011
24
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
My Imaginary Lives 7
De eerder in Zuiderlucht verschenen RAM-tekeningen van Rowland Jones zijn verkrijgbaar in de boekhandel en via Matchboox in een met de hand gemaakt luciferboekje. www.matchboox.com. Het oorspronkelijk Engelstalige feuilleton My Imaginary Lives is te vinden op rowlandjones.wordpress.com/my-imaginary-lives-by-rowland-jones/
25
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Voor cultuur die u raakt
Geef, word donateur! Het Prins Bernhard Cultuurfonds zet zich in voor cultuur en natuurbehoud.
Jaarlijks steunen we bijna 4.000 projecten op grote en kleine schaal. Denk aan muziek, toneel, beeldende kunst, letterkunde, natuur en monumentenzorg. Naar welke vorm de cultuur die u raakt. Donateur bent u al vanaf € 3,- per maand of € 25,- per jaar. Word nu donateur: ga naar www.cultuurfonds.nl
Prins Bernhard Cultuurfonds geeft cultuur de kans
26
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Foto uiltjes - Rob Reijnen - Foto Natura
van cultuur gaat uw interesse uit? Als u donateur wordt, steunt u daarmee
ZL-Cultuuragenda
Aanvang 19.30 uur. www.toposmaastricht.nl > Club Céramique. Project rond wijk Céramique over en voor de bewoners. T/m 27 maart in NAiM/Bureau Europa. www.bureau-europa.nl >Fashion Clash 2011. Jaarlijks internationaal en multidisciplinair mode-evenement. Op 10, 11 en 12 juni. www.fashionclash.nl
Beeldende kunst
Glück. Schilderijen van Fons Haagmans in Gouvernement Maastricht.
Items voor de agenda digitaal opsturen vóór de 15e van de maand uitsluitend naar:
[email protected]
Architectuur, mode en vormgeving grand-hornu > From Scratch.Groepstentoonstelling van Frans designcollectief Dito. Van 27 februari t/m 29 mei. In voormalige site Grand Hornu (bij Mons/Bergen). www.grand-hornu.be Hasselt > Alter Nature. The Future That Never Was. Over toekomstvisies uit het verleden, heden en mogelijk de toekomst van morgen. Van 29 januari t/m 5 juni in Z33. www.alter-nature.be. Maastricht > De landgoederenzone: dromenland in uitvoering. Bijeenkomst over hernieuwde aandacht van 19e eeuwse
27
landgoederen ten noorden van Maastricht. Op 14 maart. De droom van bedrijventerreinen door de realiteit ingehaald? Over strategieën voor verbetering van oude en nieuwe bedrijventerreinen. Op 11 april. De toekomst, gedroomd door jonge architecten in Maastricht. Presentaties van jonge bureaus over hun dromen voor regionale architectuur. Op 9 mei. Wonen boven winkels: de droom voorbij? Wat zijn de ervaringen met het stimuleren van wonen boven winkels in de binnenstad. Op 20 juni. Oeuvrelezing Victor de Stuersprijs. Winnaar van deze jaarlijkse prijs houdt een lezing over zijn werk. Op 12 september. Dromen over een Euregionaal ontwerp. Werken de steden in de Euregio ook samen op ruimtelijk gebied? Op 10 oktober. Urban Campus Revisited. Over de ontwikkeling van universitaire ruimten in de Maastrichtse context. Op 14 november. De bijeenkomsten, georganiseerd door Architectuurcentrum Topos, zijn in Coffeelovers / De Annex, Plein 1992.
Aken > Joos van Cleve, Leonardo des Nordens. Expositie over deze 16e eeuwse meester-schilder uit het Rijnland. Van 16 maart t/m 26 juni in Suermondt Ludwig Museum. www.suermondt- ludwig-museum.de > Closer than Fiction: Hyper Real. Kunst en Amerika rond 1970. Expositie over realistische stromingen in beeldende kunst en fotografie in de VS rond 1970. Van 13 maart t/m 19 juni in Ludwig Forum. www.ludwigforum.de Amsterdam >Tom Seerden, Bronzen landschappen. Van 26 februari t/m 9 april bij Galerie Rudolf V. www.rudolfv.com BEdburg-hau > Beuys: Energieplan. Van 5/9 t/m 20/3. Museum Schloss Moyland. www.moyland.de Bergen > Magisch Realisme. Een expositie van droombeelden. T/m 23 april in Galerie Pictura. www.galeriepictura.nl BERLIJN > X-Rated. Werk van William N. Copley en Andreas Slominski in Collecters Room Berlin. T/m 8 mei. www.kulturclub.de > Cold Society by Kerstin Cmelka. Van 3 maart t/m 3 april in KW69. www.kw-berlin.de Bonn > Dorothea von Stetten-Preis. Vierde presentatie van deze prijs voor kunstenaars onder de 35 jaar. T/m 13 maart. Gefühl ist Privatsache. Otto Dix, Georg Grosz en de Nieuwe Zakelijkheid. Van 16 februari t/m 15 mei. Stephanie Gerhardt – Inside. Van 15 mei t/m 11 september. Rosemarie Trockel. Grensverleggende kunstenares, bekend van haar gebreide schilderijen, eerder te zien De Pont in Tilburg. Van 9 juni t/m 4 september. Through the Looking Brain. Van 23 juni t/m 25 september. Laura Owens. Eclectische Amerikaanse schildert stromingen en genres aan elkaar. Van 22 september t/m 8 januari 2012. Thomas Rentmeister. Duitse kunstenaar, bekend om zijn uit één kleur opgetrokken plastieken. Van 20 oktober t/m 5 februari 2012 in Kunstmuseum Bonn. www.kunstmuseum-bonn.de > Treffpunkt und Topos: Schloss Dilborn 1911 bis 1931. Over het kunstenaarsechtpaar Heinrich Nauen en Marie von Malachowski en hun gasten. Van 18 februari t/m 15 mei. | Van medio mei tot eind september
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Marte Hameleers in de Kopermolen Vaals.
is het museum gesloten wegens verbouwing. | > Zwischen Madonna und Mutter Courage. Over de verbeelding van de vrouw in de kunst tussen 1905 en 1935. Van 7 oktober t/m 29 januari 2012. Museum August Macke Haus Bonn. www.august-macke-haus.de brussel > Hans op de Beeck – Sea of Tranquillity. Shelly Silver. Down Low Up High - performing the vernacular. Black box series. T/m 2 april in Argos. www.argosarts.org > The Other Tradition. Groepstentoonstelling met verzonnen situatie, handeling of gebeurtenis als centraal thema. Met o.m. Danai Anesiadou en Ei Arakawa. Van 26 februari t/m 1 mei. David Claerbout. Eerste overzichtstentoonstelling in België van Vlaamse videokunstenaar. Van 19 februari t/m 15 mei. Sven Augustijnen, Spectres. Van 8 mei t/m 31 juli. Mede door Marres geproduceerde film/expositie die Belgische koloniale geschiedenis analyseert. Nasreen Mohamedi, Notes – Reflections on Indian Modernism. Overzicht van de Indiase kunstenares Nasreen Mohamedi (1937-1990). Van 27 mei t/m 14 augustus. Charlotte Beaudry. Figuratieve, maar niet realistische schilderijen en tekening van Waalse kunstenares. Alina Szapocznikow. Eerste grote solo-expositie buiten haar geboorteland van Poolse beeldhouwster Szapocznikow (19261973). Van 10 september t/m 31 december. Wiels. www.wiels.org Düsseldorf > Monika Sosnowska - Ohne Titel, 2010. T/m 15 april 2012. Intensif Station. Van 10 juli t/m 4 september in K21 STÄNDEHAUS. www.kunstsammlung.de Duisburg > Dinge im Kopf/ Things on the Mind. Sculpturen van Anthony Craggs. Van 24 februari t/m 13 juni in Museum Küppersmühle für Moderne Kunst. www.museum-kueppersmuehle.de eindhoven > Play Van Abbe (4): De pelgrim, de toerist, de flaneur (en de werker). Met werk van onder meer Joseph Beuys, James Lee Byars, Erwin van Doorn, Barry Flanagan, Douglas Gordon, Richard Long, Cristina Lucas Yang Zhenzhong. Van 26 februari t/m augustus in Van Abbe Museum.
www.vanabbemuseum.nl GenT >Ralph Müller (schilderwerk) en Rein Dufait (sculpturen). Van 5 februari t/m 20 maart bij Galerie Tatjana Pieters. www.tatjanapieters.com Geulle >Jesse Vermeeren en Judith Neet. Werken van zoon en moeder, beiden reislustig. Van 6 februari t/m 8 mei bij Galerie Art in Maupertuus in Geulle. www.art-in-maupertuus.com Grand-hornu >Balthasar Burkhard, Voici des fruits, des fleurs, des feuilles et des branches. Solo met monumentale foto’s en heliogravures van de Zwitserse kunstenaar, bedacht en voorbereid kort voor zijn dood in april 2010. Van 27 februari t/m 29 mei in voormalige site Grand Hornu bij Mons/Bergen. www.grand-hornu.be HAmm > Frank van Hemert, Unverschämte Schönheit. Tentoonstelling met tekeningen uit het vierluik Birth, Copulation, Death van uit Kerkrade afkomstige kunstenaar. Van 17 april t/m 10 juni in het Güstav Lübcke Museum. www.frankvanhemert.nl. Heerlen > Outside-In. Overzichtsexpositie van Niki de Saint Phalle. Van 25 februari t/m 19 juni. Verkikkerd op het spel. Dwarsdoorsnedes uit het oeuvre van Aad de Haas. Van 4 februari t/m 29 mei. In Schunck Glaspaleis. ‘Hon’ als moeder van de Euregio. Ijsbeer ‘Tosca’ als winnende sculptuur van Institut Saint-Laurent uit Luik in scholenwedstrijd. Vanaf medio maart op het Pancratiusplein. www.schunck.nl > ‘Uit ’t blauw. Schilderijen van Esther de Bont. Van 28 februari t/m 15 april in Galerij tussenverdieping van het Atrium Medisch Centrum in
[email protected] >Jelmo Piovesana, muziek en beeldende kunst, drummen en schilderen. Van 4 februari t/m 2 maart bij Victor4art. www.victor.nl Horst > Cristina Martins, Esther Bruggink en Ka-Lai Chan. T/m 20 maart. Cornelie Samsom, Harry Koopman en Polman & Woodburn met resp tekeningen op hout, objecten en fotografie. Van 27 maart t/m 15 mei in Galerie Judy Straten. www.galeriejudystraten.nl Kleef > Van Carl Andre tot Gregor Schneider Dorothee en Konrad Fischer: Archief van een houding. T/m 20 maart. Carl Andre. Overzichtstentoonstelling van een van de legendarische grondleggers van de minimal art. Van 17 april t/m 28 augustus 2011 in Museum Kurhaus Kleef. www.museumkurhaus.de Keulen > Noli me tangere! Berühre mich nicht / Halte mich nicht fest. T/m 31 augustus in museum Kolumba. www.kolumba.de >A.R. Penck, Vergangenheit –
28
Gegenwart – Zukunft. Werken van Penck, inclusief de klassieke, zes bij twaalf meter grote naoorlogse schildering Ich in Deutschland (West). T/m 20 maart. Remembering Forward. Schilderkunst van Australische Aborigines sinds 1960. T/m 20 maart. Bethan Huws, drawings. Tekeningen van de BACAwinnaar 2006 uit Wales. T/m 5 juni. Lucy McKenzie, The Editions. Jonge Schotse breekt met alle wetten van de avant garde. T/m 26 juni. Joel Shapiro. Door de ruimte zwevende gekleurde balken van post-minimalist Shapiro. T/m 29 mei in Museum Ludwig. www.museum-ludwig.de Maastricht > Augenspiel. Selectie topstukken uit de collectie oude, moderne en hedendaagse kunst. Vanaf 12 maart 2010. BACA Laureaat 2010: Francis Alÿs. Zoektocht door het museum met multi-mediaal werk van Vlaams-Mexicaanse grootmeester van de hedendaagse kunst. T/m 27 maart. Wintertuin. Selectie klassiek-moderne topstukken van MAMAC Luik met werk van o.m. Gauguin, Monet, Picasso, Marc en Kokoschka. Van 18 maart t/m 19 juni. Schatten uit Moskou. Hollandse tekeningen uit het Pushkin Museum. Van 18 maart t/m 12 juni. Jeroen van Bergen / Rik Meijers. Duo-presentatie van twee jonge Limburgse kunstenaars. Van 17 april t/m 3 juli. Collectie Van Herk. Terracottabeeldjes uit privé-collectie. Van 3 juli t/m 18 september. Extended Drawing. Groepstentoonstelling met werk van Soll Lewitt, Robert Mangold, Bruce Nauman en Richard Serra. Van 18 september t/m 15 januari 2012 in het Bonnefantenmuseum. www.bonnefanten.nl > 15 drawings, 6 videos and a cube. Werk van Arno Sijben, Nikki Pelaez en Chantal Le Doux. Van 20 maart t/m 10 april in ’t Brandweer, Capucijnenstraat 2. www.sam-ateliers.nl > Glück. Serie schilderijen van Fons Haagmans. Van 25 februari t/m 6 mei in het Gouvernement aan de Maas, Limburglaan 10.> High Culture. Werk van Shinkichi Tajiri, Thomas Raschke, Frank Buchwald, Sabine Lintzen en Dick van Wijk. Van 1 t/m 28 maart bij High Culture Art Advisors, Keizer Karel Plein 8c. www.highculture.nl > The Moonlight Garden. Expositie met Marc Mulders als gastconservator, met werk van Mulders, Reinoud van Vugt en Ronald Zuurmond ( Tilburgse School) en Martijn Lucas van Erp, Anke Roder, Ingrid Simons en Harm Jan Boven. Van 12 maart t/m 3 april in Huub Hannen Galerie. www.huubhannen.nl >Ad Gerritsen. De grote verwondering. Recente schilderijen. Van 20 maart t/m 3 april 2011 bij Galerie Wansink. www.galeriewansink.com > Sami Briss, schilderijen. T/m 11 maart. Katinka Lampe, schilderijen
Marieke de Kleine in Klara’s Affaire van Toneelgroep Maastricht.
en prints. T/m 29 april in galerie Manifesta Maastricht. Tijdens de Tefaf (17 t/m 29 maart) elke dag geopend van 12 tot 20 uur. www.manifestamaastricht.com > Konrad Weber. Lehrer, Chemiker, Geograph, Kartograph, Reliefbauer, Mensch. Van 18 februari t/m 3 april. Matt Mullican. Work in residence. Exhibition, research project in cooperation with Hedah and Edmond Hustinx stichting. T/m 21 mei in Hedah. www.hedah.nl > West- Afrikaanse maskers en beelden, gebeeldhouwde schoonheid. T/m 14 mei in Toonzaal Maastricht. www.kunsthandelgalerie.nl >Beeldenexpo Maria Tersteeg. Van 17 t/m 27 maart, Minckelerstraat 18. www.martiatersteeg.nl > Les Deux Garçons. Le Jour de Pardon. Kunstenaarsduo zoekt grenzen op van leeftijds- en ervaringsgebonden ontdekkingen. Van 20 maart t/m 23 april in Galerie Stevens. www.galeriestevens.nl maria-hoop >Madama Art Salon. Op 13 maart (thema: Uit de Kunst n.a.v. werken uit New York), op 3 april (thema: Ontkiemen), op 22 mei (De Schoonheid in al wat is) en 19 juni (De Zon in mij) in Paradama Da Esperanza, Diergaarderstraat-West 15. www.madama.nl mönchengladbach > Gregor Schneider, Garage. Elke zondag van 11 tot 18 uur, tot
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
zomer 2011. Robert Morris, Steam. Op de groene weide voor het museum. T/m 28 februari. Thomas Houseago, What Went Down. Nieuwe sculpturale figuratie van een van de meest bediscussieerde beeldhouwers van dit moment. Van 20 maart t/m 19 juni. Heins Mack, Kinetik. Presentatie van bewegende sculpturen van Mack bij zijn tachtigste verjaardag. Van 3 april t/m 25 september. Evelyne Axell, Le Pop (werktitel). Expositie van jonggestorven Axell ( 19351972), leerling van Magritte, met erotisch en psychedelisch werk uit de jaren zestig. Van 23 oktober t/m 5 februari 2012. Morgan Fischer, Monochrome for the Future. Presentatie van Amerikaanse kunstenaar die wandschildering van generatiegenoot Blinky Palermo uit 1970 becommentarieert. Van 23 oktober t/m 5 februari 2012. Expressionistisches II. Werk uit de grafische collectie van Abteiberg. Van 13 november t/m 30 januari 2012 in Museum Abteiberg. www.museum-abteiberg.de Neuss >Schaulust und Spiellust. De kleine grote wereld van het papiertheater. Van 20 februari t/m 25 april in het Clemens-Sels-Museum en het FeldHaus www.clemens-sels-museum.de Oberhausen > Roy Lichtenstein, Posters and more. Van 23 januari t/m 1 mei. Artefakt und Naturwunder. Das
Leuchterweibchen der Sammlung Ludwig. Van 6 februari t/m 17 april. I am serious about not being serious. Fotografie van Elliott Erwitt. Van 8 mei t/m 11 september in Ludwig Galerie Schloss Oberhausen. www.ludwiggalerie.de Schimmert > Expositie van keramisch werk: in de voetsporen van… Van 6 februari t/m 25 april in Keramiekgalerie De Kunstwinkel. sittard-Geleen > Duotentoonstelling Sidyon Cucaro en Sophia Janatti, Beyond Men and Power T/m 26 maart in ruimte voor kunst BIS71. www.bis71.nl > Leon Golub, Live and Die Like a Lion? Eerste solo-tentoonstelling in Nederland van Leon Golub (19222004). T/m 25 mei in Museum Het Domein. www.hetdomein.nl >Spelen met vuur. Tentoonstelling ter nagedachtenis aan ZuidLimburgse keramisten Wim Hos & Siegfried Gorinskat die speelden met vuur. Van 27 februari t/m 22 mei in de Tiendschuur. www.tiendschuur.net >Groepsexpositie. Werk van Jos van Wunnik, Ria Munsters, Katja Stienen, Josien Huynen, Margo Smeets en Carola van Iersel in Galerie 3g. Van 3 februari t/m 27 maart. www.galerie3g.nl. Tilburg George Meertens, Schilderen. Van 29 jan t/m 27 maart. Robert Therrien, Sculpturen en werken op papier. Van 29 januari t/m 15 mei in De Pont, museum voor hedendaagse kunst. www.depont.nl Thorn > ‘Kunst uit de eigen collectie’. Presentatie nieuw verworven objecten en schilderijen. T/m 21 maart. Verbonden in kleur. Kunstenares Ángeles Nieto verbindt Abdijkerk en het historisch centrum met een kleurig, bijna tastbaar lint. Van 27 maart t/m 20 juni in en rond museum en Abdijkerk. www.museumlandvanthorn.nl Utrecht > Hans Lemmen, tekeningen. Recent werk van Limburgse kunstenaar. Van 6 februari t/m 19 maart. In Ornis Gallery. www.ornisagallery.nl vaals > Duo-expositie Michel van Henten (sculpturen) en Marte Hameleers (schilderijen). Beeldhouwwerken. Van 20 maart t/m 8 mei in de Kopermolen. www.michelvanhenten.nl Valkenburg aan de Geul > Campaign for Drawing. Op 2 en 3 maart in Museum Land van Valkenburg. www.museumlandvanvalkenburg.nl > Alexander Taratynov and Friends. Tentoonstelling in de tuinen van Château St. Gerlach. T/m 1 april. www.chateauhotels.nl > Kunst in Valkenburg (KIV) 2011. Van 14 maart t/m 1 april. www.kiv.nl Venlo > Ferd Verstralen, in het licht. T/m 20 maart. Esther Tielemans. T/m
29
22 mei. Mathieu Knippenbergh – Psychonaut. Ruimtelijke, museumvullende installatie van Noord-Limburgse kunstenaar. T/m 22 mei in Museum van Bommel van Dam. www.vanbommelvandam.nl > Willem Janssen, ‘Sporen van herinnering 2010 in zwart – wit’. Tekeningen en beelden. T/m 10 maart in de Lei Alberigs Museumkapel aan de Mgr. Zwijsenstraat 2. > Expositie ‘Jong Domani Stilstaan bij wat zichtbaar is’. Werk van vier verschillende kunstenaars uit diverse disciplines. Van 4 februari t/m 27 maart. Pardox & Mysterie. Schilderijen en installaties van Venlose kunstenares Hélène Hermans. Van 1 april tot en met 26 juni. www.domani.nl Venray > Tanja Ritterbex toont haar carnavalsschilderijen uit 2010. Van 5 februari t/m 20 maart in het Theehuis Odapark. Fardou Keuning. Debutantenbal. Contrasten en overeenkomsten aan de hand van rituelen en ceremonies uit verschillende culturen. Van 27 februari t/m 13 juni. Odapark. www.odapark.nl Vlissingen > Marliz Frencken – Paintings and Drawings. Schilderijen en tekeningen van vrouwen. T/m 6 maart in de WILLEM3. www.marlizfrencken.com zutphen >Ivon Drummen, Karol GasienicaSzostak en Jozef Polewka tonen oud en nieuw werk. Van 15 maart t/m 15 september in De Singel. www.sutfene.nl
Fotografie en film
Düsseldorf > Thomas Struth – Fotografien 1978–2010. Overzicht van de befaamde Duitse fotograaf. T/m 19 juni in K20 Grabbeplatz. www.kunstsammlung.de Genk >Liesje Reyskens. Werk van beloftevolle fotografe uit Zonhoven boekt vandaag vooral in Nederland succes. Van 26 februari t/m 26 maart in ASAP Gallery, Zuiderring 11.
[email protected] heerlen > Foto’s van Hans Brouns. Fotoexpositie portretfotografie uit de serie “Afspiegelingen”. T/m 28 maart in galerie Parc Imstenrade. keulen > Vija Celmins, Desert, Sea and Stars. Fascinerende research van de Lets-Amerikaanse fotorealist Celmins. Van 15 april t/m 17 juli. Burgerfotografie, kunstenaarsportretten en modefotografie uit de 20e eeuw. Meesterwerken uit de eigen collectie. Van 2 februari t/m 4 september in Museum Ludwig. www.museum-ludwig.de leiden >Straatkinderen wereldwijd. Foto’s van Ton Hendriks. Van 6 februari t/m 1 mei in Museum Volkenkunde. Maastricht > ‘Oeverlangen aan de Maas’. Mijmertochten van fotograaf John Lambrichts langs de Grensmaas. T/m 23 april in Centre Ceramique. www.centreceramique.nl > BB crusts Chinese O. (You like?). Foto’s van Belinda Bloom, Philip Driessen en Paul van der Veer. Van 6 februari t/m 10 maart in Galerie Kunstkwartier 6211. > Made in Europe Filmfestival.
Foto’s van straatkinderen door Ton Hendriks in Museum Volkenkunde Leiden.
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
Maastricht en Genk vormen het hart van deze 6e editie van dit Euregionale festival. Van 5 t/m 10 april in Lumière Maastricht en C-Mine Genk. www.lumiere.nl >US. 2009/2011. Selectie uit fotoserie die Kim Zwarts destilleerde uit zijn Amerikaanse reizen van de laatste jaren. Van 27 februari t/m 15 april in BenC Gallery. www.brulsenco.nl valkenburg >Eyck en de Imageclub. Fotografen laten zich inspireren door werk van Charles Eyck. Van 20 februari 2011 t/m 3 april 2011 in Museum Land van Valkenburg. www.museumlandvanvalkenburg.nl oberhausen > 57th International Short Film Festival. Shooting Animals: A brief history of animal film. Van 5 t/m 10 mei. www.kurzfilmtage.de Rotterdam > Voodoo, Gaël Turine. T/m 13 maart. Het oog van Nederland. Retrospectief van Nederlands bekendste fotojournalist Vincent Mentzel met werk uit de jaren 19702010. Van 5 maart t/m 13 juni in de Kunsthal. www.kunsthal.nl > Andor Von Barsy – Chema Madoz – Angry. Drie verschillende fototentoonstellingen. T/m 3 april in het Nederlands Fotomuseum. www.nederlandsfotomuseum.nl Venlo > Het glazen album van Limburg. Foto’s uit het Spaarnestad-archief. T/m 17 april in het Limburgs Museum. www.limburgsmuseum.nl
Literatuur Aken > Bijeenkomst van schrijvers, elke eerste woensdag van de maand. Kulturhaus Barockfabrik, Löhrgraben 22. www.literaturbuero-emr.de Alden-biesen >Internationaal vertelfestival - Internationale groep van 35 professionele vertellers uit tien landen brengt eigen verhalen, verhalen van andere auteurs of verhalen uit de volkse overlevering. Van 14 t/m 22 maart in de Landcommanderij Alden Biesen. www.alden-biesen.be/vertelfestival Hasselt > LEO, Illustrator Leo Timmers. Originele illustraties van zijn prentenboeken. Van 13 maart t/m 15 oktober in Literair Museum Hasselt. www.literairmuseum.be maastricht >Openingsavond Boekenweek met Joost Zwagerman en discussie o.l.v. André van Dijk met muzikale jazzomlijsting door Ceora. Op vrijdag 18 maart, 20.00 uur. Goed, schoon en waar, Pierre Cuypers architect en kunstenaar. Lezing door biograaf Wies van Leeuwen, met aansluitend wandeling langs Cuypersmonumenten in Maastricht o.l.v. Servé Minis. Op vrijdag 25 maart, 14.00.Wat we over vergeten moeten weten. Lezing door Douwe Draaisma over zijn veelgeprezen ‘Vergeetboek’, met na afloop debat. Op 27 maart, 15.00. Allemaal tijdens Boekenweek in
ZL-Cultuuragenda Centre Céramique. www.centreceramique.nl
Muziek Eindhoven > Barbe-Bleue. Muzikale parodie door Opera Zuid op het bekende sprookje Blauwbaard. Op 9 april in het Parktheater. www.operazuid.nl ’s Gravenvoeren > Arno Piters en Jeroen Riemsdijk spelen werk van Brahms, Schumann en Von Weber. Op 13 maart op Landgoed Altembrouck. www.altembrouck.nl Heerlen > Triggerfinger. Vlaamse rock. Op 26 maart in theater Heerlen. www.parkstadlimburgtheaters.nl >Twilight Hotel. Alternatief americana duo uit Canada met een frisse mix van rockabilly, folk & country. Op 1 maart, 20.30 uur. Ivo Solo! Heerlense singer-songwriter Ivo Rosbeek in zijn eentje met pure akoestische liedjes. Op 15 maart, 20.30 uur. Nathan James & Franco Limido . Een ontdekkingstocht door bluesland daar Amerikaans-Italiaans duo. Op 22 maart, 20.30 uur. Jenee Halstead + Rebecca Loebe . Amerikaanse singer-songwriters zorgen voor Kristalheldere, folky klanken. Op 29 maart, 20.30 uur. In Cultuurhuis Patronaat Heerlen. www.patronaatheerlen.nl >15e editie Southern Bluesnight. Met o.a. Mississippi Heat, Marquise Knox en Sultans of Slide. Op 18 maart in Parkstad Limburg Theater. www.southernbluesnight.nl Hoensbroek >30e Internationale Jazz Night. Met o.a. The Maryland Jazzband of Cologne, 4BEAT6, The Aces of Syncopation en The Oak City Jazzband. Op 26
Mode met stip Stokstraat 28-32 6211 GD Maastricht T. 043.3216432 www.kikiniesten.nl
Prada, Prada Red Line, Miu Miu, Jil Sander, Marni, Dolce & Gabbana, Balenciaga, Etro, Orson + Bodil, Lanvin, Alaïa, Chloé, Viktor&Rolf, Burberry Prorsum, Dries van Noten, Bottega Veneta, Hogan, Sergio Rossi, Brunello Cucinelli, Tods
30
maart, vana 20 uur, in Kasteel Hoensbroek. www.oudestijljazzclub.nl Maastricht > Jazz Maastricht Masters. Met o.a. Bettye LaVette en Bobby McFerrin. Op 25 en 26 maart. www.jazzmaastricht.nl > Kensington. Indierock van Nederlandse band die vorig jaar eerste plaat uitbracht. Op 11 maart in de Muziekgieterij. www.muziekgieterij.nl > Barbe-Bleue. Muzikale parodie van Opera Zuid op het bekende sprookje Blauwbaard Op 18 en 20 maart in Theater aan het Vrijthof. www.operazuid.nl >Viertakt Podium - Studenten en docenten spelen werk van onder meer Brahms, Scarlatti en Schubert. Met live-opname Radio 4. Op 3 maart in het Conservatorium, vanaf 16.00 uur. Conservatoria Big Band Balkany. Op 26 maart van 22.00 uur & 00.00 uur in Theater aan het Vrijthof als onderdeel Jazz Masters Maastricht. Festival Russische Componisten olv Henk Guittart. Van 28 maart t/m 3 april in Conservatorium Maastricht. www. conservatoriummaastricht.nl >Volodymyr Kurylenko, m.m.v. Rauf Berman op bajan, viool en zang met o.a. jazzmusette, Piazzolla en Russische liederen. In het kader van Jazz Masters op 27/3 om 13:00 uur en 16:00 uur in de Groote Sociëteit. www.stichtingdesna.org > A.M. Multimedia voorstelling gebaseerd op ‘After Dark’ van de Japanse schrijver Haruki Murakami. Op 19 maart in cultuurhuis AINSI. www.introinsitu.nl sint-truiden >Villarte Vocaal. Eerste Vlaamse vocaal jazzfestival. Van 10 t/m 12 maart in Academiezaal. www.villarte.nl Sittard-geleen > Barbe-Bleue. Muzikale parodie van Opera Zuid op het bekende sprookje Blauwbaard. Op 3 april in de Stadsschouwburg. www.operazuid.nl > Volodymyr Kurylenko. Slavische composities voor bajan, jazzmusette en Piazzolla. Op 12 maart in Theater Karroessel. www.karroessel.nl Venlo > Barbe-Bleue. Muzikale parodie van Opera Zuid op het bekende sprookje Blauwbaard. Op 26 maart in Theater de Maaspoort. www.operazuid.nl > Strawinspiratie. Ode aan de Russische componist, en een wereldpremière van de Fransman Thierry Malandain. Op 19 april in Theater de Maaspoort. www.introdans.nl > Froberger & Sybilla. Over de liefde tussen componist Johann
Dansfestival Schrit_tmacher in Aken en Heerlen.
Jakob Froberger en hertogin Sybilla von Württemberg. Met Rosita Steenbeek, voordracht, Siebe Henstra, clavecimbel & orgel. Op 24 maart, aanvang 19.30 uur in de St.Joriskerk. Voorverkoop
[email protected]
Theater Maastricht > Klara’s affaires. Stuk van Dea Loher door Toneelgroep Maastricht onder regie van Hans Trentelman. Van 23 maart t/m 24 april in het Derlon Theater. De slechte raadgever. Een mengeling van toneel, muziek en performance door Reinier Demeijer en drie muzikanten. Van 4 t/m 15 mei in het Derlon Theater. www. toneelgroepmaastricht.nl Heerlen > Schrit_tmacher: Just dance! Grensoverschrijdend dansfestival in Parkstad Limburg Theaters en Aken. Van 4 februari t/m 7 april. www.schrittmacherfestival.de
Diversen Alden-biesen >Internationaal vertelfestival - Een internationale groep van 35 professionele vertellers uit tien landen brengt eigen verhalen, verhalen van andere auteurs of verhalen uit de volkse overlevering. Van 14 t/m 22 maart in de Landcommanderij Alden Biesen. www.alden-biesen.be/vertelfestival beek >10e Limburgse Genealogische Contactdag. Op 20 maart 2011 in Zalencentrum ’t Kaar.
[email protected] cadier en keer >Afrika in huis. Hoe Afrikaanse voorwerpen je huis kunnen verfraaien. Plus: tentoonstellingen over het dagelijkse leven, Afrikaanse kunst en beeldentuin. Van 13 februari t/m 23 oktober in het Afrikacentrum. www.afrikacentrum.nl. Heerlen > Cultuurbrouwerij. Debatpodium voor de Parkstedelijke cultuurscene, elke eerste maandag van de maand in De Nieuwe Nor.
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
www.cultuurbrouwerij.nl > Nieuws uit Pompeji. Symposium over filosofie, geschiedenis en archeologie. Op 12 maart vanaf 10.30 uur in Schunck en Thermenmuseum. Aanmelden via www.rubico.nu > Ruby Tuesday. Lezingenreeks op dinsdag in Schunck. Stijn Huijts: Honi soit qui mal y pense. Schunckdirecteur over thematiek van Niki de Saint Phalle (1930-2002) en waarom het heersende beeld van de kunstenares aan herziening toe is. Op 29 maart om 20.00 uur. Joke Hermsen: Tijd om te leven. In de maand van de filosofie een lezing van de filosofe wier meest recente boek Stil de tijd (2009) lovend werd ontvangen. Op 12 april om 20.00 uur. Joep Dohmen: Het echte leven: tussen vrijheid en verbondenheid. Pleidooi voor sociale zelfontplooiing waarin autonomie (vrijheid) en zorg (verbondenheid) hand in hand gaan. Op 26 april, 20.00 uur. In Schunck Glaspaleis. www.schunck.nl Maastricht > Schuilen in Maastricht. Elke derde zondag in de maand. Museum Schuilen in Maastricht, Minister Goeman Borgesiusplantsoen. www.schuileninmaastricht.nl > Leven langs de Maas, verhalen over de rivier en haar oeverbewoners door de eeuwen heen. T/m 15 mei in Centre Céramique. www.centreceramique.nl > Verhalencafé. Elke eerste donderdag van de maand van 14 tot 16 uur. Verhalen, gedichten en muziek. Ambyerstraat-noord 71 in Amby bij Eetcafe Jose. > De Maas – als vormgeefster van het Limburgse landschap. T/m 22 mei in het Natuurhistorisch Museum Maastricht. www.nhmmaastricht.nl Merbeck > Himmel un Hd. Het 1e aardappelenfestival in Merbeck. Op 24 en 25 september bij de St. Maternuskerk. www.merbecker-kartoffelfest.de OuD-Rekem (Lanaken) > Showtime. Ontwerpen van Maroeska Metz. Tekeningen uit de collectie van Hein Klaver en juwelen uit de collectie van Peter JIM America. Van 18 t/m 27 maart in De Glazen Kast. Preview op 13 maart vanaf 14.00 uur in De Glazen Kast. www.deglazenkast.com weert >Cursus koordirectie. Tien lessen van 2,5 uur, vanaf 31 maart. Inschrijven via
[email protected]. Meer informatie op www.hklimburg.nl/vnk. thorn > Kelten, Romeinen en Merovingers. Verlengd tot 7 maart, in Museum het Land van Thorn. www.museumhetlandvanthorn.nl venlo > Een passie voor kaarten. Topstukken uit de cartografie van de zestiende en zeventiende eeuw uit collectie Manders. Van 19 februari t/m 25 april in het Limburgs Museum in Venlo. www.limburgsmuseum.nl
glÜck
UIT25 februari t/m 6 mei 2011 GE Leon Golub LI CH T
www.bonnefanten.nl
Live & Die Like a Lion?, 2002; oliekrijt op Bristol; collectie Anthony en Judith Seraphin, Seraphin Gallery, pa © Estate of Leon Golub/Licensed by vaga, New York, ny
• Niki de Saint Phalle.
Outside-in.
Live and Die Like a Lion? Gouvernement aan de Maas.
Hans Op de Beeck Extensions 22.01.11 •25.04.11 Kapittelstraat 6 Postbus 230 nl-6130 ae Sittard t +31 46 4513460 f +31 46 4529111
[email protected] www.hetdomein.nl Open: Tue – Sun 11.00-17.00 hrs Iedere 1e zondag v/d maand gratis entree!
Schilderijen van Fons Haagmans n.a.v. aankoop door provincie Limburg van zijn vierluik OLS in 2010. T/m 6/5 in Gouvernement, Limburglaan 10, Maastricht.
gouvernement aan de maas, limburglaan 10, maastricht open: werkdagen 9-18 uur BArBe-Bleue
Schunck Heerlen. Eerste overzichtstentoonstelling in Nederland van in 2002 overleden Frans-Amerikaanse kunstenares. T/m 19/6 in www.schunck.nl
• Schatten uit Moskou. • Sidyon Cucaro/ Sophia Janatti. Beyond Bonnefantenmuseum. Hollandse tekeningen uit Men and Power. BIS71. Jonge kunstenaars laten zien hoe springlevend schilderkunst nog te zien tot is. T/m 26/3 in BIS71 Ruimte 26 maart 2011 voor kunst, Geleen. www.bis71.nl
de 17e eeuw uit de collectie van het Pushkin Museum 71, Geleen inRijksweg Moskou.Noord T/m 19/6 in Vrijdag, zaterdag en iedere Bonnefantenmuseum tweede zondag van de maand Maastricht. 14.00 - 17.00 uur www.bonnenfanten.nl
1 g ng – . n l lli a r d a l i e ste S i t t i t b oor r g w. u e v bu w w tst ou w r e n la ad S S chs e r v e e S ta r
Museum Het Domein. Tekeningen van artist’s artist die gold als moreel geweten van de kunstwereld. t/m 25/4 in Museum Het Domein Sittard. www.hetdomein.nl
www.bis71.nl
C o M A Maastricht
offenbach
During Tefaf presents: 9th edition of
Samenspeelweekend Hedendaagse Muziek voor Amateurs op 5 en 6 november in Maastricht
HET
26 februari• ‘Let’s – 19Celebrate juni 2011• Jazz Maastricht ONEINDIGE • Het oneindige ‘let’s celebrate our future’ Locked In. our Future’. verhaal. Masters. met een Compositiewedstrijd op het thema:
• Club Céramique.
“monty python avant la lettre” • Barbe-Bleue. maastricht vr 18 maart 20.15 uur Diverse locaties. maastricht zo 20 maart 14.00 uur venlo za 26 maart 19.30 uur sittard zo 3 april 14.30 uur Muzikale parodie door Opera kijk voor (kinder-)inleidingen op de website van uw theater Zuid op het sprookje van www.operazuid.nl Blauwbaard naar muziek van Offenbach. Op 18, 20 en 26 maart en 3 en 9 april. www.operazuid.nl
NaiM/ Bureau Europa. Presentatie en ontmoetingsplek voor bezoekers en bewoners van de wijk Céramique met o.m. rondleidingen. T/m 27/3. www.bureau-europa.nl
• Gotra Ballet.
VERHAAL
Bongerd 18 Heerlen / t +31(0)45-5772200 Bettye LaVette
CoMA
Speciaal voor dit samenspeelweekend schrijft CoMAMaastricht een Diverse locaties. Compositiewedstrijd Stadsschouwburg SittardTheater aan het Vrijthof. compositiewedstrijd uit voor alle componisten die een uitdaging zien in (THEGeleen. NEVERENDING STORY)
[email protected] / www.schunck.nl het componeren voor amateurs. Uit de ingezonden werken zullen doormet onder anderen Nieuwe productie van van CoMa Maastricht waar Jazzfestival van Michael Ende een professionele jury drie stukken worden gekozen, die op de zondag een theatervoorstelling van Inèz Derksen Tevens: SCHUNCK* cultuurrreis naargaan Niki de Saint Phalle’s Gotra onder leiding van de winnaar 2.500 euro kan Laatste voorstelling van Bettye LaVette en Bobby uitgevoerd worden door drie amateurensembles. De jury wijst één James Hunter • Muthspiel &kleindochEsen Tarot-Tuin in Capalbio Italie, mettegemoetzien. een rondleiding hoofdprijswinnaar aan diedoor een bedrag van 2.500 euro ontvangt en wiens Heerlense choreograaf Joost McFerrin. Op 25 en 26 maart inee n succesvolle f il mi S che er vaLaaglandr ing in he t t he at er … Claudio Puntin • top talents werk wordt opgenomen in het bidboek van VIA2018: Maastricht Culturele ter Bloum. Voor meer info zie www.schunck.nl. Hoofdstad 2018. de tweede en derde prijswinnaar is een prijs van 750 Vrouenraets. 11 en 12 maart, 13from Europe www.kunstactiefmaastricht/ andVoorEuro-Region productie, terug van tournee in BEN NICHOLSON Maastricht. WWW.HETonEindigEvErHaal.nl Niki de Saint Phalle. Outside — In has been realized with the support / werd gerealiseerd respectievelijk 250 euroof beschikbaar. WORKS ON PAPER & PRINTS en 14 april. thuisstad Sittard. March 18 - April 2, 2011 Op 1 april . met steun van: Mondriaan Stichting, via2018,gezelschap/CoMAMaastricht Parkstad Limburg, Provincie De jury bestaat uit: Leo Samama,Limburg componist/musicoloog – www.jazzmaastricht.com juryvoorzitter/ Micha aan het Vrijthof Main sponsor: dsm / Sponsors: apg,Theater Obvion, sbca, l’Institut Français des Pays-Bas Hamel, componist/dirigent / Wim Henderickx, componist en docent aan de www.gotra.eu www.hetoneindigeverhaal.nl Maastricht
Bobby McFerrin
Conservatoria van Antwerpen en Amsterdam / Gregory Rose, componist/dirigent / Manfred Trojahn, componist Düsseldorf en Parijs
ng zaterdag 12 maart -19.00 uur
van: erendes, Ruth nan, Bonnie Camplin, sa Gordon, Pernille r Williams, Annette Janette Laverrière, r, Hanne Lippard, ela Meise, Josephine , Lili Reynaud-Dewar, Stephenson, Lina Grønli, Jessica ys, Amelie von en
25/26
onstellingsessay: il Moss
MARCH 2 011 SPEELDATA (IN LIMBURG)
www.vanbommelvandam.nl
www.kunstactiefmaastricht.nl/gezelschap/CoMAMaastricht
art – 5 juni 2011
Preview: Weds. 6 p.m. - 9
Opening: Fri. M 6 p.m. - 9
MATHIEU KNIPPENBERGH
info and tickets: www.jazzmaastricht.com +31 (0)43 - 350 5555 (Uitbalie) PSYCHONAUT 11 mrt Parkstad Limburg Theaters try-out 12 mrt Parkstad Limburg Theaters wereldpremière • Fardou Keuning. • Les Deux Garcons. • Curriculum Vitae – • Mathieu 13 apr Theater de Maaspoort, Venlo Odapark Geschreven portretten. Le jour de Pardon. Knippenberg. 14 Debutantenbal. apr Ainsi, Maastricht Contrasten en Schunck. Galerie Stevens. Psychonaut.
Opening hour 9 a.m. - 8
• Madame Realism. Marres. Nieuwe aflevering in reeks presentaties over de overeenkomsten aan de hand historische avant-garde. van rituelen en ceremonies uit Van 12/3 t/m 5/6 in Marres verschillende culturen. T/m 13 maart t/m 29 Venray. april 2011 Centrum voor Contemporaine 18juni in Odapark Cultuur Maastricht. www.odapark.nl www.marres.org VRIJDAG18MAARTTOTENMETZONDAG27MAARTDAGELIJKSVANHALFELFTOTHALFACHT18TO27MARCHDAILYFROMTENTHIRTYTILLSEVENTHIRTY
KATINKA LAMPE Expositie naar aanleiding van boekenweekthema Edge ‘levensverhalen’. Van 16/3 t/m 26/3 in Schunck Heerlen. www.schunck.nl
Museum van Bommel van Dam
23 JANUARI T/M 22 MEI 2011
Capucijnenstraat 98 6211 RT Maastricht T 043.3270207 www.marres.org Open: Woensdag-Zondag, 12–5 pm Marres Books: Woensdag-Zondag, 12–5 pm
ZONDAG13MAARTPREVIEW14-19UURVANTWEETOTZEVEN13MARCHPREVIEWFROMTWOTILLSEVENOCLOCK
E FOR MPORARY RE
Bonnefantenmuseum Maastricht
een serie schilderijen van fons haagmans naar aanleiding van de aankoop van het vierluikLive ols in 2010. & Die LikeGolub, a Lion? 22.01.11•25.04.11 • Glück. • Leon
ant-Garde e Realism
S
het Pushkin Museum SOPHIA JANATTI 18.03.‒19.06.2011
m u s e u m h e t d o m e i n s i t ta r d
Kunstenaarsduo zoekt opnieuw de grenzen op van leeftijds- en ervaringsgebonden ontdekkingen. T/m 23/4. www.galeriestevens.nl
M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting
ODAPARK centrum voor hedendaagse kunst venray | www.odapark.nl
SHOWTIME T E N T O O N S T E L L I N G
WHAT’S ON??
Maroeska Metz: Designer
Ontwerper van o.a. kroonluchters, meubilair, juwelen en glaswerk presenteert een selectie uit haar oeuvre. www. maroeska.com Handelaar in bijzondere werken op papier, meest uit periode 1850 / 1950. www.heinklaver.nl
• Showtime.
12 maart t/m 3 april 2011
• Sami Briss. t/m 11 maart. • Museumweekend. De Glazen Kast Rekem. Katinka Lampe. Bijzondere activiteiten WHEN? Ontwerpen van Maroeska Metz. Galerie Manifesta. in Schunck, Museum Werk op papier uit collectie van Bommel van Dam, Van 18/3 t/m 29/4. MANIFESTAMAASTRICHT Brusselsestraat 30 | www.manifestamaastricht.com Hein Klaver. Juwelen uit collectie Museum Het Domein en het Twee opeenvolgende WHERE? Peter JIM America. Van 13/3 t/m solo-presentaties in Bonnefantenmuseum. 27/4 in De Glazen Kast Rekem. galerie Manifesta Op 2 en 3 april. www.deglazenkast.com www.museumweekend.nl in Maastricht. www.manifestamaastricht.com Peter JIM America: antiques, works of art and Jeweller
Antieke en hedendaagse juwelen, objets de vertus, horloges. www.deglazenkast.com
Openingstijden:
zondag 13 maart Preview van 14.00 - 19.00 uur & vrijdag 18 t/m zondag 27 maart Iedere dag van 10.30 -19.30 uur
Andere tijden mogelijk na afspraak
“de Glazen Kast”
Herenstraat 25 Belgie 3621 Oud Rekem Lanaken T+32 (0)89 767 797 M +31 (0)6 10930868 E
[email protected]
DGK-Adv 18-02.indd 1
18-02-11 11:30
31
afb. marc mulders (fragment)
Hein Klaver: paintings, drawings and prints
• The Moonlight the moonlight garden | martijn lucas van erp harm jan Boven | marc mulders | anke roder ingrid simons | reinoud van vught | ronald Zuurmond | samengesteld door marc mulders
Garden.
Huub Hannen Galerie. Groepstentoonstelling, samengesteld door gastcurator Marc Mulders. Van 12/3 t/m 3/4 in Huub Hannen Galerie Maastricht. www.huubhannen.nl
Boschstraat 50 maastricht . t 043 - 325 55 52 . www.huuBhannen.nl .
[email protected] geopend donderdag - Zondag 13-17 uur, tijdens teFaF maastricht iedere dag geopend 13-18 uur
www.zuiderlucht.eu
• Ben Nicholson.
Whiterouge
Looiersgra
Works on paper and prints.
Museum v Bommel v Dam Venlo. Museumgrote installatie verbeeldt universum van deze Noord-Limburgse kunstenaar. T/m 22 mei. www.vanbommelvandam.nl
Whiterouge Gallery. Werk op papier van in 1982 overleden Britse abstracte kunstenaar. Van 18/3 t/m 2/4. www.whiterouge.com
Glass and Mountains 2, 1981 ink and wash 63 x 40 cm
Maastric
The Nether
+31 6 5465
info@whitero
www.whiterou
• Tefaf-lezing
• Klara’s Affaires.
door kunsthistorica Petra Versteegh. Lezing over de artistieke hoogtepunten op TEFAF 2011. Op 23/4 in Cellebroederskapel Maastricht. www.kumulus.nl
Derlon Theater Maastricht. Stuk van Dea Loher door Toneelgroep Maastricht onder regie van Hans Trentelman. Van 23/3 t/m 24/4 in Derlon Theater Maastricht. www.toneelgroepmaastricht.nl
Lezing door kunsthistorica Petra Versteegh over de highlights op TEFAF 2011 Woensdag 23 maart 2011, 19.30 uur Cellebroederskapel, Brusselsestraat, Maastricht Prijs: € 10,-
maart 2011
Aanmelden en inschrijven via balie Kumulus Herbenusstraat: 043 350 56 56 Verdere informatie: www.kumulus.nl of
[email protected].
Kunstverkenning in de Euregio - een initiatief van Kumulus
WHAT’S ON??
Maroeska Metz: Designer
Ontwerper van o.a. kroonluchters, meubilair, juwelen en glaswerk presenteert een selectie uit haar oeuvre. www. maroeska.com
Hein Klaver: paintings, drawings and prints Handelaar in bijzondere werken op papier, meest uit periode 1850 / 1950. www.heinklaver.nl
Peter JIM America: antiques, works of art and Jeweller Antieke en hedendaagse juwelen, objets de vertus, horloges. www.deglazenkast.com
WHEN?
Openingstijden:
zondag 13 maart Preview van 14.00 - 19.00 uur & vrijdag 18 t/m zondag 27 maart Iedere dag van 10.30 -19.30 uur Andere tijden mogelijk na afspraak
WHERE?
“de Glazen Kast”
Herenstraat 25 Belgie 3621 Oud Rekem Lanaken T+32 (0)89 767 797 M +31 (0)6 10930868 E
[email protected]
32
www.zuiderlucht.eu
maart 2011
VRIJDAG18MAARTTOTENMETZONDAG27MAARTDAGELIJKSVANHALFELFTOTHALFACHT18TO27MARCHDAILYFROMTENTHIRTYTILLSEVENTHIRTY
T E N T O O N S T E L L I N G
ZONDAG13MAARTPREVIEW14-19UURVANTWEETOTZEVEN13MARCHPREVIEWFROMTWOTILLSEVENOCLOCK
SHOWTIME
