PERSBERICHT
Zeeuws maritiem muZEEum opent nieuwe tentoonstelling TEGENPOLEN, Zeeuwen en het poolgebied In het kader van het International Polar Year (IPY) opent het Zeeuws maritiem muZEEum in Vlissingen op 14 juni haar deuren voor een spectaculaire tentoonstelling over het poolgebied: ‘Tegenpolen, Zeeuwen en het poolgebied’. Met sprekende schilderijen, unieke overblijfselen uit het ‘Behouden Huys’ en nog veel meer. Al eeuwenlang hebben de poolgebieden een grote aantrekkingskracht op Nederlanders en dus ook de Zeeuwen. Voor het geld, avontuur of onderzoek zijn talloze landgenoten ons reeds voorgegaan. In de tentoonstelling 'Tegenpolen' gaat de bezoeker zelf op expeditie naar de Noord- en Zuidpool. Zodra de tentoonstelling wordt betreden waant men zich in een andere wereld. Vlissingen lijkt ineens heel ver weg... Welkom in de fascinerende wereld van de Noord- en Zuidpool! De bezoeker hoort vanuit een expeditietent de beruchte poolwind de kop opsteken, een Groenlandse walvis langszij zwemmen, voelt de kou van Alaska en ontdekt het ruige maar tevens kwetsbare Antarctica. Rode draad op deze expeditie is de fascinerende contrastrijkheid van de poolgebieden; een belangwekkende realiteit waarbij geschiedenis en actualiteit hand in hand gaan. Van een 17de-eeuwse walvisvaarders tot florerend pooltoerisme anno 21ste eeuw, van primitieve ontdekking tot hedendaagse olieclaim, van de eerste overwintering tot mondiale vervuiling, van kleine ijstijd tot global warming... Smeerenburg en Nova Zembla In de tentoonstelling zijn unieke eind 16e-eeuwse overblijfselen te zien uit voormalige Zeeuwse en Hollandse nederzettingen op de eilanden Spitsbergen en/of Nova Zembla. Het laatste eiland is vooral bekend door het beroemde ‘Behouden Huys’. Dit ‘huis’ werd gebouwd door ontdekkingsreiziger Willem Barentsz. Hij maakte tochten in het noordpoolgebied, op zoek naar een nieuwe route naar China en India. Op het eerst genoemde eiland waren traankokerijen van Hollandse en Zeeuwse reders, zoals het beruchte Smeerenburg. De
walvisvaarders leefden in barre omstandigheden. Vergelijkbaar met Willem Barentsz die tijdens één van die tochten in het ijs vast kwam te zitten samen met zijn bemanning. Ze moesten op Nova Zembla overwinteren. Van drijfhout en planken maakten zij het ‘Behouden Huys’, dat hen door barre tijden heen moest helpen. De zoektocht naar de neergestorte zeppelin Voor het eerst in de geschiedenis wordt, het persoonlijke dagboek van poolheld Sjef van Dongen tentoongesteld aan publiek. Dit dagboek had Van Dongen mee tijdens een gevaarlijke poolexpeditie in 1928, ten noordwesten van het pooleiland Spitsbergen. Sjef was op zoek naar de overlevenden van de neergestorte zeppelin de ‘Italia’. Er zijn ook unieke oorkondes en insignes te zien die Sjef na afloop van zijn expeditie ontving van de Paus, de Italiaanse koning en onze eigen koningin Wilhelmina. Sprekende schilderijen In de tentoonstelling is nog iets unieks te ontdekken; sprekende schilderijen. Het muZEEum is één van de eerste musea in Europa dat deze sprekende schilderijen in haar tentoonstelling heeft geïntegreerd. Met deze nieuwe techniek, overgewaaid uit Japan, zullen schilderijen van de Zeeuwse wetenschapper Buys Ballot en Zeeuwse walvisvaarder Michiel de Ruyter daadwerkelijk tot leven komen en tegen de bezoeker gaan praten. Bloemlezing Wat is er nog meer te zien in de tentoonstelling ‘Tegenpolen’? Welke ander unieke, fascinerende en belangrijke objecten worden er getoond? Een bloemlezing: de film ‘Walvis in Zicht’ uit 1947 – destijds een film met het hoogste aantal bioscoopbezoekers ooit, de expeditie-uitrusting van een hedendaagse poolavonturier, de handgeschreven expeditie-instructies van Buys Ballot aan de Nederlandse deelnemers van het eerste Internationale Pooljaar in 1882-83, de film ‘Silent Snow’ uit 2007 van de gerenommeerde en prijswinnende regisseur Jan van den Berg. Deze film vertelt, vanuit het perspectief van twee jonge meisjes, de huidige dilemma`s van Arctische volken (de oorspronkelijke bewoners van het noordpoolgebied) als gevolg van klimaatverandering en vervuiling in de Noordpool,
-
-
-
-
-
overblijfselen uit het beruchte 17de eeuwse walvisvaartstation Smeerenburg, harpoenkoppen en andere materialen uit de laatste periode van Nederlandse walvisvaart (1946-1964), steenkool, oprichtingsaktes, dagboek, ansichtkaarten uit een onbekend maar interessante periode van Nederlands ondernemerschap in het poolgebied: de steenkoolwinning van de Nederlandsche Spitsbergen Compagnie begin twintigste eeuw, vier korte interviews met vier uiteenlopende mensen met allemaal hun eigen verhaal; van poolavonturier tot poolonderzoeker en van walvisvaarder tot pooltoerist, en nog veel meer.
Zeeuwen en het poolgebied De maritieme geschiedenis van Zeeland is doorspekt met verhalen over Zeeuwen die om allerlei redenen afreisden naar de gevaarlijke maar ook prachtige poolgebieden. Afgezien van Willem Barentsz, hebben alle hoofdpersonen in de tentoonstelling ‘Tegenpolen’ een hechte band met Zeeland. Zo is daar Poolavonturier Wilco van den Akker, oud-inwoner van Goes. Maar ook Sjef van Dongen. Hij is burgemeester geweest van het Zeeuwse Aardenburg en overleed in Vlissingen. De beroemde Buys Ballot is ook geboren en getogen in Zeeland. Ballot is van enorme betekenis geweest voor de ontwikkeling van de meteorologie. Hij was de eerste directeur van het KNMI en de grondlegger van de weerkaart en de weersverwachting in Nederland. Daarnaast was hij mede-initiatiefnemer van het eerste Internationale Pooljaar. Ook oudwalvisvaarder Albert Veldkamp is al decennialang inwoner van Vlissingen. En dan niet te vergeten Michiel de Ruyter, misschien wel de bekendste Zeeuw ooit. Wat niet veel mensen weten, is dat De Ruyter ook als walvisvaarder actief was, in opdracht van de gebroeders Lampsins. Deze broers waren de belangrijkste reders uit het Zeeland van de 17e eeuw. Hun rijkdom was ongekend in die tijd. Om die te tonen, bouwden zij het Lampsinshuis. Dit voormalige stadspaleisje uit de Gouden Eeuw maakt nu onderdeel uit van het muZEEum. Uniek aan het Lampsinshuis is het 17e eeuwse uitkijktorentje. Eeuwen geleden zag Cornelis Lampsins hier zijn schepen vertrekken naar of aankomen uit verre oorden. Nu kan de bezoeker van het muZEEum er genieten van een adembenemend uitzicht op zee.
En last but not least, iedereen die vandaag of morgen zelf eens af wil reizen naar die fascinerende poolgebieden, kan dat doen met Oceanwide Expeditions. Het hoofdkantoor is gevestigd in …. Vlissingen! Maar het zijn niet alleen de bekende en minder bekende Zeeuwen die een link vormen tussen Zeeland en de poolgebieden. Er is meer. Zeeland is een waterrijke provincie. De huidige klimaatveranderingen zijn niet alleen verontrustend voor de poolgebieden an sich. Waar eeuwenlang Zeeuwen naar het poolgebied zijn getrokken, komen nu de poolgebieden in gesmolten vorm naar Zeeland. Klimaatveranderingen resulteren in zeespiegelstijging en onvoorspelbaardere/hevigere neerslagpatronen. Wat er in de poolgebieden gebeurt, is voor Zeeland van direct en groot belang. International Polar Year Het International Polar Year (IPY) vindt voor de vierde keer plaats, officieel van 1 maart 2007 tot 1 maart 2009. Het is dan precies 50 jaar geleden dat het vorige IPY werd georganiseerd. Het eerste IPY vond 125 jaar eerder plaats (1882-1883) en het tweede IPY is inmiddels bijna 75 jaar geleden (1932-1933). Meer dan 60 landen nemen deel aan het IPY. De internationale coördinatie van het vierde IPY is in handen van de International Council for Science (ICSU) en de World Meteorological Organisation (WMO). Nationale commissies coördineren de deelname en ondersteuning op nationaal niveau, in Nederland ondersteund door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Met dank aan De tentoonstelling ‘Tegenpolen’ in het muZEEum was niet mogelijk geweest zonder bijdragen van de gemeente Vlissingen, Stichting Maritieme Activiteiten ‘De Ruyter’, Provincie Zeeland, Oceanwide, IPY, Rabobank en Stichting Moerman Promotie Vlissingen. Het muZEEum is deze organisaties dan ook bijzonder erkentelijk. Gastconservator Diederik Veerman richtte de tentoonstelling ‘Tegenpolen’ in. Onder zijn redactie verscheen ook het populair wetenschappelijke boek ‘Tegenpolen. Op expeditie naar contrastrijke poolgebieden’ (uitgeverij Walburg Pers). De tentoonstelling is nog te zien tot en met mei 2009. Kom naar het Zeeuws maritiem muZEEum, ervaar de poolgebieden en ga in gespek met Michiel de Ruyter of Buys Ballot.
Het muZEEum is het hele jaar geopend van: Maandag t/m vrijdag 10.00-17.00 uur Zaterdag, zondag en feestdagen 13.00-17.00 uur U vindt het muZEEum aan de Nieuwendijk in Vlissingen, telefoon 0118-412498. Wilt u meer informatie? Kijk dan op www.muzeeum.nl. Juni 2008 Noot voor de redactie: Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het Zeeuws maritiem muZEEum, contactpersoon Pol Verbeeck of Daniëlle Otten op telefoonnummer 0118-412498. Het Zeeuws maritiem muZEEum heeft beeldmateriaal beschikbaar. Wij horen het graag als u daar gebruik van wilt maken.
