Persbericht
Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 2015 voor Hanneke van Eijken Dr. Wijnaendts Franckenprijs 2015 voor Joep Leerssen Kruyskampprijs 2015 voor Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden heeft in haar bestuursvergadering van 18 maart 2015 de volgende prijzen toegekend: 1) de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs 2015 aan Hanneke van Eijken voor haar poëziebundel Papieren veulens. Deze in 1925 ingestelde prijs is in de taal van het reglement een ‘prijs van aanmoediging’, tegenwoordig ook wel ‘stimuleringsprijs’ genoemd. Hij wordt ieder jaar uitgereikt, afwisselend in de categorieën poëzie en proza, aan een schrijver van wie in de voorgaande jaren haar/zijn eerste of eerste twee publicaties zijn verschenen. Hanneke van Eijken is docent Europees recht en postdoc onderzoeker bij het project BEUcitizen (Universiteit Utrecht). In 2013 verscheen de nu bekroonde dichtbundel Papieren veulens (Prometheus). De prijs bestaat uit een ‘object’ en 7.500 euro. Uit het rapport van de Commissie van voordracht: De taal wordt meer dan eens ingezet om de werkelijkheid te onderzoeken, maar berooft haar niet van haar geheimzinnige kanten. Dit valt bijvoorbeeld op te maken uit het gedicht ‘Straat’: Ingesloten tussen de oude bajes en de stilte van twee begraafplaatsen ligt een straat die zo geheim is, dat hij niet voorkomt in registers, als je googelt op zijn naam
levert dit alleen suggesties op (…) Een gedicht van Hanneke van Eijken maakt niet de indruk van een schot hagel, maar eerder van een flinterdunne pijl. Voortdurend loopt zij het risico te missen: één rukwind, één verkeerde beweging is al voldoende. Maar gelukkig treft Van Eijken vaak doel. Zo beschrijft zij een aantal merkwaardige manieren om te sterven: het drinken van een fles parfum, vallende kokosnoten. Echter, in plaats van te kiezen voor een overdadige opsomming met voor de hand liggende komische effecten, weet zij het gedicht op de valreep extra scherpte te geven. Terug naar het dagelijks leven, met alles wat daarin niet te bezweren valt: ik slaap vaak met een gevarenhamer / aan een touwtje / om mijn nek. De gedichten in Papieren veulens zijn zorgvuldig opgebouwd. Hoewel het een debuut betreft, getuigen zij van een opmerkelijke beheersing van het dichterlijk metier. De Commissie van voordracht bestond uit Kester Freriks (voorzitter), Pia de Jong, Ester Naomi Perquin, Gerard Raat en Yves T’Sjoen. Eerdere laureaten van de Van der Hoogtprijs zijn onder meer Kira Wuck, Lieke Marsman, Ester Naomi Perquin, Thomas Möhlmann, Micha Hamel, Geert Buelens, René Puthaar, Erik Menkveld, Piet Gerbrandy, Peter Ghyssaert, Anna Enquist, Eva Gerlach, H.C. ten Berge, Christine D’haen, Leo Vroman, Ida G.M. Gerhardt, M. Vasalis, H. Marsman en J. Slauerhoff. -o-o-o-o2) de Dr. Wijnaendts Franckenprijs 2015 aan Joep Leerssen voor zijn boek Spiegelpaleis Europa. Deze in 1935 ingestelde prijs is in de taal van het reglement een ‘prijs voor het meest waardig gekeurde, in druk verschenen, in Nederlands proza geschreven werk, beurtelings zich bewegend op het gebied van : a. essays en literaire kritiek; b. cultuurgeschiedenis. Dit jaar is essays en literaire kritiek aan de beurt. Het bekroonde werk moet voor het eerst in druk verschenen zijn in boekvorm, tijdschrift, week- of dagblad in de zes jaar, voorafgaande aan het jaar waarin de prijs wordt verleend. Het bekroonde boek Spiegelpaleis Europa. Europese cultuur als mythe en beeldvorming verscheen in 2011 bij uitgeverij Vantilt. De prijs bestaat uit een oorkonde en 2.500 euro. Joep Leerssen is Akademiehoogleraar (Europese studies, in het bijzonder moderne Europese letteren) aan de Universiteit van Amsterdam.
Twee passages uit het rapport van de Commissie van voordracht: Het woord ‘ik’ komt weinig voor in Spiegelpaleis Europa. Toch zit de schrijver in alle hoeken en gaten. Het is voelbaar hoe hij min of meer chronologisch, dat wel, van de hak op de tak springt, parallellen trekt, knoopjes legt en doorgaat op wat hem relevant lijkt voor zijn betoog. Het resultaat is een onderhoudend, prikkelend, associatief boek over een hoogst actueel onderwerp. Eigenlijk is er maar één alles zeggend adjectief van toepassing bij een boek met deze titel: briljant. Wat een verteller! De flux de bouche wordt gekruid met persoonlijk idioom (‘een flauwekul-kompas’, ‘een klamme kijk’), geestige typeringen(‘het Zuiden is één grote Bertolli-reclame’) of krasse vergelijkingen, zoals die tussen Nabokov’s old world-snobisme en dat van de Markies de Cantecler. Maar het is niet populariseren wat Leerssen doet, het is vóór-denken. Hij is speels, en vertrouwt op zijn intuïtie. Het is het kenmerk van een goede essayist, dat hij liever een persoonlijk balletje opgooit dan dat hij zijn ideeën als waarheden bijgezet wil hebben. De Commissie van voordracht bestond uit Luc Devoldere, Barber van de Pol en Marjolijn Pouw. Eerdere laureaten van de Dr. Wijnaendts Franckenprijs zijn onder meer Thomas von der Dunk, Remieg Aerts, Willem Otterspeer, A.Th. van Deursen, Frits van Oostrom, Rob Nieuwenhuys, Jacques Presser en Annie Romein-Verschoor.
-o-o-o-o3) de Kruyskampprijs aan Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar Woordenboek van het Algemeen Onbeschaafd Nederlands. De Kruyskampprijs is ingesteld in 2006 en is in de taal van het reglement een ‘prijs voor een in druk verschenen specialistisch dan wel voor een breder publiek bestemd werk op het gebied van de Nederlandse lexicografie, de Nederlandse lexicologie of de editie en annotatie van oude Nederlandse teksten’. Het te bekronen werk moet voor het eerst in druk verschenen zijn in boek of tijdschrift in de zes jaar voorafgaande aan het jaar waarin de prijs wordt verleend. Dit jaar was de lexicografie/lexicologie aan de beurt. Het bekroonde werk is het Woordenboek van het Algemeen Onbeschaafd Nederlands, in 2013
bij Uitgeverij Unieboek – Het Spectrum BV. De prijs bestaat uit een oorkonde en 2.500 euro. Uit het rapport van de Commissie van voordracht: Verzamelingen van informele woorden die vooral gebezigd zouden worden door bijvoorbeeld jongeren, of op straat, of door dieven, of in informele situaties, zijn er vele, zowel in boekvorm als in digitale vorm. Het genre lijkt zich bij uitstek te lenen voor gemakkelijk gemaakte, populariserende woordenlijsten. Het Woordenboek van het Algemeen Onbeschaafd Nederlands, dat in zijn titel vrolijk speelt met de vroegere benaming van het Standaardnederlands, onderscheidt zich van de meeste andere woordverzamelingen door de zeer grondige aanpak. Het is veel meer dan een alfabetische lijst van woorden met verklaringen: het is een degelijk en omvangrijk woordenboek, gemaakt volgens de lexicografische conventies. Zo biedt het grammaticale informatie over bijvoorbeeld het woordgeslacht of de verkleinvorm bij zelfstandige naamwoorden (pooier-pooiertje) en over de vervoeging bij werkwoorden (uitzuipen, zoop uit, heeft uitgezopen). Het biedt etymologische informatie, niet over de herkomst van de woorden zelf, maar over de doorgaans recentere ‘onbeschaafde’ betekenis (om varkenskop te begrijpen helpt de etymologie van varken niet veel, maar is het van belang te weten dat het hier gebruikt is als toonbeeld voor dik, vies en lelijk). Zeer prijzenswaardig is ook dat er veel vaste verbindingen worden gesignaleerd en er veel citaten worden gegeven, die alle na te zoeken zijn via de bronnenlijst en bovendien op de begeleidende website in een bredere context nagelezen kunnen worden. De Commissie van voordracht bestond uit Ann Marynissen, Marijke Mooijaart en Gijsbert Rutten. Eerdere laureaten van de Kruyskampprijs zijn Frank Willaert, Veerle Fraeters en Louis Grijp, Willem Wilmink, Hans Luijten, Wim Hüsken. Heidi Aalbrecht is schrijfster en eigenaar van tekst- en redactiebureau de Taalwerkplaats. Pyter Wagenaar is schrijver, woordenboekenmaker en fotograaf.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
De juryrapporten zijn binnenkort integraal beschikbaar op http://maatschappijdernederlandseletterkunde.nl/, waar ook een overzicht is te vinden van alle prijzen die de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde sinds 1921 heeft toegekend. De prijzen worden uitgereikt tijdens de Laureatenmiddag van de MNL op zaterdag 26 september 14.00 uur in het Academiegebouw, Rapenburg 73 te Leiden. Voor nadere inlichtingen: Berry Dongelmans, secretaris MNL, p/a Universiteitsbibliotheek, Postbus 9501, 2300 RA LEIDEN. e-mail:
[email protected] Leiden, 18 maart 2015
