Najaarscongres VMP/VHMZ
Nijkerk, 19 november 2015 Dr. Wilma van der Scheer
Thema’s 1. Setting of the scene: veranderende visie op zorg enzo... 2. Consequenties voor beroepsbeoefenaren (vier trends)
3. Waaronder managers
Veranderende visie op gezondheidszorg “Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven” (Huber et al 2011) Functioneren centraal (verandering van doel) Cliënt als eigenaar (verandering van verantwoordelijkheid) Context-gedreven (verandering van aangrijpingspunt)
Veranderende (betekenis van) kennis “Kennis is vrij beschikbaar, ervaring niet” Geïnformeerde patiënt, lekenprofessional Patiënt als kennisdrager
Patiënt als partner in de diagnose en behandeling
Nieuwe kennisgebieden: Opkomst van de ‘holistische blik’ naast de ‘klinische blik’ Onderscheid specialistische kennis (veel kennis o.g.v. een discipline), generalistische kennis (minder kennis van meerdere disciplines), context-kennis (sociale kennis: kennis van personen en hun omgeving) Ontdekking van generalistische bekwaamheden
Generalistische bekwaamheden bevorderen van functioneren de-escaleren de toepassing van technologie netwerkvaardigheden
maatschappelijke bekwaamheden kennis van de context
Veranderende betekenis van kwaliteit Kwaliteit van zorg ondergeschikt aan kwaliteit van leven? Leidt tot nieuwe dilemma’s en ethische vragen Leidt tot fundamentele vragen over eigen functie en functioneren:
van verpleegkundigen van artsen van managers van organisaties
Trend 1: lang leve de verpleegkundige!? (m.n. in de care) Verpleegkundigen als belangrijke kennisdragers: zij overzien zorgprocessen, wijken
en netwerken (spin-in-het-web, natuurlijke regisseur en partner van de cliënt) Meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor verpleegkundigen Maar ook een verzwaring van hun functie Zijn ze voldoende toegerust voor hun nieuwe taak?
Hoe is het met de begeleiding gesteld?
Trend 2: medici aan de macht!? M.n. in de cure Veranderende relatie tot het ziekenhuis: co-bestuur, mede-eigenaar, .. De medicus in the lead is een manager
Maar manager van wat eigenlijk? De afdeling, de rve, het zorgproces, …. Managen met welk doel? Met welke consequenties voor andere professionals? Zijn ze voldoende toegerust voor hun nieuwe taak?
Hoe is het met de begeleiding gesteld?
Trend 3: weg met de organisatie !? Andere organisatie van de zorg:
wisselende, multi-disciplinaire teams, over grenzen van organisaties heen, in de wijk, met de patiënt als belangrijkste regisseur Andere organisatievormen:
samenwerkingsverband van zelfstandige professionals Andere besturingsmodellen: vormen van shared governance / co-bestuur
Trend 4: weg met de manager!? Problemen met legitimatie: afbrokkelend draagvlak, gebrek aan vertrouwen,
toegevoegde waarde betwist Problemen met professionaliteit: onduidelijke kennisbasis, onduidelijke
normstelling, hardleers
Gemeenschappelijk Identiteitsvragen: opnieuw doordenken van de eigen functie Ethische vragen: opnieuw doordenken wat goed en fout is Samenwerkingsvragen: opnieuw doordenken wat je van elkaar nodig hebt, hoe je
dat organiseert en waar je dat organiseert?
Managers, artsen, verpleegkundigen Vertrouwde verdeling ter discussie: Managers zijn generalisten, dienen organisatie belang Artsen zijn specialisten, dienen belangen beroepsgroep Verpleegkundigen zijn context-gedreven, dienen belangen patiënt Vertrouwde idee over leidinggeven aan professionals ter discussie: wèl doen (het gaat niet vanzelf)
Managers, artsen, verpleegkundigen Hybride managers
veel managers hebben een achtergrond, als arts of verpleegkundige veel managers wijden hun carrière aan de zorg Management is geen professie, maar een practice
Professionals hebben een gedeelde body of knowledge and skills Managers hebben een gedeelde body of experience Verschillen en overeenkomsten zijn niet goed zichtbaar, wordt zelden recht aan
gedaan
Management
The practice of management De synthese van kennis, kunde en ervaring Synthese: bij elkaar brengen, verbinden Kennis (codified knowledge): technisch inhoudelijke expertise Kunde (process knowledge): proces-architect, verbinden, samenwerken, wijze van
communiceren Ervaring (practical knowledge): weten hoe resultaat te bereiken
The practice of management Resultaat: geïnternaliseerde kennis: kennis verbonden met eigen ervaringen, authentieke
toepassing situationele kennis: kennis verbonden met maatschappelijke en lokale context
(maatschappelijke inbedding)
De professionalisering van een practice Professionalisering vraagt om reflectie (reflective knowledge): Selfreflection: reflection on action, reflection in action Visioning: reflectie op ontwikkelingen in de maatschappij en de (besturing van de) gezondheidszorg (visievorming en vernieuwingskracht)
Professionalisering vraagt om verantwoording (legitimizing): verantwoorden aan peers (vakgenoten): knowledgeable others verantwoorden aan de maatschappij: toezichthouders, belanghebbenden
Vijf expertisegebieden van management/bestuur 1. 2. 3. 4. 5.
Technisch-inhoudelijke expertise Persoonlijke professionaliteit Maatschappelijke inbedding Procesmanager Communicatie en verantwoording afleggen
Wat wordt de bijdrage van managers aan de veranderende inrichting en uitoefening van de zorg?
