PERCEEL 4: DE ROL VAN EINDGEBRUIKERS IN RELATIE TOT SYSTEEMINTEGRATIE Mogelijkheden om flexibiliteit van energiegebruikers optimaal te ontwikkelen en te benutten
1
Inhoudsopgave Opzet rapportage
1.
Visie: het is 2030 en…….
2.
Verwachte marktdrivers
3.
Verwachte technologietoepassingen
4.
Gedrag van DMU’s
5.
Opties en systeemwaarde
6.
Knelpunten en oplossingen
2
Scoping • Tot aan de aansluiting met een net/infrastructuur • Vertrekkend vanuit de toekomstige volatiliteit van electriciteit Nederland
Internationaal
Eindverbruik van energie
Rijksoverheid / ACM
Industrie, MKB-utiliteit , huishoudens
Regulator Elektriciteitswet Systeem-, meet-, informatiecodes DE, BE, FR, UK, NO
Buitenlandse E-markten
Gaswet
Warmtewet
Interconnectiemarkt Decentrale productie
TenneT Centrale Eproductie
Wereldmarkt kolen, olie, CO2
Transport
div.
TenneT
NL elektriciteitsmarkten OTC, DAM, IDM, BM
Leverancier E; PVpartijen L: ca 60; PV: 30
APX, TenneT Handelaren, Brokers
Distributie Netbeheerders (9)
Elektriciteits vraag
Meetverantwoordelijke ca 15
Aggregator
Warmtevraag
Eindgebruiker Koudevraag
Vervoer
Leverancier gas ca 60
NL gasmarkten ICE Endex/ GasTerra
RU, NO, etc.
NL gaswinning NAM/gasgebouw
Transport Gasunie Transport Services
Warmtenet
Shipper ca 100
Distributie Netbeheerders
Lokale warmte/koude markt
Andere eindebruikers
Gebiedsgeorienteerd
Buitenlandse gasmarkten (LNG/pijpl.)
3
1
Scenario 2030
4
4
Scenario 2030
5
Trends en ontwikkelingen 2015: op weg naar realistische scenario’s Industrie
MKB
Huishoudens
• De grotere duizend bedrijven dekken samen 80% van het energiegebruik van alle industriële bedrijven • Penetratie eigen opwekking WKK: onzekerheden WKK volumes en flexibilisering • Toepassing flexibiliteitsopties bij secundaire systemen • Groen gas uit zuiveringsslib, stortplaatsen en uit allerlei groenten-, fruit-, plantsoen- en tuinafval.
•
•
• •
• •
Een toenemende klantvraag naar ‘all electric’-oplossingen binnen de context van een gebouw. Warmte- en koudenetten met buffers op bedrijventerreinen Voor een aantal klassen utiliteitsbouw wordt de koudevraag belangrijker dan warmtevraag. Buffers en hybride energiesystemen (‘dual sourcing’) Afname rol van (aard)gas voor door CO2-reductiedoelstellingen maar ook met prijsontwikkeling en energiebesparing
• •
•
Hoge penetratie van eigen opwekking via (BI)PV maar blijft wel low interest onderwerp Hoge penetratie van warmtepompen Energiezuinige apparatuur gaat zorgen voor energieconsumptie die stabiliseert Geleidelijk gaat aardgas uitgefaseerd geworden
6
2
Verwachte marktdrivers
7
Overzicht scenario’s
8
Gemiddelde (day-ahead) prijzen 2013: Nederland vs. Duitsland Lagere gemiddelde prijzen in Duitsland door hoger aandeel duurzaam en kolen Volatiliteit in Duitsland groter dan in Nederland door hoger aandeel intermitterende bronnen
9
Bt 7 kranenmodel > 1 jaar
LT capaciteitsplanning
Q1/4
Seizoensplanning
5/7 dgn
Week/weekend
24 hrs
Dag /nacht
1 hrs
Balancering
0,25 hrs
Fijnbalancering
< 1 sec
Frequentiebalancering
10
In scenario’s tot 2030… Lagere prijzen en groeiende volatiliteit
De meeste scenario’s met meer duurzame opwekking laten lagere gemiddelde prijzen zien en een groter aantal uren met een nulprijs. Ook de volatiliteit groeit in de meeste scenario’s t.o.v. 2013 situatie.
11
In scenario’s tot 2030… Verschuiving van (piek)plateau op een gemiddelde dag
Het dagplateau wat we nu nog kennen en zichtbaar is in 2013 zal in de toekomst waarschijnlijk verdwijnen. De verschillende scenario’s laten consequent zien dat de ochtendpiek eerder op de dag voorkomt. 12
Bt 7 kranenmodel > 1 jaar
LT capaciteitsplanning
Q1/4
Seizoensplanning
5/7 dgn
Week/weekend
24 hrs
Dag /nacht
1 hrs
Balancering
0,25 hrs
Fijnbalancering
< 1 sec
Frequentiebalancering
13
In scenario’s tot 2030… Potentieel voor opvangen van overschotten
Power to heat
In alle scenario’s valt de elektriciteitsprijs voor een groot aantal uren onder de gasprijs. Dit benadrukt het potentieel voor demand side management bij de eindgebruiker. 14
3
Verwachte technologiemogelijkheden
15
1
Staalkaart DMU procesindustrie kent 34 opties •
Veel technologie is commercieel beschikbaar (TRL8-9)
•
Niet iedere technologie is geschikt voor elke kraan
•
Sommige technologieën horen als bouwblokken bij elkaar
•
Vooral passend bij hybride concepten
•
Weinig bijval voor all–electric concepten
16
Staalkaart DMU Industrie wordt verder gedetailleerd uitgewerkt in het P2P project
Staalkaart bespreken
17
DMU procesindustrie wijst 4 opties aan met technisch en economisch potentieel 1.
Power to Products
2.
Power to Cold
3.
Power to Heat: E-boilers, weerstandsverwarming
4.
Power to Heat: Stoomrecompressie, HT-warmtepomp
18
Staalkaart DMU MKB/utiliteit kent 22 opties •
Behoorlijk positieve inschatting technisch en economisch potentieel
•
Buffers, hybride energiesystemen (‘dual sourcing’) en ‘all electric’systemen vergroten het flexibiliteitsaanbod, maar het is nu niet duidelijk hoe ver dit zal gaan
•
Er bestaat nu reeds een klantvraag naar ‘all electric’-oplossingen
•
Grotendeels marktrijpe techniek (TRL 9), maar innovaties verwacht op deelgebieden zoals thermische opslag (PCM, slurries)
19
DMU MKB/utiliteit wijzen 5 opties aan met technisch en economisch potentieel
1. 2.
3. 4. 5.
Sturen van apparatuur Warmte gerelateerde opties Decentrale opwekking Gebiedsgerelateerde opties Electrisch vervoer
20
Staalkaart DMU Huishoudens bevat 33 opties In deze tabel is ook de inschatting van technisch en economisch potentieel opgenomen Groepering
Energiebesparing
Optie
Energiebesparing (generiek)
Technisch
Economisch
potentieel
potentieel
Hoog
Gemiddeld
Gemiddeld
Beperkt
•
Technisch potentieel lager en economisch potentieel onduidelijk
•
Meeste economisch potentieel rond stuurbare elektrische warmtepompen, elektrisch vervoer,
•
Er is een trend richting elektrificatie.
•
Warmtenetten gevoed vanuit duurzame bronnen blijven kansrijk.
•
De rol van aardgas in de woningbouw zal afnemen. Kansen voor hybride warmtepomp
Energiezuinige apparatuur aanschaffen Sturen van energie verbruikende apparatuur
Verschuiven gebruik apparatuur die niet gebonden is aan specifiek moment Gestuurde regeling (slimme) warmtepompen / airconditioners Gestuurde regeling (slimme) close-in boilers Gestuurde regeling (slimme) was drogers Gestuurde regeling (slimme) vriezers Gestuurde regeling (slimme) koelkasten Gestuurde regeling (slimme) vaatwassers Gestuurde regeling (slimme) wasmachines
Warmte-gerelateerde opties
Warmtepompen i.c.m. opslag
Gemiddeld
Gemiddeld
Hybride warmtepomp als brug tussen gas en elektriciteitssysteem Houtkachel Warmteopslagcapaciteit woning sterk verhogen met PCM’s of opvolgers daarvan Nieuwe innovatieve elektrische verwarmingssystemen: infrarood, glasverwarming Elektrisch koken
Decentrale opwekking
Micro-WKK inclusief met thermische opslag
Gemiddeld
Gemiddeld
Hoog
Gemiddeld
Hoog
Gemiddeld
Gemiddeld
Beperkt
Micro-WKK Afstemming oriëntatie van zon-PV systemen Afschakelen van PV systemen Windenergie
Gebiedsgerichte opties
Slimme gemeenschap (sturing apparaten binnen postcode), lokaal sturen/produceren/opslaan Uitwisselen van energie tussen consumenten in wijk WKO - Warmte Koude Opslag Lokale warmtenetten
Elektrisch vervoer
Slimme sturing elektrische auto's Elektrische auto ook als leverende unit (Vehicle2Grid) Gebruik (vervangbare) accu van de EV als opslagsysteem (stationair) Power2gas opslag: potentie waterstofauto
Overig
Thuiswerken Verkeersmodaliteiten-overstijgend reisadvies op grote schaal Herkomst relatie van energie (bewustwording) i.c.m. avatar/persuasive technology
21
DMU Huishoudens wijst 5 opties aan met technisch en economisch potentieel In deze tabel is ook de inschatting van technisch en economisch potentieel opgenomen Groepering
Energiebesparing
Optie
Energiebesparing (generiek)
Technisch
Economisch
potentieel
potentieel
Hoog
Gemiddeld
Gemiddeld
Beperkt
Energiezuinige apparatuur aanschaffen Sturen van energie verbruikende apparatuur
Verschuiven gebruik apparatuur die niet gebonden is aan specifiek moment
1.
Sturen van apparatuur
2.
Warmte gerelateerde opties
3.
Decentrale opwekking
4.
Gebiedsgerelateerde opties
5.
Electrisch vervoer
Gestuurde regeling (slimme) warmtepompen / airconditioners Gestuurde regeling (slimme) close-in boilers Gestuurde regeling (slimme) was drogers Gestuurde regeling (slimme) vriezers Gestuurde regeling (slimme) koelkasten Gestuurde regeling (slimme) vaatwassers Gestuurde regeling (slimme) wasmachines
Warmte-gerelateerde opties
Warmtepompen i.c.m. opslag
Gemiddeld
Gemiddeld
Hybride warmtepomp als brug tussen gas en elektriciteitssysteem Houtkachel Warmteopslagcapaciteit woning sterk verhogen met PCM’s of opvolgers daarvan Nieuwe innovatieve elektrische verwarmingssystemen: infrarood, glasverwarming Elektrisch koken
Decentrale opwekking
Micro-WKK inclusief met thermische opslag
Gemiddeld
Gemiddeld
Hoog
Gemiddeld
Hoog
Gemiddeld
Gemiddeld
Beperkt
Micro-WKK Afstemming oriëntatie van zon-PV systemen Afschakelen van PV systemen Windenergie
Gebiedsgerichte opties
Slimme gemeenschap (sturing apparaten binnen postcode), lokaal sturen/produceren/opslaan Uitwisselen van energie tussen consumenten in wijk WKO - Warmte Koude Opslag Lokale warmtenetten
Elektrisch vervoer
Slimme sturing elektrische auto's Elektrische auto ook als leverende unit (Vehicle2Grid) Gebruik (vervangbare) accu van de EV als opslagsysteem (stationair) Power2gas opslag: potentie waterstofauto
Overig
Thuiswerken Verkeersmodaliteiten-overstijgend reisadvies op grote schaal Herkomst relatie van energie (bewustwording) i.c.m. avatar/persuasive technology
22
Andere technologische innovaties • ICT: IT communicatieprotocol om aansturing van assets makkelijk te maken •
Bv de PowerMatcher TM ondersteund door de Flexible Power Alliance
• ICT: Automatische systemen voor ontzorgen van switchen op basis van spark spread (algorithmen) • Zie glastuinbouw • ICT: Serious gaming wordt wel als een potentiële mogelijkheid gezien om belangstelling en participatie te bevorderen: Persuasive Technology
23
4
Gedrag van DMU’s
Decision Making Units en investeringsgedrag Ja
Industrie Industrie
Heavy user (>25%) met opwekking
Eigen opwekking? Nee Ja Energiegebruik >25% totale kostprijs?
Heavy user (>25%) zonder opwekking
Medium user (10-25%) met opwekking Ja
Eigen opwekking? Nee
Nee
Ja Energiegebruik > 10% totale kostprijs?
Productie
•
Verschillende DMU’s hechten op andere manier waarde aan beslissingsfactoren.
•
Deze waarden bepalen het investeringsgedrag van partijen in de industrie, MKB en huishoudens.
•
Factoren als eigenaarschap en eigen opwekking spelen hierbij een rol.
Medium user (10-25%) zonder opwekking Light user (<10%) met opwekking
Nee Eigen opwekking? Productie of alleen woon/kantoor?
MKB MKB
Ja Nee Light user (<10%) zonder opwekking
Woon/kantoor
Ja
Zakelijk
Woon/kantoor met opwekking - eigenaar
Eigen opwekking? Nee Ja
Woon/kantoor zonder opwekking - eigenaar
Eigenaar = gebruiker?
Zakelijk of particulier?
Nee
Ja
Woon/kantoor met opwekking - huurder
Eigen opwekking? Nee
particulier
Ja
Bewonersgroep met opwekking
Eigen opwekking? Nee Collectief
Woon/kantoor zonder opwekking - huurder Huishoudens Huishoudens
Bewonersgroep zonder opwekking
Collectief of individueel? Individueel Ja
Huishouden met opwekking
Eigen opwekking? Nee
Huishouden zonder opwekking
25
DMU’s MKB/utiliteit •
Wasserijen
Grote groep: • bouwbedrijven, machinefabrieken • garagebedrijven • etc
•
Ziekenhuizen
• • •
Kantoren (deel) Scholen Groothandels e.d.
• • • •
Kantoren (bulk) Retailsegment Supermarkten, Winkels
Verschillende beslissingsfactoren Op technisch, economisch en sociaal gebied Categorie Technisch/fysiek
Sub aspect Inpasbaarheid Ruimte/esthetisch
Economisch
TRL Bedrijfseconomisch aanschaf
Bedrijfseconomisch gebruik
Sociaal
Individueel
Institutioneel
Collectief
Factor Compatibiliteit technologie met bestaande energiehuishouding/systemen Ruimte voor plaatsing/footprint Mooi design/vorm/kleur/textuur Robuustheid technologie Bruto investeringsbedrag
Netto investeringsbedrag (incl subsidie) ROI (op basis van factoren gebruik en onderhoud); verwachting van uptime Risicoanalyse Duurzaamheidsdoelen: MJA-MEE targets of andere doelen Werkelijke kosten/ baten MTBF/MTTR Aan/afschakelbaar Kennisniveau technieken Perceptie op kosten en baten Vuistregels op investeringsbeslissingen Risico perceptie Reductie onafhankelijkheid suppliers Lange termijn onafhankelijkheid Bijdrage maatschappij Peer pressure – ‘mate waarin anderen het ook doen’
27
DMU’s in de industrie Onderscheid tussen heavy en medium users Heavy users (>25%)
Medium users (<25%)
Bedrijfseconomisch gebruik - werkelijke kosten/baten Technology Readiness Level - robuustheid techniek Bedrijfseconomisch aanschaf - bruto/netto… Inpasbaarheid - compatibiliteit met huidige… Individuele gedragsaspecten - kennisniveau,…
Institutionele gedragsaspecten - onafhankelijkheid,… Sociale gedragsaspecten - 'peer pressure' Ruimte/esthetiek - ruimte voor plaatsing,… 0
2
4
6
8
10
Zowel bedrijfseconomisch gebruik als de robuustheid van de technologie zijn belangrijk, voornamelijk voor de zogenaamde ‘heavy users’. Bij de medium users wordt de compatibiliteit van de technologie met bestaande energiesystemen hoger gewaardeerd
28
DMU’s in het MKB Onderscheid tussen light en medium users en alleen woon/kantoor Medium users
Light users
Alleen woon/kantoor
Bedrijfseconomisch gebruik - werkelijke kosten/baten Bedrijfseconomisch aanschaf - bruto/netto… Technology Readiness Level - robuustheid techniek Individuele gedragsaspecten - kennisniveau,… Inpasbaarheid - compatibiliteit met huidige… Sociale gedragsaspecten - 'peer pressure' Institutionele gedragsaspecten - onafhankelijkheid,… Ruimte/esthetiek - ruimte voor plaatsing,… 0
2
4
6
8
10
Hoe hoger het aandeel van energiekosten op het totaal, hoe belangrijker de bedrijfseconomische factoren worden. Wanneer het gaat om kleinere energiegebruikers, worden sociale gedragsaspecten, zoals peer pressure, steeds belangrijker.
29
DMU’s in huishoudens Onderscheid tussen collectief en individueel Collectief huishouden (bewonersgroep)
Individueel huishouden
Individuele gedragsaspecten - kennisniveau,… Ruimte/esthetiek - ruimte voor plaatsing,… Inpasbaarheid - compatibiliteit met huidige… Sociale gedragsaspecten - 'peer pressure'
Technology Readiness Level - robuustheid techniek Bedrijfseconomisch aanschaf - bruto/netto… Bedrijfseconomisch gebruik - werkelijke… Institutionele gedragsaspecten - onafhankelijkheid,… 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
In dit segment valt op dat factoren zoals kennisniveau en perceptie op kosten en baten, voornamelijk voor het individuele huishouden van belang zijn. Gedrag van een huishouden wordt niet zozeer gedreven door daadwerkelijke kosten en baten, maar op de perceptie van de gebruiker hiervan.
30
Zelfopwekken (prosumer) • Huishoudens • betrokkenheid bij een duurzame energievoorziening groter • factoren zoals compatibiliteit en werkelijke kosten/baten belangrijker • perceptie kosten/baten realistischer: actiever bezig houden met monitoring en besparing • Zakelijke DMU’s; nauwelijks verandering weging factoren
31
Meest complexe DMU’s zijn utiliteits/cooperatie gerelateerde DMU’s 0,00
2,00
4,00
6,00
8,00
10,00
Eigenaar
Woningcorporatie
•
Multi-stakeholder DMU
•
Scheiding eigenaargebruiker zit vernieuwing in de weg
•
Verdere sociale innovaties nodig hoe hierin slim te acteren zowel voor BIPV als flexopties
Vereniging van Eigenaren
Projectontwikkelaar
Eindgebruiker
Investeerder/ hypotheekverstrekker
Aannemer (onderdeel ontwerpteam)
Architect (onderdeel ontwerpteam
Overheid
Investeringsbedrag ROI Leverbaarheid Duurzaamheidsdoel Esthetiek Gebruikskosten Uptime systeem Leverbetrwb, energie Degeneratie systeem Servicebaarheid MTTR MTBF Onafh, service
32
5
Kansrijke opties en systeemwaarde
33
13 kansrijke opties Industrie
MKB
Huishoudens
1.
Power to Products
1.
Sturen van apparatuur
2.
Power to Cold
1. Warmte-/koudegerelateerde opties 2. Sturen van energie verbruikende apparatuur:
2.
Warmte gerelateerde opties
3.
Power to Heat: Eboilers, weerstandsverwarm-ing
3. Decentrale opwek opties: gestuurde opwek uit microWKK, fuel cell, zonPV, optimaliseren converter
3.
Decentrale opwekking
4.
Gebiedsgerelateerde opties
4.
Power to Heat: Stoomrecompressie, HTwarmtepomp
4. Gebiedsgerichte opties
5. Elektrische opslag opties, zelfstandig of in auto’s
34
Hybride warmte-opties (elektrische boilers naas conv.; gas-warmtepomp; hybride warmtepomp;)
Elke optie is omschreven in 8 kenmerken
Potentieel
Potentieel van elektrische warmwater boilers: op basis van glastuinbouw, de warmtevraag van de glastuinbouw is ca 100 PJ met een temperatuur tot 100ºC. De bulk van deze warmtevraag zit echter in herfst, winter, lente, en in de zomer is het potentieel voor elektrische boilers gering.
Tijdschaal
Variërend van enkele uren tot enkele dagen
Beschikbaarheid
Warmte opties in de regel niet van toepassing in de zomer. De hybride configuratie betekent dat de richting waarin flexibiliteit geboden wordt, afhangt van het momentale prijsregime (DAM/IBM/BM). Bij lage prijzen is er mogelijkheid tot afregelen E-vaag. Bij hoge prijzen is er mogelijkheid tot opregelen E-vraag. Gegeven traagheid van thermische systeem is de beschikbaarheid daarnaast groot.
Waarde eindgebruiker De financiële waarde wordt volledig bepaald door tariefstructuur. Bij een beperkt deel van de MKB/utiliteit bedrijven zal het vanuit MVO-oogpunt waarde hebben dat bijvoorbeeld lokaal of regionaal opgewekte energie gebruikt wordt. Voor alle groepen eindgebruikers die niet actief met het energieonderwerp bezig zijn, is het van belang dat de gebruiker er niets van merkt (maar wel een voordeel mee behaalt). Waarde systeem
Biedt door het volledige switchover een zeer hoge mate van flexibiliteit, alhoewel een hybride warmtepomp-oplossing elektrisch kleiner gedimensioneerd is dan full electric. Draagt bij aan opheffen congestie op het lokale netvlak, en is ook op landelijk niveau significant. (vraagrespons bij dure elektriciteit)
Kansen
Potentieel is relatief voordelig te ontsluiten, de warmte/koude opties hebben een centraal besturingssysteem dat moet worden aangepast. Nieuwbouw en grootschalige renovatie biedt de meeste kansen.
Belemmeringen
Penetratie van hybride technieken nu nog laag, implementatie in bestaande utiliteitsbouw niet altijd mogelijk. Financiele incentive zal significant moeten zijn. Beperkingen van potentieel voor accommodatie zomerse pieken (zon-PV)
TRL
meestal 9
Opmerkingen
35
Diensten innovaties: Hoe dieper in de “core” hoe lastiger te organiseren Kantoor/ woonfunctie
•
Nieuwe diensteninnovaties ontstaan om vanuit energiebeheer voor derden “omhoog te klimmen” naar de secundaire en zelfs primaire bedrijfsprocessen
•
Bij de DMU heavy users is het zeer lastig om in de core tot vernieuwingen te komen “ Akzo Nobel: Energie is niet onze core maar close tot the core”
•
Vanaf light users is dat eerder opportuun
•
Elkaars (DMU) belangen kennen is cruciaal, wegkomen van standpunten
Secundaire Core processen
Harvard Methode van Onderhandelen Getting to Yes / Win-Win-model 1 Inhoud Relatie No 5 agreement
BATNA Best Alternative Towards No Agreement
Objectieve criteria
2 Standpunten
Exploren Making the cake bigger
Groeiend wederzijds wantrouwen
Belangen
Creëeren van alternatieven
3 Gezamelijke en tegenstrijdige belangen
36
Diensteninnovatie: Geslaagd “core” voorbeeld utiliteitsbouw Voorbeeld Kunsthal Rotterdam - Eneco Vanuit energiebeheer via comfortbeheer naar beheer condities collectie
•
•
Nauwere toleranties, betere mogelijkheden tot huren van topschilderijen, betere exposities meer inkomsten Isoleren van restaurant waardoor avondopenstelling mogelijk was, meer inkomsten
37
6
Knelpunten en oplossingen
Ruimte voor “doenk”- projecten •
“Doenken” is het combineren van denken en doen: experimenteren, het wordt toch anders dan dat je van te voren kunt bedenken
•
Studies vallen in de categorie denken, juist slim gaan bewegen mbv co-creation
•
Redundantie, snelle iteratieslagen en scrummanagement organiseren
•
Extra aandacht voor de “peer” gedragscomponent. Het gaat niet om no1 maar om no2 en no3 !
39
40
41
Appendix
42
Detaillering 13 kansrijke opties Energiebesparing is altijd verstandig
Industrie
MKB
Huishoudens
1.
1. Warmte-/koudegerelateerde opties 2. Decentrale opwek opties: gestuurde opwek uit microWKK, fuel cell, zonPV, optimaliseren converter
1.
Sturen van apparatuur
2.
Warmte gerelateerde opties
3.
Decentrale opwekking
3. Sturen van energie verbruikende apparatuur
4.
Gebiedsgerelateerde opties
2.
3.
4.
Power to Products
Power to Heat: Eboilers, weerstandsverwarm-ing Power to Heat: Stoomrecompressie, HTwarmtepomp Power to Cold
4. Gebiedsgerichte opties
5. Elektrische opslag opties, zelfstandig of in auto’s
43
1: Industrie: power tot products
44
2: Industrie: power tot heat
45
3: Industrie: power tot heat
46
4: Industrie: power to cold
47
5a: MKB: warmte koude gerelateerde opties
48
5b: MKB: hybride warmteopties
49
6: MKB: decentrale opwekopties
50
7: MKB: sturen apparatuur
51
8: MKB: sturen apparatuur
52
9: MKB: electrische opslag
53
10: HH: Sturen apparatuur
54
11a: HH: elec warmtepomp
55
11b: HH: hybride warmtepomp
56
12 HH: decentrale opwekking
57
13: HH :Wijkniveau
58
