Pauluswerk Overwin het kwade door het goede
da ad we rk el ij ke hu
z e b
n n i
g n i
lp
Jaargang 18 - februari 2014 - nummer 1 Fort Israël 2 Maandagenda Pauluskerk Nieuwe Grond sssss Werkplaats voor ontmoeting, cultuur en kunst 3 Schrijverscafé 3 Van alle markten thuis in de Pauluskerk ss Gesprek met Marianne Koning-Douwes 4 Kerst- en andere verhalen 5 Overpeinzingen van een ”ambassadeur” van de Pauluskerk 5 Utopia: Over het verloren verlangen naar een gedroomde wereld 6 Nieuwjaarsreceptie 7 Vrijwilligers Pauluskerk krijgen Laurenspenning 2013 8
Pauluswerk
1 februari 2014
ont
g n i t moe
Fort Israël: Eerst maar eens de dingen bij de naam noemen als het gaat om Israël en Palestina Het doel van het zionistische project is altijd geweest om een “wit” westers fort te bouwen en vervolgens te verdedigen in een “zwarte” Arabische wereld. De kern van de weigering van de respectievelijke Israëlische regeringen om het recht op terugkeer van de Palestijnen te erkennen is de angst van de joodse Israëli’s, dat zij uiteindelijk getalsmatig door de Arabieren overvleugeld zullen worden. Wil er ooit iets van een oplossing in dit schier onoplosbare probleem komen, dan is het allereerst zaak de dingen bij de naam te noemen. Alleen de feiten zijn in staat om de zelfgecreëerde en bewust gekoesterde mythes te demaskeren, betoogt Dick Couvée. Elk land leeft van zelf gecreëerde mythes omtrent oorsprong, doel en zin van haar bestaan. Dat is op zichzelf helemaal niet erg, zolang er geen bloed uitvloeit. Zo zou Nederland zijn “gesticht” door Batavieren, die ooit lang geleden de Rijn afkwamen zakken op boomstammen. In het geval van Israel vloeit er wel bloed uit, al zestig jaar, aan Palestijnse kant en aan Israëlische kant. Een van de mythen rondom de staat Israël is die van idealistische, socialistische, zingende boeren en arbeiders, die vanuit hun collectieve boerderijen en werkgemeenschappen: de kibboetsim, de woestijn hebben
omgetoverd tot een weelderige vlakte van groen en vruchtbaar land. Het reisbureau Arke bijvoorbeeld houdt die mythe nog steeds in stand. Voor februari staat er een 8-daagse rondreis op het programma: “Ontdek de kibboetsim”. Feit is, dat van dat oude idealistische beeld weinig meer over is. Israël is geworden tot een moderne neo-liberale economie, waar weinig over is van idealisme, socialisme en bijhorend gezang. De meeste kibboetsim zijn inmiddels gewone dorpen, de kinderhuizen zijn verdwenen, de gezamenlijke maaltijden veelal afgeschaft. Een andere mythe is die van Israël
als een klein eiland met krap 6 miljoen mensen, dat voortdurend in zijn bestaan bedreigd wordt door een enorme, vijandige Arabische zee van 150 miljoen of meer mensen. Zo zag David Ben-Gurion de positie van de joodse staat. Ehud Barak noemt Israël “een villa midden in de jungle”. Feit is, volgens nogal wat bronnen, dat Israël het op twee na sterkste leger ter wereld heeft. Feit is ook, dat Israël inmiddels de sterkste economische en militaire macht is in de regio, met onder meer de beschikking over kernwapens (waarover Iran niet mag beschikken, volgens het Westen).
De Israëlisch-Palestijnse kwestie is een van die internationale conflicten, die zich maar voortsleept en waaruit geen uitweg te vinden lijkt. Als je kijkt naar alle menselijke en morele schade, die de kwestie inmiddels heeft veroorzaakt en nog steeds veroorzaakt zowel voor de Palestijnen als voor de Israëli’s, dan zinkt je soms de moed in de schoenen. In de hele kwestie zit over de jaren een aantal constanten, die de uitzichtloosheid van het conflict kunnen verklaren of op zijn minst aannemelijk maken. Ook die constanten worden veel te weinig benoemd, vind ik, tenminste als ik kijk naar wat Pauluswerk
februari 2014
mij doorgaans wordt voorgeschoteld in de westerse pers. De zionistische kolonisatie van Palestina heeft eigenlijk vanaf het begin in het teken gestaan van de leus: wij vestigen een Joodse staat op zoveel mogelijk land met zo weinig mogelijk niet-Joden daarop. Nieuwe historici als Avi Shlaim1, Benny Morris2, Ilan Pappe3 tonen dat met kracht van argumenten aan. Benny Morris laat zien, dat zo’n 700.000 Palestijnen in 1948 niet uit vrije wil het land verlieten (deel van de mythe), maar werden verjaagd door Israëlische strijdgroepen op een manier die wij tegenwoordig etnische zuivering noemen. Ilan Pappe laat zien, dat dit alles geen toeval was, maar heel systematisch voorbereid, uitmondend in het zogenaamde plan D, waardoor zo’n 400 Palestijnse dorpen werden ontvolkt en verwoest. Op 11 mei 1948 schrijft Ben-Gurion zijn dagboek: “Het zuiveren van Palestina blijft het belangrijkste doel van plan D(aleth)”. Om dat te maskeren en de mythe in stand te houden, zijn de resten van veel van die dorpen inmiddels bebost, dankzij de inspanningen van het Joods Nationaal Fonds. Met name sinds de veroveringen van 1967, dus al 43 jaar, is Israël een bezettende macht en het Israëlische leger een bezettingsleger. Met die voortdurende en illegale bezetting heeft Israël het “eigen‘ Palestijns probleem gecreëerd. Tegen de veroordeling door de internationale gemeenschap (resolutie 242 van de Veiligheidsraad) in bleef Israël de Westbank en de Gazastrook in de greep houden. Bezetting werd tot status quo en vervolgens tot annexatie. Die beweging had enorme gevolgen, economisch, militair, maar ook moreel. Voor de ongeveer 5 miljoen Palestijnen, maar vooral voor Israël zelf. Het is een van de redenen waarom zoveel Israëlische jongeren het land verlaten. Zij vinden het geen “leuk land” meer, waarin het de moeite waard is een toekomst op te bouwen. Het heeft er veel van weg, dat “militair‘ denken na zoveel jaren bezetting diep in de vezels van het land is gaan zitten. Steeds meer is een “militair-cultureel-complex” het land gaan beheersen. De leidende politici kamen meestal voort uit het leger. Militairen hebben de neiging alles te bezien in termen van veiligheid. Er zijn vanuit die blik altijd redenen om je als bedreigd te beschouwen. En dus is Israël na al die tijd een land geworden met een veiligheidsmanie, een land, dat gedreven wordt door angst, hoezeer het dat zelf ook ontkent. Een fort, dat verdedigd moet worden koste kost, tegen de Palestijnen, tegen de Arabieren, tegen het Westen, waarmee het altijd bevriend was,
maar waar een aantal landen, met name in Europa, steeds meer vragen begint te stellen bij de morele -, humanitaire - en geloofwaardigheidaspecten van het gevoerde beleid. Is er zoiets als een way-out uit deze deadlock, uit het zelfgebouwde fort ? De zaken analyseren en benoemen zoals ze zijn. Weg van de door Israëlische overheid bewust gecreëerde en zorgvuldig gekoesterde mythe en constanten, dat is wat mij betreft de eerste stap. Stap twee is lastig en vergt lange adem, maar is niet onmogelijk. Ik moet nog altijd denken aan het gesprek met een van de voormannen van Al Fatah, toen ik daar op bezoek was in het hoofdkwartier in Ramallah. Op mijn vraag hoe er nu iets van een oplossing in zicht zou kunnen komen, zei hij: “Druk van buiten af. Wijzelf - hij doelde op de eindeloze en vooral vruchteloze vredesbesprekingen tussen Palestijnen en Israëli’s - komen er niet meer uit”. Het meest kansrijke scenario lijkt mij steeds meer de internationale BDS-campagne: Boycot, Divestment en Sanctions. Een vergelijk-
bare strategie is destijds ook toegepast tegen het apartheidsregime van Zuid-Afrika, onder even aanvankelijk hopeloze omstandigheden. In het begin hielp het ook daar niet, maar de internationale sancties begonnen wel steeds meer te bijten (zie ook de recente resultaten in het geval van Iran en de atoomkwestie). Israël doet altijd als of het zich niets aantrekt van de internationale opinie. Opvallend is, dat de Israëlische ambassadeur in Nederland, Divon, recent, zich er toch wel iets van aantrekt. Naar aanleiding van het feit, dat bedrijven PGGM, Vitens en Royal Haskoning kort geleden besloten hun kapitaal terug te trekken uit projecten die van doen hebben met de bezette gebieden. Hij zegt in Trouw: “Dit is geen boycot. Maar investeerders die geld terugtrekken uit Israël oordelen te vroeg”. Te vroeg ? Veel te laat, zou ik zeggen. Een dergelijk scenario zou ook in lijn zijn met de oproep van een aantal Palestijnse kerken. In het Kairosrapport riepen zij medechristenen en medestanders op zich aan te sluiten bij geweldloos verzet tegen de Israëlische kolonisatie van hun land via die
BDS-campagne. Het wordt hoog tijd de dingen bij de naam te noemen en onverkort voor een strategie te kiezen. Ik roep mijn “eigen” kerk op de koudwatervrees te laten varen en serieus gevolg te geven aan de Kairos-oproep van de Palestijnse kerken. Het is voorts zaak, dat Nederland “de koopman inruilt voor de dominee”, het halfbakken beleid ten opzichte van Israël laat varen, positie kiest en het voortouw richting Europa neemt om het Israëlische beleid te benoemen voor wat het is, te veroordelen en dat laatste kracht bij te zetten via een effectieve, gezamenlijke BDS-boycot en -strategie. Dick Couvée 1) Avi
Shlaim, Collusion across the Jordan: King Abdullah, The Zionist Movement and the partition of Palestine , 1988 2) Benny Morris: The birth of the Palestine Refugee Problem: 1947 - 1949, 1987 3) Ilan Pappe, The Ethnic Cleansing of Palestine, 2007
MAANDAGENDA Pauluskerk Nieuwe Grond Werkplaats voor ontmoeting, cultuur en kunst DONDERDAG 13 FEBRUARI: Muziekavond door de organisten, CodArts studenten en bezoekers. Iedereen kan meeluisteren of meedoen. Onder leiding van Jan Blankers ZONDAG 23 FEBRUARI: Filmavond (onder voorbehoud)
WOENSDAG 5 MAART: Lunchcafé met muziek van CodArts, gast nog onbekend
WOENSDAG 6 APRIL: Lunchcafé met muziek van CodArts, gast wordt later bekend gemaakt
DONDERDAG 13 MAART: Muziekavond
DONDERDAG 10 APRIL: Muziekavond
ZATERDAG 2 APRIL: Marja’s Borrelgarnituur
Raadpleeg de website voor actuele informatie www.pauluskerkrotterdam.nl
ZATERDAG 1 MAART: Marja’s Borrelgarnituur
Uit het Schrijverscafé In de geschiedenis van de AARDE Heeft een mensenleven geen enkele waarde Oorlog om vuur, grond of vrouwen
Steun de Pauluskerk In deze rubriek publiceert de redactie, met instemming van de auteur, een gedicht dat werd gemaakt tijdens het “schrijverscafé”in de Pauluskerk.
Als u het werk van de Pauluskerk wilt steunen, kunt u een bijdrage storten op een van de onderstaande banknummers: Stichting Diaconaal Centrum Pauluskerk: NL17INGB0005450726
Zelfs als je iets wou gaan bouwen De grootste boosdoener is het geloof
Commissie van Bijstand Pauluskerk: NL30INGB0005566116
Sinds mensenheugenis maken moslims Of christenen elkaar het leven zuur
Vereniging Vrienden van de Pauluskerk: NL42INGB0005173535
In naam van het geloof. Het verleden heeft ons niets geleerd
Stichting Ondersteuning Mensen Zonder Verblijfstitel Pauluskerk (Stichting OMZO): NL44INGB0000128044
Dus in mijn hoofd wordt elk geloof geweerd John de H
Pauluswerk
februari 2014
Van alle markten thuis in de Pauluskerk
Gesprek met Marianne Koning-Douwes Voor Marianne was het vanzelfsprekend om onze afspraak voor het interview te maken in de Pauluskerk. “Hier is het hart van wat ons bezighoudt”, zegt ze. Ter voorbereiding maakte ze wat aantekeningen. Het boekje De Kerk als Markt van Hans Visser, uit begin jaren negentig, ligt voor haar op tafel. Het is lang geleden, maar ook juist daarom willen we weten hoe Marianne in de Pauluskerk verzeild raakte. “We kwamen in 1978 in Rotterdam wonen. Ik fietste door de stad en zag daar mensen in portieken, de daklozen en verslaafden. Dat was schokkend. Bij het IKV (inter kerkelijk vredesberaad) waar ik actief was, ontmoette ik Kees Thieme. Hij was bezig met het opzetten van een soort open huis, de IKV winkel in de Middellandstraat. Kees vroeg mij om mee te helpen en dat heb ik een aantal jaren gedaan. Weer wat later, rond 1990, was
ting van de week, maar ook de kerkdiensten op de eerste en de tweede zondag van de maand. Dat alles vanuit de filosofie van Hans Visser: het kerkzijn in de samenleving vanuit de Bijbel, de Thora en de Profeten met in de eerste plaats aandacht voor de armen, kwetsbaren, verslaafden en vluchtelingen. Daar heb ik ontzettend veel van geleerd.” Marianne maakt direct de brug vanuit het verleden naar het heden. “Dick Couvée zet de principes van Hans Visser, op zijn eigen manier, onverminderd voort. Hij bouwt met de kerntaken van
Marianne: “We hebben de opdracht
als kerk in de samenleving te staan”
Kees inmiddels lid van de Commissie van Bijstand in de Pauluskerk en hij vroeg of ik daar ook iets voor voelde. Na een oriënterend gesprek met Hans Visser besloot ik, voorlopig voor een jaartje, mee te doen.“ Dat jaartje kreeg een staartje, want Marianne is sinds 1990 onafgebroken lid van de Commissie van Bijstand. Wat is het, dat haar aanspreekt om dat zo lang vol te houden? Marianne antwoordt: “Allereerst het vormgeven aan hoe kerk te zijn in de samenleving door middel van het meehelpen opzetten van activiteiten, zoals het kerkcafé in de week en op zondag, laagdrempelige bezinningsmomenten, het Avondgebed als afslui-
Bed, Bad en Brood verder aan de jaren geleden ingeslagen weg. Dick werkt er hard aan om met de Pauluskerk, ondanks alle weerstand in de samenleving, een eigen plek en naam te behouden.” Marianne rolde in de loop der jaren van de ene naar de andere activiteit in de Pauluskerk. Daarbij bleef altijd het centrale thema overeind van het Diaconaal Centrum: herberg, bezinning en actie. Ze kijkt kort terug op hoe haar leven is verlopen. “Mijn ervaringen in de Tweede Wereldoorlog hebben diepe indruk gemaakt. Ik ging Bijbelteksten onderzoeken en begon een Bijbelschooltje. Het werd een zoektocht Pauluswerk
februari 2014
naar de zin van het leven. Ik ontwikkelde mijn belangstelling voor toneel, poëzie en de Franse taal. Het doorvertellen in woord en daad vond zijn afronding in de opleiding HBO-theologie met als afstudeerrichting het pastoraat. Dat alles stimuleerde mij om zolang als mogelijk is, mij in de opdracht te stellen er te zijn voor de naaste. Ontmoeting met andere culturen en rituelen, het aangaan van de dialoog om elkaar te leren begrijpen en waarderen. We moeten er aan blijven werken: omzien naar de kwetsbaren. Mensen hun kracht teruggeven! De ander kijkt je aan met de vraag of je er bent voor hem of haar, maar die ander is er ook voor jou. Voor je het weet zit je zelf als klant in de Pauluskerk. Ons leven verloopt subtiel, de grenzen zijn smal.” Hoe ervaart Marianne de verschuiving van de bezoekerspopulatie in de Pauluskerk? “Het is een nieuwe tijd, een nieuwe kerk, met veel nieuwe mensen met andere eisen en een andere werkwijze. Momenteel zijn de problemen van de vluchtelingen erg groot. Er komen minder verslaafden. Nieuwe vormen van verslaving worden anders beleefd. We missen binnen de Pauluskerk tegenwoordig aandacht voor de seksuele minderheden, met name voor de transgenders. Aandacht, dialoog en voorlichting op dat terrein blijft hard nodig.” Marianne zit samen met Dick Couvée, Sjany Middelkoop en Huub de Weerd, in werkgroep die zich bezighoudt met geloofsvernieuwing. Het geloof vraagt om een nieuwe vertaling. Arm en rijk kunnen via toneel, schrijven en dichten met elkaar in contact worden gebracht. De nieuwe weg van de Pauluskerk vraagt gevoel voor de ontwikkelingen in de stad: waar liggen de pijnpunten in Rotterdam? Er ligt nog veel gespreksstof, maar tijd en ruimte zijn beperkt. Wat wil Marianne de lezers van Pauluswerk tot slot nog meegeven? Marianne zegt: “De wederkerigheid die in de Verbondsgedachte van God besloten ligt. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Ik ben er voor jullie, ik laat niet los. Wij moeten daar uitvoering aan geven. Ik hoop dat we dit door kunnen geven aan elkaar, in de korte tijd dat wij hier zijn.” Daarmee besluiten we het boeiende gesprek met een veelzijdige en trouwe medewerker van de Pauluskerk, die ooit ook lid was van de redactie van het blad Pauluswerk. De foto maken we in de kerkzaal, bij een werkstuk van Marianne. Hans Valkenburg
Kerst- en andere verhalen Er zijn van die prachtige momenten in de Pauluskerk! “Koesterwaardige” momenten! Eén zo’n moment met het bijbehorende gevoel vond plaats in het kader van het nieuwe podium “Pauluskerk Nieuwe Grond” op 22 december 2013, dus vlak voor Kerst. Er was die avond een programma met twee delen: een avond met Kerstverhalen, voorgelezen door Antoine Bodar en opgeluisterd door barokmuziek door het muziekensemble Domestica, in de kerkzaal. Dit deel werd voorafgegaan door een deel beneden op het kerkplein, met Kerstverhalen en - gedichten door en van onze bezoekers. De stoelen waren opgesteld in twee rijen in een kring, Kerstboom met lichtjes, zo’n 60 belangstellenden. Bijzondere sfeer! Negen
van onze bezoekers lazen of vertelden hun favoriete Kerstverhaal of Kerstgedicht, al of niet in hun eigen taal. En dus hoorden wij Kerstverhalen, het Kerstevangelie, gedichten en gebeden, in het Eritrees, in het Russisch, in het Engels - alles met bijpassende vertaling en vaak met vallen en opstaan, want vertalen is niet zo makkelijk - of in het Nederlands. Ik vond het een prachtig en indrukwekkend Pauluskerkmoment: onze bezoekers, nu eens een keer niet aan de zijlijn, maar in het middelpunt, druk doende andere bezoekers en allerlei Rotterdammers, mensen die normaal niet aan de zijlijn staan, te doen delen in het mooie van hun geloof, hun cultuur en taal. Een soort Pinksteren maar dan met Kerst! Een van de bijdragen wil ik u niet onthouden:
het Kerstevangelie op z’n islams. Uit Soera 3, Soera Al Imran: “Toen de engelen zeiden: O Marjam, God kondigt jou een woord van Hem aan, wiens naam zal zijn de masieh, ‘Isa, de zoon van Marjam. Hij zal in het tegenwoordige leven en het hiernamaals in hoog aanzien staan en behoren tot hen die in de nabijheid (van God) zijn. In de wieg en als volwassene zal hij tot de mensen spreken en hij zal een van de rechtschapenen zijn. Zij zei: “Mijn Heer, hoe zou ik een kind krijgen, terwijl geen mens mij heeft aangeraakt”. Hij zei: “ Zo is het. God schept wat Hij wil. Wanneer Hij iets beslist, dan zegt Hij er slechts tegen: “Wees!” en het is. Dick Couvée
Overpeinzingen van een “ambassadeur” van de Pauluskerk In december 2013 werd in de Eerste Kamer een wet aangenomen die de emancipatie van transgenders aanzienlijk verbetert. Hierdoor kunnen mensen die de overtuiging hebben dat hun biologische geslacht niet in overeenstemming is met hun gevoelsmatige geslacht, op eenvoudige wijze de geslachtsregistratie in hun paspoort en andere officiële documenten laten wijzigen. Een deskundigenverklaring is per 1 juli 2014 voldoende. Hoewel een grote meerderheid in de Senaat vóór de nieuwe wet stemde, is het kenmerkend dat de drie christelijke partijen (hoezo naastenliefde?) en de PVV (hoezo vrijheid?) tegenstemden. In Europa hadden Duitsland, Oostenrijk en Portugal al eerder wetgeving die vergelijkbaar is met de nieuwe Nederlandse wet. Tot zover het goede nieuws. In grote delen van de wereld komen seksuele minderheden steeds verder in de knel. Voor ons gevoel ver weg, in Afrika, is in diverse landen strenge wetgeving ingevoerd, waarbij iedereen die “anders” is, het leven onmogelijk wordt gemaakt. Dichter bij huis, in Rusland,
wordt onder leiding van tsaar Poetin een grote campagne gevoerd tegen iedereen die niet voldoet aan de criteria voor het aangaan van “traditionele” relaties. Nieuw is, dat mensen die een andere geaardheid hebben, de schuld krijgen van de sociale problemen en het lage geboortecijfer. Een gevaarlijke drang naar “zuivering” tekent zich af. In dat land worden Olympische Spelen gehouden. Om een signaal van afkeuring te geven, sturen veel Westerse landen slechts een lage afvaardiging naar dat spektakel. Ook Nederland geeft een signaal af: de koning, koningin, premier en minister van sport reizen blijmoedig af. Is het domheid, arrogantie of naïviteit? Of speelt er iets anders? In Nederland zijn we nauwelijks bekomen van het uiteenspatten van de huizenwaarde luchtbel en het volgende probleem dient zich aan: letterlijk en figuurlijk met horten en stoten, vermindert het profijt van de aardgasbel. Wat nu? Nederland loopt op het gebied van groene en duurzame energie ver achter. Gelukkig heeft het land van tsaar Poetin exorbitante gasvoorraden in de achtertuin liggen. Pauluswerk
februari 2014
Vergaderzaal Eerste Kamer der Staten-Generaal Misschien wil hij het drassige polderlandje wel helpen. Maar ja, enkele kleine tegenprestaties zijn toch niet teveel gevraagd? Netjes zwaaien op de tribune door hoogwaardigheidsbekleders is het minste. Graag wil de tsaar, niet geheel vrijblijvend, nog wat voorlichting geven over zijn succesvolle wetgeving om minderheden te stigmatiseren… Hans Valkenburg
Utopia: Over het verloren verlangen naar een gedroomde wereld Vorige week werd een nieuw televisieprogramma aangekondigd, Utopia, in de stijl van eerdere programma’s van mediatycoon John de Mol, zoals Big Brother en de Gouden Kooi. Programma’s waarbij mensen zich met onbekenden laten opsluiten. Wat mij bij alle media-aandacht opviel was dat er in geen enkel interview met John de Mol, de maker van de nieuwe kaskraker, gesproken werd over het fenomeen Utopie. Maar in tijden van crises, zou je verwachten dat er een verlangen is naar het schetsen van een utopie. En zo niet dan verwachtte ik op zijn minst een uitleg over de betekenis van het concept utopie. Maar hierin werd ik dus teleurgesteld. Wat ik kon opmaken uit de interviews was dat het uiteindelijk ging over hoe de deelnemers met niets anders dan wat koeien, kippen, land-
Deze laatste woorden zijn afkomstig van Jacques Fresco, een uitvinder en zakenman die vijfhonderd jaar na het verschijnen van het klassieke werk Utopia van sir Thomas More, werkt aan zijn “Venusproject. Hieronder een afbeelding van de zelfvoorzienende gemeenschap, de ideale stad zoals ontworpen door Fresco. De gelijkenis met het ideaalbeeld van More (rechtsonder) is treffend.
Dystopie Tegenover de utopie staat de dystopie, de “slechte plaats”. Dit wereldbeeld is helaas meer herkenbaar op dit moment. Bij dystopie denkt men aan totalitaire staten waarbij de vrijheden van burgers op het spel staan. De bekendste werken die ons dit wereldbeeld voorspiegelden in de twintigste eeuw zijn 1984 van George Orwell en Brave New World van Aldous Huxley. Een eeuw daarvoor, in de 19e eeuw zagen we een meer wetenschappelijke benadering van de gedroomde samenleving. Er is niet zozeer sprake van een denkbeeldige perfecte samenleving, maar eerder van een voorspelling van een betere samenleving. Karl Marx zag door wetmatigheden dat zich een onomkeerbaar proces zou voltrekken van kapitalisme naar een ideale socialistische samenleving.Tot slot wil ik hier de kleinschalige projecten noemen uit de 19e eeuw van de pioniers zoals Henry Thoreau die in Walden een utopische leefgemeenschap stichtte, en in ons land Frederik van Eeden die zich terugtrok in de natuur rondom Bussum.
bouwgrond en een oude schuur geld zouden moeten gaan genereren. En, er golden geen wetten en regels. Kortom de titel Utopia wappert als vlag op een modderschuit. Wellicht had men beter de benaming anarchia kunnen kiezen. Het betreft hier immers een gemeenschap die leeft in vrijheid, niet gebonden aan wetten en regels. Maar dit concept past uiteraard niet bij de doelgroep van de SBS, haar adverteerders. De goede plaats Letterlijk betekent Utopie de goede plaats, maar nu wordt de term veelal uitgelegd als de ‘onmogelijke werkelijkheid’’. Ik gebruik liever “de gedroomde wereld”. In dit tijdsgewricht zouden we meer dan ooit moeten nadenken en praten over welke weg we inslaan nu gebleken is dat het kapitalisme een doodlopende weg is.
Macht detoneert binnen een Utopie Fresco’s Venusproject is gebaseerd op de maximalisatie van de technologie en de onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen. In de gedroomde wereld van Fresco hoeft niemand meer te werken en er bestaat geen bezit meer. Iedereen probeert zich zo nuttig mogelijk te maken en zijn of haar talenten te ontplooien. Computers en algoritmes spelen uiteraard een grote rol, zowel in de landbouw als in het bestuur. Immers wanneer er geen bezit is en iedereen over voldoende goed voedsel en zorg kan beschikken, is er ook geen reden om macht te verdelen. Macht is een variabele die volkomen detoneert binnen een utopie. Fresco onderkent uiteraard ook de angst voor computergestuurde samenlevingen. Dit is niet verwonderlijk indachtig de afluisterpraktijken die door het gebruik van internet, nu op grote schaal plaatsvinden. Pauluswerk
februari 2014
Een wetenschapper die al een decennium een realistisch beeld schetst van wat men utopisch denken zou kunnen noemen, is de econoom en historicus Jeremy Rifkin. Hij voorspelt een derde industriële revolutie en in verband hiermee ook een intensivering van de verhoudingen tussen mensen. Net zoals bij de eerder genoemde Jacques Fresco komt het neer op een ingrijpende verandering in de energievoorziening en de distributie ervan. Feit is dat de fossiele brandstoffen uitgeput raken. De energiewinning zal overgaan op de elementen water zon en wind. Daarnaast zal ook de distributie van energie veranderen. Deze wordt gedecentraliseerd. Mensen zullen hun eigen energie gaan opwekken en met elkaar delen. Net zoals zij nu al muziek delen via internet. Volgens Rifkin maken we binnenkort de grande finale mee van al de ontwikkelingen gedurende drie eeuwen op gebied van industrialisering, mechanisering en technologisering. In de wereld van Rifkin wordt door het gebruik van
internet, iedereen vrij ondernemer en tegelijkertijd deler. Hij noemt het een symbiose tussen kapitalisme en socialisme. “De nieuwe onzichtbare hand” Dit is toekomstmuziek, en op dit moment lijken de krachten die bij gratie van ongelijkheid bestaan en er hun macht aan ontlenen niet geneigd om dit te stimuleren. Daarbij lijkt het verlangen naar utopie bij alle politieke partijen te ontbreken. Kennelijk mag er geen hoop zijn, behalve het mantra dat de “economie weer aantrekt”, kortom als de schoorsteen maar rookt. Maar dit klinkt als oude wijn in oude kruiken, terwijl we gezien hebben dat er
andere scenario’s zijn van dagdromers die hun dromen omzetten in realistische scenario’s zoals Jeremy Rifkin en anderen. En het publiek kijkt liever naar programma’s met de naam Utopia zonder de betekenis ervan te kennen. Het is om je te schamen, er zijn namelijk mensen die een paar uur vliegen van hier al jaren in een tent wonen, in erbarmelijke omstandigheden, en die niet terugkeren met een geldprijs en de zo fel begeerde status BN’er. Gelukkig zijn er mensen die in het klein beginnen en met gelijkgestemden projecten opzetten. We noemen dit nu de economie van het delen. Er worden eigen verbouwde groenten
gedeeld, auto’s, eigen gebakken brood. En dan zijn er repaircafe’s waar mensen hun kapotte spullen kunnen laten repareren en broodfondsen waarmee ZZP’ers zich verzekeren binnen een collectief volgens het solidariteitsprincipe. Mooie initiatieven die de kiem leggen voor een wereld waarin empathie de nieuwe onzichtbare hand is die het mogelijk maakt altijd solidair te zijn, waarin de biosfeer onze gemeenschap is, en de mensheid een grote familie is. Dat is nu een utopia!
Nieuwjaarsreceptie vrijwilligers en beroepskrachten Pauluskerk
Op 8 januari 2014 werd in de Pauluskerk een goed bezochte en gezellige nieuwjaarsbijeenkomst gehouden. Voor eten en drinken was gezorgd, zodat in een ontspannen sfeer oude contacten konden worden aangehaald en met nieuwe mensen kon worden kennisgemaakt.
Reünie van drie oud-penningmeesters: Eiko Smid, Piet Middelkoop en Hans Valkenburg.
Pauluswerk
februari 2014
Corien de Gier
Vrijwilligers Pauluskerk krijgen Laurenspenning 2013 Tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Laurenskerk werd op 7 november 2013 de Laurenspenning uitgereikt aan de vrijwilligers van de Pauluskerk. Het bestuur van de Stichting Laurenspenning gaf hiermede uitdrukking aan zijn bewondering en waardering voor de onvermoeibare inzet van de ongeveer 250 vrijwilligers.
Geert Beke, voorzitter Diaconaal Centrum Pauluskerk, neemt de Laurenspenning in ontvangst, samen met een afvaardiging van de vrijwilligers
ACTIVITEITEN PAULUSKERK Open Huis Iedere dag van de week ➔ 9:00 - 21:00 uur Open Atelier Iedere maandag ➔ 13:30 - 16:30 uur Medische dienst Voor het maken van een afspraak: Telefoon 010 - 4135600 (maandag en donderdag) ➔ 9:30 - 10.30 uur Eethuis Iedere donderdag- en vrijdagavond ➔ 17:00 - 18.00 uur Voedselbank Elke vrijdag ➔ 9:30 - 11:30 uur Diaconaal spreekuur ds. D.J. Couvée Iedere dinsdagmiddag ➔ 14:00 - 18:00 uur Vluchtelingenspreekuur Iedere dinsdag ➔ 11:00 - 16.00 uur Iedere donderdag ➔ 11:00 - 16.00 uur Maatschappelijk werk spreekuur Iedere dinsdag ➔ 11:00 - 17:00 uur Iedere donderdag ➔ 12:00 - 17:00 uur Avondgebed Iedere vrijdagavond ➔ 21:00 - 21:30 uur Kerkcafé Iedere werkdag ➔ 12:00 - 13:00 uur Zondagmiddag ➔ 17:00 - 18:00 uur Kerkdienst Elke 1e zondag van de maand ➔ 10:30 uur Begeleide stilteviering Elke 2e zondag van de maand ➔ 10:30 uur Engelstalige dienst Elke 3e zondag van de maand ➔ 10:30 uur Wake bij Detentiecentrum Rotterdam (Zestienhoven) Elke 1e zondag van de maand ➔ 19:00 - 20:00 uur Bezoekadres: Mauritsweg 20, 3012 JR Rotterdam. Voor meer informatie over activiteiten van de Pauluskerk zie ook www.pauluskerkrotterdam.nl
COLOFON Pauluswerk beschrijft activiteiten van de Pauluskerk en is bedoeld voor leden, vrienden en belangstellenden van de Pauluskerk.
REDACTIE Dick Couvée, Corien de Gier en Hans Valkenburg. Het eerstvolgende nummer verschijnt juni 2014. Reacties, mededelingen en bijdragen voor dit nummer kunnen tot uiterlijk 23 mei 2014 gestuurd worden naar: Stichting KSA/GCW, Hang 7, 3011 GG Rotterdam tel.: 010 - 466 67 22, fax.: 010 - 466 67 14 e-mail:
[email protected] Plaatsing is ter beoordeling aan de redactie. Vormgeving: Studio Voetnoot, Utrecht Druk: Drukkerij Kapsenberg van Waesberge, Rotterdam Pauluswerk
februari 2014
