Paula D'Hondt: een leven van dienstbaarheid

Tijdschrift Toelating gesloten verpakking 7500 TOURNAI 1 - N° BC 5681 P 309292

BELGIË - BELGIQUE P.B./P.P. 7500 TOURNAI 1 BC 5681

• Paula D'Hondt: een leven van dienstbaarheid • Gezond ontbijt • Reuma

een uitgave van het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen Ad. Lacomblélaan 69 - 1030 Brussel 3-maandelijks tijdschrift - nr. 34 September - Oktober - November 2003 Afgiftekantoor - Tournai 1

de prêtre orthopedie

n.v.

F L E X A ook voor losse steunzolen

de juiste keuze D E

N A A M

V O O R

O R T H O P E D I S C H

M A A T W E R K

DE BLAUWE TOREN > Monnikenwerve 171, 8000 Brugge > tel: 050/31 68 00 open van 9 tot 12u en van 14 tot 18u [zat van 9.30 tot 12u] Braambergstraat 34, 8000 Brugge > tel: 050/34 34 23 > gratis parkeren in ‘t Pandreitje open van 9.30 tot 12u en van 14 tot 18.30u [zat tot 18u] Roomstraat 18, 9160 Lokeren > tel: 09/349 21 01 open van 9.30 tot 12u en van 13.30 tot 18.30u [zat tot 18u] Maandagvoormiddag gesloten Gezinszegels

EDITO

Verpleging met diepgang

9de jaargang Nr. 34 - september - oktober november 2003 Uitgave van het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen Verschijnt vier maal per jaar

Het gebruik van wetenschappelijke kennis in de verpleegkundige praktijk is voor het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen een ethische keuze. Het moet ervoor zorgen dat de verpleegkundige die resultaten bereikt die bereikt kunnen worden. Enkele voorbeelden van wetenschappelijke kennis die thuisverpleegkundigen kunnen toepassen in hun dagelijkse praktijk zijn: adequate pijnbestrijding bij palliatieve patiënten, preventie van doorligwonden bij bedlegerige patiënten, vermijden van diabetesverwikkelingen, geven van informatie aan patiënten die een ingreep of onderzoek moeten ondergaan.

Hoofd- en eindredactie Willy Van Laethem - e-mail: [email protected] Redactieraad Marleen Hubrecht - Dr. Swinnen Willy Van Laethem - Renild Wouters Dolf De Ridder Vormgeving Decom N.V. Beeld coverpagina © Isabelle Persyn Druk Het Volk Printing Oplage 97 000 Secretariaat Hilde De Groef Verantwoordelijke uitgever Dr. Daniël De Coninck Ad. Lacomblélaan 69/71 1030 Brussel Tel. 02/739 35 11 - Fax 02/739 35 99

Naast de diagnose van verpleegproblemen en de planning van de zorg werken we ook met ‘verpleegaanbevelingen’ voor veel voorkomende problemen zoals diabetes, wondzorg en incontinentie. Deze aanbevelingen worden uitgewerkt op basis van gegevens uit de wetenschappelijke literatuur, onderzoek of productvergelijkingen. Deze verpleegaanbevelingen zijn voor patiënt en thuisverpleegkundige een houvast bij de confrontatie met een veelvoud aan problemen. We beschikken over een netwerk van expert-verpleegkundigen met een specialistische kennis in een bepaald domein. Referentieverpleegkundigen wondzorg, palliatieve zorg, diabetes, incontinentie, dementie, multiple sclerose, enz. staan in voor de vorming van hun collega’s-verpleegkundigen en voor gespecialiseerde verpleegkundige zorg in complexe situaties. Patiënten en huisartsen kunnen steeds een beroep op hen doen. Het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen zet ook regelmatig eigen onderzoeksprojecten op of neemt deel aan externe studies. Zo werkt het actief mee aan de ontwikkeling van een betere zorg voor zijn patiënten.

Indien u Gezond Thuis niet gratis ontvangt via uw verpleegster of met de post, kunt u zich altijd abonneren. Het abonnementsgeld voor Gezond Thuis bedraagt € 10 per jaar – te storten op P.R. 000-0174466-60 van Het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen 1030 Brussel met vermelding Abonnement Gezond Thuis Los nummer : € 3 www.witgelekruis.be

Reclameregie : DECOM N.V. Pontbeekstraat 4, bus 4 B-1702 Groot-Bijgaarden www.decom.be [email protected] [email protected] Tel. 02/481 78 71 - Fax 02/481 78 81

U ziet, beste lezer, dat het Wit-Gele Kruis met zijn ervaring van 66 jaar niets onverlet laat om met een optimale deskundigheid u de beste zorg te blijven verlenen, én dit met een warm hart!

De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Getekende artikelen verschijnen onder verantwoordelijkheid van de auteur. Artikelen of delen ervan mogen worden overgenomen, op voorwaarde van bronvermelding en het toesturen van een bewijsexemplaar. Avis aux lecteurs francophones Cette revue est publiée par 'Wit-Gele Kruis van Vlaanderen' afin d'informer le public de ses activités. Pour obtenir des informations francophones au sujet des activités de la 'Croix Jaune et Blanche' veuillez vous adresser à la Fédération des Aides et Soins à Domicile', Avenue Ad. Lacomblé 69 bte 7, 1030 Bruxelles. Tel. 02/735.24.24

© Foto: Isabelle Persyn

Roseline Debaillie, Verpleegkundig coördinator Wit-Gele Kruis Vlaanderen

Onderzoekspartners van het Wit-Gele Kruis

3

REPORTAGE

Interview: Willy Van Laethem Foto’s: Isabelle Persyn

Paula D'Hondt Een leven van dienstbaarheid "Alles wat de geschiedenis mij als fundering van mijn overtuiging bood, heb ik als bron aangeboord: de roep van Cardijn dat iedere arbeider zoveel waard is als al het goud van de wereld, de bijbel die zegt dat de mens geschapen is naar het beeld van God, het socialisme dat de waardigheid van de mens verdedigt, en de Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring die ieder mens als uniek en waardevol beschouwt.” Dit credo overspant het leven en werk van Paula D’Hondt, oud-kajotster en minister van Staat. We gingen met haar praten.

I

k ben geboren in Kerksken, een dorp in de streek van Aalst, vlakbij de kerk. Ik heb het rijke Roomse leven dus niet alleen met hart en ziel meegekregen, maar ook fysiek ondergaan: als je onder de kerktoren opgroeit, maakt het klokkengelui deel uit van je natuurlijke omgeving. Soms hoor je wel eens dat mensen de roep van de islamitische moëddzin vanop hun minaretten als storend ervaren. Is er een verschil met het gelui van de klokken, denk ik dan. Het is vooral een kwestie van perceptie.

E

ind 19de, begin 20ste eeuw was het land van Aalst een sociaal vervloekte streek. Mijn grootvader trok elke dag te voet naar Aalst, twaalf kilometer heen en twaalf terug. Het gebeurde dat hij zijn oudste zoon, die mee uit werken ging, moest dragen. Die mensen waren al moe voor ze in de fabriek aan het werk togen. Grootvader was een propagandist van priester Daens. De uitgebuite textielarbeiders beschouwden priester Daens als een bevrijder, iemand die de wantoestanden in de fabrieken aanklaagde, en zich durfde te verzetten tegen de banvloeken van de kerkelijke hiërarchie. Ze hebben de opgang

4

van Daens op een bijzonder enthousiaste wijze mee beleefd, maar ook zijn afgang op een bittere wijze meegemaakt. Kapitaal en Kerk hebben gezamenlijk, onder het mom van valse aantijgingen, ertoe bijgedragen dat priester Daens er moe en ziek gestreden het bijltje bij neerlegde.

I

k kom uit een familie die politiek en sociaal geëngageerd was. Het waren mensen die zich niet murw geslagen voelden door de moeilijke sociale situatie; ze stelden zich teweer. Nonkel Fons, mijn grootoom en plaatsvervangend grootvader, heeft me op zijn eigen abrupte manier doen inzien wat discriminatie was. Ik was negen jaar toen, maar ik zie het tafereel nog zo voor mij, een joelende bende kinderen die een oud sukkelachtig vrouwtje nariep: “Wanne, Wanne, vuile manne; Wanne, Wanne toverheks”. Ik vroeg nonkel Fons of dat waar was, waarop hij bromde en zei: “Dat is zeker geen toverheks! Alle mensen zijn gelijk. Onthou dat goed!”. Alle mensen zijn gelijk: het zijn woorden die mij voorgoed als een zegel in de hersenen gedrukt werden.

I

n de zomer van ‘40, toen de bezetting al bezig was, ben ik kajotster geworden. Door Cardijn vonden wij, jonge mensen, in zijn studiekringen en in zijn toespraken een antwoord op onze vragen: Waarom bestaan er sociale wantoestanden in de fabrieken? Waarom worden jongens en meisjes er nog meer discriminerend behandeld dan de volwassenen? Cardijn gaf ons antwoorden en leerde die ook bij onszelf zoeken. Cardijn was een begeesterend figuur, een begenadigd spreker. De kleine, tengere man met grijze kuif die over het podium liep en sprak, riep met schrille stem door alle poriën van zijn huid, met handen, vuisten en voeten. We waren gegrepen door zijn boodschap: “Mijn beste jonge arbeidsters, gij zijt zoveel waard als de prinses van Laken.” Cardijn en de Kajottersbeweging zijn een mijlpaal geweest in de emancipatie van de arbeidersklasse in ons land. De manier waarop meisjes in die periode in de fabrieken behandeld werden, betekende een volstrekte afwijzing van hun waardigheid. Daarom ijverde hij, en ook de christelijke arbeidersbeweging, in die jaren voor het burgerlijk ideaal van de vrouw aan de haard. De emancipatie van de vrouw is er pas in een latere fase gekomen.

In 1948 ben ik als sociaal assistent beginnen werken bij de Spoorwegen. Mijn vader had er ook gewerkt en hij was zeer fier over mijn keuze. Ik vond dat ik hem niet ontgoochelen kon. ‘s Morgens om vijf uur vertrok ik met een boemeltreintje naar Kortrijk, waar mijn standplaats was. Ik deed het zuiden van West-Vlaanderen en werd er in de streek van Ieper en Poperinge geconfronteerd met de naweeën van de eerste wereldoorlog. Ik vond er de geest terug die mijn vader, als oudstrijder, me had meegegeven. Ik legde huisbezoeken af bij gelegenheid van een geboorte. Het was de babyboom-periode en er werkten toen bij de Spoorwegen nog ruim 50.000 werknemers. Ik heb ontelbare huisbezoeken afgelegd met een luierpakket onder de arm. Ik trachtte de mensen te helpen met hun problemen bij ziekte, bij de schoolkeuze en studiekosten van hun kinderen. Daarna was het zuiden van Oost-Vlaanderen mijn werkterrein. Er zijn dagen geweest dat ik in de heuvelachtige streek van Oudenaarde en Zottegem tot 72 km met de fiets aflegde.

N

a mijn middelbare studies ben ik in 1944 naar de Sociale school in de Poststraat in Brussel getrokken. Mijn ouders hadden graag gehad dat ik naar de normaalschool zou gaan, lesgeven was iets wat ze kenden, maar ‘sociaal assistent’, wat was dat nu? Het was een vrij nieuw beroep, maar intuïtief voelde ik aan dat dat iets voor mij was, ik wilde me sociaal engageren. De oorlog was nog aan de gang, Engelse soldaten, herstellend van de ontberingen aan het front, waren gelegerd in de Poststraat. Het was een zeer turbulente tijd van angst, tekorten en een gebrek aan vrijheid. Toch betekende die periode voor mij een openbaring, ik heb me in de Poststraat heel gelukkig gevoeld.

E

ens afgestudeerd kon ik aan de slag in de Christelijke Arbeidersbeweging. Maar ik was nogal vrijgevochten en vond dat ik de weg van de structuren niet moest inslaan. Ik heb wel in de structuren gemiliteerd, maar ze nooit gedragen. Ik heb nooit de macht gezocht.

"We waren gegrepen door de boodschap van Cardijn: Mijn beste jonge arbeidsters, gij zijt zoveel waard als de prinses van Laken."

5

“Wij hebben ontelbare uren gediscussieerd over allerhande problemen en de grote vragen van het leven.”

Ik ben 26 jaar bij de Spoorwegen geweest en heb het werk met een enorm enthousiasme gedaan. Nadat ik trouwde ben ik blijven werken, ook daarin was ik een buitenbeentje. Ik heb in die periode vijf kinderen op de wereld gezet. Ik weet dus wat het is als je in verwachting bent, de treinen bomvol zitten en niemand voor je rechtstaat. Toen ik later senator werd, heb ik kunnen verkrijgen dat zwangere werkneemsters in eerste klasse konden reizen. Zulke verwezenlijkingen geven je de meeste voldoening. “Alle mensen

I

soonlijk contact en in een eerlijke taal. Ik las in het boek van Hillary Clinton dat haar man op zijn verkiezingtournee halt hield voor een café-restaurant om er zijn boodschap mee te delen aan het vijftal mensen dat op het bordes zat. Voor de machtigste man van de Verenigde Staten betekende communicatie het directe contact met de mensen. Wat een verschil met de spreekbuizen van sommige politici tegenwoordig die hun communicatie in het keurslijf van one-liners stoppen en verkonzijn gelijk: digen. Dat is mijn wereld niet.

het zijn woorden die mij

k heb altijd getracht dicht bij de voorgoed als een zegel in n 1974 werd ik senator en nam mensen te staan en een direct de hersenen gedrukt ontslag bij de NMBS, dat betecontact met hen te hebben. Bij de werden.” kende wel een enorm risico. KAV nam de discussie, net zoals Staatssecretaris van PTT werd ik voorheen bij de VKAJ, een voornain 1981. De telefonie stond juist me plaats in. Onze afdeling was op de drempel van de revolutie in een broeinest van ideeën en we de telecommunicatie: de reuzestap van de kleine hadden de moed om tegen de stroom in te gaan. telefoon met de ijzeren draad naar de wereldomMidden de jaren ‘50 hadden we het al over sekvattende satellietsystemen. sualiteit en anticonceptie waardoor we op de Mijn doelstelling naar de werknemers toe was: negatieve balans van het bisdom kwamen te Laat ons bewijzen dat overheidsinstellingen door staan. uw engagement evengoed kunnen werken als Ook als politica heb ik altijd geloofd in een per-

6

I

privé-bedrijven, en laten we dat doen in een geest van dienstbaarheid. Ik bleef niet in de Wetstraat zitten, maar heb het land doorkruist, om de werknemers te sensibiliseren. De regie van Telegrafie en Telefonie had bij mijn aantreden een schuld van 400 miljoen frank, toen ik na zeven jaar wegging was er een winst van 5 miljard.

I

n 1989 werd ik op aandringen van Wilfried Martens benoemd tot Koninklijk Commisaris voor het Migrantenbeleid, toen nog een onbezoldigde functie. Ik ben geschrokken van de negatieve reacties op mijn aanstelling, zowel binnen als buiten mijn partij. Het migrantenvraagstuk was niet populair binnen de politieke partijen. Gelukkig vond ik medestanders, ook over de partijgrenzen heen. In een radio-uitzending deed ik een oproep tot moedige parlementsleden voor de oprichting van een Centrum voor Etnische Gelijkheid. Jan Decorte, theaterman en toen gekozen voor de lijst Rossem, schreef mij in een briefje dat hij weliswaar niet moedig was maar toch volksvertegenwoordiger. Tot op de dag van vandaag is Jan een goede vriend gebleven. Toen ik dieper kennis maakte met de problematiek van de migranten dacht ik: Niets wat er in de migrantengemeenschap gebeurt is mij vreemd, de frustraties, de trauma’s, het zwijgen. Ik zag de parallel tussen de situatie van de arbeidersmeisjes van vroeger en van de migrantenvrouwen. Neem nu de problematiek van het gedwongen huwelijk. Ik heb in mijn jeugd honderden keren horen spreken over notarisdochters die moesten trouwen met de zoon van de burgemeester, landbouwers die hun kinderen met elkaar deden trouwen omdat ze dan een grotere boerderij voor zich hadden. Ik ken de verhalen van kinderen die thuis wegliepen. Tot de migranten heb ik gezegd: Uw moeilijke namen moet ge mij niet doen onthouden, ik ga mij ook niet verdiepen in uw godsdienst, daar heb ik geen tijd voor, maar laat ons aanvaarden dat het opperwezen zowel uw Allah als mijn God is. Inch Allah, Vrede zij met u! Laat ons samenleven, laten we in elkaars denken treden, niet om de ander zijn denken te veranderen maar om elkaar beter te leren begrijpen.

eigen land hoe moeilijk het harmonisch samenleven tussen verschillende volkeren is. Heel vlug heb ik zijn vertrouwen gekregen en hij steunde mij voluit waar hij kon.

V

andaag heb ik wel een zeker heimwee naar mijn werk van vroeger, naar de ontelbare uren discussies waarvan er misschien maar een tiende tot enig resultaat leidde. Maar ik deed het graag, ik heb altijd dicht bij de mensen willen staan. Maar alles heeft zijn tijd. Nu aanvaard ik het als een van de lasten van het leven dat je een stuk van je autonomie kwijtraakt. Mijn moeder is 93 geworden en ze is tot de laatste dag in ons gezin blijven wonen. Ik heb haar nooit aanzien als een last. Ze was een vrij zelfstandige vrouw. Met Magda, de verpleegster van het Wit-Gele Kruis, bedisselde en beredderde ze alles samen. Ze zag Magda graag; toen ze trouwde kocht ze een cadeau voor haar. De verpleegster was onze kameraad. Het geeft je een enorme zekerheid als je door iemand geholpen wordt ■ die zijn stiel kent.’

M

et koning Boudewijn had ik een zeer goed contact. Vanuit zijn geloofsovertuiging, maar vooral ook vanuit zijn grote humane eigenschappen was hij ervan overtuigd dat mensen gelijkwaardig zijn. Hij wist door de situatie in ons

“Ik heb wel in de structuren gemiliteerd, maar ze nooit gedragen. Ik heb nooit de macht gezocht.”

7

Vijf jaar waarborg. Heeft u dat goed gehoord ?

Eén keer kopen, vijf jaar horen, dat is de garantie die uw Dialogue Hoorcentrum op elk hoortoestel geeft. Vijf jaar lang wordt elk defect snel, met de glimlach en vooral kosteloos hersteld*. Zo kunt u op beide oren slapen! Maar dat is lang niet de enige troef van de Dialogue Hoorcentra... Een apparaat op maat Dankzij ons uitgebreide assortiment vindt u in het Dialogue Hoorcentrum precies het hoortoestel dat u zoekt. Alle grote merken zijn in ons assortiment vertegenwoordigd.

Met kennis van zaken Er verschijnen steeds meer modellen op de markt, van traditionele hoortoestellen tot piepkleine wondertjes die onzichtbaar in het oorkanaal passen. Wat is uw ideale oplossing, rekening houdend met uw behoeften en natuurlijk ook met uw budget? Onze deskundige audiologen luisteren naar u en helpen bij de juiste keuze.

Betrouwbare kwaliteit Al onze modellen zijn uitvoerig getest op hun degelijkheid en efficiëntie.

Persoonlijke service Wij weten dat de aanschaf van een hoortoestel voor veel mensen een moeilijke stap is. En wij begrijpen dat. Daarom hechten wij erg veel belang aan een persoonlijke, vriendelijke service. * zie de algemene voorwaarden van onze garantiekaart * enkel op toestellen vanaf 650,00 €..

Aalst 9300 Antwerpen 2018 Antwerpen 2020 Beringen 3580 Bilzen 3740 Bree 3960 Brugge 8000 Brussel 1000 Buggenhout 9255 Deinze 9800 Dendermonde 9200 De Pinte 9840

053 - 78 53 11 03 - 248 13 04 03 - 238 60 44 011 - 42 08 97 089 - 50 33 68 089 - 46 16 51 050 - 33 73 82 02 - 511 89 32 052 - 33 37 62 09 - 386 27 23 052 - 21 25 26 09 - 281 13 17

Destelbergen 9070 Deurne 2100 Diest 3290 Eeklo 9900 Geel 2440 Geluwe 8940 Genk 3600 Gent 9000 Halle 1500 Hamme 9220 Hasselt 3500 Herentals 2200 Herzele 9550 Heusden-Zolder 3550 Ieper 8900 Kalmthout 2920 Kapellen 2950 Kortrijk 8500 Leuven 3000 Lommel 3920 Lummen 3560

09 - 228 30 64 03 - 324 13 92 013 - 31 22 86 0496 - 10 94 96 014 - 58 84 52 056 - 51 27 22 089 - 35 81 28 09 - 242 80 80 02 - 356 76 21 052- 47 78 62 011 - 22 79 37 014 - 25 50 07 053 - 62 79 45 011 - 57 26 56 057 - 20 09 71 03 - 666 38 08 03 - 665 08 11 056 - 35 02 56 016 - 22 15 92 011 - 54 13 71 013 - 52 27 26

Maaseik 3680 Maasmechelen 3630 Mechelen 2800 Merelbeke 9820 Mol 2400 Neerpelt 3910 Oudenaarde 9700 Overmere 9290 Roeselare 8800 Ronse 9600 Sint-Job-in‘t-Goor 2960 Sint-Niklaas 9100 Sint-Pieters-Leeuw 1600 Sint-Truiden 3800 Stekene 9190 Tielt 8700 Tongeren 3700 Turnhout 2300 Wetteren 9230 Zele 9240 Zelzate 9060

DIALOGUE® Hoorcentra.

www.dialogue.be

JA, ik wil een nieuwe wereld van geluid ontdekken! Stuur mij informatie over de hoorapparaten. Naam:

Adres:

089 - 56 46 63 089 - 76 07 80 015 - 41 96 78 09 - 230 61 34 014 - 31 42 60 011 - 64 11 00 055 - 31 18 01 09 - 337 08 42 051- 24 40 54 055 - 21 91 56 03 - 636 41 78 03 - 776 56 58 02 - 305 82 36 011 - 68 62 72 03 - 779 84 56 0476 - 89 89 92 012 - 23 63 07 014 - 41 26 87 09 - 369 47 73 052 - 44 47 18 09 - 345 71 34

Test mijn gehoor, vrijblijvend, tijdens mijn bezoek. Plaats:

terug te sturen naar: Dialogue Hoorcentra, Jettelaan 32 (4de verdiep) 1081 Koekelberg of af te geven in uw DIALOGUE® Hoorcentrum.

Telefoon:

✁

Renild Wouters - Diëtiste en medewerker van het verpleegkundig departement Wit-Gele Kruis Vlaanderen

VOEDING

Na een weldoende nachtrust hebben we een tiental uren niets meer gegeten. Ons lichaam moet dan kunnen bijtanken om paraat te zijn voor de prestaties die het in de loop van de dag zal leveren. Dat is het moment om onszelf te trakteren op een variatie van gezonde voedingsmiddelen. Die zorgen ervoor dat we de dag met veel energie kunnen aanvatten. Tijd maken om op een rustige manier te ontbijten is belangrijk. En dat dreigt, vooral bij jonge mensen, nogal eens fout te lopen: het ontbijt beperkt zich vaak tot een snelle hap brood met choco of een yoghurtdrankje, of wordt helemaal overgeslagen. “Geen tijd”, “Ik kan ‘s morgens geen hap door mijn keel krijgen”, zijn vaak gehoorde excuses. Nochtans kan het anders. Wie belang hecht aan een gezond ontbijt heeft meestal ook een gezonder voedingspatroon en een gezondere leefstijl. Door uw voeding wat aan te passen en een gezondere manier van leven aan te kweken, kunt u de pillen soms een tijdje aan de kant laten of helemaal overbodig maken.

Een gezond ontbijt als prima start voor uw dag Energie bijtanken

moet schieten, is extra brandstof welgekomen. Ons lichaam gebruikt glucose uit de voeding als Iemand die begaan is met het goed functioneren energiebron om optimaal te kunnen functioneren. van zijn lichaam zal dus ‘s morgens de tijd nemen Als een zorgzame moeder leggen om zijn lichaam van de nodige we een voorraad glucose aan onder voedingsstoffen te voorzien. de vorm van glycogeen. Deze voorStudies bij schoolgaande jeugd “Het tijdstip waarop u raad slaan we onder andere op in uw pillen of siroop neemt, tonen aan dat bij kinderen die de spieren en in de lever. geen ontbijt nemen, de hersenacen hoe u ze inneemt, is ‘s Nachts verbruikt ons lichaam tiviteit op een lager pitje staat vaak erg belangrijk.” een minimum aan energie om te omdat de hersenen niet de nodige ademen, om de lichaamstemperaglucose krijgen. Een degelijk onttuur te bewaren en om alle bijt daarentegen heeft een goede lichaamsfuncties in stand te houden. Dat noemen invloed op de intellectuele prestaties. Ook bij we het ‘basaal metabolisme’. Daarvoor putten we volwassenen is bewezen dat een goed ontbijt de uit de glycogeenvoorraad. Is deze voorraad op, productiviteit en de concentratie verhoogt, en dat dan gaan we vetten en eiwitten gebruiken als de spraakvaardigheid en het korte termijngeheubrandstof, maar deze zijn minder gemakkelijk gen er beter door functioneren. beschikbaar. Ons lichaam geeft de voorkeur aan Daar komt nog bij dat wie niet ontbijt, in de glucose die via de bloedbaan vrijgemaakt wordt. voormiddag nogal eens naar snacks moet grijpen. Die bevatten meestal niet veel meer dan vet en snelle suikers. Het zijn de ideale dikmakers. Betere prestaties Wie denkt te vermageren door niet te ontbijten Wanneer ‘s morgens het fabriekje weer in actie komt bedrogen uit.

9

Eén vierde van uw dagelijkse energie via een gezond ontbijt

‘s morgens wonderen doen. Een heerlijk geurende vers gezette kop koffie of thee is een perfecte afsluiter van het ontbijt en een stimulans om opgewekt aan de slag te gaan.

Het ontbijt moet één vierde leveren van de energie die u die dag nodig hebt. Om het ontbijt Graanproducten, zowel ongesuikerde ontbijtgraevenwichtig samen te stellen gebruiken we de nen als bruin brood, vormen het hoofdbestandvoedingsdriehoek, de basis voor een gezonde deel van ons ontbijt. Brood is een belangrijke voeding. Deze driehoek duidt het onderling energiebron: 100 gram voltarwebrood bevat belang aan tussen de verschillende groepen ongeveer 250 calorieën. Brood is rijk aan zetlevensmiddelen. In het onderste meel, dat na vertering trage suideel, juist boven de watersokkel, kers vrijgeeft die ons lichaam wordt de belangrijkste groep opneemt naargelang zijn behoefte. “De vezels van graanvoorgesteld: de zetmeelbronnen. De zin naar een zoet tussendoorproducten zuigen zich vol Dit zijn graanproducten, peultje wordt op die manier vermeden. met het vocht dat we vruchten, brood, aardappelen, Bij de keuze van brood gaat de drinken bij het ontbijt en deegwaren en rijst. Hoe hoger voorkeur uit naar bruine broodverhogen zo het volume naar de top van de voedingspisoorten, bijvoorbeeld volkoren- of van de stoelgang die ramide men klimt, hoe minder tarwebrood, die naast energie, soepel en zacht wordt.” men mag eten van deze voevitamine B en mineralen, zoals dingsmiddelen. Helemaal bovenmagnesium en fosfor, ook de aan vinden we producten die broodnodige vezels aanleveren. niet noodzakelijk zijn voor een evenwichtige Het gamma donkere broden is tegenwoordig zo voeding: chocolade, suikerwaren, koekjes en uitgebreid, dat er voor elke dag wel een ander gebak. Niettemin wordt geen enkel voedingssoort vezelrijk brood op de plank kan komen. middel in dit vak verboden, het is alleen een Brood met toespijs kan u al eens afwisselen met kwestie van hoeveel en hoe dikwijls we er van een kommetje melk of yoghurt met muesli of eten. ontbijtgranen. Geef ook dan de voorkeur aan ontDe aanbevelingen zijn berekend voor een doorbijtgranen die vezelrijk zijn en niet gezoet, of aan snee gezonde Belg met een geringe tot matige muesli. Muesli is een mengeling van geplette fysieke activiteit en een energiebehoefte van graanvlokken, noten en gedroogde vruchten 1800 tot 3000 calorieën. en is meestal niet gesuikerd. Het voordeel U eet evenwichtig als u de voedingsmidvan ontbijtgranen is dat ze met melk of delen uit de verschillende groepen van yoghurt worden gegeten waardoor de de voedingsdriehoek combineert en de aanbreng van eiwit en calcium ververhoudingen respecteert. Zorg voor hoogt. Gesuikerde ontbijtgranen variatie: Eet bijvoorbeeld niet elke (gepofte tarwekorrels met chocoladag kiwi, maar wissel eens af met de, cornflakes met een laagje een verse seizoensvrucht. honig) zijn minder aangewezen Voor het samenstellen van omdat ze in verhouding te een volwaardig ontbijt, zoals veel suiker en te weinig voor elke maaltijd, moet u nuttige voedingsstoffen een combinatie maken bevatten. uit de verschillende In het weekend kungroepen en variëren nen we al eens binnen elke groep. afwisselen met een pistoletAls drank kan broodje. Een een glas water croissant kan op kameralleen af temperaen toe op tuur de ont-

10

Zo ontbijt u gezond en evenwichtig Een glas water terwijl u koffie of thee zet. Enkele sneetjes voltarwebrood, besmeerd met een mespuntje minarine, magere platte kaas of een eitje of confituur. Een kommetje magere yoghurt met een kiwi erin gesneden, of een glas halfvolle melk of botermelk en nadien een vers stuk fruit. Een geurende kop koffie of thee. bijttafel van iemand die geen gewichts- of cholesterolproblemen heeft. Een croissant bevat namelijk vijf maal meer vet dan een pistolet en tien maal meer dan een sneetje brood. Bij een gezond ontbijt hoort ook fruit. De vitamine C uit het fruit vergemakkelijkt de opname van ijzer uit donker brood. De vrucht met het hoogste gehalte aan vitamine C is de kiwi (70 mg in 100 gr kiwi), maar ook aardbeien zijn rijk aan vitamine C en, zoals algemeen geweten, appelsienen. Vers fruit levert meer vezels. De oplosbare vezels van fruit zetten de bacteriën in uw darmen al van ‘s morgens in werking en zorgen voor een gunstig effect op de stoelgang. Zowel donker brood als fruit zijn bovendien bronnen van anti-oxidantia, die nodig zijn om uw weerstand op te bouwen. Een mespuntje smeervet per sneetje brood volstaat voor de aanbreng van vitamine A en van essentiële vetzuren. De beste keuze is afhankelijk van uw gewicht. Is uw gewicht wat aan de hoge kant dan is een minarine de aangewezen smeerstof. Minarine levert per 100 gram ongeveer 250 calorieën; margarine en boter daarentegen zo’n 800 calorieën. Neemt u margarine, dan is de beste keuze een smeerstof rijk aan onverzadigde vetten, eventueel verrijkt met omega-3-vetzuren.

Zo kan het ook Een glas water terwijl u koffie of thee zet. Een grote kom magere yoghurt met een goede portie muesli en vers fruit erin gesneden. Een geurende kop koffie of thee.

Yakult, een beetje gezondheidsonderhoud

minder zoet, ng dezelfde werki

11

Het broodbeleg varieert sterk van persoon tot persoon. Zorg er wel voor dat u brood met beleg eet en geen beleg met brood. Kaas is een goede keuze, bij voorkeur magere, halfvette of platte kaas. Een zacht gekookt eitje kan ook verrukkelijk zijn. Confituur en choco, ingrediënten van een klassiek ontbijt, moeten kunnen alhoewel het voedingsmiddelen zijn die in de voedingsdriehoek tot de restgroep behoren.

Dierlijke producten zoals zuivelproducten, kaas en vlees bevatten verzadigde vetten, maar zij brengen ook calcium, ijzer, zink en vitamine B12 aan.

”Ik verdraag geen melk!”

Melkproducten worden niet door iedereen goed verdragen. Het gaat dan meestal om lactose-intolerantie. Dat betekent dat er een tekort is aan het enzyme lactase dat de Melkproducten mogen niet ontbre“Wie denkt te vermageren melksuiker of lactose moet ken bij een gezond ontbijt. Ze door niet te ontbijten omzetten naar enkelvoudige suimoeten ons lichaam voorzien van kers die in de bloedbaan kuneiwitten, calcium en vitamine B. komt bedrogen uit.” nen worden opgenomen. Een glas magere of halfvolle melk, Mensen van Afrikaanse of botermelk of magere yoghurt mag Aziatische origine zijn meestal zeker niet ontbreken. Melk kan verlactose-intolerant, maar ook bij volwassen vangen worden door met calcium verrijkte sojaWesterlingen is een daling van de lactose-actidrank. viteit een veel voorkomend fenomeen. In dat geval zijn calcium-verrijkte sojaproducten goede Beperk het verzadigd vet in de voeding vervangers van melkproducten. Een voeding rijk aan verzadigde vetzuren verhoogt het risico op hart- en vaataandoeningen: “Ik krijg ‘s morgens geen hap ze doen de totale bloedcholesterol en de LDLdoor mijn keel!” cholesterol (slechte cholesterol) stijgen. Volgens de Belgische voedingsaanbevelingen Wie voor het slapengaan zwaar getafeld, veel van 2003 mag maar 10% van onze energie door alcohol gedronken en veel gesnoept heeft, verzadigde vetten geleverd worden. Bij een voehoudt daar vaak ‘s morgens nog een verzadigd ding van 2000 calorieën per dag betekent dat gevoel aan over. Schakel dus over op een lichniet meer dan 22 gram verzadigd vet (vetten ter avondmaal. leveren 9 calorieën per gram vet). Doe eerst wat lichte activiteiten en neem het Onverzadigde vetten daarentegen hebben de ontbijt een uurtje later. positieve eigenschap het risico op hart- en vaatBesteed zorg aan het onbijt: ziekten te verlagen. Ze zorgen bovendien voor • De tafel is netjes gedekt. een optimaal functioneren van het centraal • Alles staat op tafel zodat u niet steeds moet zenuwstelsel en van het immuunsysteem. Tot opstaan. deze vetzuren behoren ook de omega-6- en de • Ontbijt samen met uw gezin. omega-3-vetzuren. Meestal ontbreekt het in • Zorg voor een opgewekte sfeer. onze voeding aan omega-3-vetzuren. Is ontbijten echt niks voor u, kies dan een Deze vetzuren komen vooral voor in vette visgezond tussendoortje zoals een yoghurt met soorten. Vandaar de raad om meer vis te eten fruit, een stuk fruit, een vezelkoek of een sneeten regelmatig ook vette vis op het menu te zetje met calcium-verrijkte peperkoek. ten. De industrie heeft op dit probleem reeds ingespeeld door sommige smeerstoffen te verrijken Neem uw ontbijt-tijd met omega-3-vetzuren. Onthaasting begint met de tijd te nemen voor een Beheers uw vetinname door het smeervet te goed en gezellig ontbijt. Het is de beste manier beperken tot een mespuntje per sneetje, koeken om ontspannen, goedgeluimd en vol energie de en gebak tot een minimum te herleiden en de dag te beginnen. Zoals het spreekwoord zegt, voorkeur te geven aan magere of halfvolle zui■ ‘Goed begonnen is half gewonnen’. velproducten en magere kaas.

12

Lagere temperaturen, minder zonneschijn, striemende regen en wind,... het zijn zeker ingrediënten van de weerberichten in de komende maanden. Wapen u dus vóóraf tegen die gure omstandigheden die uw weerstand aantasten. Echinacea is een plant die van oudsher gekend is voor zijn weerstandsverhogende eigenschappen en waarvan de werking ook wetenschappelijk bewezen is. De indianen gebruikten echinacea tegen slangebeten, koorts of hardnekkige wonden. De eerste kolonisten brachten de kennis en het gebruik over naar onze streken. Intussen werd de rode zonnehoed door vele wetenschappers bestudeerd en wordt hij nu alom gebruikt voor z’n versterkende eigenschappen.

Met Echinacea van Biover krikt u op voorhand de natuurlijke weerstand van uzelf en heel uw gezin op. In alle veiligheid, in alle natuurlijkheid. En voorkomen is beter dan genezen …. Biover-Echinacea is beschikbaar in capsules & druppels.

De Biover-natuurproducten voldoen aan strenge kwaliteitseisen. Hun samenstelling is wetenschappelijk onderbouwd. Ze zijn uw vertrouwen waard.

BIOVER NV ● Monnikenwerve 109, 8000 Brugge ● www.biover.com

je natuurlijke bron van gezondheid

ADVIES VAN DE HUISARTS

Dr. Tony Swinnen

Zinvol en gelukkig ouder worden Ik zou het niet krachtiger kunnen uitdrukken dan Fernand Kuypers (73 jaar) in De Standaard van 10 augustus 2003 : De toekomst, nog vooruitzichten hebben. Verveling is een microbe voor de gezondheid. Bezig zijn is de beste therapie. Lachen is een natuurlijke vitamine. Kwaad zijn, je energie kan niet vrijelijk stromen en beschadigt je organen. Geen zorgen maken, dan verhoogt de energie. Niet jaloers zijn, anders krijg je knopen in je maag. Zorg voor vermaak. Geniet van muziek en de kleine dingen. Observeer, zonder te oordelen. U zou hierop kunnen reageren met de bedenking dat dergelijke mooie zinnen uitstekend passen bij iemand die het in het leven waar heeft gemaakt en die nog over alle mogelijkheden beschikt. Iedereen zou dit van zichzelf willen kunnen zeggen. Wij worden steeds ouder en de gemiddelde leeftijd ligt rond de 80 jaar voor vrouwen en 75 jaar voor mannen. Dit is het dubbele van nog geen eeuw geleden. Maar dat neemt niet weg dat het aantal jaren van ongemak en afhankelijkheid gemiddeld nog acht jaren bedraagt. Slechts zeer stilaan is op dit vlak een verbetering merkbaar. Ook is het zo dat de dood van één van de partners, de andere zeven jaren alleen achterlaat.

Er is meer dan gezondheid De maatstaf om een oudere te beoordelen blijft nog altijd de kalenderleeftijd, die nog steeds een overwegende invloed heeft op de lichamelijke, psychische en sociale belevenis van een persoon. Men kan hem dit niet verwijten want voortdurend wordt hij door uitspraken in de media, maar ook van BV’s, eraan herinnerd dat het beste van het leven er opzit. Misschien zijn er weinigen blijven stilstaan bij de vele uitspraken rondom de nieuwe regeringsvorming. Het aantal vrouwen moest beter vertegenwoordigd worden, waar men zich volledig kan achterscharen door de voortschrijdende emancipatie. Maar tevens werd gezegd dat men dringend aan verjonging toe was. Eénmaal de veertig voorbij moest men plaats maken voor een jongere. In de verklaring in één van de krantenartikels werd de verantwoording voor deze verjonging uitgedrukt als de noodzakelijkheid van een fris uitzicht, kennis van de communicatietechnieken en management. Nergens werd gewezen op de noodzaak aan ervaringsdeskundigheid. Is er dan geen meerwaarde in de combinatie van het beheersen van nieuwe inzichten en de rijkdom van de ervaring, het rela-

14

tiveringsvermogen en de wil tot onbaatzuchtige inzet? Moeten we niet ophouden met ons streven naar zolang mogelijk gezond ouder te worden? Waartoe dient het om zich nog zeer vitaal te voelen, maar niet meer gewenst te zijn op de arbeidsmarkt? De huidige maatschappij biedt zoveel kansen om na een productieve periode met andere waardevolle dingen bezig te zijn. Dit kan door aangepast werk of door een andere indeling van de uren. En waarom geen vrijwilligerswerk doen, waardoor men de onderlinge solidariteit met de verschillende generaties kan waarmaken? Ook het pure genieten van nog onontgonnen terreinen moet zijn plaats krijgen in het leven. De laatste dertig jaren mogen geen wegkwijnen zijn, omdat men niet meer meetelt.

Gelukkig en zinvol ouder worden Wanneer wij aanhaalden dat met het verloop der jaren het beste voorbij is, dat ons geheugen het al eens laat afweten, dat we taken aan een lager ritme moeten uitvoeren of dat we ons opnieuw moeten bijsturen om zonder risico met de auto door het drukke verkeer te kunnen, wil dat ook

© Foto: Isabelle Persyn

dit is wederzijds. Hoeveel deugd kan men niet beleven aan nieuwe uitdagingen: talen leren, concerten bijwonen, op vakantie gaan en nieuwe leeftijdsgenoten ontmoeten, tijd hebben om te lezen of rustig een kaartje te leggen of aan te sluiten bij een seniorenclub, en regelmatig te gaan fietsen of wandelen met het gezellig terrasje achteraf! zeggen dat we al bergaf aan het gaan zijn? Zitten Lichamelijk geremd en toch nog we dan niet in een deficit-model waarbij we ons voluit gelukkig blindstaren op onze manier van werken en leven De kans dat er zich een lichamelijke kwaal voorvan de voorbije jaren? We moeten niet meer stredoet, blijft echter reëel. Zoals we reeds aanhaalven naar het bereiken van de moeilijkste toppen, den gaat dat gemiddeld over een periode van maar is het niet even waardevol om rustig af te acht jaren: een verminderd gehoor, een hartziekdalen en te genieten van de verre zichten en te te, artrose in de gewrichten, kortademigheid … luisteren naar die ene vogel in de verte? Dingen En de geneeskunde kan niet alles oplossen! waar we geen aandacht aan konden besteden Vaak zijn we dan geneigd om geen gebruik meer want de top moest absoluut bereikt worden voor te maken van de resterende mogelijkheden. Het de duisternis. zou overeenkomen met een Iedereen kan een hele boel zaken baby, die zijn eerste pasjes aanhalen die men had willen meemaleert zetten en voortdurend ken of realiseren maar waarvoor er "Wordt de winninggoal in valt. Toch zal hij steeds geen tijd was. een voetbalmatch niet opnieuw proberen om uiteindeNa het actieve leven kan men zitten regelmatig in de lijk te kunnen lopen. kniezen over mislukkingen, zich slotminuten gescoord?" Geldt dit niet evenzeer voor opsluiten en spelen met de gedachte alle levensfasen? Maar dat dat de lichamelijke en geestelijke vraagt wel de nodige tijd en functies stilaan maar zeker zullen inzet. Misschien moet men verminderen. Laten we ons geen fanzelfs vooropgestelde plannen tasieën wijsmaken… We hoeven maar wijzigen en andere keuzen maken. Het is zelfs rondom ons te kijken om te zien hoevelen reeds goed mogelijk dat men een beroep moet doen moeilijkheden hebben om zichzelf te behelpen en op anderen. Dat maakt soms de voldoening nog een beroep moeten doen op lichaamsverzorging, groter, omdat men ervaart dat het resultaat er de dienst ‘warme maaltijden’ of gezins- en gerust mag zijn. Merkt men vaak niet veel bejaardenhulp. lachende gezichten bij mensen waarvan wij denLaten we door dit negatief doemdenken niet vele ken: als ik met zo’n afwijking geconfronteerd mooie momenten van de laatste levensfase aan werd, dan hoefde het voor mij niet meer! ons voorbijgaan? Wordt de winninggoal in een Laten we soms niet veel kansen liggen omdat we voetbalmatch niet regelmatig in de slotminuten te weinig in onze resterende mogelijkheden gescoord? En welke voldoening heeft de oudere ■ geloven? niet aan de omgang met zijn kleinkinderen? En

15

SISSELPLUS HET COMFORTABELE KUSSEN voor een ontspannen nachtrust

SISSELPLUS Nekklachten? Hoofdpijn? Geen goede nachtrust? Wanneer u wilt genieten van een gezonde nachtrust legt u uw hoofd voortaan op het SISSEL®PLUS kussen. Met dit kussen heeft u een ontspannen nachtrust en ligt u in de juiste houding. U staat weer uitgerust en gezond op! -

+

g e n iete n

van g e z o n d s l a p

en

Met een normaal hoofdkussen wordt de nek niet genoeg ondersteund. De halswervels worden tijdens de slaap niet voldoende ontlast. Met het SISSEL®PLUS kussen wordt de nek perfect ondersteund, in welke houding men zich ook wendt of keert.

Het orthopedische kussen van SISSEL® heeft 90 ventilatiekanalen die zorgen voor een goede warmteafvoer. U kunt de hoogte van het kussen zelf aanpassen waardoor het altijd aan uw wensen voldoet. Bestel nu zeer voordelig het SISSEL®PLUS kussen met onderstaande bon.

Bon opsturen naar:

KUSSEN

Voor alle leden van het Wit-Gele kruis een KORTING van maar liefst

€ 9,De normale prijs € 79,-

U betaalt slechts € 70,-

Korting krijgt u alleen met originele coupon. Actie is geldig t/m 30 november 2003.

BESTELBON

SISSEL PLUS ®

DWW Frans Messingstraat 47 2100 Deurne Of faxen naar: 03 324 99 38 U kunt uw bestelling ook mailen naar: [email protected]

SISSEL®PLUS KUSSEN Aantal Prijs (aantal x € 70,-) Verzendkosten € 2,50 Totaal

Betaal eenvoudig via één van de volgende betalingsmethoden:

Invullen in blokletters s.v.p.

GT

Gezondheid uit Zweden

(zet altijd uw handtekening)

Ik betaal:

Ik betaal: Ik betaal:

O vooruit per bankoverschrijving (ik maak het bedrag over op rekeningnummer 001-3923042-50 van DWW o.v.v. SISSEL®PLUS Actie en vermeld mijn adres. Nadat DWW het bedrag ontvangen heeft, ontvang ik het kussen zo spoedig mogelijk) O contant bij aflevering, onder rembours (ik betaal rechtstreeks aan de postbode + € 4,50 rembourskosten) O per creditcard, dit zijn mijn gegevens:

O MasterCard

O VisaCard

nummer ......................................................................... vervaldatum ..................................................................

Handtekening: ...................................................................................

o mevr.

o mej.

o dhr.

Naam: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Straat: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nr.: . . . . Postcode: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Woonplaats: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefoonnummer: . . . . . . . . . . . . . . . . . .

GEZONDHEID

door Prof Dr Filip De Keyser, hoogleraar reumatologie, verbonden aan de Universiteit Gent

Foto: Isabelle Persyn

Actief blijven, ook met reuma

Pijnlijke gewrichten: het is een van de meest voorkomende klachten waarvoor iemand een arts raadpleegt. Soms gaat het om een banale en makkelijk te verhelpen kwaal; soms zijn de klachten hardnekkiger, of kunnen ze chronisch worden. Telkens wordt ernaar verwezen als ‘reuma’. De term lijkt zo vertrouwd, en toch weten weinig mensen waarover het allemaal precies gaat. Heel algemeen verwijst reuma naar een aantasting van het bewegingsapparaat, vooral van gewrichten, spieren of pezen. Pijn en moeilijkheden bij het bewegen zijn de meest voorkomende symptomen. In de meeste gevallen is een daadwerkelijke behandeling mogelijk, en in de voorbije jaren is de medische vooruitgang op dit terrein spectaculair te noemen. Er bestaan heel wat verschillende reumatypes. Vandaar dat er zoveel spraakverwarring kan zijn als over reuma wordt gesproken. Het is goed om enkele frequente types duidelijk af te lijnen.

Slijtagereuma of artrose Gustaaf is 63. Hij komt op raadpleging wegens de pijn die hij vooral voelt bij het stappen. Hij situeert zijn pijn in de rechter liesstreek, maar eigenlijk straalt ze uit over de hele voorzijde van de dij tot aan de knie (deze localisatie suggereert dat de pijn afkomstig is uit het heupgewricht). Wanneer hij niet beweegt, voelt hij geen ongemak. Wanneer hij overeind komt uit zijn fauteuil, voelt hij gedurende een korte periode een stram-

heid, die echter na enkele stappen verdwijnt. Een wandeling maken zoals vroeger, lukt niet meer. Na een zekere periode begint hij immers te hinken en verplicht de pijn hem om te rusten. De arts stelt de diagnose van heupartrose, en geeft enkele adviezen die Gustaaf een heel eind op weg helpen. Slijtagereuma of artrose is een frequente gewrichtsaandoening en wordt gekenmerkt door slijtage van het beschermend laagje gewrichtskraakbeen. Dat

17

heeft een weerslag op het onderliggende bot, heel vaak met pijn tot gevolg. Eén volwassene op drie lijdt aan een min of meer ernstige vorm van artrose. De klachten bij personen met artrose hangen af van welk gewricht is aangetast. Pijn is het frequentste symptoom. Ze wordt opgewekt door beweging, verergert bij een toenemende belasting van het gewricht en verdwijnt bij rust. De intensiteit van de artrosepijn kan wisselen: meestal dof en draaglijk, soms echter hevig met erg pijnlijke opstoten. De pijn laat zich voelen in het aangetaste gewricht, maar kan ook volgens typische patronen uitstralen. Zo wordt heuppijn waargenomen in de liesstreek, meestal met uitstraling naar de voorzijde van de dij tot het niveau van de knie. Na een periode van rust (bijvoorbeeld een korte siësta) geven de eerste stappen een gevoel van stramheid (startstramheid), dat echter snel verdwijnt.

Artrose kan verspreid zijn over vele gewrichten of kan zich beperken tot één of enkele gewrichten. Enkele voorkeurslocalisaties zijn: de gewrichten van de halswervelkolom of lendenkolom, de heupen, de knieën en de vingergewrichtjes. De diagnose kan meestal worden vermoed op basis van het klachtenpatroon en de bevindingen die het klinisch onderzoek verschaft, en worden bevestigd aan de hand van een radiologisch onderzoek. Het is voor artrosepatiënten belangrijk een juist evenwicht te vinden tussen beweging, belasting en rust. Een gewricht is zo opgebouwd dat beweging noodzakelijk is om het gewrichtskraakbeen behoorlijk te voeden. Bewegen is dus goed. Overbelasting, daarentegen, moet worden vermeden. Ontlasting van een artrotisch gewricht kan op verschillende wijzen tot stand worden gebracht. Probeer eerst om overtollig lichaamsgewicht kwijt te raken, vooral als het gaat om dragende gewrichten (rug, heupen of knieën). Bij de keuze van lichaamsbeweging verdient fietsen

18

Foto: Isabelle Persyn

”Het is voor artrosepatiënten belangrijk een juist evenwicht te vinden tussen beweging, belasting en rust.”

(of het gebruik van een hometrainer) de voorkeur: het is een prima vorm van beweging, en heupen of knieën krijgen geen grote lichaamslast te dragen. Ook zwemmen is een vorm van beweging in een relatief onbelaste toestand, door de opwaartse kracht van water. Bij het lopen kan, vooral bij een heup- of knieartrose, het best gebruik worden gemaakt van een wandelstok. Gebruik hem aan de gezonde zijde: dat zorgt voor een minderbelasting van de artrotische zijde tijdens de steunfase. Een aantal medicamenteuze therapieschema’s hebben tot doel de reparatiecapaciteit van kraakbeen te verhogen. Hierover is nog heel wat onderzoek vereist. Enkele middelen die de stofwisseling van kraakbeen gunstig beïnvloeden zijn reeds bekend. De pijn zelf kan op verschillende wijzen worden verlicht. Fysische middelen, zoals

warmte, kunnen een goed hulpmiddel vormen. Daarnaast kunnen ook geneesmiddelen worden gebruikt: zuivere pijnstillers of middelen met een ontstekingremmende werking. Indien de artrose te ver gevorderd is, kan overwogen worden om op chirurgische wijze een gewrichtsvervangende prothese te plaatsen. Heel wat ervaring is beschikbaar voor heup- en knieprothesen. Ze bestaan uit twee delen die met elkaar communiceren en daardoor een nieuw gewricht vormen. De levensduur van een kunstgewricht is niet onbeperkt . Vandaar dat het in het algemeen de voorkeur geniet om gewrichtsprothesen alleen te gebruiken bij oudere patiënten met een ernstige vorm van heup- of knieartrose.

Ontstekingsreuma of artritis Onder de reumatypes die een werkelijke ontsteking veroorzaken in de aangetaste gewrichten (artritis), weerhouden we ondermeer jicht en reumatoïde artritis. Jicht is het gevolg van een te hoge concentratie urinezuur in het bloed. Dit urinezuur kan neerslaan in het gewricht onder de vorm van kristallen, en daardoor een zeer heftige, pijnlijke en plots optredende opzetting van een gewricht veroorzaken. Vaak is dat het basisgewrichtje van de grote teen. Jicht is via aangepaste medicatie praktisch geneesbaar. Reumatoïde artritis begint meestal minder plots, maar tast een groter aantal gewrichten aan en verloopt typisch chronisch.

Nora lijdt sedert jaren aan reumatoïde artritis. Voordat een behandeling werd gestart, had ze een uitgesproken ongemak in de gewrichten: vooral in de kleine vingergewrichten, maar ook in schouders, knieën en voeten. Heel vaak werd ze ’s ochtends vroeg in bed wakker van de pijn. Bij het opstaan voelde ze zich heel erg stram; die stramheid verbeterde langzaam naargelang ze een tijdje op was en in beweging bleef. Dikwijls liep het tegen de middag voordat ze zich min of meer behoorlijk voelde. Haar medicatie heeft haar klachten ondertussen grotendeels weggenomen. In Vlaanderen en Nederland leven ongeveer 200.000 reumatoïde-artritispatiënten: zowat één procent van de bevolking. Vrouwen worden frequenter door de aandoening getroffen dan mannen. De diagnose kan niet zomaar worden gesteld aan de hand van één enkele test, bij-

voorbeeld een bloedtest of een radiografie. Het is veeleer een samenhang van klachten, klinische verschijnselen en de resultaten van technische onderzoeken die tot een diagnose leiden. In een typisch geval verschijnen de eerste symptomen ter hoogte van de kleine vingergewrichten, in de vorm van gewrichtspijn en -stramheid. De klachten zijn het meest uitgesproken in rust, heel vaak bij het ontwaken. Niet zelden zijn het deze pijnklachten die de patiënt vroeg in de ochtend wakker maken. In de loop van de ochtend verminderen de stramheid en pijn geleidelijk. Daarbij treedt ook een zichtbare gewrichtszwelling op. Indien de ontsteking blijft voortduren, kan een beschadiging van het gewrichtsoppervlak en zichtbare gewrichtsvervormingen optreden.

“Reumatoïde artritis kan vandaag meestal op afdoende wijze worden behandeld.”

Sedert de ontdekking van aspirine, dat niet alleen een pijn- en koortswerende werking heeft, maar in hogere doses ook een werkelijk ontstekingsremmend effect, zijn er heel wat nieuwere en doeltreffender medicaties voor patiënten met reumatoïde artritis gekomen. Reumatoïde artritis kan vandaag meestal op afdoende wijze worden behandeld. In geval er toch resistentie zou bestaan tegenover klassieke reumamedicijnen, heeft de moderne biotechnologische industrie in de voorbije paar jaren zeer krachtige nieuwe medicijnen beschikbaar gemaakt, waaronder de zogenaamde TNF-remmers. Reuma wordt vaak geassocieerd met oudere leeftijd. Dit is niet steeds het geval. Sommige vormen van ontstekingsreuma komen ook reeds op kinderleeftijd voor!

Spierreuma Polymyalgia is een typische vorm van reuma die zich vooral voordoet in de spieren van schouderen bekkengordel. Het is een aandoening waarmee gewoonlijk alleen bejaarden worden geconfronteerd. Ze komt zelden voor bij personen jonger dan 50 tot 55 jaar.

19

Nachtelijke spierpijn en lange ochtendstramheid, vooral in schouder- en bekkengordel samen met een uitgesproken bewegingstraagheid zijn de opvallendste klinische kenmerken van dit syndroom. Een bloedanalyse is noodzakelijk om de diagnose te bevestigen. Die brengt meestal een indrukwekkende stijging van de bloedbezinkingssnelheid aan het licht, wat erop wijst dat een hevige ontstekingsreactie plaatsgrijpt. Het ziektebeeld is zeer goed behandelbaar, weliswaar door middel van cortisone. Inderdaad is polymyalgia een van de weinige types ontstekingsreuma waar cortisonetherapie nog onontbeerlijk is. De ziekteverschijnselen verdwijnen prompt, vaak na één tot twee dagen behandeling. De behandeling duurt echter vrij lang: meestal één tot twee jaar. In de loop van die tijd wordt de dosis cortisone aanhoudend, maar langzaam, afgebouwd.

Ik heb reuma: moet ik op dieet ? Het is een wijdverbreide gedachte dat voedingsfactoren een belangrijke rol spelen in het ontstaan of het instandhouden van reumasymptomen. Reumapatiënten vertellen ook vaak spontaan op consultatie dat ze zich houden aan bepaalde diëten, en vragen van de arts eigenlijk een bevestiging voor deze houding. Toch bestaan er bijzonder weinig wetenschappelijke gegevens die de zin van een dieet bij een klassiek ontstekingsreuma zouden kunnen ondersteunen. Talrijke dieetschema’s voor reumalijders zijn in de loop der jaren naar voren geschoven, en nog steeds duiken er nieuwe op. Zelden wordt daarbij gespecifieerd over welk type reuma het gaat (artrose? reumatoïde artritis? jicht?). Heel opvallend is bovendien dat de aanbevelingen gebaseerd zijn op individuele ervaringen. De zin ervan werd meestal niet bewezen door middel van de gebruikelijke wetenschappelijke methoden. Bovendien spreken de verschillende gesuggereerde diëten elkaar werkelijk tegen! Veelal hebben artsen de indruk dat een zekere sensatiezucht of commerciële belangen aan de basis liggen van dergelijke behandelingsmethodes.

Blijven bewegen Verstandig bewegen is één van de belangrijkste sleutels voor een goede gezondheid in het alge-

20

meen en een gezond bewegingsapparaat in het bijzonder. Ook patiënten met allerlei vormen van reuma moeten ervoor zorgen dat ze die bewegingen die mogelijk zijn, zo grondig mogelijk blijven onderhouden. Er bestaan talrijke aan te bevelen vormen van beweging en oefening: wandelen, fietsen, zwemmen, spierversterkende turnoefeningen, stretching of aerobics. Als u gedurende een langere tijd niet hebt kunnen trainen, begin dan langzaam aan een bepaald oefenschema, voor welke vorm van bewegen dan ook. Pas uw schema aan in functie van uw verbeterende conditie. ■ Probeer vooral een regelmaat te bereiken.

Reuma leren begrijpen anno 2003 Deze zomer verscheen bij uitgeverij Lannoo (Tielt) het boek ‘Reuma leren begrijpen’, van de hand van de auteur van dit artikel, Prof Dr Filip De Keyser, hoogleraar reumatologie, verbonden aan de Universiteit Gent. De snelle medische vooruitgang op het terrein van de reumatologie was aanleiding voor een volledige herwerking en uitbreiding van deze titel, die voor het eerst verscheen in 1996. Het boek is bedoeld voor leken en patiënten, die het moeilijk vinden op het spreekuur voldoende informatie te verzamelen die hun aanbelangt in verband met hun reumatische klacht. Ook professionele hulpverleners zullen er waarschijnlijk nieuwe inzichten in terugvinden. De auteur beschrijft op begrijpelijke wijze de belangrijkste reumatische aandoeningen, met heel wat voorbeelden uit de praktijk. Bij de beschrijving van behandelingsmethoden, is er heel wat aandacht voor tips waarin de patiënt zijn eigen verantwoordelijkheid kan opnemen. Het boek, een uitgave van Lannoo, telt 205 blz. en kost 14,95 euro.

Molicare mobile Mediotheek Thuiszorgwinkel Uitleendienst

r a a l k n e n e k k Aantre

VBC-Concept

THUISZORGWINKELS CHRISTELIJKE MUTUALITEITEN

OPENDEaUgR zaterd 11 oktober

ek Vlaamse wisezorg van de Thu

alle hulpmiddelen voor de thuiszorg • • • •

rolstoelen loophulpen revalidatie medische apparaten

• • • •

verzorgingsbedden relaxzetels patiëntenliften aanpassingen bad & toilet

• • • •

anti-doorligmaterialen stoma en incontinentie steunkousen bandagisterie en orthopedie

Het broekje voor de urine incontinentie Molicare mobile is een absorberend broekje, discreet en gemakkelijk aan-en uit te trekken zoals een normaal broekje. U voelt u steeds veilig en zeker. In alle zachtheid, biedt Molicare mobile u steun en draagcomfort bij al uw bewegingen. De extra hoge absorptiecapaciteit en het drievoudig kussen bieden u, ook in de meest moeilijke omstandigheden, een echt "droog" gevoel.



Vraag advies aan uw apotheker of bij uw gespecialiseerde handel Om Molicare mobile te ontdekken, stuur deze strook terug naar : N.V. PAUL HARTMANN S.A., Paul Hartmanlaan, 1 – 1480 Sint-Renelde

Graag ontving ik een staal Molicare mobile Naam : ..........................................................................................Voornaam : ........................................................................ Straat, Nr : ........................................................................................................................................................................................ Woonplaats : ........................................................................Postcode : ............................................................................ Telefoon : ..............................................................................Leeftijd : ................................................................................

Info: in de Mediotheek of Thuiszorgwinkel in je buurt e-mail: [email protected]

Mijn maat (kruis uw heup-/buikomvang aan) H Maat 1 (50 tot 80 cm) H Maat 2 (70 tot 120 cm)

H Maat 3 (100 tot 150 cm)

Eén aanvraag per adres N.V. Paul HARTMANN S.A. respecteert de wet van 08-12-92 betreffende de bescherming van het privé-leven. Uw gegevens zullen op een correcte en vertrouwelijke manier behandeld worden.

VARIA

Uitgaven van het Wit-Gele Kruis Wenskaarten

Wit-Gele-Kruiskalender 2004

Bij het Wit-Gele Kruis kunt u een reeks kaarten kopen waarmee u uw wensen kunt overmaken voor verschillende ‘levensmomenten’. In een set vindt u mooie dubbele kaarten voor een geboorte, een verjaardag, een huwelijk(sverjaardag), een overlijden en twee neutrale kaarten. Handig om altijd in voorraad te hebben. Een set van zes kaarten met omslagen kost maar € 6,20. U kunt bestellen door storting op rekeningnummer 000-0174466-60, met vermelding: gelegenheidswensen.

De Wit-Gele-Kruiskalender is samengesteld met ontroerend mooie foto’s van kinderen. Handig is de extra ruimte waarop u verjaardagen en afspraken kunt noteren. Op de keerzijde van elk blad vindt u korte sprookjes voor kinderen, ouders en grootouders. De kalender is alleen verkrijgbaar bij het Wit-Gele Kruis. U kunt hem bestellen door overschrijving van € 3,20 op rekeningnummer 000-0174466-60, met vermelding: kalender 2004.

Huishoudagenda Al voor de vijfenvijftigste maal kan het Wit-Gele Kruis u zijn Huishoudagenda aanbieden. De Huishoudagenda 2004 is een instrument waarmee u op een eenvoudige manier een gezinsboekhouding voert. Door uw maandelijks overzicht te vergelijken met uw budgetplan, kunt u de evolutie van uw gezinsbudget op de voet volgen. Zo kunt u weloverwogen keuzes maken en beslissingen nemen. Wat heeft deze Huishoudagenda u nog te bieden? Heel wat tips voor het huishouden, voor uw gezondheid en uw budget. Verder ook een aantal budgetvriendelijke, gezonde recepten. En in de interviews leest u hoe andere gezinnen hun huishouden aanpakken. De Huishoudagenda kost 14,75 euro. U kunt hem bestellen via uw verpleegkundige of bij het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen door overschrijving van € 14,75 op rekeningnummer 000-0174466-60, met vermelding: agenda 2004.

22

Bewegen: een top-geneesmiddel Dr. Tony Swinnen, medewerker aan dit tijdschrift, benadrukte in zijn artikelen al menigmaal het belang van het bewegen voor de gezondheid. Dr. Swinnen is al ruim 30 jaar actief als huisarts in een groepspraktijk. Hij is gekend via programma’s op radio en televisie. Met zijn nieuwe boek ‘Bewegen: een top-geneesmiddel’ toont hij het groot belang aan om op elke leeftijd regelmatig te bewegen voor de kwaliteit van het leven. De bevolking wordt steeds ouder en dit door de verbeterde leefomstandigheden en de toenemende mogelijkheden van de geneeskunde. Om de levenskwaliteit tijdens alle levensfasen optimaal te houden, speelt regelmatige beweging een cruciale rol. Beweging is zelfs een echt geneesmiddel voor praktisch alle kwalen: harten bloedvatenziekten, luchtwegenaandoeningen, artrose van de gewrichten, osteoporose, suikerziekte, stress en zelfs depressie. Dit boek tracht een antwoord te geven op vragen zoals: hoe heeft beweging een gunstige invloed op uw gezondheid? Welke beweging is met welke regelmaat aanbevolen voor welke leeftijdscategorie? Wat zijn de eventuele nadelen? Wat is de invloed van bewegen op stress, op het gewicht, op chronische ziekten? Uitgeverij Globe, ISBN 90 5466 502 5 Prijs 15 euro; 192 blz. - Verkrijgbaar in de boekhandel, of tel. 070/23 30 03 Roularta Shop.

Heelhuids Dr. Serge Koopman en Dr. Sandra Swimberghe Het aantal huidaandoeningen is de laatste decennia spectaculair gestegen. De vervuiling van onze leefwereld zou daar de oorzaak van zijn. Dit populairmedisch boek handelt over alle courante huidproblemen en hun behandeling. Ook wordt er ingegaan op de actuele trends in de esthetische geneeskunde. Volgende thema’s komen aan bod: - courante huidproblemen; - praktische huidverzorging op wetenschappelijk verantwoorde basis; - huidveroudering en rimpels, en hoe ze te bestrijden; - frequente huidaandoeningen zoals acne, allergieën, eczeem, wratten, psoriasis, haaruitval, enz.; - nieuwe lasertechnieken bij de behandeling van tatoeages, spataderen, couperose, wijnvlekken, ontharing, enz.; - de trends, de evolutie van het schoonheidsideaal en wat mensen daarvoor willen en kunnen doen; - de psyche en de huid. Uitgave van Roularta Books - € 24,90 - 325 blz., geïllustreerd isbn 90 5466 470 3nur 870 - In de boekhandel verkrijgbaar of tel. 070/23 30 03 Roularta Shop.

Meubelen Tastenhoye Duisburgsesteenweg 85, Eizer-Overijse, t. 02-687 88 44, f. 02-687 25 05 woensdag gesloten, www.meubelen-tastenhoye.com

Het Impulse bed is gebaseerd op het principe van de communicerende vaten. Hierdoor ontstaat een perfect evenwicht tussen drukverdeling en ondersteuning, onafhankelijk van lichaamsbouw, gewicht en slaaphouding.

Impulse is een uniek ergonomisch doordacht concept dat een zalige slaap en fit ontwaken waarborgt.

Als vlakke of elektrische verstelbare bodem leverbaar.

23

VARIA Vrouw Betty Mellaerts, Lieve Blancquaert Vele vrouwen van veertig en ouder hebben een zeker evenwicht en levenswijsheid gevonden. Ze kunnen zichzelf zijn in hun beroeps- en privé-leven. Alle franjes werden overboord gegooid, alleen de essentie blijft. Betty Mellaerts portretteert in dit boek een vrouwenarts, een reportagemaakster, een schrijfster, een modeontwerpster, een voormalig fotomodel, een muzikante, een trappistin, een commédienne, een cafébazin en een bedrijfsleidster. Ze voerde diepgaande gesprekken met hen over het leven, hun werk, idealen, waarden en relaties. Fotografe Lieve Blancquaert brengt de geïnter-

Trapliften van Thyssen De Reus • Overal in België ! • Esthetisch en discreet ! • Eigen fabrikaat !

Informatie :

Regionale centra : 02 217 37 84 - 03 239 21 43

af Levertijd van 1 week Thyssen De Reus Kaleweg, 20 - 9030 Gent - Fax : 09 216 65 75 [email protected]

I

N

F

O

Ja, stuur mij uw GRATIS documentatie

GT

Naam + adres:

24

MS-infolijn De gratis telefoonlijn met het nummer 0800 93 352 staat tijdens de kantooruren ter beschikking van alle personen (MS-patiënten, therapeuten, thuisverpleging, ...) die informatie wensen over Mutiple Sclerose (medisch, sociaal, verpleegkundig, ...).

Vlaanderen krijgt meldpunt ouderenmishandeling Vlaanderen krijgt een centraal meldpunt voor ouderenmishandeling. Dat besliste Vlaams minister voor Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen, Adelheid Byttebier. Het is het bestaande Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Zuid-OostVlaanderen dat de opdracht krijgt toegewezen. Het meldpunt in Zottegem is een pionier voor de problematiek van ouderenmishandeling in Vlaanderen en behandelde al twee jaar klachten op provinciaal niveau. De oprichting van een centraal meldpunt is de afgelopen jaren op initiatief van de vorige minister voor Welzijn, Mieke Vogels, voorbereid.

Fruit en groenten eten vermindert de kans op een beroerte met 30-40 %

94 365

✆

viewde vrouwen prachtig in beeld en fotografeerde nog veertig andere vrouwen boven de veertig. Samen zorgden zij voor een boek met tien herkenbare, intimistische en authentieke vrouwenportretten. Lannoo Uitgeverij, 2003 - € 24,95 - 240 blz.

Uit een recent onderzoek dat werd gepubliceerd in het vakblad The American Journal of Clinical Nutrition is gebleken dat zowel mannen als vrouwen die veel fruit en groenten eten veel minder kans lopen op een beroerte. Aan het onderzoek namen zo’n 55.000 Deense

VARIA mannen en vrouwen deel. Er werd nagegaan hoeveel fruit en groenten ze dagelijks aten en hoeveel deelnemers er in de onderzoeksperiode die liep over 3 jaar een beroerte kregen. De personen die per dag het meest fruit en groenten aten (ongeveer 670 gram), hadden 30% minder kans op een herseninfarct dan degenen die slechts ongeveer 150 gram aten. Wanneer men de invloed van fruit en groenten afzonderlijk ging bestuderen, bleek dat enkel fruit een beschermende rol speelde: de personen die het meest fruit aten, hadden 40 % minder kans op een beroerte dan degenen die het minst fruit aten. In een eerdere studie, die onderzocht in welke mate fruit en groenten die rijk zijn aan vitamine C een bescherming bieden tegen herseninfarcten, kwam men al tot dezelfde bevindingen. Kiwi’s zijn zeer rijk aan vitamine C. Ze bevatten tweemaal zoveel vitamine C als sinaasappelen. Wie veel fruit eet, en dan met name fruit dat rijk is aan vitamine C, beschermt zichzelf tegen herseninfarcten. Bron: Nutridemis

Diabetes: symposium en beurs Ter gelegenheid van de Werelddiabetesdag vindt er op 13 en 14 november 2003 een diabetessymposium en -beurs plaats. De eerste dag behandelt het symposium de thema’s: zwangerschapsdiabetes, diabetes en zwangerschap, erfelijkheid bij type 1 en behandeling van de type-1-patiënt in de toekomst. De tweede dag gaat over diabeteszorg bij de type-2-patiënt. Op beide dagen is de diabetesbeurs gratis toegankelijk voor iedereen, tussen 14 en 18 uur. Patiënten kunnen er ook infosessies bijwonen. Alles vindt plaats in de Arteveldehogeschool, Sint-Lievenspoortstraat 143, 9000 Gent. Meer informatie krijgt u via e-mail [email protected] met de vermelding: info diabetessymposium, of telefoon 09 265 98 30.

Ouders met kanker De Vlaamse Liga tegen Kanker en de dienst Sociaal Werk van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven realiseerden een informatieproject

‘Ouders m e t kanker’. Ze stelden een brochure samen voor vaders en moeders, die te horen krijgen dat ze kanker hebben. De brochure reikt suggesties aan om

met kinderen over kanker te praten en om met hun emoties om te gaan. Elk kind heeft immers recht op zorg en informatie. Samen met deze brochure verscheen het (voorlees)boekje voor kinderen ‘Mama heeft kanker’ van Sine Vanmol. Interessant voor kinderen is ook de website www.kankerspoken.nl. Meer informatie krijg je bij de Vlaamse Liga tegen Kanker, tel. 02 227 69 69, fax 02 233 22 00, [email protected], www.tegenkankernet

Heerlijk ontspannen Een groot deel van de dag bent u actief bezig. Uw lichaam is in beweging, u plant en organiseert. Stress en spanning kunnen een positieve invloed hebben als u maar regelmatig ontspanning inbouwt in uw drukke agenda. In een nieuwe folder van de CM vindt u een aantal tips voor een deugddoende ontspanning. U kan hem verkrijgen bij de dienst GVO van uw regionaal ziekenfonds of van de Landsbond der Chritelijke Mutualiteiten, tel. 02 246 48 64, fax 02 246 48 57, [email protected].

25

VARIA

Wit-Gele Kruis on line! Op 12 mei 2003 gingen alle WitGele-Kruisverenigingen on line. Zes provinciale websites en één federale portaalsite sluiten naadloos en gebruiksvriendelijk bij elkaar aan. Deze sites zijn interessant voor zorgvragers, thuisverpleegkundigen, gezondheidswerkers, beleidsmakers, studenten en andere geïnteresseerden in de thuiszorg. Onder de rubriek ‘Publicaties en producten’ kunt

u voortaan ook sommige artikels uit Gezond Thuis on-line raadplegen. Wij wensen u veel surfplezier op www.witgelekruis.be.

Elke provincie nodigt u van harte uit voor een internetbezoekje: • Wit-Gele Kruis van West-Vlaanderen: www.wgkwvl.be • Wit-Gele Kruis van Oost-Vlaanderen: www.wgkovl.be • Wit-Gele Kruis van Antwerpen: www.wgkantwerpen.be • Wit-Gele Kruis Vlaams-Brabant: www.wit-gelekruisvlaamsbrabant.be • Wit-Gele Kruis van Limburg: www.wit-gelekruislimburg.be

De specialist in electrische scooters

Kwaliteit Kwaliteit Keuze Keuze Service Service Zeer goede nadienst aan huis in heel België

PROSEPTINE-PLUS • verwijdert pijnloos pleisters • verwijdert kleefresten en teer • reinigt de huid zodat pleisters beter kleven • droogt de huid niet uit • met aangename sinaasappelgeur

• HEEL LANGE LEVENSDUUR • Uiterst krachtige motor, voor alle terrreinen geschikt • Zeer comfortabele vering • Snelheid 15 km/u • Autocomfort zetel • Autonomie tot 65 km

Vraag GRATIS demonstratie bij u thuis...

w w w. m o b i l e s c o o t e r. c o m

Voor GRATIS demonstratie of documentatie

BON

®

Naam

Verkrijgbaar in de apotheek

Straat Postcode

Nr. Gemeente

Tel.

Stuur deze bon terug naar MOBILE, Blankenbergse steenweg 14, 8000 Brugge

26

❏ GRATIS demonstratie ❏ GRATIS documentatie

Weer soepel en vrij bewegen

dankzij

Atrisin

BLIJVEN WONEN IN UW VERTROUWDE OMGEVING!

®

Traplopen gaat steeds moeilijker, dus u denkt aan verhuizen of beneden wonen? Niet doen: Strobbe lost uw probleem op. Zo’n compacte traplift past in ieder huis, op élke trap. Zonder verbouwing en snel geplaatst. Vraag snel informatie aan of maak een afspraak voor een geheel vrijblijvend adviesgesprek! officieel verdeler van Freelift-trapliften kijk op www.traplift.be

09 384 99 22 JA! _ Stuur mij uitgebreide info _ bel mij voor een afspraak Naam.……………………………. Straat.......………………………... Postcode…………Plaats…………….................... Tel………………………Leeftijd:.......................... Stuur dit naar Strobbe NV-Steenweg Deinze 150-9810 Nazareth 3/03

Heel wat mensen worden dagelijks in hun bewegingen belemmerd door gevoelige gewrichten en stramme spieren. De klassieke middelen hiervoor zijn niet altijd vrij van nevenwerkingen! Met Atrisin® van BIONAL bestaat nu een uitgekiende, werkzame plantaardige combinatie op basis van duivelsklauw, gember en brandnetel, die ons weer soepel en vrij helpt te bewegen.

✂ HUGO DE JONGH nv Santvoortbeeklaan 31 B-2100 DEURNE Tel.: 03-326.38.18 Fax: 03-326.39.18

Atrisin mag niet alleen zijn voet zetten naast de klassieke middelen voor wat betreft de afname van gevoeligheid, ze leidt niet tot nevenwerkingen en beschermt bovendien het kraakbeen tegen slijtage!

[email protected] www.liften-dejongh.be

Atrisin: • brengt gevoelige gewrichten tot rust • doet je weer soepel en veerkrachtig bewegen • beschermt het kraakbeen

Plaatsen, onderhoud en herstellen van : elektrische en hydraulische personen- en goederenliften, keukenliften en trapliften.

Informatie Ja, stuur mij uw G R A T I S documentatie over trapliften.

Verkrijgbaar in uw natuurvoedingsen kruidenzaak en apotheek.

www.bional.nl Voor informatie: Mannavita bvba, Wevelgem, Tel. 056 – 439852, [email protected]

Naam:

_______________

Adres+plaats:

_________________

Telefoon of GSM :

_________________

VERHAAL René Swartenbroekx

Copyright Gato Cartoons 2003

Aan de toog wou Piet niet gestoord worden…

Vluchten Rook, muziek, donker gemompel van stemmen en bij wijze van opwarmertje het verschil tussen en de weldoende warmte van de kroeg op deze het boeddhisme en het hindoeïsme uit de doekille herfstavond. We zouden een glaasje drinken. ken doen. Vervolgens zou hij ons overtuigen dat Tot mijn kameraad plotseling verkrampte en astrologie in feite een exacte wetenschap was, siste: ‘René, ga zitten, vlug!’ zou hij ons verzekeren dat hij ‘n plezante was en Hij dook schichtig neer op een stoel en deed ter illustratie een mop vertellen waarbij we niet wanhopig teken dat ik zijn voorbeeld zou volgen. konden lachen, waaruit hij dan weer zou besluiEr stond zo’n paniek in zijn ogen dat ik geen verten dat we hem niet snapten en hij ons bereiddere vragen stelde en zijn dringend verzoek willig de pointe zou uitleggen. Na twee pintjes inwilligde. Ik voelde me een acteur zou hij pochen op zijn succes bij in een voorspelbare politieserie. de vrouwen en ons in een ver‘Hij is er’, fluisterde mijn vriend. trouwelijke bui toevertrouwen dat ‘Aan de toog. Pas op, niet te hij zijn penis een naam had gege“Als mensen voor je nadrukkelijk kijken!’ ven, nl. ‘Little Boy! Niet omdat hij vluchten, moet je op Inderdaad, de man die het voorzo little was, integendeel, want zoek gaan naar jezelf.” werp uitmaakte van zijn angst dat was nu net de clou. De eerste stond met een glas in de hand een atoombom op Hiroshima heette beetje eenzaam tussen twee ook Little Boy, maar je weet zelf groepjes lachende mensen. welk een explosie er gevolgd Ik besefte het gevaar. Als hij ons zou opmerken was... Dat was de symboliek. Je snapt het toch..! zou hij breed glimlachen, zich een weg banen tot Hahaha.... Little Boy. bij ons tafeltje, ongevraagd een stoel bijschuiven De ober bracht ons een glaasje bier en we reken-

28

den meteen af: met de rug naar de toog en een beetje onderuitgezakt in een poging onder de grond te kruipen. Tot mijn kameraad even naar de plek van het gevaar gluurde en opgelucht meedeelde : ‘Hij is weg, waarschijnlijk gaan plassen! Laten we maken dat we hier verdwijnen!’ We namen nog snel een koele dronk en haastten ons naar buiten. ‘Gelukt!’ zei mijn vriend toen hij de de deur opende en de koele herfstlucht ons in het gezicht blies. ‘Zeg dat wel!’ antwoordde een stem. ‘Een toeval dat ik jullie nog tref!’ Inderdaad, de man stond pal voor ons. ‘Ik had jullie zien zitten’, riep hij joviaal. ‘Maar er was zoveel volk in de zaak. Geen doorkomen aan. Ik dacht: ik ga achterom. Je kent mij, hè, soms noemen ze mij Meneer Efficiënt! Jullie gaan toch nog niet weg? Kom, ik trakteer! Laten we kletsen tot een gat in de nacht.’ ‘Het is al laat’, opperde ik. ‘Gezelligheid kent geen tijd’, zei de man. Tussen haakjes, weet je dat ik mijn geval een naam heb gegeven. Haha..., zeg, haha..

‘Ja’, kreunde mijn vriend. ‘Big Boy’! ‘Nee!’ gierde de man. ‘Little Boy’. Dat is nu net de mop. Weet je dat de eerste atoombom... ‘We moeten naar huis’, zuchtte ik pseudo verdrietig. ‘Onze vrouwtjes...’ ‘Uw vrouwtjes...’ plaagde de man misprijzend. ‘Ge moet die opleiden, mannen. Neem nu mij... Mijn vrouw heeft er niets op tegen dat ik ‘s avonds een pintje ga pakken. Ik heb zelfs de indruk dat ze het prettig vindt.’ Maar daar moet hij ons niet van overtuigen... Even later wandelden we weg, op zoek naar een andere kroeg. ‘Als ik op die manier begin te zagen, wil je mij dan dringend inlichten?’ smeekte ik mijn vriend. ‘Doe ik’, beloofde hij. ‘Moet dat nu?’ Omdat ik niet direct een antwoord had op zijn smerige insinuatie, probeerde hij het goed te maken met een filosofische beschouwing: ‘Als mensen voor je vluchten, moet je op zoek gaan naar jezelf!’, zei hij ernstig. ‘En ik zal je verwittigen als je klaar bent om teksten te leveren voor de Bond Zonder Naam’, zei ■ ik. ‘Als je het goed vindt, kan dat nu.’

!"#$%&$'""()*+,--#.$/".(#0$##.$1"#2$2#$1#0/#22#. 4"*%#"%$"0(&5"%(-'%B,((A$C":#2%8/%$81"0?-0:*%--'%68&$; !""#$%%&'%(")"%$*"#"'%+,-)$%.'*/"01"'2%3"'*2%4"56")"'2% 7"8("'2%9-$%$")*2%3"':2%%"'%-'#"0"'%;;;%<&"#*% =-##>%9,?"%""'%#&("0$&*"&*%(-'%?""0%#-'% 3444$1#0)*+566#.(#$7&,652#52)-0"(%*2#.%8&*%6"*% -$$,0*&?"'*%(-'%8/%$81"0?-0:*%!#6+,5/#8 !--#1)""@%,,:%,'+"%A,)#"0%?"*%,,.'5#(5.9#.$1,.$(#$ :,,.(8%B&*"0--0#%&$%,,:%8/%;6%)7,,02%@")#&@%<&C%,'$;

D?%8/%@0-*&$%5-*-),@8$%*"%,'*(-'@"'2% 5,'*-5*""0%,'$%4<=>?@8>@8@4 ,A%$80A%'--0%&&&8*,((A+":#8'#

DE GULLE PRIJZENPOT

HORIZONTAAL

Win één van de 10 exemplaren van het geschenkboek 'Stil leven', uitgegeven door Lannoo In dit met schilderijen geïllustreerde geschenkboek vertellen bekende landgenoten, waaronder kardinaal Danneels en Dirk Frimout openhartig over hun stilte-ervaringen. Dit uniek boek kwam tot stand in samenwerking met de Belgische Federatie tegen Kanker; het is te verkrijgen in de betere boekhandel en kost 16,95 euro.

Winnen een kersenpitkussen van Boone Naturals & Cosmetics (vorig nummer): René Diepvens, Tessenderlo - M.-Th. Janssens, Deurne Maria De Rijk, Weelde - Marie-Josee Maas, Achel - Lindsey Vreys, Dessel - Edmond Van Geel, Wommelgem - Michel Klerkx, Maaseik - Jacqueline Verheyden, Lubbeek - André Ackaert, Assebroek - Gaby Beernaerts, Loppem - Charlotta Cornelis, St.-Ulriks-Kapelle - Gabriëlle Schoonbaert, Waardamme - Beauson-Casteels, Blankenberge - Jacques Hemerijck, Roeselare - C. Metten-Brauer, Genk - Erik Dejaeger, Waregem - Robert Schouvorst, Zandvliet - Willy Verhaegen, Boortmeerbeek - Lisette Bloemen, Neeroeteren Mariette Snijkers, Opoeteren - Marie Patteet, Aarschot Maria Lembregts, Kessel - Digna Haveneers, Bree - Nele Verbeke, Roeselare - Seraphina De Vos, Mechelen - Gustaaf Bentein, Borgerhout - Danny Minnaert, Wilrijk - Ria Wens, Turnhout - Maurits Langendries, Boutersem - Lut Lozie, Elewijt - Francis Verkempinck, Oostende - Monique Beys, Poperinge - Peggy Ceulemans, Heist-op-den-Berg - Augusta Van Gool, Wommelgem - Armand Deldime, Tienen Charlotte Deschacht, Tervuren - Gerard Rigole, Assebroek Maria Van den Bossche, Nieuwenrode - Maria De Wever, Mechelen - Maria Henkens, Neeroeteren - Eliane Vanderperren, Hoeilaart - Jeanne Devits, Gooik - Alfons Grootjans, Kessel-Lo - Brigitte De Pauw, Leuven - Agnes Cumps, Wezemaal - Briers-Van Beylen, Herenthout - Elke Brichau, Lembeek - Willy Paenen, Ekeren - Karina Timmermans, Essen - C. Tayart de Borms, Berchem.

1. Komt na het ontbijt 2. Bestaat - Jongensnaam 3. Zelfkant - Lichtelijk zuur 4. Moerassig - Muzieknoot 5. Verharde huid - Zwarte 6. Ruime ouderwetse japon - Neon 7. Lidwoord - Lager onderwijs - Meisjesnaam 8. De eerste beginselen betreffend 9. Vroegere Amerikaans president - Oude lengtemaat 10. Europees land VERTICAAL 1. Kleinste van twee groepen 2. Franse rivier - Iedere 3. Vervelende substantie in galblaas 4. Denemarken (op auto's) - Bevel 5. Lichaamsopening - Zware grondsoort 6. Zeer geringe hoeveelheid - Oneven 7. Mixen - Voorzetsel 8. Indien - Geluid van een ezel 9. Muzieknoot - Vogelproduct 10. Voorwerpen van leer gemaakt 1 2 3 4 5 6 7 8

9

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Naam: Adres:

Oplossing van ons vorig kruiswoordraadsel Horizontaal: 1.verbeteren - 2.emoe, Evere - 3.ribes,me 4.grot, snoer - 5.e.p. - 6. E.P., kolom - 7.douane, oen 8.ir, soda, in - 9.nies, Isère - 10.gevangenen

30

✁

Verticaal: 1.vergoeding - 2.emir, porie - 3.robot, ev. 4.beet, kassa - 5.mono - 6.te, ledig - 7. evenzo, Ase 8.re, m.o., en - 9.ermee, Eire - 10.neerpennen

Stuur uw oplossing voor 16 oktober 2003 naar: Wit-Gele Kruis Vlaanderen - Gezond Thuis, Kruiswoord - Adolphe Lacomblélaan 69 te 1030 Brussel. We verloten de prijzen onder de inzenders van de juiste oplossing.

Uw schoenenspecialist: ook voor grote maten !

www.

.com

Bezoek onze website en ontdek je tofste schoenen aan de beste prijs !

1000m2 TOPMERKEN

pum a.co m

Globe*Dvs*Vans*Art*Puma*Adidas* Scapa-sport*Diesel*O’Neill*Quiksilver* Nike*Asics*Fila*Caterpillar*Merrell: Enorme keuze in deze trendsetters !!

Tommy Hilfiger*Geox* Yellomiles*Camel*Gallus*Hugo Boss* Gabor*Clarks*Salamander*Ambiorix:

Voor wie houdt van de betere Herenschoenen !

Mephisto*Mephisto-Mobils*:

Brako*Tommy Hilfiger*Diesel*Jhay* Emotions*Koxko*Epox*Laura*Maripé* Gabor*Martina*Footnotes*Lorbac:

120 modellen in voorraad van dit merk !

Topmerken die zich specialiseren in Mode & Comfort !

(

FOOTNOTES®

(

voor losse steunzolen

Topmerken die zorgen voor schoenen met uitneembaar voetbed en grote maten !

GRATIS: “1 Geox Magic Watch” polshorloge bij aankoop van 1 paar Geox kinderschoenen tot 30/11/2003 KIDS: Geox: Geen ‘zweetvoetjes’ meer ! Piedro*Ricosta*Red&Blu*O’Neill*Scapa* Hedgren*K3*Kipling*Little David* Compagnucci*Caterpillar*Romika SINT NIKLAAS

Footnotes*Durea*Peron*Pons Quintana* Mephisto-Mobils*Christian Dietz*Platon* Picardi*Emotions*Guma*Gabor*Dorndorf* Remonte*Clarks*Piedro*Kastner*Spiess: Ronny (100% kurk), Vital (anti-spataders), Waldlaufer (anti-allergie), Rieker (superlicht), Aerosoles (relax), Berkemann (100% hout) Starfitt & Varomed (diabetici)

Opgelet : nieuwe Mephisto-wandelschoenen: superlicht, schokdempend en Gore-Tex ! Ook toffe bergschoenen voor dames !!

ANTWERPEN

TEMSE

WILLEBROEK SINT AMANDS

MALDEREN

MECHELEN

STATION

LONDERZEEL

AALST BRUSSEL

VOLG WEGWIJZERS! Malderen - station

EURIKA-SHOE BVBA HANDELSSTRAAT 141 1840 LONDERZEEL MALDEREN-STATION TEL. (052) 33 30 01

e-mail: [email protected] Open: werkdagen van 9 tot 20 u. zaterdags van 9 tot 19 u. gesloten zon- en feestdagen.

"

A12

BORNEM

DENDERMONDE

Mephisto*Merrell*Saucony*Asics*Teva* Nike-Shox*Salomon*Raichle*Dachstein*:

**WAARDEBON**

€ 13

bij aankoop van een paar schoenen vanaf € 93 en niet cumuleerbaar met andere kortingen. *Niet geldig tijdens de sperperiode.

Corega kleefcrème voor het kunstgebit ... voor absolute zekerheid en comfort, van ‘s morgens tot ‘s avonds. Je zou gaan vergeten dat je een kunstgebit draagt. Corega, de specialist inzake kleefcrème, zorgt er immers voor dat je gebit de hele dag comfortabel vastzit. Dat geeft een aangenaam gevoel van zekerheid. Zo geniet je evenveel van het leven als vroeger.

Verkrijgbaar in de apotheek

www.corega.be