Gewenste communicatie voor patiënten (top 10; N=2082) serieus genomen worden
Patiënt voorlichten:
openheid een luisterend oor
Hoe doe je dat?
advies info over behandeling onderzoek probleem voldoende tijd uitleg over oorzaak
Refereeravond oncologieverpleegkundigen, 12 oktober 2010
Julia van Weert Jesse Jansen Sandra van Dulmen
info over bijwerkingen delen in besluitvorming
0
10
%
20
30
40
50
Van den Brink-Muinen et al, 2004
Ouder worden en cognitie Working Memory Long-term memory Speed of Processing
0,8 Z-scores
Compensatie door ouderen?
Digit Symbol
1,2
Letter Comparison Pattern Comparison
• (levens)ervaring (Brown & Park, 2002) • beter in staat emoties te reguleren (Mather &
Letter Rotation
Door achteruitgang van geheugen en Line Span snelheid van informatieverwerking komt 0 Computation Span informatie bij ouderen waarschijnlijk minder Reading Span -0,4 goed over dan bij jongeren 0,4
Carstensen, 2005)
• functionele-, psychologische- en fysieke status (e.g. Rodin & Mohil, 2007)
Benton
-0,8
Rey Cued Recall
-1,2 20's
30's
40's
50's
60's
70's
leeftijdsgroepen
80's
Free Recall
n = 350
Park et al., 2003
Vandaag
Communicatie behoeften
Recall van informatie
Ingaan op signalen van patiënten
Project VOICE (Voorlichting aan Ouderen In ChemotherapiE)
Behoeften van de patiënt
need to know and
cognitieve behoefte
emotionele behoefte
understand
need to feel known and understood
1
Communicatie in het stress-coping model zorgverlener Instrumentele behoeften patiënt patiënt Instrumentele s t r e s s
Need to
communicatie
know and understand
Need to feel known and understood
g e z o n d h e i d
probleem georienteerde coping
emotionele coping
Affectieve communicatie
Informatiebehoeften kankerspecifieke informatie (n=345)
Leeftijd
Werking
Geslacht
Behandeldoel
Vrouwen ↑
Curatief ↑
chemotherapie Omgaan met
< 65 ↑
Prognose / toekomst
Affectieve behoeften Bensing & Verhaak, 2005
Informatiebehoeften generieke communicatie (n=345) Leeftijd
Geslacht
Persoonlijke
Behandeldoel Curatief ↑
afstemming Affectieve
Vrouwen ↑
Curatief ↑
(Van Koerten et al, in revision)
Literatuur: recall van informatie (onthouden en reproduceren) Positief effect op recall:
Duidelijke informatie
Gespreksonderwerpenlijst + aandacht
Actief participerende patiënt
communciatie Coping
< 65 ↑
Curatief ↑
klachten
Vrouwen ↑
Curatief ↑
communicatie Naasten (Van Koerten et al, in revision)
Informatie tijdens medische consulten met patiënten met kanker
Wat is duidelijke informatie?
Herhalen
Waaróm uitleggen
Categoriseren
Belang benadrukken
Samenvatten
Combinatie met geschreven
• Emotionele lading
Vermijden van jargon
info
• Complex
Begrip checken
Info laten herhalen door
Aanmoedigen aantekeningen te maken
• Gedetailleerd
• Moeilijk te reproduceren
patiënt
(Silberman et al, 2008)
2
Recall (<65 t.o.v. > 65 jaar); consult oncoloog (n=260)
Wat voorspelt recall? Recall (%) wordt beïnvloed door:
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
< 65 jaar 65+
aantal onderwerpen
recall (abs)
•
leeftijd (leeftijd ↑ recall ↓)
•
hoeveelheid informatie (meer ↑ recall ↓)
•
prognose (prognose ↓ recall ↓)
•
praten over prognose (meer ↑ recall ↓)
% recall
Jansen et al., JCO, 2008
Jansen et al., JCO, 2008
Onderzoeksopzet 6 Experimentele afd.
6 Controle afd.
Voormeting
Voormeting
65 ouderen (> 65) met kanker
Communicatie training Video-feedback Training Follow-up bijeenkomst
55 ouderen (> 65) met kanker
Gangbare voorlichting
Patienten benaderd: n=316
Respons n=214 (68%)
135 mannen (65%)
99 (46%) laag opgeleid
Leeftijd: 72.2 jaar
Range 65-87 jaar
40% darmkanker
68% palliatieve chemo
41 ouderen (> 65) met kanker
Video-observaties
Inhoud gesprek: Gemiddeld div. zkh.: 82.2 items
QUOTEchemo – Quality Of Care Through the patients’ Eyes 67 items; 4-punts Likert scale (Sixma & Delnoij, 2005)
53 ouderen (> 65) met kanker
Nameting
Nameting
Onderzoeksgroep
Recall-vragenlijst afgezet tegen werkelijk verstrekte
algemeen 10%
psycho-sociaal 1%
bijwerkingen 28%
medischtechn.info 29%
informatie omgaan met bijwerkingen 32%
(Jansen et al, Gerontologist, 2008)
3
Wat wordt er onthouden?
22,3% recall
50
“Er werd zoveel verteld dat ik zelf bijna niets meer weet wat er verteld is”
40 30
“Weet ik echt niet meer. Er kwam zoveel op me af toen ik te horen
20
30,5
10
kreeg dat ik kanker had dat de wereld voor mij instortte”
6,8
0 aantal adviezen gegeven
aantal adviezen onthouden
“Was erg veel waarvan erg veel me is ontgaan”
(Jansen et al, Gerontologist, 2008)
Reactie op cue’s van patiënten en naasten Informatie cue:
Emotionele cue:
‘need for information’
‘need for support or underlying
Aantal cues van patiënten
unpleasant emotion’
‘Ik weet echt niet veel
14,9
‘Ik hoopte eigenlijk…nou ja..’
over alle verschillende behandelingen’
6,4
Emotionele cue´s Informatie cue´s
‘Ik ben bang…’
‘Gaat mijn haar uitvallen?’
Reacties op emotionele cues Effect van respons zorgverlener na emotionele cue op recall
Faciliterend erkennen
exploreren
‘minimale’ aanmoediging
Hoe meer ‘negeren’ of ‘afstand nemen van de cue, hoe lager de recall
Hoe meer ‘minimale’ aanmoedigingen, hoe hoger de recall !
afstand nemen
Inhiberend
4
Interventie
Daarnaast:
Onvoldoende individuele afstemming
Te veel eenrichtingsverkeer
Training
Individuele feedback op video Training NKI-AVL Follow-up bijeenkomst
Rapportcijfer van ouderen voor 8.0
Informatiefolder informatiefolder:
Inhoud/structuur gesprek ‘Question Prompt Sheet’
Beter aansluiten op persoonlijke behoeften
Prioriteiten stellen
Informatie spreiden over meerdere momenten
Voorbeelden items QPS Ik zou graag deze onderwerpen willen bespreken:
1 Medische informatie over de chemotherapie die ik krijg.
Training NKI-AVL Nieuwe structuur Prioriteiten stellen (Faciliterende) gespreksvaardigheden Rollenspel
2 Het doel van de behandeling met chemotherapie. 3 De bijwerkingen die kunnen voorkomen bij deze behandeling. 6 Wat ik zelf aan de bijwerkingen kan doen. 9 Welke gevoelens de behandeling kan losmaken (angst, somberheid,
hoop, sneller emotioneel).
Follow-up bijeenkomst Gespreksvaardigheden Organisatorische veranderingen en verankering
10 Hoe ik en mijn naasten (bijv. partner, kinderen) met de ziekte en/of behandeling kunnen omgaan. 17 Wat er gebeurt als ik af zie van de behandeling (twijfel over keuze, vooruitzichten, verdere begeleiding)
Structuur van het gesprek Onderdelen
Tijdsduur
Deel I -Introductie -Informatie over chemotherapie en bijwerkingen
+25 min.
Pauze met koffie/thee
+ 5 min.
Deel II -Nader te bespreken onderwerpen die de patiënt belangrijk vindt -Samenvatting en afsluiting
+ 25 min.
“Erg goede training, interactief, zeer zinvol, wenselijk voor elke vpk” “Ik vond het een goede en uitnodigende bijeenkomst! Gemiddelde rapportcijfer Training : 8.4 Zeer leerzaam en toepasbaar. Leuk! Bedankt!” “Zeer goede training! Veel geleerd en inhoudelijk zelfs meer gekregen als vooraf verwacht […] Zeer goede docent”
5
Persoonlijke afstemming (schaal 0-30; p<.05)
Veranderscores
Affectieve communicatie (schaal 0-30; p<.05)
3 3
2
2
1
1
0
0
-1
-1
-2
Resultaten
-2
-3 voormeting Experimentele groep
Algemene gespreks-
nameting
3 2 1
0
0
-1
-1
-2
-2 -3 voormeting Experimentele groep
Aan einde bespreken hoe patiënt nu tegen de
nameting
voormeting
Controle groep
Experimentele groep
nameting Controle groep
Specifieke items “Affectieve communicatie”
Specifieke items “Persoonlijke afstemming”
Vragen naar verwachtingen
nameting Controle groep
Interpersoonlijke communicatie (schaal 0-18; n.s.)
2
-3
Experimentele groep
3
1
Informatiebehoeften peilen
voormeting
Coping informatie (schaal 0-21; n.s.)
vaardigheden
-3
Controle groep
Een luisterend oor bieden
Aandacht getoond voor hoe het met de patiënt gaat
Ruimte geven om gevoelens en emoties te uiten
behandeling aankijkt
Prognose (schaal 0-9; p<.01)
Veranderscores
3 2 1 0 -1 -2 -3 voormeting
Resultaten
Experimentele groep
nameting Controle groep
Kanker-gerelateerde items
Werking chemotherapie (schaal 0-60; p<.10)
Omgaan met bijwerkingen (schaal 0-33; p<.01) 5
5
3
3
1
1
-1
-1
-3
-3
-5 voormeting
-5 voormeting Experimentele groep
nameting
Experimentele groep
nameting Controle groep
Controle groep
6
Duur van het gesprek (in minuten)
Specifieke items “Werking chemotherapie”(afgenomen)
60 50
Alle mogelijke bijwerkingen bespreken
Invloed op sexualiteit
Bijwerkingen behandeling
40 30
voormeting nameting
20 10 0 Experimentele groep
Controle groep
(Van Weert et al, in press)
(Van Weert et al, in press)
% Recall (n.s.)
50
Recall (abs)
40
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
30
The magical number seven; plus or minus two.
Some limits on our capacity for processing information. 20 voormeting nameting
10
P<.001
0 besproken adviezen exp
experimentele groep
besproken adviezen contr
voormeting
controle groep
recall (abs) exp recall (abs) contr
nameting
Miller, 1956
(Van Weert et al, in press)
Conclusie
Effectieve communicatie zowel instrumenteel als
Tips voor de praktijk (1)
affectief
Signalen opppikken en er adequaat op reageren
Bij ouderen extra belangrijk om zorgvuldig prioriteiten
Pas communicatie aan op patiënt die voor u zit
Wees alert op zorgen en andere ë signalen
Stimuleer patiënt en naasten om vragen te stellenHeb
te stellen
Communicatietraining lijkt lonend, mits verankering in
aandacht voor de naasten
de praktijk plaats vindt en juiste prioriteiten gesteld worden
7
Tips voor de praktijk (2)
Tips voor de praktijk (3)
Maak keuzes: Wat is voor deze patiënt de meest
Wees alert op problemen met visus, gehoor of cognitie
belangrijke informatie
Voorkom afleiding in de omgeving
ë Structureer informatie (groeperen, bruggetjes)
Zorg voor oogcontact
Vat regelmatig samen
Praat langzaam en duidelijk zonder vakjargon
Herhaal belangrijke informatie
Combineer verschillende manieren van informatie geven
Verspreid informatie over verschillende momenten
www.nivel.nl/voice
ë
Nadere informatie:
[email protected] (Julia van Weert)
VOICE werd mogelijk gemaakt door:
8
