PASSIE VOOR PASEN LESPAKKET VOOR PABO

PASSIE VOOR PASEN LESPAKKET VOOR PABO

INHOUD Achtergrondinformatie Introductie bij lessen Les 1: Het passieverhaal - The Passion Les 2: Lijden van de wereld Les 3: Vergeving en verzoening Les 4: Stilte van betekenis Les 5: Jezus is opgestaan!

3 4 5 13 19 23 28

Passie voor Pasen lespakket voor PABO ©2014 SRKK Utrecht www.thepassion.nl Auteur Simone Gerich Redactie Marita Nijenhuis Uitgever Jeroen Hoogerwerf Advies Marc Bollerman Christel van der Pijl Vormgeving Impulsar, Uitgeest Informatie Jong Katholiek, Postbus 13049, 3507 LA, Utrecht, [email protected] Een eenmalige financiële bijdrage voor dit lesmateriaal is van harte welkom via gironummer 278 4498 t.n.v. Secr. RK Kerkgenootschap te Utrecht o.v.v. ‘The Passion’. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

THE PASSION | PASSIE VOOR PASEN

2

ACHTERGRONDINFORMATIE The Passion – Een Passie voor Pasen The Passion is een passiespel over de laatste uren van Jezus’ leven en Zijn opstanding uit de dood. Dit muzikale en indrukwekkende evenement vindt plaats op Witte Donderdag 17 april 2014 in Groningen. Bekende Nederlandse artiesten zingen het passieverhaal met de grootste Nederlandstalige pophits. Duizenden mensen zijn erbij aanwezig, honderdduizenden mensen kijken live via Nederland 1 of internet. Rondom The Passion zijn diverse materialen ontwikkeld. Deze toolkit is één van die onderdelen om concreet aan de slag te gaan met het thema Pasen. De uitzending van The Passion is terug te kijken via www.uitzendinggemist.nl (zoekwoord Passion). The Passion is een unieke samenwerking van EO, RKK, de Protestantse Kerk Nederland, de Rooms-Katholieke Kerk, het Nederlands Bijbelgenootschap en de gemeente Groningen. Doelgroep De doelgroep van The Passion bestaat uitdrukkelijk uit jongeren die niet behoren tot de vaste groep die bekend is in parochies en gemeenten. Daarmee biedt The Passion een unieke mogelijkheid om de betekenis van Pasen, de kern van ons geloof, op een aansprekende manier onder de aandacht te brengen van een jong, breed publiek. Aan een breed katholieke netwerk van middelbare scholen worden daarom materialen in de vorm van lespakketten aangeboden om aan de slag te gaan met het Paasverhaal in lessen godsdienst/levensbeschouwing. Hierbij kan teruggegrepen worden op de uitzending van The Passion. Het materiaal is echter zo opgezet dat het direct inzetbaar en ook in de toekomst, bijvoorbeeld volgend jaar rond Pasen, te gebruiken is. De uitzending van The Passion is terug te kijken via www.uitzendinggemist.nl (zoekwoord Passion). Vanaf juni 2013 is er een DVD tegen verzendkosten beschikbaar. Inhoud De lessen in deze serie volgen de chronologie van het Passieverhaal. Een indruk van het hele verhaal (les 1), het lijden van Christus en lijden in deze wereld (les 2), de vergeving die komt door Jezus’ sterven aan het kruis (les 3), de stilte in het afwachten van de verrijzenis (les 4) en het feest van Pasen (les 5). Hiermee kunt u de verschillende ‘staties’ van het Passieverhaal afzonderlijk behandelen. Een les is ook los in te zetten, maar het verdient de voorkeur om de hele serie uit te voeren.


3

INTRODUCTIE BIJ LESSEN Een les bestaat uit een bladzijde met de lesbeschrijving en een of meer bladzijden met kopieerbaar werkmateriaal. De lesbeschrijving van iedere les volgt steeds dezelfde structuur. Dat maakt dat u als een leraar een duidelijk houvast heeft. Deze structuur is als volgt: Levensbeschouwelijk perspectief: Kernachtig wordt weergegeven wat de inhoud van de les te maken heeft met godsdienst/levensbeschouwing. Bedoeling: In één zin is de bedoeling van de les geformuleerd. Wat je nodig hebt: Een bondige opsom- ming van de voorwerpen of werkbladen die voor de les aanwezig of gekopieerd moeten zijn. Opstap: Een werkvorm die de les inleidt. De opstap kan kort zijn of uitvoeriger, rust brengen of juist verrassen. In de Kern staat het hart van de les. Afsluiting: Een werkvorm die de les afsluit en meestal gericht is op de verwerking en het eigen maken van de lesinhouden. Extra: Onder deze rubriek wordt een extra werkvorm gegeven. Deze extra werkvorm kan dienen als uitbreiding van de les, of als alternatief voor bijvoorbeeld de Kern. Een les kan in één lesuur gegeven worden. De meeste lessen duren ongeveer 45 minuten. U kunt een les ook verdelen over twee lesuren. De opstap en kern vormen dan de eerste les. De afsluiting of de extra werkvorm vormt dan de tweede les. Wij wensen u en uw leerlingen veel inspirerende inzichten en ontmoetingen tijdens deze lessen!


4

LES 1: HET PASSIEVERHAAL – THE PASSION Levensbeschouwelijk perspectief Het Paasfeest is het belangrijkste christelijke feest. Aan het feest van Pasen gaat de Goede Week vooraf. Bedoeling De studenten verdiepen zich in het passieverhaal over het lijden en sterven van Jezus en vertalen de verhalen naar kinderen in het basisonderwijs. Wat je nodig hebt • bijbelteksten in het lesmateriaal verschillende kinderbijbels • papier en krijt • pen en papier of computer en printer Opstap Het passieverhaal vertelt over het lijden en sterven van Jezus. Tijdens The Passion wordt dit verhaal op een moderne manier vertolkt met eigentijdse liedjes, een verteller en acteurs. • Laat de studenten vertellen over The Passion. Het passieverhaal is een verhaal uit de Bijbel. Het speelt zich af in de Goede Week, de week voor Pasen. Deze week wordt ook de Stille Week genoemd. Stil zijn geeft het heilige karakter van de week aan. Even stil staan bij de gebeurtenissen. Laten doordringen wat er gebeurt en daar stil van worden, is waar deze week toe oproept. Kern Het passieverhaal bestaat uit een aantal verhalen over het lijden en sterven van Jezus. Het wordt door alle vier evangelisten verteld. In deze lessenserie werken we met het evangelie van Matteüs. Matteüs was een van de leerlingen van Jezus. Na Jezus’ sterven schreef hij de gebeurtenissen op in zijn evangelie, hij wordt daarom ook evangelist genoemd. Evan- gelist betekent letterlijk ‘brenger van een goede boodschap’. • Vertel de studenten dat ze in groepjes gaan werken met één van de verhalen uit het passieverhaal. Inventariseer welke (delen van) verhalen de studenten kennen (Palmpasen, Laatste Avondmaal, Verraad van Judas, Tuin van Getsemane, Bij Pilatus, Kruisiging, Opstanding). • De studenten lezen het verhaal zoals het in de Bijbel staat in het lesmateriaal. Ze zoeken dit bijbelfragment op internet op: www.jongerenbijbel.nl Ze lezen de informatie die in de rechterkolom bij het betreffende verhaal op het scherm verschijnt. Ze bespreken het verhaal in de groep na en maken een overzicht van de gebeurtenissen. Welke personen komen in het verhaal voor? Hoe gaan ze met Jezus om? Wat is opvallend aan wat Jezus doet in dit verhaal? Waarover zou je meer willen weten? • De studenten verwerken de bijbeltekst in een korte eenvoudige tekst die geschikt is voor kinderen in het basisonderwijs. Ze kiezen zelf het niveau van de basisschoolleerlingen. Ze zoeken in kinderbijbels naar voorbeelden van de manier waarop dit verhaal voor die groep kinderen verteld zou kunnen worden. Ze bekijken ook afbeeldingen bij het verhaal. Welk moment wordt uitgedrukt in de tekeningen? Wat vinden ze zelf een mooi moment om te laten zien? Ze tekenen zelf een tekening bij het verhaal of tekenen een bestaande tekening die ze passend vinden na op A3 formaat. De tekening en het verhaal kunnen uitgangspunt zijn voor een les op een basisschool.


5

Afsluiting De studenten hangen de tekeningen in de juiste volgorde op het bord. Laat de studenten bij iedere tekening één van de verhalen vertellen. • Voer een gesprek naar aanleiding over de verhalen. Wat vinden de studenten bijzonder in het verhaal? Wat spreekt ze aan? Wat hebben ze tijdens het werken met het verhaal ontdekt? Waar willen ze meer over weten? • Bundel de verhalen en tekeningen in een digitaal overzicht of maak er een boekwerkje van. Extra Welke evangelisten zijn er nog meer? (Lucas, Marcus en Johannes)


6

LESMATERIAAL Evangelie van Matteüs, hoofdstuk 21 Intocht in Jeruzalem Toen ze Jeruzalem naderden en bij Betfage op de Olijfberg kwamen, stuurde Jezus er twee leerlingen op uit. Zijn opdracht luidde: ‘Ga naar het dorp dat daar ligt. Vrijwel direct zullen jullie er een ezelin zien, die daar vastgebonden staat met haar veulen. Maak de dieren los en breng ze bij me. En als iemand jullie iets vraagt, antwoord dan: “De Heer heeft ze nodig.” Dan zal men ze meteen meegeven.’ Dit is gebeurd opdat in vervulling zou gaan wat gezegd is door de profeet: ‘Zeg tegen Sion: “Kijk, je koning is in aantocht, hij is zachtmoedig en rijdt op een ezelin en op een veulen, het jong van een lastdier.” De leerlingen gingen op weg en deden wat Jezus hun had opgedragen. Ze brachten de ezelin en het veulen mee, legden er mantels op en lieten Jezus daarop plaatsnemen. Vanuit de menigte spreidden velen hun mantels op de weg uit, anderen braken twijgen van de bomen en spreidden die uit op de weg. De talloze mensen die voor hem uit liepen en achter hem aan kwamen, riepen luidkeels: ‘Hosanna voor de Zoon van David! Gezegend hij die komt in de naam van de Heer. Hosanna in de hemel!’ Toen hij Jeruzalem binnenging, raakte de hele stad in rep en roer. ‘Wie is die man?’ wilde men weten. Uit de menigte werd geantwoord: ‘Dat is Jezus, de profeet uit Nazaret in Galilea.’ Jezus ging de tempel binnen, hij joeg iedereen weg die daar iets kocht of verkocht, gooide de tafels van de geldwisselaars en de stoelen van de duivenverkopers omver en riep hun toe: ‘Er staat geschreven: “Mijn huis moet een huis van gebed zijn,” maar jullie maken er een rovershol van!’ Toen kwamen er in de tempel blinden en verlamden naar hem toe, en hij genas hen. De hogepriesters en de schriftgeleerden zagen welke wonderen hij verrichtte en hoorden de kinderen in de tempel ‘Hosanna voor de Zoon van David!’ roepen, en ze waren hoogst verontwaardigd. Ze gingen hem vragen: ‘Hoort u wat ze zeggen?’ En Jezus antwoordde hun: ‘Jazeker! Hebt u dan nooit gelezen: “Door de mond van kinderen en zuigelingen hebt u zich een loflied laten zingen”?’ Zo liet hij hen staan, en hij ging de stad uit, naar Betanië, waar hij de nacht doorbracht.


7

LESMATERIAAL Evangelie van Matteüs, hoofdstuk 26 Het pesachmaal Op de eerste dag van het feest van het Ongedesemde brood kwamen de leerlingen naar Jezus toe en vroegen: ‘Waar wilt u dat wij voorbereidingen treffen zodat u het pesachmaal kunt eten?’ Hij zei: ‘Ga naar de stad en zeg tegen de persoon die jullie bekend is: “De meester zegt: ‘Mijn tijd is nabij, bij jou wil ik met mijn leerlingen het pesachmaal gebruiken.’”’ De leerlingen deden wat Jezus hun had opgedragen en bereidden het pesachmaal. Toen de avond was gevallen, lag hij samen met de twaalf aan voor de maaltijd. Onder het eten zei hij tegen hen: ‘Ik verzeker jullie: een van jullie zal mij uitleveren.’ Dit bedroefde hen zeer, en de een na de ander vroegen ze hem: ‘Ik toch niet, Heer?’ Hij antwoordde: ‘Hij die samen met mij zijn brood in de kom doopte, die zal mij uitleveren. De Mensenzoon zal heengaan zoals over hem geschreven staat, maar wee de mens door wie de Mensenzoon uitgeleverd wordt: het zou beter voor hem zijn als hij nooit geboren was.’ Toen zei Judas, die hem zou uitleveren: ‘Ik ben het toch niet, rabbi?’ Jezus antwoordde: ‘Jij zegt het.’ Toen ze verder aten nam Jezus een brood, sprak het zegengebed uit, brak het brood en gaf de leerlingen ervan met de woorden: ‘Neem, eet, dit is mijn lichaam.’ En hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden: ‘Drink allen hieruit, dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden. Ik zeg jullie: vanaf vandaag zal ik niet meer van de vrucht van de wijnstok drinken tot de dag komt dat ik er met jullie opnieuw van zal drinken in het koninkrijk van mijn Vader.’ Nadat ze de lofzang hadden gezongen, vertrokken ze naar de Olijfberg. Onderweg zei Jezus tegen hen: ‘Jullie zullen mij deze nacht allemaal afvallen, want er staat geschreven: “Ik zal de herder doden, en de schapen van zijn kudde zullen uiteengedreven worden.” Maar nadat ik uit de dood ben opgewekt, zal ik jullie voorgaan naar Galilea.’ Petrus zei daarop tegen hem: ‘Misschien zal iedereen u afvallen, ik nooit!’ Jezus antwoordde hem: ‘Ik verzeker je: deze nacht zul je, nog voor de haan gekraaid heeft, mij driemaal verloochenen.’ Petrus zei: ‘Al zou ik met u moeten sterven, verloochenen zal ik u nooit.’ Alle andere leerlingen vielen hem daarin bij.


8

LESMATERIAAL Evangelie van Matteüs, hoofdstuk 26 In Getsemane Vervolgens ging Jezus met zijn leerlingen naar een plek die Getsemane genoemd werd. Hij zei: ‘Blijven jullie hier zitten, ik ga daar bidden.’ Hij nam Petrus en de twee zonen van Zebedeüs met zich mee. Toen hij zich bedroefd en angstig voelde worden, zei hij tegen hen: ‘Ik voel me dodelijk bedroefd; blijf hier met mij waken.’ Hij liep nog een stukje verder, knielde toen en bad diep voorovergebogen: ‘Vader, als het mogelijk is, laat deze beker dan aan mij voorbijgaan! Maar laat het niet gebeuren zoals ik het wil, maar zoals u het wilt.’ Hij liep terug naar de leerlingen en zag dat ze lagen te slapen. Hij zei tegen Petrus: ‘Konden jullie niet eens één uur met mij waken? Blijf wakker en bid dat jullie niet in beproeving komen; de geest is wel gewillig, maar het lichaam is zwak.’ Voor de tweede maal liep hij van hen weg en bad: ‘Vader, als het niet mogelijk is dat deze beker aan mij voorbijgaat zonder dat ik eruit drink, laat het dan gebeuren zoals u het wilt.’ Toen hij terugkwam, zag hij dat ze weer sliepen, want ze waren door vermoeidheid overmand. Hij liet hen achter, liep opnieuw wat verder en bad voor de derde maal, met dezelfde woorden als daarvoor. Daarna voegde hij zich weer bij de leerlingen en zei: ‘Liggen jullie daar nog steeds te slapen en te rusten? En dat terwijl het ogenblik nabij is waarop de Mensenzoon wordt uitgeleverd aan zondaars. Sta op, laten we gaan; kijk, hij die mij uitlevert, is al vlakbij.’ Nog voor hij uitgesproken was, kwam Judas eraan, een van de twaalf, in gezelschap van een grote, met zwaarden en knuppels bewapende bende, die door de hogepriesters en de oudsten van het volk was gestuurd. Met hen had zijn verrader een teken afgesproken. ‘Degene die ik kus,’ had hij gezegd, ‘die is het, die moet je gevangennemen.’ Hij liep recht op Jezus af, zei: ‘Gegroet, rabbi!’ en kuste hem. Jezus zei tegen hem: ‘Vriend, ben je daarvoor gekomen?’ Daarop kwam de bende naderbij, ze grepen Jezus vast en namen hem gevangen. Nu greep een van Jezus’ metgezellen naar zijn zwaard. Hij trok het, haalde uit en sloeg de dienaar van de hogepriester een oor af. Daarop zei Jezus tegen hem: ‘Steek je zwaard terug op zijn plaats. Want wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard omkomen. Weet je niet dat ik mijn Vader maar te hulp hoef te roepen en dat hij mij dan onmiddellijk meer dan twaalf legioenen engelen ter beschikking zou stellen? Maar hoe zouden dan de Schriften in vervulling gaan, waar staat dat het zo moet gebeuren?’ Toen zei Jezus tegen de omstanders: ‘Met zwaarden en knuppels bent u uitgetrokken om mij te arresteren, alsof ik een misdadiger ben! Dagelijks was ik in de tempel om onderricht te geven, en toen hebt u me niet gevangengenomen. Maar dit alles gebeurt opdat de geschriften van de profeten in vervulling gaan.’ Daarop lieten alle leerlingen hem in de steek en vluchtten weg.


9

LESMATERIAAL Evangelie van Matteüs, hoofdstuk 27 Jezus voor Pilatus De volgende ochtend vroeg namen alle hogepriesters met de oudsten van het volk het besluit Jezus ter dood te brengen. Nadat ze hem geboeid hadden, leidden ze hem weg en leverden hem over aan Pilatus, de prefect. Toen Judas, die hem had uitgeleverd, zag dat Jezus ter dood veroordeeld was, kreeg hij berouw. Hij bracht de dertig zilverstukken naar de hogepriesters en oudsten terug en zei: ‘Ik heb een zonde begaan door een onschuldige uit te leveren.’ Maar zij zeiden: ‘Wat gaat ons dat aan? Zie dat zelf maar op te lossen!’ Toen smeet hij de zilverstukken de tempel in, vluchtte weg en verhing zich. De hogepriesters verzamelden de zilverstukken en zeiden tegen elkaar: ‘We mogen ze niet bij de tempelschat voegen, aangezien het bloedgeld is.’ Na ampel beraad kochten ze er de akker van de pottenbakker mee, die dan als begraafplaats voor vreemdelingen kon dienen. Daarom heet die akker tot op de dag van vandaag de Bloedakker. Zo ging in vervulling wat gezegd is door de profeet Jeremia: ‘En ze verzamelden de dertig zilverstukken, het bedrag waarop hij geschat was en dat ze hadden bepaald met de zonen van Israël, en ze betaalden er de akker van de pottenbakker mee, zoals de Heer mij had opgedragen.’ Toen Jezus voor de prefect stond, stelde deze hem de vraag: ‘Bent u de koning van de Joden?’ Jezus zei: ‘U zegt het.’ Maar op de beschuldigingen die de hogepriesters en oudsten tegen hem inbrachten, antwoordde hij niet één keer. Daarop zei Pilatus tegen hem: ‘Hoort u niet wat deze getuigen allemaal tegen u inbrengen?’ Hij gaf op geen enkele beschuldiging enig weerwoord, wat de prefect zeer verwonderde. Nu had de prefect de gewoonte om op elk pesachfeest één gevangene vrij te laten, en die door het volk te laten kiezen. Er zat toen een beruchte gevangene vast, die Jezus Barabbas genoemd werd. En dus vroeg Pilatus hun, toen ze daar waren samengestroomd: ‘Wie wilt u dat ik vrijlaat, Jezus Barabbas of Jezus die de messias wordt genoemd?’ Hij wist namelijk dat ze hem uit afgunst hadden uitgeleverd. Terwijl hij op de rechterstoel zat, werd hem een boodschap van zijn vrouw gebracht: ‘Laat je niet in met die rechtvaardige! Om hem heb ik namelijk vannacht in een droom veel moeten doorstaan.’ Ondertussen haalden de hogepriesters en de oudsten het volk over: ze moesten om Barabbas vragen, en Jezus laten doden. Weer nam de prefect het woord en hij vroeg opnieuw: ‘Wie van de twee wilt u dat ik vrijlaat?’ ‘Barabbas!’ riepen ze. Pilatus vroeg hun: ‘Wat moet ik dan doen met Jezus die de messias wordt genoemd?’ Allen antwoordden: ‘Aan het kruis met hem!’ Hij vroeg: ‘Wat heeft hij dan misdaan?’ Maar ze schreeuwden alleen maar harder: ‘Aan het kruis met hem!’ Toen Pilatus inzag dat zijn tussenkomst nergens toe leidde, dat het er integendeel naar uit zag dat men in opstand zou komen, liet hij water brengen, waste ten overstaan van de menigte zijn handen en zei: ‘Ik ben onschuldig aan de dood van deze man. Zie het zelf maar op te lossen.’ En heel het volk antwoordde: ‘Laat zijn bloed óns dan maar worden aangerekend, en onze kinderen!’ Daarop liet Pilatus Barabbas vrij, maar Jezus leverde hij uit om gekruisigd te worden, nadat hij hem eerst nog had laten geselen.


10

LESMATERIAAL Evangelie van Matteüs, hoofdstuk 27 Kruisiging De soldaten van de prefect namen Jezus mee naar het pretorium en verzamelden de hele cohort om hem heen. Ze kleedden hem uit en deden hem een scharlakenrode mantel om, ze vlochten een kroon van doorntakken en zetten die op zijn hoofd. Ze gaven hem een rietstok in zijn rechterhand en vielen voor hem op de knieën. Spottend zeiden ze: ‘Gegroet, koning van de Joden,’ en ze spuwden op hem, pakten hem de rietstok weer af en sloegen hem tegen het hoofd. Nadat ze hem zo hadden bespot, trokken ze hem de mantel uit, deden hem zijn kleren weer aan en leidden hem weg om hem te kruisigen. Bij het verlaten van het pretorium troffen ze een man uit Cyrene die Simon heette, en hem dwongen ze het kruis te dragen. Zo kwamen ze bij de plek die Golgota genoemd werd, wat ‘schedelplaats’ betekent. Ze gaven Jezus met gal vermengde wijn, maar toen hij die geproefd had, weigerde hij ervan te drinken. Nadat ze hem gekruisigd hadden, verdeelden ze zijn kleren onder elkaar door erom te dobbelen, en ze bleven daar zitten om hem te bewaken. Boven zijn hoofd bevestigden ze de aanklacht, die luidde: ‘Dit is Jezus, de koning van de Joden’. Daarna werden er naast hem twee misdadigers gekruisigd, de een rechts van hem, de ander links. De voorbijgangers keken hoofdschuddend toe en dreven de spot met hem: ‘Jij was toch de man die de tempel kon afbreken en in drie dagen weer opbouwen? Als je de Zoon van God bent, red jezelf dan maar en kom van dat kruis af!’ Ook de hogepriesters, de schriftgeleerden en de oudsten maakten zulke spottende opmerkingen: ‘Anderen heeft hij gered, maar zichzelf redden kan hij niet. Hij is toch koning van Israël, laat hij dan nu van het kruis afkomen, dan zullen we in hem geloven. Hij heeft zijn vertrouwen in God gesteld, laat die hem nu dan redden, als hij hem tenminste goedgezind is. Hij heeft immers gezegd: “Ik ben de Zoon van God.”’ Precies zo beschimpten hem de misdadigers die samen met hem gekruisigd waren. Rond het middaguur viel er duisternis over het hele land, die drie uur aanhield. Aan het einde daarvan, in het negende uur, gaf Jezus een schreeuw en riep luid: ‘Eli, Eli, lema sabachtani?’ Dat wil zeggen: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten?’ Toen de omstanders dat hoorden, zeiden enkelen van hen: ‘Hij roept om Elia!’ Meteen kwam er uit hun midden iemand toegesneld die een spons pakte en in zure wijn doopte. Hij stak de spons op een stok en probeerde hem te laten drinken. De anderen zeiden: ‘Niet doen, laten we eens kijken of Elia hem komt redden.’ Nog eens schreeuwde Jezus het uit, toen gaf hij de geest. Op dat moment scheurde in de tempel het voorhangsel van boven tot onder in tweeën, en de aarde beefde en de rotsen spleten. De graven werden geopend en de lichamen van veel gestorven heiligen werden tot leven gewekt; na Jezus’ opstanding kwamen ze uit de graven, gingen de heilige stad binnen en maakten zich bekend aan een groot aantal mensen. Toen de centurio en degenen die met hem Jezus bewaakten de aardbeving voelden en merkten wat er gebeurde, werden ze door een hevige angst overvallen en zeiden: ‘Hij was werkelijk Gods Zoon.’ Vele vrouwen, die Jezus vanuit Galilea gevolgd waren om voor hem te zorgen, stonden van een afstand toe te kijken. Onder hen bevonden zich Maria uit Magdala, Maria de moeder van Jakobus en Josef, en de moeder van de zonen van Zebedeüs.


11

LESMATERIAAL Evangelie van Matteüs, hoofdstuk 28 Opstanding uit de dood Na de sabbat, toen de ochtend van de eerste dag van de week gloorde, kwam Maria uit Magdala met de andere Maria naar het graf kijken. Plotseling begon de aarde hevig te beven, want een engel van de Heer daalde af uit de hemel, liep naar het graf, rolde de steen weg en ging erop zitten. Hij lichtte als een bliksem en zijn kleding was wit als sneeuw. De bewakers beefden van angst en vielen als dood neer. De engel richtte zich tot de vrouwen en zei: ‘Wees niet bang, ik weet dat jullie Jezus, de gekruisigde, zoeken. Hij is niet hier, hij is immers opgestaan, zoals hij gezegd heeft. Kijk maar, dat is de plaats waar hij gelegen heeft. En ga nu snel naar zijn leerlingen en zeg hun: “Hij is opgestaan uit de dood, en dit moeten jullie weten: hij gaat jullie voor naar Galilea, daar zul je hem zien.” Dat is wat ik jullie te zeggen had.’ Ontzet en opgetogen verlieten ze haastig het graf om het aan zijn leerlingen te gaan vertellen. Op dat moment kwam Jezus hun tegemoet en groette hen. Ze liepen op hem toe, grepen zijn voeten vast en bewezen hem eer. Daarop zei Jezus: ‘Wees niet bang. Ga mijn broeders vertellen dat ze naar Galilea moeten gaan, daar zullen ze mij zien.’ Terwijl de vrouwen onderweg waren, gingen enkele van de bewakers naar de stad. Daar vertelden ze de hogepriesters alles wat er gebeurd was. Die vergaderden met de oudsten en besloten de soldaten een flinke som geld te geven en hun op te dragen: ‘Zeg maar: “Zijn leerlingen zijn ’s nachts gekomen en hebben hem heimelijk weggehaald terwijl wij sliepen.” En mocht dit de prefect ter ore komen, dan zullen wij hem wel bepraten en ervoor zorgen dat jullie buiten schot blijven.’ Ze namen het geld aan en deden zoals hun was opgedragen. En tot op de dag van vandaag doet dit verhaal onder de Joden de ronde.


12

LES 2: LIJDEN VAN DE WERELD Levensbeschouwelijk perspectief Het lijden van Jezus is een symbool voor het lijden van de mensen en het lijden van de wereld. Jezus neemt door zijn eigen lijden het lijden van de mensen op zich. Bedoeling De studenten maken kennis met de verbeelding van lijden door Marc Chagall in zijn schilderij De witte kruisiging. Ze verdiepen zich in de symboliek van dit schilderij en maken een schilderij over het lijden van nu. Wat je nodig hebt • Digibord of computer • Kopie van het lesmateriaal • pen en papier • Tekenen schildermateriaal Opstap Het lijden van Jezus lijkt onafwendbaar. Jezus is als een lam dat wordt geofferd. Hij wordt verraden, beschuldigd en veroordeeld, maar hij is niet schuldig. • Toch laat Hij het allemaal gebeuren, Hij verzet zich niet. Hij wordt door een vriend verraden. Zijn leerlingen laten Hem in de steek, ze willen hem niet kennen. Hij wordt beschuldigd door de priesters met wie Hij samen in de tempel heeft gesproken. Hij wordt veroordeeld zonder schuldig te zijn, zonder verdediging. Hij wordt geslagen en bespot, ze spugen op Hem en zetten Hem een kroon van doornen op zijn hoofd. Hij bezwijkt tot drie keer onder het gewicht van het grote zware kruis. Ten slotte hangen ze Hem aan het kruis en worden zijn kleren van Hem afgenomen. Het lijkt of hij zich overgeeft aan al deze pijn en verdriet. Op het laatst roept Hij God aan: God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten? • Bekijk ter illustratie van het bovenstaande de afbeelding van het schilderij Doornenkroning en afbeeldingen van de kruisweg via internet of in de katholieke kerk in de buurt. Voor The Passion in 2011 kreeg Willem Hesseling de opdracht  om een eigentijdse kruisweg te schilderen. De staties van  zijn kruisweg zijn te zien op www.studiohesseling.nl Kern • Laat het schilderij van Marc Chagall zien op het digibord. Bespreek hoe de figuur van Jezus aan het kruis door Chagall is uitgebeeld. Dit schilderij gaat over het lijden van Jezus, maar ook over het lijden van de mensen. Het schilderij is vlak voor de Tweede Wereldoorlog gemaakt. In het schilderij kun je zien wat er in die tijd aan de hand was in de wereld. • Laat de studenten in groepjes van drie of vier opschrijven wat ze op het schilderij zien. Welke symbolen van het lijden van de wereld herkennen ze? Welke symbolen die te maken hebben met Jezus zien ze? Weten ze wat de symbolen betekenen of wat ze zouden kunnen betekenen? Waarom zou Marc Chagall Jezus aan het kruis samen met het lijden in de wereld afbeelden? • Lees de tekst bij dit schilderij uit het lesmateriaal. De alinea over de Joodse identiteit van Jezus is voor deze les minder van belang. Belangrijk is dat Jezus door Chagall als Joodse man wordt afgebeeld en dat dat heel lang niet gebeurde. Bespreek de beelden die op het schilderij staan. Hoe is Jezus afgebeeld? Wat zeggen zijn houding en gezichtsuitdrukking? Wat staat het wit voor in dit schilderij? Welke boodschap brengt het licht? Welke betekenis heeft de ladder die naast het kruis staat?


13

•

•

•

Laat de studenten eventueel extra informatie opzoeken over onderwerpen waar ze weinig vanaf weten. Als alternatief voor de laatste werkvorm: Is dit schilderij geschikt om in een (bovenbouw)klas te gebruiken? Welke elementen zouden kinderen herkennen? Hoe zou je dit schilderij gebruiken in de klas? Welke vaardigheden wil je stimuleren bij kinderen met het kijken naar dit schilderij? Bespreek dit soort vragen in groepjes en laat elk groepje een samenvatting van het gesprek geven. Laat de studenten in groepjes het lijden van de wereld in onze tijd in kaart brengen. Welke thema’s spelen er? Hoe en waar lijden mensen? Wat vinden de studenten belangrijk om te laten zien? Welke symbolen of beelden kun je gebruiken om dit te laten zien? Laat de studenten hierover met elkaar in gesprek gaan en gezamenlijk enkele thema’s kiezen. Laat ze zich vervolgens voorstellen dat ze net als Marc Chagall een schilderij gaan maken over het lijden van de mensen en het lijden van Jezus. Zou Jezus in een schilderij over onze tijd op dezelfde manier afgebeeld kunnen worden? Hoe zou dat schilderij eruit kunnen zien? Het schilderij van Marc Chagall dient als voorbeeld en inspiratie. De leerlingen maken per groepje een ontwerp voor een schilderij. Ze maken naar aanleiding van het ontwerp een schilderij op een groot stuk karton of hardboard.

Afsluiting Stel de schilderijen tentoon en laat de studenten elkaars werk bekijken. Bespreek met elkaar hoe het was om samen een schilderij te maken over dit onderwerp. • Wat vonden de studenten ervan om op deze manier met het thema ‘het lijden van Jezus’ te werken? Wat heeft hen geraakt in het schilderij van Marc Chagall? Heeft het schilderij betekenis voor onze tijd? Hoe kijken de studenten aan tegen het lijden van de wereld in deze tijd? Wat ervaren ze zelf bij het lijden van Jezus?


14

BIJLAGE 1

Doornenkroning Schilderij van Jeroen Bosch 1485 Bekijk de veertien kruiswegstaties over het lijden van Jezus op: http://www.statenvertaling.net/kunst/kruisweg.html Ga ook eens kijken in een katholieke kerk in je wijk of buurt, in iedere kerk is de kruisweg te zien.


15

BIJLAGE 2

De Witte Kruisiging Een revolutionair schilderij van Marc Chagall 1938


16

REFLECTIES OP DE GESTALTE VAN DE GEKRUISIGDE IN HET WERK VAN MARC CHAGALL Als de joodse schilder Marc Chagall in 1935 Polen bezoekt, wordt hij diep getroffen door de verwarring en de vernederingen die zijn joodse geloofsgenoten in Oost Europa en Duitsland moeten ondergaan. Donkere wolken van een naderende wereldramp pakken zich boven Europa samen. Verbijsterd registreert Chagall de ondergrondse schokken van het opkomende nazidom. Hij ziet de schrik en de wanhoop in de ogen van de op de vlucht gejaagde joodse families en is diep getroffen door de ongelooflijke verhalen van pogroms en in brand gestoken synagogen. Als een reactie op de aanrollende donder van de oorlog schildert hij in 1938 een van zijn beroemdste en tegelijk aangrijpendste schilderijen: ‘De witte kruisiging’. Te midden van de verschrikkingen van brandstichting en geweld is er dat lichtende, witte vlak op het schilderij. Het loopt van boven naar beneden en als in een Russische icoon schildert Chagall daarin de Christusfiguur, omgord met een joodse gebedsmantel. Het is aangrijpend hoe in de lange traditie van de christelijke schilderkunst, uiteindelijk, vlak voor het uitbreken van de grote wereldbrand, in 1938, het jaar van de Kristallnacht , de jood Chagall de Christusfiguur na eeuwen en eeuwen weer opnieuw verbindt met zijn joodse volk en traditie. Hij doet dat door hem duidelijk als een joodse man af te beelden met om zijn lendenen de joodse gebedsmantel, de talliet. Eeuwen lang bleef de gestalte van Christus ‘ontjoodst’ en in ‘goud gevat’. Deze vergulde gekruisigde werd het beeldmerk van het westerse christendom en het kruis het symbool van macht en schri voor wie anders dacht en geloofde. Aan die lange traditie komt plotseling een eind wanneer Chagall de gestalte van de gekruisigde Jezus als een joodse man schildert te midden van de verschrikkingen, die zijn joodse broeders en zusters in de dertiger en veertiger jaren van de 20e eeuw werden aangedaan. Zo brengt Chagall na zoveel eeuwen Jezus als het ware weer thuis. Hij plaatst hem in zijn joodse context en dat is iets waar de christelijke theologie pas tegen het eind van de vorige eeuw over begon na te denken. Met de consequenties daarvan is ze nog steeds bezig: ze probeert de doordenking daarvan in een andere visie op Jezus te verwerken. Een visie die meer recht doet aan zijn joodse achtergrond dan de christelijk dogmatische visies tot dan toe. Het tweede, niet minder aangrijpend, is dat deze Christusgestalte, in dat schuldeloze wit, met rondom het lijden en de tranen van wie vervolgd en gedood worden, voor Chagall het symbool wordt van het totale lijden, dat de onschuldigen, de kwetsbaren en zachtmoedigen in onze wereld wordt aangedaan. Deze Christusfiguur, omwonden met zijn gebedsmantel, hangt tussen mensen die vluchten voor de horden van brandstichtende nazi’s, die de Thorarollen uit de heilige ark rukken en in brand steken. Brandende gebedenboeken, huilende joodse mannen en vrouwen uit de vervolgingen van eeuwen. De witte gestalte in hun midden is. Hij vlucht niet. Hij kijkt vol mededogen naar hun pijn en verdriet. Hij hangt er als een spiegel van ieder, die schuldeloos wordt omgebracht en vermoord in onze wereld. In de spiegel van dit beeld, deze witte messiaanse gestalte, herkennen we de slachtoffers van onze mensengeschiedenis van eeuwen. Mannen, vrouwen en kinderen die slachtoffer werden en worden van een gewelddadige wereld. Een wereld met een grote dosis zinloos geweld; vrouwen en kinderen verkracht en vermoord. Deze gekruisigde staat symbool voor Gods geliefde mensenkind dat Jezus heet, en dat in de straling van deze naam de namen krijgt van alle schuldelozen en rechtvaardigen die onder ons geen leven hebben, die monddood gemaakt worden, vernietigd en vergeten, maar die toch niet ophouden de kracht van Gods visioen, de kracht van de belangeloze liefde uit te stralen. En dat maakt ons opmerkzaam op wat misschien wel het aangrijpendste is. Deze Christus, in het schuldeloze wit, wordt omstraald door licht van boven en licht van beneden. Dat laatste straalt vanuit een kandelaar, de menora, die immers bij uitstek het symbool is van Gods aanwezigheid te midden van zijn volk. Aanwezigheid in het lijden. Die kandelaar brandt! Dit licht is niet te doven, nooit, zegt de schilder. En heel opvallend staat naast het kruis, aan de rechterzijde, de ladder. Het lijkt gewoon de ladder die wij kennen als de ladder van de kruisafneming. Maar voor Chagall, wiens gedachtewereld wortelt


17

in het mystieke jodendom, is deze ladder allereerst de ladder van Jakob, uit het verhaal van Jakobs droom in Betel (Genesis 28). Die Jakobsladder is in de lange traditie van de joodse mystiek steeds als het symbool gezien van de verbinding tussen hemel en aarde. Chagall schildert in praktisch alle schilderijen en glasramen waarin Christus afgebeeld staat, deze ladder als een hommage aan de Christusgestalte, omdat in deze bijzondere mens ‘hemel en aarde’ werden verbonden en tot op vandaag een glimp oplicht van de eeuwige onvergankelijke Liefde. Ruud Bartlema Overgenomen uit Doorbrekend licht van Veertigdagentijd tot Pinksteren, Karel Eykman e. a. (NZV Uitgevers, 2011)


18

LES 3: VERGEVING EN VERZOENING

Levensbeschouwelijk perspectief Jezus geeft zich over aan de gebeurtenissen en sterft uiteindelijk aan het kruis. Hij laat zien wat vergeving en verzoening betekenen. Bedoeling De studenten onderzoeken wat vergeving en verzoening betekenen in het verhaal van Jezus. Ze vertalen dit naar een persoonlijke invulling van vergeving en verzoening. Wat je nodig hebt • voor iedere student een kopie van het lesmateriaal • pen en papier Opstap Jezus verzet zich niet. Hij geeft zich over aan de gebeurtenissen die zullen leiden tot zijn dood. Zo gaat in vervulling wat de profeet Jesaja schrijft. • Lees met de studenten het gedeelte uit de Bijbel van de profeet Jesaja (Jesaja 53:79) uit het lesmateriaal. In de kerk wordt deze tekst beschouwd als vooruitwijzend naar het lijden van Christus. Het is dan ook opmerkelijk toepasselijk. Wat weten de studenten over het lijden van Christus? • Bespreek daarna de verschillende situaties waarin Jezus door zijn leerlingen in de steek wordt gelaten:Jezus’ leerlingen rennen weg als de soldaten komen in de tuin van Getsemane. Judas verraadt hem, terwijl ze vrienden waren. Petrus zegt dat hij Jezus niet kent, tot drie keer toe. Pilatus veroordeelt Jezus onder druk van het volk. Het volk bespot en bespuugt Jezus, terwijl hij hen niets gedaan heeft. Jezus gaat nog verder, hij vraagt God om de mensen te vergeven die hem kruisigen: ‘Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen.’ (Lucas 23:34) Jezus vergeeft de mensen die hem leed aandoen. Zo sterft hij uiteindelijk. Kern In het Oude Testament staat beschreven hoe de mensen een reinigingsoffer moesten brengen om zichzelf van zonden te bevrijden. Ze offerden dan een dier, vaak een lam, dat in hun plaats de zonden op zich nam. Door het verbranden van het offer waren de zonden verdwenen. Bij een hersteloffer werd de band met God hersteld, door bloed te laten vloeien. Dat wordt ‘verzoenen’ genoemd. Jezus is zelf een zoenoffer. Zijn bloed vloeide om de band tussen God en de mensen voor altijd te bevestigen en te zuiveren. • Laat de studenten met elkaar bespreken waarom het belangrijk is dat mensen elkaar vergeven. Wat is vergeving? Hoe vergeef je iemand? Hoe deed Jezus dat? Wat maakt vergeven moeilijk? Wat heb je nodig om een ander te kunnen vergeven? Is het fijn om een ander te kunnen vergeven? Is het belangrijk dat een ander jou vergeeft? Waarom is dat zo? Maak een woordweb tijdens dit gesprek. • De studenten lezen het gedicht Gebed om vergeving van Karel Eykman uit het lesmateriaal. • De strofen van dit gedicht beginnen met de woorden: Vergeef ons, Onthoud ons, Bevrijd ons en Houd van ons. Hoe passen deze woorden bij het gesprek over vergeving? Bekijk het woordweb erbij. Welke woorden spreken de studenten het meest aan in het woordweb en in het gedicht? Waarom? • Laat de studenten zelf een gebed om vergeving schrijven. De vragen hoe je een ander vergeeft, wat je daarvoor moet doen en wat je wilt bereiken staan centraal. Welke betekenis heeft God hierin?


19

Afsluiting Pasen is het feest van nieuw begin, van vergeving van alle zonden. • Bespreek het gesprek dat de studenten met elkaar hadden na. Wat betekent vergeving in het verhaal van Jezus? Wat betekent vergeving voor hen persoonlijk? Wat vonden ze van het gedicht van Karel Eykman? Hoe belangrijk is het om elkaar te kunnen vergeven? • Hoe zouden de studenten het begrip vergeving ter sprake brengen in de klas? Welke dimensies van het begrip vergeving passen bij kinderen van verschillende leeftijden? Zouden de geschreven gebeden ook in de klas gebruikt kunnen worden? Waarom wel of niet? Lees ten slotte enkele gebeden die de studenten hebben geschreven voor. Bundel de gedichten tot een boekje of publiceer ze op de website van de opleiding. Extra De gebeden kunnen ook voorgelezen worden tijdens een (paas)viering op de opleiding of op een basisschool waar de studenten stage lopen.


20

LESMATERIAAL Jesaja 53:7-9

Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed zijn mond niet open. Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid, als een ooi die stil is bij haar scheerders deed hij zijn mond niet open. Door een onrechtvaardig vonnis werd hij weggenomen. Wie van zijn tijdgenoten heeft er oog voor gehad? Hij werd verbannen uit het land der levenden, om de zonden van mijn volk werd hij geslagen. Hij kreeg een graf bij misdadigers, zijn laatste rustplaats was bij de rijken; toch had hij nooit enig onrecht begaan, nooit bedrieglijke taal gesproken. (Nieuwe Bijbelvertaling)


21

LESMATERIAAL Gebed om vergeving ‘Vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven onze schuldenaren.’ Matteüs 6 Vergeef ons, Heer want anders kunnen wij niet leven en geef ons, Heer dat wij elkaar kunnen vergeven omdat ons leven ons is gegeven door u alleen. Onthoud ons, Heer want anders zijn we zo vergeten. Behoud ons, Heer zodat wij elkaar in goed geweten niet zullen vergeten. Dat zullen wij weten door u alleen. Bevrijd ons, Heer van waar we aan schuldig waren zodat wij ook weer vrijheid geven aan onze schuldenaren. Wil ons nabij zijn zodat we vrij zijn door u alleen. Houd van ons, Heer en help ons van elkaar te houden. Vertrouw ons, Heer in wat u aan ons toevertrouwde. Wil van ons houden wil ons behouden in u alleen. Karel Eykman Overgenomen uit: Met open ogen, 100 bijbelse gedichten (De Fontein/NZV Uitgevers)


22

LES 4: STILTE VAN BETEKENIS Levensbeschouwelijk perspectief De Goede Week wordt ook wel de Stille week genoemd. Stil omdat deze week vol heilige gebeurtenissen is, waar je letterlijk stil van wordt. Bedoeling De studenten ontdekken dat stil zijn en stilstaan betekenis geven aan het lijdensverhaal van Jezus. Ze ervaren zelf dat stil staan en stil zijn op een bepaald moment je ervaringen van dat moment verdiepen. Wat je nodig hebt • voor elke leerling een kopie van het lesmateriaal Opstap • Bespreek met de studenten: in een kerk moet je stil zijn, dat leert ieder kind. Weten de studenten nog hoe dat voelt? Wat ervaar je als je als vanzelf gaat fluisteren als je in een grote indrukwekkende kerk komt? Waarom moet je eigenlijk stil zijn? Is het moeilijk om op zo’n moment stil te zijn? De Goede Week, de week voor Pasen, wordt ook de Stille Week genoemd. Met het woord ‘stil’ wordt het heilige karakter van deze week aangegeven. Het gaat over het heilige verhaal van het lijden en sterven van Jezus en het grote wonder van zijn verrijzenis. Stilstaan wordt ook letterlijk gevraagd als er op Goede Vrijdag gebeden wordt bij de veertien kruiswegstaties. Bij iedere statie staan de gelovigen stil en bidden een gebed. • Laat ieder voor zichzelf het gedicht Statie uit het lesmateriaal lezen. Waartoe roept dit gedicht op? Wat voor gevoel roept het bij de studenten op? Is het goed om eens even stil te staan? Kern Na Witte Donderdag, de dag van het Laatste Avondmaal en Goede Vrijdag, de dag waarop Jezus gekruisigd wordt en sterft, volgt Stille Zaterdag. Die dag is er de stilte na alle verdriet en pijn van Goede Vrijdag. De kerk houdt haar adem in, alle franje is weg. Stille Zaterdag is nodig om bij Pasen te komen. Pas na de stilte kan er licht zijn, eerst stilstaan en vooral stil zijn. • Lees het verhaal Een gesprek op Stille Zaterdag uit het lesmateriaal. Bespreek de tekst na. Herkennen de studenten zichzelf in deze tekst? Bespreek de volgende citaten uit de tekst: ‘ik denk aan alle mensen, iedereen gaat dood’; ‘je hebt tijd nodig voor je woede en verdriet, om gemis te voelen in je lijf’; ‘als je doorholt kun je niet goed feestvieren, dan weet je niet echt waarover het gaat’; ‘soms lijkt iets helemaal over, en dan gaat het toch weer door’; ‘door Jezus zijn we dat gaan zien, dat er leven na de dood is’. Op Stille Zaterdag is het stil in de kerk. Er is nog geen feestelijk vertoon, er zijn geen bloemen, geen paaskaars die brandt. Er wordt een paaswake gehouden, een moment van stilte en bezinning. Heel eenvoudig. De mensen wachten in de heilige stilte op het licht van Pasen. • Laat de studenten in tweetallen een les voorbereiden voor leerlingen van de basisschool. De les bestaat uit het bezoeken van een katholieke kerk in de dagen voor Pasen. Tijdens het bezoek staat het stil staan bij het lijden en sterven van Jezus centraal. Tijdens het bezoek ervaren de kinderen het stil zijn, het gaat dus minder om uitleg en bespreken van wat er te zien is, maar veel meer om het beleven en ervaren in stilte. De kruisweg wordt bekeken. Er wordt een gebed uitgesproken en eventueel een kaars gebrand. Na afloop is er wel ruimte voor gesprek en eventueel het maken van een tekening.


23

Afsluiting Laat de studenten elkaar vertellen wat de betekenis is van ‘stilstaan bij’ in de Goede Week. Wat betekent Stille Zaterdag? Welke gevoelens en gedachten hebben zij zelf bij Stille Zaterdag? • Bespreek hoe je bij deze gebeurtenissen stil kunt staan met kinderen uit het basisonderwijs. Welke vormen hebben de studenten hiervoor gevonden? Laat enkele tweetallen hun les presenteren. Extra Laat de studenten de lessen ook gebruiken in het basisonderwijs, of laat ze de lessen aan elkaar geven.


24

LESMATERIAAL Statie

Het woord statie is afgeleid van het Latijnse woord statio, dat het staan of stilstaan betekent.

stil sta je stil het verhaal langs de muren in de kerk oud als de kerk zelf vertelt in stilte kijk en sta sta stil Simone Gerich, 2011


25

LESMATERIAAL Een gesprek op Stille Zaterdag A Sssst. Het is stille zaterdag. B Hoezo? Ik hoor auto’s, ringtones en praten. Noem je dat stil? A Sssst. Stille zaterdag. Ik ben aan het bedenken wat dat betekent. B Huh? A Gisteren dachten we aan de dood van Jezus. Morgen vieren we Pasen. Deze dag zit er tussen in. Stille zaterdag. Zo heet het vandaag. B Maar het is niet stil! A Nee, het is niet stil. Maar het voelt wel stil. Dat is een verschil. B Voel jij stil? Hoezo? A Weet je hoe het is als iemand dood gaat? Als iemand zo maar sterft, of nog veel erger? Ga je dan zingen? Loop je hard de trap op? Schreeuw je over straat? Nee natuurlijk. Je fluistert, je beweegt voorzichtig, je tikt iemand op de schouder, je mobieltje zet je op trilalarm. Dat hoeft niemand je te vertellen. Je wordt vanzelf stil door de dood. Je lichaam lijkt tien kilo zwaarder. Je ogen zijn een beetje dof. Je haalt je schouders op, nee, nu geen zin. Ssst. B Het is lang geleden hoor, van Jezus! Moet ik daarom vandaag stil zijn? A Je moet niks. Maar het zou kunnen. Stille zaterdag geeft je gedachten. B Huh? A Ik denk aan Jezus. Aan zijn dood, aan het verdriet van zijn vrienden, zijn moeder. Ik heb ook gedachten over de dood van álle mensen. Iedereen gaat dood. Rustig of heel ruw. Vanzelf of heel gemeen. Met lieve mensen erbij of verdrietig alleen. B Ik denk liever aan iets anders. Ik hou niet zo van de dood. Geef mij maar Pasen, met bloemen, licht en vrolijkheid. Ze zeggen toch, dat Jezus is opgestaan?! A Maar je kunt toch niet omslaan als een blad aan de boom: gisteren dood, vandaag leven? De dood is indrukwekkend en sterk, hoor! Die schuif je niet 1, 2, 3 hoppa aan de kant. Je hebt tijd nodig voor je woede en verdriet. En om gemis te voelen in je lijf. Als je doorholt kun je niet goed feest vieren. Dan weet je niet echt waarover het gaat. B Waarover wát gaat? A Pasen. Opstanding. Nieuw leven na de dood. B Van Jezus? A Ook. Van alle mensen. Door Jezus zijn we dat gaan zien. Dat dat kan. B Echt? A Ik weet het niet. Dat zit ik nu te bedenken. Sssst. B Eh.... Ik bedenk ook wat. Soms lijkt iets helemaal over, voorbij. En dan gaat het toch weer verder. Bedoel je dat? A Ja, dood gaan en bij God verder leven. In de hemel en op de aarde. Dat zeggen ze over Jezus. Nieuw, eeuwig leven, of zoiets. B En andere mensen? Staan die ook op? Is er voor hen ook nieuw leven? A Dat hoop ik. Dat zou ik wel mooi vinden. B Ik denk dat ik het snap. Mijn opa is dood, maar ik hoor hem nog altijd! Hij is hetzelfde en toch ook weer anders. Dat vind ik heel fijn. A Ja, precies. Maar had je dat al meteen nadat hij overleden was?


26

B A B A B

Nee, dat duurde wel even. Dat bedoel ik. Stille zaterdag. Nou snap ik het helemaal. Jij? Sssst. Ik wil even aan m’n opa denken. Sssst. Oké, dan ga ik verder. Tot morgen! Later!

Greteke de Vries Overgenomen uit Doorbrekend licht van Veertigdagentijd tot Pinksteren, Karel Eykman e. a. (NZV Uitgevers, 2011)


27

LES 5: JEZUS IS OPGESTAAN! Levensbeschouwelijk perspectief De Paasboodschap is de belangrijkste boodschap in het christendom. Jezus staat op uit de dood. Hij leeft ook na zijn dood! Bedoeling De studenten leren de betekenis van de opstanding van Jezus kennen. Ze onderzoeken wat de opstanding voor hen betekent en geven uitdrukking aan de passie en levensvreugde die de Paasboodschap oproept. Wat je nodig hebt • voor iedere student een kopie van het lesmateriaal • computers met internettoegang Opstap • Lees de verteltekst bij het laatste tafereel van het Paasverhaal in vier taferelen uit het lesmateriaal ter inleiding. • Bespreek welk moment hier beschreven wordt. Wat ontdekken de vrouwen op de derde dag na het sterven van Jezus? Hoe reageren ze daarop? Wat dringt langzaam tot hen door? Wat zegt Maria Magdalena daarover? • Laat de leerlingen het verhaal van de opstanding in de Bijbel nog eens lezen, zie les 1. Wat zei Jezus zelfover zijn opstanding? Kern Het goede nieuws van Pasen is dat Jezus opstaat uit de dood, Hij leeft. Na het lijden, de pijn, het sterven en de stilte is er nieuw leven en hoop. Dat is de belangrijkste boodschap van het christendom. De opstanding roept verbazing en verwon- dering op, het is een wonder dat bijna niet te geloven is. • Bespreek met de studenten wat ze van de opstanding van Jezus vinden. Laat ze hun ideeën en gedachten in een gesprek onder woorden brengen naar aanleiding van de woorden: ontdekking, hoop, ongeloof, verwarring, licht, eeuwig leven, samen zijn, vertrouwen. • Laat de studenten het hele Paasverhaal in vier taferelen uit het lesmateriaal lezen. Het Paasverhaal is hier bewerkt tot eenvoudig toneelspel voor kinderen in het basisonderwijs. Het verhaal kan gebruikt worden in een paasviering. Laat de studenten rond dit paasverhaal een opzet voor een paasviering met kinderen ontwerpen. Ze doen dit in tweetallen. Ze gebruiken daarbij de Handleiding Paasviering uit het lesmateriaal. • Bespreek de paasvieringen die de studenten hebben gemaakt. Loop de viering van voor tot achter door en laat steeds enkele studenten vertellen hoe zij invulling hebben gegeven aan het betreffende onderdeel van de viering. Sluit af met het voorlezen van de Paasboodschap zoals de studenten die hebben verwoord. Afsluiting Jezus leeft ook na zijn dood! Hij geeft de mensen hoop en perspectief. Laat de studenten elkaar vertellen wat Pasen voor hen persoonlijk betekent. • Wat hebben ze ervaren toen ze naar The Passion keken? Wat heeft hen geraakt? Wat hebben ze ervaren tijdens de lessen? Wat zagen ze bij anderen en hoe is er in de groep over gesproken? Hoe vieren ze zelf Pasen? Wat is hun wens voor Pasen? • Luister naar het lied dat aan het einde van The Passion klonk: Geef mij nu je angst, ik geef je er hoop voor terug. Wat zegt dit lied over de opstanding van Jezus?


28

LESMATERIAAL Het paasverhaal in vier taferelen Uit: Hemel en Aarde, Thema Pijn, voorjaar 2011 Voorbereiding Oefen met de kinderen uit de bovenbouw de verteltekst en de taferelen volgens de aanwijzingen. Zorg voor verkleedkleren, kies effen stoffen en eenvoudige kleren of lappen. Gebruik voor Jezus een wit kleed. Zorg voor de rekwisieten bij de vier verhalen. 1 2 3 4

een tafel, een aantal kelken, een schaal met brood en een karaf; enkele stokken en houten zwaarden; een witte doek; een rieten draagmand met daarin drie gekleurde doeken.

Eerste tafereel (Verteltekst) Ik vertel jullie het verhaal van Pasen. Het gaat over de laatste dagen van het leven van Jezus. Het verhaal begint bij het laatste avondmaal van Jezus en zijn vrienden. (Verteltekst) Het was de laatste keer dat ze samen aten en dronken. Maar dat wisten de vrienden van Jezus nog niet. Ze zongen een lied en waren blij met elkaar. Toen zei Jezus: ‘Dit is de laatste keer. Na vandaag zal ik niet meer bij jullie zijn.’ De vrienden werden verdrietig en bang. Ze voelden de pijn van het afscheid. Ze wilden Jezus niet kwijt. Waarom moest dat gebeuren? (Tafereel) Tien apostelen komen pratend (zonder geluid) en gebarend op, enkelen dragen een tafel en zetten die op het podium neer, anderen zetten schalen en een karaf op tafel. Sommigen hebben een stoel en gaan aan tafel zitten. De anderen blijven bij de tafel staan. Petrus en Jezus komen op, Petrus zet een paar kelken op tafel. Jezus blijft aan het hoofd van de tafel staan. Dan komt de laatste apostel binnen: Judas. (Verteltekst) ‘Brood en wijn, dat is wat ik jullie geef voor als ik er niet meer ben. Elke keer als je dat met mensen deelt, zul je aan me denken, en dan is het net of ik bij jullie ben. Zo kun je aan mij blijven denken als ik er niet meer ben.’ Dat zei Jezus om zijn vrienden te troosten. (Tafereel) Jezus geeft de schaal met brood en de kelk met wijn rond. Hij kijkt naar de apostelen. De apostelen buigen zich naar elkaar toe (alsof ze druk met elkaar praten). Judas kijkt de andere kant op.


29

(Verteltekst) Stil (Tafereel) Stil Tweede tafereel (Verteltekst) Ze gingen naar de Olijfberg. Daar vond Jezus het fijn. ‘Het is fijn om samen te zijn in de frisse avondlucht,’ zei hij. (Tafereel) De twaalf apostelen lopen met Jezus mee het toneel op, blijven een voor een staan, gaan zitten of liggen. (Verteltekst) Zo zaten ze een poosje stil bij elkaar. Toen stond Jezus op. Hij wilde alleen zijn om te bidden. ‘Wacht maar op me, blijf wakker tot ik terug kom,’ zei hij tegen Petrus. (Tafereel) Jezus en Petrus staan op. Petrus gaat weer zitten. Jezus gaat een stukje verderop alleen staan, buigt zijn hoofd en vouwt zijn handen. De apostelen vallen een voor een in slaap. Judas vertrekt stil. (Verteltekst) Jezus bidt alleen. Zijn vrienden zijn er wel, ze wachten op hem. Of toch niet? Jezus ziet dat ze in slaap zijn gevallen. Dat maakt Jezus verdrietig. En dan komt Judas, hij heeft de soldaten gehaald. Nu is Jezus pas echt alleen. (Tafereel) Judas komt met een paar soldaten met zwaarden of stokken op. Ze gaan om Jezus heen staan en heffen hun zwaarden en stokken tegen hem op. (Verteltekst) Stil (Tafereel) Stil Derde tafereel (Verteltekst) Het is donker op de berg Golgota, vlak buiten Jeruzalem. En stil is het. (Tafereel) (Verteltekst) Een man en een vrouw zitten dicht bij de plek waar Jezus vandaag aan het kruis is gestorven. Het zijn


30

Simon van Cyrene en Veronica. Ze praten zacht over wat er is gebeurd die dag. Over Jezus die dat zware kruis zelf de berg op moest dragen. Gelukkig kon Simon hem helpen en even het kruis voor hem dragen. En Veronica. Ze zag de pijn in de ogen van Jezus en wiste het zweet van zijn gezicht. Het was niet veel, maar toch. (Tafereel) Een groepje mensen, onder wie Simon en Veronica (heeft een witte doek bij zich), komt het toneel op. Ze zien er verdrietig uit, ze lopen kriskras door elkaar. Simon en Veronica gaan bij elkaar zitten op een kist of een paar krukken. Op de achtergrond gaan de anderen bij elkaar staan. (Verteltekst) Er loopt een man de berg op. Hij heeft een graf in de heuvels. Daar zal hij Jezus begraven, dat kan hij voor hem doen. (Tafereel) Simon en Veronica staan op en lopen langzaam samen weg. Een man komt het podium op en loopt naar de andere kant. Ze passeren elkaar. (Verteltekst) Stil (Tafereel) Stil Laatste tafereel (Verteltekst) Het is nog vroeg, maar de zon schijnt al. Drie vrouwen zijn op weg naar het graf. Ze gaan het lichaam van Jezus verzorgen. Ze zijn verdrietig, maar ook blij dat ze dat samen voor hem kunnen doen. (Tafereel) Drie vrouwen komen samen op. Ze zien er verdrietig uit. Een van hen draagt een mand. Plotseling blijven ze staan en kijken verschrikt. (Verteltekst) De vrouwen schrikken. Het graf is leeg. Er zitten twee engelen op de plek van het graf. En er is een man in witte kleren. Is hij de tuinman? Weet hij misschien waar Jezus is? Jullie moeten hem zoeken, bij de levenden, zegt de man. Maria springt op. Ze weet het weer. Jezus heeft het haar zelf verteld. Hij is opgestaan, dat is waarom het graf leeg is. Hij leeft! (Tafereel) De vrouwen draaien zich om, halen een vrolijk gekleurde omslagdoek uit de mand en slaan die om. Blij lopen ze weg. De apostelen komen op en ontmoeten de vrouwen. Ze blijven bij elkaar staan en praten en bewegen uitgelaten. (Verteltekst) Stil (Tafereel) Stil


31

LESMATERIAAL Handleiding Paasviering Voorbereiding Stap 1: • Hoe ziet de ruimte eruit? • Welke onderdelen heb je nodig om de viering te kunnen uitvoeren? (Bijvoorbeeld een lezenaar voor de verteller en ruimte voor het tafereel van de kinderen.) • Hoe is de ruimte versierd? Welke kleuren horen bij Pasen? Lied Stap 2: • Lied kiezen dat past in het begin van de viering, bij de lente, bij nieuw begin, bij Pasen. Welkomstwoord Stap 3: • Tekst om alle aanwezigen te verwelkomen en ter inleiding van de viering. Wat vieren we vandaag? Paasverhaal Stap 4: • Taferelen gebruiken uit het lesmateriaal of een andere vorm kiezen, bijvoorbeeld kinderen vooraf laten schilderen. Gedicht of overdenking Stap 5: • Tekst voordragen over de betekenis van Pasen. Waarom vieren we feest? Bijvoorbeeld een gedicht over Pasen gemaakt door de leerlingen. Paaskaars Stap 6: • Ontsteken van de paaskaars. Paasboodschap Stap 7: • Verwoord zelf de boodschap van Pasen Slotlied Stap 8: • Lied dat iedereen mee kan zingen ter afsluiting van de viering.


32

PASSIE VOOR PASEN LESPAKKET VOOR PABO

Recommend Documents