SYMPOSIUM PAS OP OMLEIDING! COMPLEMENTAIRE BENADERINGEN IN DE BEHANDELING VAN VOLWASSENEN MET VROEGKINDERLIJK TRAUMA Georganiseerd door Serpentijn Supervisie en Onderwijs en de Trauma-Academie van het Centrum Late Effecten Vroegkinderlijke chronische Traumatisering (CELEVT). Datum: vrijdag 20 maart 2015. Plaats: Beauforthuis Austerlitz
SYMPOSIUM
Complementaire
PAS OP OMLEIDING! COMPLEMENTAIRE BENADERINGEN IN
en reguliere
DE BEHANDELING VAN VOLWASSENEN MET VROEGKINDERLIJK TRAUMA
behandelvormen
psychotherapie.
Integrale GGZ is een wereldwijde ontwikkeling waarbij complementaire benaderingen gecombineerd worden met reguliere behandeling. Uitgangspunten zijn onder andere: het herwaarderen van de therapeutische relatie, balans tussen lichaam en geest, werken in een
Omleiding of weg
helende omgeving en een holistische visie op behandeling.
naar integratie? Getraumatiseerde kinderen beginnen al jong omleidingen te creëren om te overleven in een onveilige omgeving waarin ze overspoeld raken door ondraaglijke ervaringen. In de behandeling van volwassenen met vroegkinderlijk trauma is het belangrijk dat de therapeut contact leert maken met deze ervaringen op een manier die ook rekening houdt met het geen (of weinig) woorden hebben voor de traumatische ervaringen. Wanneer het therapieproces zich verdiept en de hechting-gerelateerde problematiek wordt aangeraakt, volstaat het niet langer om ‘te praten over’ maar is het noodzakelijk om vanuit een meer
www.serpentijn.info
holistische visie te werken en het reguliere referentiekader te combineren met complementaire benaderingen. Het risico bestaat daarbij verleid te worden om de eerdergenoemde omleidingen van het getraumatiseerde kind te volgen en daarmee afgeleid te raken van wat er daadwerkelijk in het hier en nu gerepareerd moet worden.
www.traumaacademie.nl www.celevt.nl
De centrale vraag van deze dag is: hoe kan de therapeut duiding en betekenis geven aan het verhaal van de cliënt en daarbij complementaire communicatiekanalen gebruiken, zonder de therapeutische koers te verliezen en verstrikt te raken in oude omleidingen? Voor dit symposium hebben wij verschillende deskundigen bereid gevonden om vanuit hun eigen expertise en overtuiging een bijdrage te leveren aan bovenstaande vraagstelling,
Informatie: CELEVT
houden. In de middag kunt u interessante workshops volgen van landelijke experts.
Trauma- Academie. Laan van Kronenburg 14
Uiteraard is er de hele dag aandacht voor de klinische praktijk en krijgt u alle ruimte voor
1183 AS Amsterdam.
waaronder dr. Nelleke Nicolai en prof. dr. Eric Vermetten die een plenaire lezing zullen
interactie met de sprekers en workshopgevers. We sluiten de dag af met een borrel. U kunt rekenen op een inspirerend en vruchtbaar symposium! Wij hopen van harte u op 20 maart 2015 te mogen begroeten.
Tel. 06 – 46 19 07 36 mail info@ trauma-academie.nl
1
Doelgroep. Het symposium richt zich op professionals die te maken hebben of kunnen krijgen met volwassenen met psychische problematiek als gevolg van chronische traumatisering in de kinderjaren: psychologen, psychotherapeuten,
psychiaters,
vaktherapeuten,
agogen,
onderzoekers,
beleidsmakers
en
overige
belangstellenden. Het symposium kan ook gevolgd worden door studenten.
Accreditatie wordt aangevraagd bij: VGCT, FGzP, NVvP, NIP, EMDR Vereniging.
Programma Dagvoorzitter: Carien van Ree Carien van Ree is coach, trainer en trainingsacteur. 9.00
Ontvangst en registratie
Plenair 9.30
Welkom en inleiding Plenair
Drs. Màrika Engel en drs. Astrid Steenhuisen Màrika Engel en Astrid Steenhuisen zijn beiden psychotherapeut. Vanuit hun bedrijf Serpentijn bieden zij symposia, onderwijs, (groeps)supervisie en begeleiding bij de behandeling van volwassenen met vroegkinderlijk trauma. De missie van Serpentijn is het stimuleren en motiveren van (jonge) behandelaren om langdurende en intensieve behandeltrajecten aan te gaan.
Deze behandelingen die gebaseerd zijn op verbinding en
samenwerking kunnen alleen op basis van de therapeutische relatie leiden tot duurzame veranderingen waarin vertrouwen kan helen en er ruimte kan ontstaan om in het hier en nu het eigen levensverhaal te integreren waardoor het mogelijk wordt om te leven in plaats van te overleven. 9.45
Gissen, missen en repareren
Dr. Nelleke Nicolai Nelleke Nicolai, psychiater-psychoanalyticus te Rotterdam, heeft veel ervaring in de behandeling van patiënten met een geschiedenis van seksueel misbruik. Ze heeft daarover ook gepubliceerd. 10.30
De kunst van het contact
Drs. Màrika Engel en drs. Astrid Steenhuisen Màrika Engel, klinisch psycholoog/psychotherapeut, gespecialiseerd in de behandeling van vroegkinderlijk trauma
en
systeemproblematiek.
Astrid
Steenhuisen,
psychotherapeut/cognitief
gedragstherapeut,
gespecialiseerd in de behandeling van vroegkinderlijk trauma en systeemproblematiek
2
11.15 Pauze
11.45 De Posttraumatische Stress Stoornis: synopsis van ontwikkelingen en recent onderzoek Prof. Dr. kol-arts H.G.J.M.(Eric) Vermetten, psychiater Eric Vermetten is psychiater en bijzonder hoogleraar bij het Leids Universitair Medisch Centrum, Kernhoogleraar Arq Psychotrauma Onderzoek, Gast-staf Psychiatrie Universitair Medisch Centrum Utrecht/ Rudolf Magnus Brain Center en Hoofd Onderzoekscentrum Militaire Geestelijke Gezondheidszorg. 12.30 Lunch
Workshops 13.30 Workshop I Het onzegbare zichtbaar maken Margriet Wentink heeft zich in 1996 vrij gevestigd onder de naam Interakt. Zij specialiseerde zich in een specifieke werkwijze die gericht is op het integreren van traumatische ervaringen en heeft hierover ook gepubliceerd. Workshop II Sensorimotor psychotherapie Drs. Tom Oortwijn, drs. Agnes de Greef, Myrna Trost Tom Oortwijn is psycholoog-psychotherapeut. Heeft veel ervaring met cliënten met complexe trauma’s en dissociatieve stoornissen. Hij heeft daar ook over gepubliceerd. Heeft opleiding Sensorimotor psychotherapie van Pat Ogden doorlopen. Agnes de Greef, werkt als psychiater – psychotherapeut bij Rivierduinen te Zoetermeer en heeft de opleiding Sensorimotor psychotherapie van Pat Ogden doorlopen. Myrna Trost heeft een praktijk voor Body-Focused Psychotherapie en werkt voor GGZ Keizersgracht. Zij heeft een deel van de opleiding Sensorimotor Psychotherapie bij Pat Ogden doorlopen. 15.00 Pauze 15.15 Workshop III Yoga en mindfulness Drs. Kees van den Bos Keen van de Bos is psycholoog – psychomotorisch therapeut bij Vincent van Gogh voor Geestelijke gezondheidszorg, te Venray. Hij is zich aan het specialiseren in de behandeling van trauma. Daarnaast is hij werkzaam in eigen praktijk: Yogacentrum Wijchen.
3
Workshop IV De PTSS coach: een smartphone app voor ondersteuning bij PTSS klachten Drs. Christianne van der Meer Christianne van der Mee is afgestudeerd als basispsycholoog en werkzaam als promovenda in het psychotrauma team van het Academisch Medisch Centrum, ontwikkelt en verricht onderzoek naar mobiele applicaties die behulpzaam kunnen zijn na het meemaken van traumatische gebeurtenissen. 16.30 Plenaire afsluiting Verrassing 17.00
Afsluitende borrel
Toelichting lezingen en workshops Gissen, missen en repareren Dr. Nelleke Nicolai In het werk met cliënten met vroegkinderlijke traumatisering zit je vaak mis als psychotherapeut. Veel emoties en gedachten kunnen niet goed onder woorden worden gebracht, ook omdat daar in het leven van deze patiënten nooit ruimte voor was. In de therapeutische relatie worden oude schema's geactiveerd die leiden tot overdracht-tegenoverdracht herhalingen. Dat alles maakt dat er een groot beroep gedaan wordt op het empathisch vermogen van psychotherapeuten. Empathische breuken zijn onvermijdelijk. Uit onderzoek van o.a. Safran, Muran en Eubanks-Carter uit 2011 blijkt dat het zicht krijgen op die empathische breuken en het er samen bij stilstaan wat er eigenlijk bedoeld is, nu net de kern uitmaakt van wat werkzaam is. In deze voordracht wordt aan de hand van voorbeelden ingegaan op empathische breuken en hoe het herstellen daarvan de werkalliantie versterkt, het mentaliserend vermogen bevordert, en de cliënt meer greep geeft op de eigen emotieregulatie. De Kunst van Contact. Behandeling van cliënten met een vroege hechtingsproblematiek Drs. Astrid Steenhuisen, drs. Marika Engel Op een bepaald punt in de behandeling van cliënten met een vroege hechtingsproblematiek is het belangrijk dat een therapeut vanuit de eigen intuïtie en creativiteit contact kan maken met de cliënt op een manier die past bij een levensfase waarin ervaringen nog niet doorleefd, verwerkt of opgeslagen zijn op (bijna) woordeloos niveau. Dit kan bijvoorbeeld door muziek, bewegen, prentenboeken en kunst, maar ook via verschillende soorten aanraking. Dit zal niet alleen de cliënt ten diepste beroeren, maar heeft ook een onvermijdelijk effect op de therapeut. Om de integriteit van de cliënt, de therapeut en het proces te waarborgen is het daarom van belang dat de therapeut (zowel individueel als door middel van intervisie) goed in de gaten houdt wat de impact ervan is.
4
In deze plenaire workshop wordt ingegaan op een aantal van deze technieken. Vervolgens gaan we aan de hand van oefeningen hierover met de deelnemers in gesprek en besteden we aandacht aan het belang van samenwerken in deze intensieve behandelingen. De Posttraumatische Stress Stoornis: synopsis van ontwikkelingen en recent onderzoek Prof. Dr. Eric Vermetten Vroegkinderlijk trauma leidt tot een inadequate ontwikkeling van hechting en inadequate emotionele regulatie. Er is een onvermogen om fysiologische arousal op bedreiging te reguleren inclusief traumatische ervaringen – ook in het volwassen leven, met als gevolg een toename van de emotionele dysregulatie. Dit subtype PTSS vereist mogelijk een andere behandeling dan de standaard PTSS behandeling. Het wordt gekenmerkt door overwegend depersonalisatie en derealisatie symptomen bij blootstelling aan traumatische herinneringen. Dit subtype komt voor in orde van 10-15% van alle PTSS patiënten. Het wordt vaker gezien bij complexere vormen van PTSS. In deze overzichtspresentatie wordt allereerst kort de geschiedenis van (complexe) PTSS besproken, gevolgd door een schets van de epidemiologie, fenomenologie, en algemene pathofysiologie. Vervolgens worden enkele recente neurobiologische onderzoeksbevindingen gepresenteerd. Deze zijn behulpzaam bij het begrijpen van de klinische fenomenologie. Het onzegbare zichtbaar maken. Een omleiding die leidt tot aansluiting Margriet Wentink Hoe kun je wat onzegbaar is zichtbaar en tastbaar maken? Hoe kan het zo in de ruimte ‘staan’ dat je als therapeut deze unieke cliënt werkelijk begrijpt en hem of haar optimaal kunt helpen zichzelf te begrijpen? Het antwoord daarop is: door het op te stellen! Er bestaat een heel specifieke opstellingsmethode, die er op gericht is om de hechtingspatronen en innerlijke verdeeldheid als gevolg van trauma tastbaar te maken, een traumaverwerkingsmethode op basis van Meergenerationele Psychotraumatologie. In het eerste gedeelte van de workshop wordt de werkwijze en de theorie, ontwikkeld door dr. Franz Ruppert, gepresenteerd en wordt ingegaan op waarom deze vorm van opstellingen zo geschikt is om binnen een psychotherapeutisch traject in te zetten als traumaverwerkingsmethode. Tijdens het tweede deel geven een aantal kleine praktische oefeningen de gelegenheid een eerste indruk van de methode ‘aan den lijve’ te ervaren. Het laatste deel van de workshop bestaat uit een plenaire opstelling. Sensorimotor psychotherapy Drs. Tom Oortwijn, drs. Agnes de Greef, Myrna Drost Sensorimotor Psychotherapie, ontwikkeld door Pat Ogden, is een lichaamsgerichte psychotherapie die voor het behandelen van trauma wordt ingezet in reguliere psychotherapie. Traumagerelateerde klachten blijven immers fysiologisch hardnekkig voortbestaan in die zin dat men zeer gespannen, hyperalert of prikkelbaar kan blijven of last kan houden van herbelevingen, die soms als stemmingswisselingen worden ervaren. Door samen te verkennen wat zich in het lichaam afspeelt, neemt de angst af en wordt de lichamelijke onrust minder. Het doel is dat de client het lichaam gaat ervaren door te ervaren hoe het is om een beknotte, beweging af te maken.
5
Wanneer de beweging goed wordt afgemaakt, volgt bijna altijd een gevoel van bevrijding, een action of triumph! gevolgd door een kettingreactie van verwerking van lichaam sensaties, emoties en cognities. In deze eerste kennismaking met Sensorimotor Psychotherapie krijgen alle deelnemers de gelegenheid om een paar SP oefeningen te geven, als ook om deze oefeningen zelf te ondergaan en te ervaren. Yoga en mindfulness Drs. Kees van den Bos Yoga en mindfulness bieden handvatten voor individuele (psychomotorisch therapeutische) traumabehandeling met oog voor de kern van de problematiek: dissociatie. Dit gebeurt door het voortdurend onderzoek naar ‘Wat gebeurt er nu?’. De cliënt ontwikkelt geleidelijk het vermogen om gewaarwordingen op te merken, te onderscheiden, dieper te doorvoelen en te onderkennen. De kern is het integreren van de verschillende aspecten van zichzelf in het hier-en-nu, uitmondend in effectief handelen. Hierdoor kan heling plaatsvinden van een van de diepe en beschadigende gevolgen van traumatisering: fragmentering van de persoonlijkheid. Door van daaruit te exploreren naar andere situaties kan vervolgens de transfer plaatsvinden naar het dagelijks leven van de cliënt. In de workshop maken de deelnemers kennis met eenvoudige oefeningen gericht op stabilisatie. Het is niet nodig om speciale kleding mee te nemen, niet te strak is aan te bevelen. De PTSS coach: een smartphone app voor ondersteuning bij PTSS klachten De PTSS coach is een smartphone applicatie (app) die ondersteuning biedt aan mensen met psychotrauma klachten. De app biedt oefeningen en hulpmiddelen om met psychotrauma klachten om te gaan (zoals ontspanningsoefeningen), informatie over PTSS en professionele behandeling, een zelf-test die inzicht geeft in klachten en een agenda om oefeningen, afspraken en activiteiten in te plannen. De app is ontwikkeld in de Verenigde Staten door het National Center for PTSD en is gebaseerd op evidence based principes van Cognitieve Gedragstherapie (CGT). De Engelstalige versie is meer dan 130.000 keer gedownload en in minstens 78 verschillende landen in gebruik. Het psychotrauma team van het AMC heeft de Nederlandstalige versie ontwikkeld en voert onderzoek uit waarin de effectiviteit en het verminderen van PTSS symptomen. In de workshop wordt uitleg gegeven over de inhoud en de praktische toepasbaarheid van de PTSS coach en worden de diverse onderdelen van de app gedemonstreerd.
6
Inschrijfinformatie Locatie
Het Beauforthuis Adres: Woudenbergseweg 70 3711 AB Austertitz Telefoon 03431 49 18 58 De locatie is goed bereikbaar per openbaar vervoer. Er is ruime gratis parkeergelegenheid. http://www.beauforthuis.nl/adres-en-contact
Inschrijven
Inschrijven digitaal via de congreswebsite www.serpentijn.info. U ontvangt
Kosten
een ontvangstbevestiging per mail.
Informatie De kosten bedragen € 260,00 per persoon. Bij inschrijving voor 15-1-2015 € 235,00 per persoon. In het najaar organiseren wij een middagsymposium voor mensen met jeugdtrauma’s en hun naasten met thema’s uit het symposium. Wilt u dit initiatief sponsoren? Dan kunt u via het inschrijfformulier geld overmaken.
Inschrijven verplicht tot betalen. Bij annulering is restitutie van het inschrijfgeld alleen mogelijk als wij vóór 10 maart 2015 uw schriftelijke annulering hebben ontvangen. Na deze datum kan geen restitutie meer plaatsvinden.
Aan
elke
annulering
zijn
€15,00
administratiekosten
verbonden. Reeds betaald inschrijfgeld wordt onder aftrek van deze kosten gerestitueerd. Alle eventuele invorderingskosten komen geheel voor rekening van de inschrijver.
Informatie kan ingewonnen worden via de symposium organisatie CELEVT Trauma Academie.
Web. www.trauma-academie.nl Mail.
[email protected] Tel. 06-46190736 t.a.v. Martijne Rensen.
7
