Papierloos bouwen Bijlage V – Plug and play aandachtspunten Afstudeeronderzoek bij Hendriks Bouw en Ontwikkeling Door Ramon Bos & Jelle Verschuren
2014
Bijlage V – Plug and Play aandachtspunten
Inhoudsopgave Inleiding .............................................................................................................................................................. 2 Verbinding .......................................................................................................................................................... 2 Vorm ....................................................................................................................................................... 2 Koppeling ............................................................................................................................................... 5 Locatie van de verbindingen ................................................................................................................. 5 Aansluitingen ..................................................................................................................................................... 5 Installaties.............................................................................................................................................. 5 Wind/water dicht ................................................................................................................................... 6 Stelruimte ............................................................................................................................................... 6 Informatie voorziening ...................................................................................................................................... 6 Visueel .................................................................................................................................................... 7 BIM.......................................................................................................................................................... 7 Handleiding ............................................................................................................................................ 8 Productie ................................................................................................................................................ 8 Magneten ............................................................................................................................................... 8 Garanties ............................................................................................................................................................ 9 Kwaliteit van materialen ....................................................................................................................... 9 Compleetheid van elementen ............................................................................................................... 9 Energieberekeningen versus werkelijkheid ......................................................................................... 9 Toekomstvisie voor Plug and Play ................................................................................................................... 9 Bestaande toepassingen van Plug and Play ................................................................................................. 10 The Instant Skyscraper ....................................................................................................................... 10 De iQwoning ......................................................................................................................................... 10 Homeruskwartier Almere .................................................................................................................... 11 Bronnenlijst ...................................................................................................................................................... 11
Inleiding
Uit het onderzoek ‘Papierloos bouwen’ is naar voren gekomen dat Plug and Play de beste oplossing voor HBO is, voor het bouwen zonder papieren bouwtekeningen. Door het gebruik van Plug and Play wordt de informatiestroom verminderd. Door het werken met elementen die maar op één manier op elkaar kunnen worden aangesloten is er minder informatie nodig op de bouwplaats. Zo is de kans op fouten kleiner en kan er ook sneller gebouwd worden. In deze bijlage worden verschillende mogelijkheden voor de toepassing van Plug and Play behandeld. De verschillende toepassingsmogelijkheden zijn onderverdeeld in een aantal aandachtspunten. Hierbij wordt rekening gehouden met de verbinding, aansluiting en informatievoorziening bij prefab elementen. Verder worden ook de mogelijkheden voor een betere garantievoorziening en de toekomstmogelijkheden van Plug and Play behandeld. Als laatste wordt een aantal bestaande toepassingen van Plug and Play in de bouw uitgelicht. De mogelijkheden met daarbij behorende uitwerkingen, hebben betrekking op grote prefab bouwelementen die op de bouwplaats geassembleerd worden.
Verbinding
Hieronder wordt een aantal toepassingsmogelijkheden besproken aan de hand van de vorm. Er wordt een korte uitleg gegeven van het principe. Daarna worden ook aandachtspunten voor de soort koppeling en de positie van de verbinding behandeld.
Vorm
Om elementen op maar één manier met elkaar te kunnen verbinden, is daar een bepaalde vormverbinding voor nodig. Er zijn verschillende vormverbindingen die in andere bedrijfstakken gebruikt worden die als voorbeeld kunnen dienen voor de bouw. Deze voorbeelden staan verder uitgewerkt onder dit stuk over ‘vorm’. Bij deze vormverbindingen is het van belang om het soort materiaal te bekijken. Zo zijn er met materialen als staal veel meer minimalistische verbindingen te realiseren dan met beton. Dit is simpelweg omdat het materiaal beton voornamelijk drukkrachten kan opnemen. Er zal tijdens de grootte van de vorm dus gekeken moeten worden naar welke krachten er ontstaan binnen de verbinding. Bij alle oplossingen zal er anders ontworpen moeten worden in het ontwikkelingstraject. Dit zal er voor zorgen dat er meer tijd zal moeten worden gestoken in het ontwikkelingstraject. Door het besteden van meer tijd in het ontwikkelingstraject zal de bouwtijd van het project wel drastisch verminderd worden. Dit heeft te maken met eenvoudigere verbindingen waardoor elementen sneller met elkaar kunnen worden verbonden op de werkplek.
IKEA-principe Onderdelen die vooraf op maat zijn gemaakt die (met eventuele mogelijkheden tot aanpassingen) met een eenvoudige handleiding in elkaar gezet kunnen worden. De onderdelen worden met een beperkt aantal standaard verbindingsstukken met elkaar verbonden. Voor het verbinden van de onderdelen is een handleiding gemaakt waardoor stap voor stap gewerkt kan worden en iedereen het zou kunnen begrijpen. In figuur 1 is een voorbeeld van een IKEA bouwpakket weergegeven.
Bij het IKEA-principe bestaat de mogelijkheid tot het maken van fouten nog steeds, het is nog steeds mogelijk om verkeerde onderdelen aan elkaar te bevestigen. Echter zal het maken van deze fouten tot een minimum beperkt kunnen worden als de bijgeleverde handleiding stap voor stap gevolgd wordt. Als deze methode toegepast zou worden op de bouwplaats zullen de faalkosten minder zijn dan bij het traditionele bouwproces. Dit heeft te maken met de verminderde en vereenvoudigde informatie die nodig is om de onderdelen in elkaar te zetten.
Lego/Duplo-principe Blokken die door het gebruik van punten precies in de gaten passen en aan elkaar kunnen worden verbonden. Een Figuur 1: IKEA bouwpakket voorbeeld van de blokken is weergegeven in figuur 2. Door dit pen en gat principe zitten de blokken vast in elkaar geklemd. Er is een standaard verbinding door gebruik te maken van een standaard maat. Hierdoor kan alles op meerdere manieren worden verbonden, waardoor er nog geen ‘Poka-yoke effect’ (Hirano, 1987) ontstaat.
Figuur 2: Legoblokken
Doordat er gebruik wordt gemaakt van een standaard maat, is de kans op het verkeerd plaatsen van een blok aanwezig. Om een verkeerde plaatsing te voorkomen zal de bijgeleverde handleiding goed gevolgd moeten worden. De aandachtspunten in het stuk ‘Plaats’ kunnen dit probleem oplossen. In vergelijking met de traditionele bouwmethode zal de kans op fouten bij het Lego/Duplo-principe wel kleiner zijn, doordat daar de verbindingsmogelijkheden van de losse materialen oneindig zijn.
K’nex-principe Een universeel kliksysteem wat verwerkt is in verschillende onderdelen. De K’nex onderdelen zijn afgebeeld in figuur 3. Het bestaat uit een standaard verbinding met het zelfde principe van een zwaluwstaart verbinding, waardoor beperkte variatie ontstaat. De onderdelen kunnen op verschillende manieren aan elkaar worden verbonden, waardoor er nog geen ‘Poka-yoke’ effect is. Ieder onderdeeltje heeft zijn eigen specifieke kleur, waardoor deze gemakkelijk te herkennen zijn. Een handleiding is hierdoor gemakkelijk te lezen.
Figuur 3: K'nex onderdelen
De kans op het maken van fouten bij het K’nex principe is kleiner dan bij de traditionele bouwmethode. Daarom zullen de faalkosten in vergelijking met de traditionele bouwmethode gereduceerd worden. Een ander sterk punt van het K’nex-principe is dat wanneer een verbinding wordt gemaakt, de onderdelen ook deels vast zitten door een klemmende constructie. Hierdoor schuiven de onderdelen niet zomaar van elkaar af. Dit is echter in de bouw niet te realiseren, aangezien er ook rekening gehouden moet worden met materialen en de stelruimtes door het gebruik van die materialen. Een materiaal als kunststof is hier wel voor geschikt.
Elektronicakabel-principe Kabels die door middel van hun vorm maar op één manier in een daarvoor bestemde aansluiting kunnen worden gestoken. Dit kan verduidelijkt worden door kleur, wanneer er sprake is van meer dan één van de zelfde soort aansluiting. Ook zijn er enkele kabels die vast kunnen worden gezet, door een knopje aan te draaien. Een aantal soorten kabelaansluitingen zijn weergegeven in figuur 4. Omdat de kabels maar op één manier bevestigd kunnen worden is de kans op fouten zeer gering, de faalkosten zullen dan ook minimaal zijn. Verder werkt deze methode snel waardoor de bouwtijd flink verkort kan worden. Een nadeel van deze methode is dat dezelfde verbinding op verschillende elementen toegepast kan worden, dit kan er dan voor zorgen dat een element op de verkeerde plek geplaatst wordt. Figuur 4: Verschillende computerkabels Door de aandachtspunten van het stuk ‘Plaats’ mee te nemen, kan dit probleem worden opgelost.
Puzzel-principe Het puzzel-principe is het plaatsten van een onderdeel wat maar op één enkele plek past. Op die manier kan het onderdeel worden verbonden met de onderdelen om zich heen. Hierdoor ontstaat een stevige verbinding. In figuur 5 is het puzzel-principe afgebeeld. De kans op fouten is gering, maar er is wel inbeeldingsvermogen nodig om te zien welk element op welke manier verbonden moet worden. Dit probleem zou grotendeels opgelost moeten kunnen worden door een duidelijke handleiding mee te leveren waarop aangegeven is welke elementen waar geplaatst moeten worden of door de Figuur 5: Puzzel-principe aandachtspunten van het stuk ‘Plaats’ waardoor de verbindingsmogelijkheden worden verduidelijkt.
Koppeling
Wanneer twee elementen door een vorm samen zijn gebracht, zullen ze ook nog moeten worden verbonden. De verbinding kan als een natte of droge verbinding gemaakt worden.
Een natte verbinding houdt in dat er een koppeling bestaat door het aangieten of afstorten van de verbinding. Deze verbinding is weersafhankelijk en kan dus bij slechte weersomstandigheden niet worden gebruikt. Een droge verbinding is een manier waardoor elementen met elkaar worden verbonden door het gebruik van nokken of het aan elkaar bouten van de elementen. Deze verbinding is veel minder arbeidsintensief.
De manier waarop elementen met elkaar kunnen worden verbonden is afhankelijk van het materiaal. Zo kunnen de meeste elementen met elkaar verbonden worden door bouten, maar er zijn ook andere verbindingsmogelijkheden. Er zijn mogelijkheden voor het spijkeren/schroeven, lassen, aanstorten, borgen, enzovoort, om de elementen met elkaar te verbinden. Om de arbeid op de bouwplaats zo laag mogelijk te houden, zal bij Plug and Play gebruik moeten worden gemaakt van een droge verbinding. Hier zal tijdens het ontwikkelingstraject van het project wel rekening mee moeten worden gehouden. Ook is deze manier van verbinden niet weersafhankelijk, waardoor het tijdsverlies wordt teruggedrongen. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van een droge verbinding, kunnen later de elementen van het gebouw weer van elkaar losgekoppeld worden. Zo is het gemakkelijker om elementen of materialen te recyclen. Met het oogpunt op de toekomst is dit een zeer belangrijk voordeel. Verder zal per verbinding de constructieve samenstelling bekeken moeten worden. Zo zullen enkele verbindingen scharnierend kunnen zijn, maar andere moeten weer momentvast zijn.
Locatie van de verbindingen
Bij het maken van verbindingen tussen elementen, is het belangrijk om de locatie van de verbindingen in de gaten te houden. Wanneer een element verschillende verbindingspunten heeft, kunnen verbindingen uniek gemaakt worden. Door een verbinding te verplaatsen of te spelen met het aantal verbindingen, zal een element maar op één manier met de overige elementen kunnen worden verbonden. Dit zorgt er dus voor dat er met één type verbinding toch onderscheid gemaakt kan worden tussen de plaatsing van de elementen.
Aansluitingen
Elementen zullen naast hun verbinding ook een goede aansluiting nodig hebben. Om dit onderdeel uit te werken is er gekeken naar het gebruik van installaties en de aansluitingen tussen leidingen en kanalen. Verder worden de onderdelen wind/water dicht en stelruimte behandeld.
Installaties
Wanneer met prefab elementen wordt gewerkt, kan dit gedaan worden met of zonder het verwerken van installaties in deze elementen. Bij het verwerken van de installaties in prefab elementen, zal er rekening gehouden moeten worden met de onderlinge aansluiting van de installaties. Zo zal er een ruimte in het element gereserveerd moeten worden waardoor na het plaatsen van het element de installaties, leidingen en kanalen kunnen worden gekoppeld aan de naastgelegen elementen. Deze ruimte zal daarna nog afgedicht moeten worden. In de unitbouw
worden op deze manier al installaties aan elkaar verbonden, wanneer er twee of meerdere units aan elkaar worden gekoppeld. Als de installaties in de fabriek nog niet verwerkt zijn in de elementen, zal deze ter plekke nog verwerkt moeten worden in het element. Deze methode heeft niet de voorkeur omdat dit voor extra werk zorgt op de bouwplaats en er voor zorgt dat de kans op het maken van fouten groter wordt.
Wind/water dicht
Bij de aansluiting tussen verschillende elementen moet, tijdens de ontwikkelingsfase, rekening worden gehouden met het wind- en waterdicht maken van het bouwwerk. Ook dit deel moet in de detaillering zo simpel worden gehouden, dat er geen of een beperkte bewerking benodigd is na het plaatsen van de elementen. Zo kan het Plug and Play principe in stand worden gehouden en kunnen de beoogde voordelen worden behaald.
Stelruimte
Bij het gebruik van Plug and Play zal er ook moeten worden gedacht aan de marges tussen elementen. Bij de productie kunnen altijd afwijkingen ontstaan, waar vooraf rekening mee gehouden dient te worden. Zo zou er bij het Plug and Play principe een maximum afwijking vastgesteld moeten worden. De stelruimte zal in de ontwikkelingsfase verwerkt moeten worden in het model. Elementen moeten voor ze de fabriek uit komen worden gecontroleerd, om fouten op de bouwplaats te voorkomen. Dit controleren kan plaatsvinden door bijvoorbeeld een element te scannen en de meting te vergelijken met het BIM-model. Voor de afwerking zullen de marges opgevuld moeten worden. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld door:
Het opvullen met rubber strips, zoals in de auto industrie vaak gebeurt; Overlapping tussen de elementen.
De stelruimte is afhankelijk van het soort materiaal wat gebruikt is voor de verbinding tussen elementen. Het materiaal beton heeft namelijk een grotere stelruimte nodig doordat elementen van dit materiaal sneller afwijkingen bevat dan elementen van een ander materiaal. Een stalen verbinding kan een kleinere stelruimte hebben, doordat de afwijkingen hier veel geringer zijn. Zo kan er bij stalen verbindingen nauwkeuriger gebouwd worden. Hiervoor is wel een goede startmaatvoering benodigd.
Informatie voorziening
Bij de start van een bouw is maatvoering nodig. Het uitzetten van deze maten kan bijvoorbeeld plaatsvinden door coördinaten in te laden in een total station. De coördinaten kunnen uit het BIM-model worden gehaald, waardoor er geen papier nodig is. De eerste elementen die geplaatst worden, zullen met een total station geplaatst moeten worden om een goede basis te vormen. Doordat deze elementen correct geplaatst zijn, kunnen daarna de volgende elementen hier op worden gestapeld. Om een goede informatievoorziening te realiseren, zullen er een aantal aandachtspunten mee moeten worden genomen. Hieronder valt het visueel verduidelijken van de verbindingen. Ook kan het BIM model geraadpleegd worden en kan een eventuele handleiding de manier van
verbinden verduidelijken. Als laatste hebben de mensen bij de productie van de elementen ook informatie nodig.
Visueel
Het gebruik van kleur voor het herkennen van een juiste verbinding maakt het gemakkelijker voor een gebruiker om de verbinding juist uit te voeren. Dit principe wordt al bij verschillende producten toegepast, welke zijn uitgewerkt in dit hoofdstuk over ‘kleur’. De relatie leggen tussen twee dezelfde kleuren is iets wat bijna iedereen kan. Een nadeel van dit aandachtspunt, is dat er ook mensen zijn die kleurenblind zijn. Voor deze mensen is het belangrijk om duidelijke contrasten tussen de kleuren aan te houden en niet volledig te laten vertrouwen op kleur. Zo zal de vorm van een verbinding nog steeds zeer belangrijk blijven.
Kunstkerstboom Bij een kunstkerstboom is een kleurencombinatie gemaakt om onderscheid te maken tussen de lengte van de takken. Op deze manier wordt het duidelijk welke tak waar hoort en kan de volledige kunstkerstboom opgebouwd worden. Door het gebruik van kleuren kunnen gebruikers eenvoudiger zien wanneer een onderdeel op de juiste plek wordt aangebracht of niet. De kleurencombinatie is te zien in figuur 6.
Computerkabels
Figuur 6: Kleurbepaling kunstkerstboom
Computerkabels worden naast hun vorm ook verduidelijkt door kleur. Hierdoor is eenvoudiger te zien waar een bepaalde kabel aan verbonden moet worden. Zeker bij het gebruik van dezelfde verbinding en toch andere aansluitingen is het gebruik van kleur Figuur 7: Kleurenbepaling computerkabels een verduidelijking. Een aantal soorten kabelaansluitingen is weergegeven in figuur 7. Op de bouwplaats kan dit principe ook worden toegepast, wanneer er aan grote gebouwelementen een verbinding wordt toegevoegd die wordt verduidelijkt door kleur.
BIM
Wanneer bij de ontwikkeling van de elementen rekening is gehouden met de manier van verbinden en aansluiten, is er voor het plaatsen van de elementen bijna geen informatie meer benodigd. De enige informatie die is benodigd, is welk element waar geplaatst moet worden. Deze informatie kan vooraf vanuit een bouwkeet uit het BIM-model verschaft worden. In een pauze kan eventueel weer de volgende informatie getoond worden. Zo zijn er geen tekeningen nodig op de bouwplaats en wordt er volledig gebruik gemaakt van het BIM-model.
Handleiding
Mocht er informatie uit het BIM-model benodigd zijn op de werkplek zelf, kan deze in de keet uit het model gehaald worden en eventueel op een tablet of telefoon meegenomen worden naar buiten. Deze informatie zal als een IKEA-handleiding geformuleerd moeten worden, om de informatie simpel te houden. Zie figuur 8 voor een voorbeeld van de IKEA-handleiding. Echter zal dit niet vaak voorkomen, aangezien de koppeling tussen de elementen niet verkeerd kan gaan door het Plug and Play principe.
Productie
De prefab elementen worden in een fabriek gemaakt. De informatie die daar benodigd is, kan worden verkregen uit het BIM-model. De mogelijkheden voor het bouwen zonder papieren bouwtekeningen in een fabriek zijn veel groter. Dit heeft te maken met dat er in de fabriek maar kleine Figuur 8: IKEA-handleiding onderdelen worden gemaakt van een gebouw. Daardoor kan dat proces eenvoudiger worden geautomatiseerd. Hierbij kan worden gedacht aan de opties die eerder in dit onderzoek naar voren zijn gekomen:
Het gebruik van tablets of overige apparatuur; Het gebruik van lasers/projectie voor de maatvoering; Het gebruik van robots.
Magneten
Ook magneten kunnen worden gebruikt om onderdelen op elkaar aan te laten sluiten. Wanneer de plus- en minpool van een magneet bij elkaar in de buurt komen zullen ze elkaar aantrekken en op deze manier het element op de juiste plek verbinden. Wanneer verkeerde onderdelen met elkaar verbonden gaan worden, zullen ze elkaar afstoten (twee pluspolen of twee minpolen). In figuur 9 is te zien hoe magneten gebruikt kunnen worden om elementen met elkaar te verbinden. Echter zal er bij deze toepassing rekening moeten worden gehouden met het effect van de magneten op de omgeving. Zo zou het magnetische veld problemen Figuur 9: Magneten om elementen met elkaar te verbinden op kunnen leveren voor apparatuur en gereedschap. Hierdoor zal het gebruik van magneten minder geschikt zijn. Ook neemt de sterkte van magneten na verloop van tijd af waardoor de magneet geen vaste verbinding mag zijn. Deze oplossing wordt dus niet aangeraden om te gebruiken bij Plug and Play.
Garanties
Bij het toepassen van Plug and Play kunnen er sneller garanties worden afgegeven voor verschillende onderdelen van een bouwwerk. Hierbij wordt gedacht aan de garanties voor de kwaliteit van materialen, compleetheid van elementen en energieberekening versus werkelijkheid.
Kwaliteit van materialen
De prefab elementen die voor het Plug and Play principe worden gebruikt, worden onder geconditioneerde omstandigheden geproduceerd in een fabriek. Hierdoor bestaat er geen hinder van bijvoorbeeld weersomstandigheden die de kwaliteit van materialen kunnen beïnvloeden. Dit zorgt ervoor dat er sneller garanties voor een goede kwaliteit van de materialen kunnen worden gegeven.
Compleetheid van elementen
De prefab elementen voor het Plug and Play principe, kunnen op basis van informatie uit het BIM model gefabriceerd worden. In deze fabriek kan beter gecontroleerd worden of alles in een element aanwezig is. Wanneer er gebruik gemaakt wordt van projectie van de informatie op de werkplaats van het element, kunnen fouten in een vroegtijdig stadium voorkomen worden. Zo kunnen hier beter garanties voor worden gegeven.
Energieberekeningen versus werkelijkheid
Door het gebruik van prefab elementen in een bouwwerk, kunnen er sneller garanties gegeven worden dat de wat berekend is in de energieberekening ook werkelijk gerealiseerd wordt. Dit heeft te maken met dat de aansluitingen tussen onderdelen in een gebouw beperkt worden. De aansluitingen die in een fabriek onder gecontroleerde omstandigheden worden verwezenlijkt, kunnen gemakkelijker correct uitgevoerd worden.
Toekomstvisie voor Plug and Play
In de bovenstaande stukken staan de aandachtspunten omschreven voor het toepassen van het Plug and Play principe. In de toekomst zijn er nog meer mogelijkheden om het Plug and Play principe te verbeteren. Zo kan er gebruik gemaakt worden van robots om de elementen te plaatsen. De verbindingen moeten dan zo eenvoudig zijn, dat er geen handelingen meer nodig zijn om een element op de juiste plaats te verbinden met de aangrenzende elementen. Wanneer er chips verwerkt worden in de elementen, kunnen deze worden gedetecteerd en herkend worden door een hijskraan. Deze hijskraan kan de elementen dan plaatsen op de juiste plek. Ook zou er voordeel gehaald kunnen worden door de plaatsing van prefab elementen goed afgestemd worden met de planning. Zo is er dus geen of beperkte opslag nodig op de bouwplaats. De productie van elementen kan in de toekomst ook steeds meer worden gedaan door robots. Kleinere onderdelen zijn gemakkelijker te fabriceren door robots dan een compleet gebouw. Doordat het gebouw is opgedeeld in kleine stukjes (de elementen), kan hier dus gebruik van worden gemaakt. Deze robots kunnen dan door de informatie uit het BIM-model aangestuurd worden, waardoor de kans op fouten minimaal wordt.
Bestaande toepassingen van Plug and Play
Het Plug and Play principe is al op een enkel project toegepast. Voornamelijk in de draagconstructie wordt de toepassing gedaan door verbindingen eenvoudig te maken in staal of beton. Er wordt hierbij dan vooral naar de vorm van de verbinding gekeken. Er zijn een aantal voorbeelden uitgewerkt in het onderstaande stuk.
The Instant Skyscraper
Het gebouw ‘The Instant Skyscraper’ is in China gebouwd en telt 30 verdiepingen. Dit gebouw is in 15 dagen gebouwd door het gebruik van Plug and Play. Hierbij is gebruik gemaakt van een standaard verbinding waardoor alles snel op elkaar gestapeld kon worden. Door gebruik te maken van nokken op de kolommen, konden de vloerdelen gemakkelijk op de kolommen geplaatst worden. Dit is afgebeeld in figuur 10. Hiervoor waren dan geen tekeningen meer nodig. Het voordeel van dit principe is dat er gebruik is gemaakt van staal. Daardoor kon gegarandeerd worden dat alle elementen exact op elkaar pasten. De bevestiging vond plaats door middel van maar Figuur 10: The Instant Skyscraper enkele bouten om de vloerdelen te verbinden met de verbindingen kolommen. Later zijn de geveldelen aan de constructie gehangen. Deze geveldelen konden eveneens maar op één enkele manier met elkaar verbonden worden, waardoor ook dit zeer snel verliep. Verder waren alle kanalen en leidingen al aangebracht in de vloerdelen. De verbindingen tussen deze onderdelen konden ook in de vloerdelen (ofwel het plafond) gemaakt worden.
De iQwoning
Ballast-Nedam heeft de iQwoning ontwikkeld. Hierbij wordt gebruik gemaakt van betonnen bouwdelen bestaande uit een vloerdeel, twee wanddelen en een plafonddeel. De binnenwanden en overige inrichtingen zijn waar nodig al in de elementen geplaatst. De woning is niet volledig volgens een Plug and Play principe gebouwd, maar de betonnen draagstructuur wel. De betonnen elementen kunnen snel op elkaar geplaatst worden door gebruik te maken van een vorm die op elkaar Figuur 11: Betonnen draagstructuur van iQwoning aansluit, zie figuur 11.
Homeruskwartier Almere
Bij een project van 125 woningen in het Homeruskwartier in Almere is gebruik gemaakt van een geprefabriceerde fundering. Deze geprefabriceerde funderingsbalken zijn door Voorbij Prefab Beton geproduceerd. In afbeelding (figuur 12) is de aansluiting van de geprefabriceerde funderingsbalken weergegeven. Op deze afbeelding is te zien dat de funderingsbalken verticale sparingen hebben waardoor het staal dat uit het onderliggende element steekt door de verticale sparing gestoken wordt. Op deze manier is het Figuur 12: Prefab funderingsbalk dus mogelijk om de funderingselementen op een goede manier snel aan elkaar te verbinden. Doordat een fundering drukkrachten opneemt, is een verdere verbinding niet nodig. Dit principe werkt dus goed voor een fundering, maar is minder geschikt wanneer er ook andere krachten op de elementen werken.
Bronnenlijst
Internetbronnen:
Ballast Nedam. Iqwoning. Verkregen op 04/04, 2014, van http://www.iqwoning.nl/ Hilgers, L. (2012). Meet the man who built a 30-story building in 15 days. Verkregen op 04/04, 2014, van http://www.wired.com/2012/09/broad-sustainable-building-instant-skyscraper/ Voorbij funderingstechniek. Precast prestressed foundation construction. Verkregen op 04/04, 2014, van from http://www.voorbijfunderingstechniek.nl/english/services/precastprestressed-foundation-construction.html
