Pajottenland Galmaarden

DIDACTISCHE DOCUMENTEN VAN DE EIGEN LEEFOMGEVING

Pajottenland ‘Galmaarden’ 1:100 000

Jolien Felis Aardrijkskunde – Biologie (1SA2)

2014-2015

“AAN MIJN PAJOTTENLAND”

Geen vers werd, u ter eer, mijn Land, geschreven... Geen boek dat van uw sterk-vroom volk verhaalt... Geen zang werd van uw schoonheid aangeheven en geen penseel heeft uw natuur gemaald ... Aan Vaders hand doorliep ik uw landouwen, uw schaûwrijk bos- en weeldrig akkerland... 'k Vond u de heerlijkste aller Vlaamse gouwen en roemde u stout Oud-Brabants lustwarrand! Ik weet geen streek, die het bij u kan halen in veie vruchtbaarheid en schoonheidsglans. Uw groene heuvels en nog groener dalen omringen Brussel met smaragden krans. Pol De Mont 1924

Inhoudstabel

Inhoudstabel ......................................................................................................... 3 Lijst met figuren .................................................................................................... 5 Lijst met bijlagen ................................................................................................... 7 Hoofdstuk 1: beschrijving van het studiegebied ......................................................... 1 Opdracht 1.1: kaartuitsneden ............................................................................... 1 Opdracht 1.2: gebied 15x15 km ........................................................................... 6 Opdracht 1.3: A4-uitsnede ................................................................................... 7 Opdracht 1.4: kaartomtrekken ............................................................................. 8 Opdracht 2.1: mindmap ...................................................................................... 9 Opdracht 2.2: typerende kaarten .........................................................................10 Opdracht 3.1: Ferrariskaart .................................................................................14 Opdracht 4.1: korte tekst ...................................................................................16 Hoofdstuk 2: Analyse belangrijkste elementen topografische kaart .............................17 Opdracht 1: coördinaten .....................................................................................17 Opdracht 2: declinatie t.o.v. magnetische noorden ................................................17 Opdracht 3: typerende plaatsen & oppervlakten ....................................................19 Opdracht 4: altimetrische & planimetrische fiche ...................................................21 Opdracht 5: legende ..........................................................................................24 Hoofdstuk 3: analyse landschap en reliëf .................................................................25 Opdracht 1: A4-uitsnede.....................................................................................25 Opdracht 2: reliëfkaart .......................................................................................25 Opdracht 3: reliëfmodel (maquette) .....................................................................27 Opdracht 4: dwarsprofiel & lengteprofiel ...............................................................28 Opdracht 5: reliëfdoorsnede in Google Earth .........................................................30 Opdracht 6: verval & verhang .............................................................................30 Opdracht 7: hellingsgraad (%) ............................................................................32 Opdracht 8: waterscheidingslijn & droog dal ..........................................................33 Hoofdstuk 4: gesteenten in de eigen leefomgeving ...................................................34 Opdracht 4.1: reclamefolder ‘natuursteen’ ............................................................34 Opdracht 4.2: reclamefolder ‘kunststeen’ ..............................................................36 Opdracht 4.3: bouwmaterialen herkennen ............................................................38

Hoofdstuk 5: Geologie en geomorfologie van de eigen leefomgeving ...........................42 5.1 Landschapsfoto’s reliëf ..................................................................................42 5.2 Analyse bodemprofiel ...................................................................................48 5.3 Vereenvoudigde kaart (A4) tertiaire lagen .......................................................50 5.4 Synthese van analyse reliëf, bodem en ondergrond ..........................................53 Hoofdstuk 6: bebouwing en bevolking .....................................................................54 6.1 Spreiding van de bebouwing ..........................................................................54 6.2 Bebouwde kern leefomgeving ........................................................................58 6.3 Transect doorheen bebouwing leefomgeving ....................................................59 6.4 Nabijgelegen stad, verstedelijkte kern en plattelandskern .................................60 6.5 Bevolkingsevolutie........................................................................................64 6.6 Grafiek met bevolkingsevolutie ......................................................................65 6.7 Grafieken m.b.t. de bevolkingskenmerken .......................................................66 Bibliografie ..........................................................................................................70

Lijst met figuren Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur

1: kaartuitsnede 1:10 000 ............................................................................ 1 2: kaartuitsnede 1:25 000 ............................................................................ 2 3: kaartuitsnede 1:50 000 ............................................................................ 3 4: kaartuitsnede 1:100 000 .......................................................................... 4 5: kaartuitsnede 1:250 000 .......................................................................... 5 6: kaartuitsnede 15x15 km 1:100 000 ........................................................... 6 7: A4-uitsnede topografische kaart ................................................................ 7 8: kaartomtrekken ....................................................................................... 8 9: mindmap ................................................................................................ 9 10: geografische streken van België ..............................................................10 11: landbouwstreken van België ...................................................................11 12: provinciekaart van België .......................................................................12 13: groene gordel .......................................................................................13 14: Ferrariskaart ........................................................................................14 15: situering Ferrariskaart ...........................................................................15 16: Lambert declinatie ................................................................................17 17: UTM declinatie ......................................................................................18 18: A4-uitsnede topografische kaart met typerende plaatsen & oppervlakten .....19 19: berekening oppervlakte Raspaillebos .......................................................20 20: altimetrische fiche .................................................................................21 21: het altimetrische plaatje en mezelf ..........................................................21 22: het altimetrische plaatje ........................................................................21 23: planimetrische fiche ..............................................................................22 24: planimetrisch plaatje .............................................................................22 25: planimetrisch plaatje met afgebrande kerk ...............................................22 26: kdkd ....................................................................................................23 27: A4-uitsnede met aanduidingen ...............................................................23 28: legende ...............................................................................................24 29: reliëfkaart ............................................................................................26 30: collage maquette ..................................................................................27 31: bovenaanzicht maquette ........................................................................27 32: kopie van dwarsprofiel ...........................................................................28 33: kopie van lengteprofiel ..........................................................................28 34: A4-uitsnede met aanduiding dwarsprofiel & lengteprofiel ...........................29 35: reliëfdoorsnede 'LENGTE' .......................................................................30 36: reliëfdoorsnede 'DWARS' ........................................................................30 37: A4-uitsnede met aanduiding verval en verhang Waarbeek ..........................31 38: voet van de Bosberg..............................................................................32 39: RVV op Bosberg ....................................................................................32 40: logo RVV ..............................................................................................32 41: uitsnede uit A4-uitsnede topografische kaart (aanduiding Bosberg) .............32 42: A4-uitsnede topografische kaart aanduiding waterscheidingslijn/droog dal ...33 43: reclamefolder IMPERMO .........................................................................34 44: Google Earth kaart met aanduiding van Sprimont .....................................34 45: reclamefolder DSM keukens ...................................................................35 46: Google Earth kaart met aanduiding van Lessen .........................................35 47: reclamefolder van IMPERMO ...................................................................36

Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur Figuur

48: 49: 50: 51: 52: 53: 54: 55: 56: 57: 58: 59: 60: 61: 62: 63: 64: 65: 66: 67: 68: 69:

Google Earth kaart met aanduiding van Boom ..........................................36 reclamefolder HUBO ..............................................................................37 reclamefolder Mol .................................................................................37 foto's eigen woning ...............................................................................38 foto's Sint-Pauluskapel ..........................................................................39 foto's Baljuwhuis ...................................................................................40 reliëffoto 1 ...........................................................................................42 reliëffoto 2 ...........................................................................................43 reliëffoto 3 ...........................................................................................44 reliëffoto 4 ...........................................................................................45 reliëfkaart A4 .......................................................................................47 onderzoek bodemprofiel .........................................................................48 reliëfkaart A4 .......................................................................................49 A4-doorsnede tertiaire lagen ..................................................................50 legende tertiaire lagen ...........................................................................51 verklaring tertiaire lagen ........................................................................52 afbakening bebouwde kern Galmaarden ...................................................58 informatie bevolking Galmaarden ............................................................64 grafiek bevolkingsevolutie ......................................................................65 grafiek aantal kinderen t.o.v. totaal aantal bevolking .................................66 grafiek natuurlijke aangroei ....................................................................67 grafiek bebouwde oppervlakte ................................................................68

Lijst met bijlagen 

BIJLAGE 1

“Topografische kaart leefomgeving 1:10 000“ 

BIJLAGE 2

“Topografische kaart leefomgeving 1:25 000” 

BIJLAGE 3


BIJLAGE 4


BIJLAGE 5

“Topografische kaart leefomgeving 1:250 000”

Hoofdstuk 1: beschrijving van het studiegebied Opdracht 1.1: kaartuitsneden Verschillende kaartuitsneden van de eigen leefomgeving:  1:10 000

1

Figuur 1: kaartuitsnede 1:10 000

1

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), 2014, TOPOMAP VIEWER. olZIE BIJLAGE VOOR TOPOGRAFISCHE KAART MET JUISTE SCHAAL 1



1:25 000

2


2




1:50 000

3


3




1:100 000

4


4




1:250 000

5


5


Opdracht 1.2: gebied 15x15 km Topografische kaart leefomgeving 1 : 100 000 15x15 km

6

Figuur 6: kaartuitsnede 15x15 km 1:100 000

6

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), 2014, TOPOMAP VIEWER. 6

Opdracht 1.3: A4-uitsnede

7

Figuur 7: A4-uitsnede topografische kaart Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

Opdracht 1.4: kaartomtrekken 7

Figuur 8: kaartomtrekken

7

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), 2014, TOPOMAP VIEWER. 8

Opdracht 2.1: mindmap

Henegouwen PROVINCIEKAART

GROENE GORDEL

LANDBOUWSTREKEN VAN BELGIË

Figuur 9: mindmap

9

Opdracht 2.2: typerende kaarten

‘Geografische streken van België’

40 km 8

Figuur 10: geografische streken van België

8

Bron: Van Hecke E., Vanderhallen D., Callemeyn A., Algemene Wereldatlas, (2012), llllPlantyn: Mechelen. 10

‘Landbouwstreken van België’

9

Figuur 11: landbouwstreken van België

9

Bron: Geopunt Vlaanderen, (2014), Landbouwstreken van België. www.geopunt.be 11

‘Provinciekaart België’

10

Figuur 12: provinciekaart van België

10

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), TOPOMAP VIEWER, (2014), lllladministratieve grenzen. http://www.ngi.be/topomapviewer 12

‘De groene gordel’

10 km 11

Figuur 13: groene gordel

11

Bron: Fietsvakantiewinkel, Knooppunten Dijleland. http://www.fietsvakantiewinkel.nl 13

Opdracht 3.1: Ferrariskaart

12

Figuur 14: Ferrariskaart

12

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), (2014), Historische kaarten: Ferraris llllkabinetskaart. 14

Situering Ferrariskaart:

13

Figuur 15: situering Ferrariskaart

13

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), TOPOMAP VIEWER, (2014). 15

Opdracht 4.1: korte tekst ‘Het Toscane van het Noorden’ Ik woon in de gemeente Galmaarden. Een gemeente met amper 8300 inwoners die bestaat uit deelgemeenten Tollembeek, Vollezele en Galmaarden. Voor velen een eerder onbekende gemeente. Maar de regio ‘Pajottenland’ doet bij velen wel een belletje rinkelen. Het Pajottenland is een toeristische streek die deel uitmaakt van de ‘Groene Gordel’. Men spreekt vooral van het toeristische gebied ‘Pajottenland-Zennevallei’. Deze streek situeert zich ten zuid-westen van onze hoofdstad, Brussel. Wanneer ik kijk naar de kaart van België, valt me vooral de unieke ligging van het Pajottenland op. Mijn gemeente Galmaarden grenst aan OostVlaanderen met name de gemeente Geraardsbergen. Langst westelijke zijde grenst het Pajottenland ook aan de taalgrens namelijk aan de provincie Henegouwen. Als derde element ligt deze streek dan nog eens vrij dicht bij Brussel. Het Pajottenland is een vruchtbare streek waar iedere gemeente wel een groot aantal landbouwers telt. Deze streek vormt de overgang tussen de zandleemstreek en de leemstreek. Typisch aan deze grondsoort is dat het regenwater voldoende wordt afgevoerd naar beken of rivieren zodat de gewassen niet aan wateroverlast lijden. Vandaar dat de bodem zeer vruchtbaar is en zich uitermate goed leent tot akkerbouw. Omwille van deze goede bodemkwaliteiten is de landbouw in onze streek zo sterk ontwikkeld. Onder meer de graanteelt is typerend voor het Pajottenland. Het Pajottenland is gelegen tussen de Zenne en de Dender. Het landschap is licht golvend. Het reliëf bevat bijgevolg behoorlijk veel hoogteverschillen wat zich weerspiegelt in een groot aantal heuvels of zelfs bergen. In Galmaarden zijn de bekendste bergen de Kongoberg en de Bosberg. Hoewel het Pajottenland zich dicht bij Brussel bevindt, heeft het toch zijn landelijke karakter behouden. Toch rukt de verstedelijking vandaag de dag meer en meer op.

16

Hoofdstuk 2: Analyse belangrijkste elementen topografische kaart Opdracht 1: coördinaten De coördinaten van mijn woonplaats: 

UTM-coördinaten: 31U (F) 67,700 km E (S) 23,700 km N



Lambert-coördinaten: X=121,200 km y=161,400 km



Geografische coördinaten: 50°45’20”NB en 3°57’45”OL

Opdracht 2: declinatie t.o.v. magnetische noorden  Lambert-coördinaten

14

Figuur 16: Lambert declinatie

b = declinatie t.o.v. het vierkantennet: 1°14’ jaarlijkse verandering: 7’ Meting in 2000 dus: → 7’ x 14 (komt van 2014-2000) = 98’ = 1°38’ → 1°38’ – 1°14’ = 24’ (24 minuten naar het oosten) 14

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden m1:20 000, (1999), 30 7-8. 17

 UTM-coördinaten

15

Figuur 17: UTM declinatie

jaarlijkse verandering: 7’ → 2°18’ – 1°14’ = 1°04’ (1°14’ naar het Westen)

15

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden m1:20 000, (1999), 30 7-8. 18

Opdracht 3: typerende plaatsen & oppervlakten

19

Figuur 18: A4-uitsnede topografische kaart met typerende plaatsen & oppervlakten Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

De afstand in vogelvlucht van mijn woning naar 3 vaak bezochte plaatsen Berekeningen (bij benadering) van de afstand:  Van → de woning van mijn grootouders 

Van

→ het Baljuwhuis



Van

→ het station

Woning grootouders Baljuwhuis Station

Gemeten afstand 1,2 cm 4,0 cm 5,3 cm

Werkelijke afstand 24 000 cm = 240 m 80 000 cm = 800 m 106 000 cm = 1060 m

Werkwijze: 1. Ik meet de afstand (in cm) op de topografische kaart. 2. De topografische kaart heeft als schaal 1:20 000. D.w.z. dat 1 cm op de kaart in werkelijkheid overeenkomt met 20 000 cm (200 m) 3. Ik doe mijn gemeten afstand (in cm) dus maal 20 000 en zet vervolgens de uitkomst om in eenheid meter i.p.v. centimeter.

De oppervlakte van een typerend landschapselement (Raspaillebos) Raspaillebos

Gemeten oppervlakte 1 . 4,1 𝑐𝑚 (3,1 𝑐𝑚 + 1,7 𝑐𝑚) = 9,84 𝑐𝑚² 2

Werkelijke oppervlakte 1 . 820𝑚 (620 𝑚 + 340 𝑚) = 393 600 𝑚² 2

Om de oppervlakte bij benadering te berekenen vorm in het Raspaillebos om tot een trapezium. Dit is namelijk de best passende vorm.

16

Figuur 19: berekening oppervlakte Raspaillebos 1

De oppervlakteformule voor een trapezium is 𝐴 = ℎ (𝑎 + 𝑏) . 2

a= 3,1 cm b = 1,7 cm h = 4,1 cm (zie berekening in tabel) 16

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden llq1:20 000, (1999), 30 7-8. 20

Opdracht 4: altimetrische & planimetrische fiche Altimetrische fiche

17

Figuur 20: altimetrische fiche

18

19

Figuur 21: het altimetrische plaatje en mezelf

17 18 19

Figuur 22: het altimetrische plaatje

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut) www.ngi.be Bron: Foto genomen t.h.v. de Hoogstraat te Galmaarden Bron: Foto genomen t.h.v. de Hoogstraat te Galmaarden 21

Planimetrische fiche

20

Figuur 23: planimetrische fiche

21

Figuur 24: planimetrisch plaatje

22

Figuur 25: planimetrisch plaatje met afgebrande kerk

20 21 22

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut) www.ngi.be Bron: Foto genomen t.h.v. Marktplein te Galmaarden Bron: Foto genomen t.h.v. Marktplein te Galmaarden 22

A

P

23

Figuur 27: A4-uitsnede met aanduidingen Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

Opdracht 5: legende

Figuur 28: legende

24

Hoofdstuk 3: analyse landschap en reliëf Opdracht 1: A4-uitsnede Zelfde A4-kopie als andere opdrachten. (Zie bovenstaande A4-uitsneden.)

Opdracht 2: reliëfkaart Zie volgende pagina.

25

Reliëfkaart

26

Figuur 29: reliëfkaart Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

Opdracht 3: reliëfmodel (maquette)

23

Figuur 30: collage maquette

24

Figuur 31: bovenaanzicht maquette

Hoogteoverdrijving reliëfmodel: Mijn maquette heeft niveau’s van 5 mm of 0,5 cm. Dus: 1 cm ≈ 5 m 1 cm ≈ 500 cm 1 : 500 ↔ 1 : 20 000 = een hoogteoverdrijving van 40 23 24

Bron: Zelfgemaakte foto’s (collage) Bron: Zelfgemaakte foto 27

Opdracht 4: dwarsprofiel & lengteprofiel

25

Figuur 32: kopie van dwarsprofiel

26

Figuur 33: kopie van lengteprofiel

25 26

Bron: Scan zelfgemaakt dwarsprofiel Bron: Scan zelfgemaakt lengteproef 28

29

Figuur 34: A4-uitsnede met aanduiding dwarsprofiel & lengteprofiel Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

Opdracht 5: reliëfdoorsnede in Google Earth LENGTE

27

Figuur 35: reliëfdoorsnede 'LENGTE'

DWARS

28

Figuur 36: reliëfdoorsnede 'DWARS'

Opdracht 6: verval & verhang Verval Waarbeek: Hoogte punt B = 60 m Hoogte punt W = 40 m Het verval van de Waarbeek is gelijk aan het absolute hoogteverschil. Hoogte punt B – hoogte punt W = 60 m – 40 m = 20 m Het verval van de Waarbeek bedraagt 20 m. Verhang Waarbeek: Hoogte punt B = 60 m Hoogte punt W = 40 m Afstand op de kaart = 5,7 cm Werkelijke afstand Waarbeek = 5,7 cm x 20 000 cm = 114 000 cm = 1140 m = 1,14 km Het verhang is gelijk aan het relatieve hoogteverschil in km/m. Het vervang is gelijk aan 17,5 m/km. Berekening: 𝑉𝑒𝑟𝑣𝑎𝑙 (𝑚) 20 𝑚 𝑚 = = 17,5 𝐴𝑓𝑠𝑡𝑎𝑛𝑑 (𝑘𝑚) 1,14 𝑘𝑚 𝑘𝑚

27 28

Bron: Printscreen Google Earth Bron: Printscreen Google Earth 30

31

Figuur 37: A4-uitsnede met aanduiding verval en verhang Waarbeek Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

Opdracht 7: hellingsgraad (%) Hellingsgraad ‘beklimming bosberg’: Hoogte punt A: 70 m Hoogte punt B: 100 m Afstand tussen A en B op de kaart = 1,4 cm Werkelijke afstand tussen A en B = 1,4 cm x 20 000 cm = 28 000 cm = 280 m Hoogteverschil = 100 m – 70 m = 30 m Hellingsgraad =

𝐻𝑜𝑜𝑔𝑡𝑒𝑣𝑒𝑟𝑠𝑐ℎ𝑖𝑙 . 100 % 𝐻𝑜𝑟𝑖𝑧𝑜𝑛𝑡𝑎𝑙𝑒 𝑎𝑓𝑠𝑡𝑎𝑛𝑑

=

30 𝑚 . 100% 280 𝑚

= 10,7 %

Figuur 38: voet van de Bosberg

Figuur 39: RVV op Bosberg

Figuur 40: logo RVV

A 1,4 cm B

29

Figuur 41: uitsnede uit A4-uitsnede topografische kaart (aanduiding Bosberg)

29

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden m1:20 000, (1999), 30 7-8. Bron: Foto’s Ronde Van Vlaanderen (Google afbeeldingen) 32

Opdracht 8: waterscheidingslijn & droog dal

WATERSCHEIDINGSLIJN

DROOG DAL

33

Figuur 42: A4-uitsnede topografische kaart met aanduiding waterscheidingslijn & droog dal Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8.

Hoofdstuk 4: gesteenten in de eigen leefomgeving Opdracht 4.1: reclamefolder ‘natuursteen’ Blauwe hardsteen:

30

Figuur 43: reclamefolder IMPERMO

In deze folder van IMPERMO prijst men Belgische blauwe hardsteen (ook wel bekend als arduin) aan. Blauwe hardsteen wordt in België ontgonnen in:  de Condroz (Anthisnes, Barvaux, Clavier, Comblaine-au-Pont, Modave, Ouffet, Sprimont, …)  de kalksteenzoom of Calestienne (in het zuiden een het noordoosten van de Fagne-Famenne-depressie)

31

Figuur 44: Google Earth kaart met aanduiding van Sprimont

30 31

Bron: Reclamefolder Impermo, catalogus (2014) Bron: Printscreen Google Earth 34

Graniet:

32

Figuur 45: reclamefolder DSM keukens

In deze folder van DSM Keukens gaat het over de natuursteen ‘graniet’. Graniet is een stollingsgesteente waarbij de mineralen kristalvormen aannemen door de trage ondergrondse stolling van magma. Graniet vind je overal ter wereld in verschillende kleuren. In België vind je graniet in:  Lessen  Quenast

33

Figuur 46: Google Earth kaart met aanduiding van Lessen

32 33

Bron: Reclamefolder DSM Keukens, november (2014). Bron: Printscreen Google Earth 35

Opdracht 4.2: reclamefolder ‘kunststeen’ Keramische tegels:

34

Figuur 47: reclamefolder van IMPERMO

In deze reclamefolder van IMPERMO gaat het om ‘keramische tegels’. Keramische tegels worden gemaakt door het bakken van klei. De ontginning van klei in België gebeurt vooral in:  Rupel-Schelde-streek: Boom, Sint-Niklaas, …  Turnhout, Lier, Roeselare, Kortrijk,…

35

Figuur 48: Google Earth kaart met aanduiding van Boom

34 35

Bron: Reclamefolder Impermo, catalogus (2014) Bron: Printscreen Google Earth 36

Glasmozaïek:

36

Figuur 49: reclamefolder HUBO

In deze reclamefolder van HUBO prijst men ‘glasmozaïek’ aan. Glasmozaïek of glas wordt voornamelijk gemaakt uit kwartszand. In België vind men kwartszand vooral terug in:  Mol

37

Figuur 50: reclamefolder Mol

36 37

Bron: Reclamefolder HUBO, november (2014). Bron: Printscreen Google Earth 37

Opdracht 4.3: bouwmaterialen herkennen

1 3

2

4

5 6

38

7 Figuur 51: foto's eigen woning

BOUWMATERIAAL 1. Dakpannen 2. Vensterbank + dorpel (arduin) 3. Baksteen 4. Voegen (voegcement) 5. Ramen (glas) 6. Klinkers oprit (beton) 7. Klinkers terras

38

GRONDSTOF Gebakken klei Blauwe hardsteen Gebakken klei Kalk + kwartszand+ witte cement Kwartszand Grind + cement Natuursteen met kwartsaders: schist

Bron: Zelfgemaakte foto’s eigen woning t.h.v. mijn woning te Galmaarden. 38

Sint-Pauluskapel

1 1

2

3

4 5 39

Figuur 52: foto's Sint-Pauluskapel

BOUWMATERIAAL 1. Dakbedekking (leien) 2. Hoekstenen + stenen rond deur 3. Raam (glas) 4. Bakstenen 5. Voegen (voegcement) 39

GRONDSTOF Leisteen Kalkzandsteen Kwartszand Gebakken klei Kalk + kwartszand+ witte cement

Bron: Zelfgemaakte foto’s t.h.v. Sint-Paulus kapel te Galmaarden 39

1

2

3

4

5 6 9 7 8 40

Figuur 53: foto's Baljuwhuis

40

Bron: Zelfgemaakte foto’s t.h.v. Baljuwhuis te Galmaarden. 40

BOUWMATERIAAL 1. Dakbedekking (leien) 2. Behandelde bakstenen 3. Vensterbanken (arduin) 4. Ramen (glas) 5. Voegen (voegcement) 6. Bakstenen 7. Pilaren 8. Vloertegels (ook binnen dezelfde tegels) 9. Tegels binnenkoer (arduin)

GRONDSTOF Leisteen Gebakken klei (geverfd, beplaasterd) Blauwe hardsteen Kwartszand Kalk + kwartszand+ witte cement Gebakken klei Kalkzandsteen Blauwe hardsteen (gepolierd) Blauwe hardsteen met reliëf

41

Hoofdstuk 5: Geologie en geomorfologie van de eigen leefomgeving 5.1 Landschapsfoto’s reliëf

Figuur 54: reliëffoto 1 41

Berekening hellingsgraad en hoogteverschil: Gegeven: Hoogte punt A: 24 m Hoogte punt B: 105 m Afstand tussen A en B op de kaart: 12 cm Afstand tussen A en B in werkelijkheid: 12 x 20 000 cm = 240 000 cm = 2400 m Berekening:

Hoogteverschil= 105 m – 24 m = 81 m Hellingsgraad =

Resultaat:

ℎ𝑜𝑜𝑔𝑡𝑒𝑣𝑒𝑟𝑠𝑐ℎ𝑖𝑙 . 100% ℎ𝑜𝑟𝑖𝑧𝑜𝑛𝑡𝑎𝑙𝑒 𝑎𝑓𝑠𝑡𝑎𝑛𝑑

=

81 𝑚 . 100% 2400 𝑚

= 3,375 %

De hellingsgraad bedraagt 3,375 % en het hoogteverschil is 81 m.

41

Bron: zelfgemaakte foto t.h.v. Rodestraat 42


Berekening hellingsgraad en hoogteverschil: Gegeven: Hoogte punt A: 34 m Hoogte punt B: 105 m Afstand tussen A en B op de kaart: 10,3 cm Afstand tussen A en B in werkelijkheid: 10,3 x 20 000 cm = 206 000 cm = 2060 m Berekening:


Resultaat:


=

71 𝑚 . 100% 2060 𝑚

= 3,446 %


42

Bron: zelfgemaakte foto t.h.v. Waterschaapstraat 43




Resultaat:


=

9 𝑚 . 100% 320 𝑚

= 2,813 %


43

Bron: zelfgemaakte foto t.h.v. Heirbaan 44




Resultaat:


=

12 𝑚 . 100% 300 𝑚

= 4,000 %


44

Bron: zelfgemaakte foto t.h.v. Noremansberg 45

Analyse reliëf: Hoogte: Liggen de hoogste reliëfdelen tussen 0 m en 200 m boven de zeespiegel? ↓ JA LAAGLAND Overige h’s (helling, horizonlijn, hoogteverschil): Zijn er afzonderlijke toppen? ↓ JA Is de top een langgerekte kam? ↓ JA Heuvelrug ↓ HEUVELLAND

46

47

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999).

5.2 Analyse bodemprofiel

Figuur 59: onderzoek bodemprofiel 45

45

Bron: zelfgenomen foto’s grondboren t.h.v. Werfstraat 48

situering grondboring

49

Bron: NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999).

5.3 Vereenvoudigde kaart (A4) tertiaire lagen 46

46

Bron: Geopunt. Tertiaire lagen 50

Legende:

Figuur 62: legende tertiaire lagen

51

Samenstelling van de voorkomende tertiaire lagen:

Lagen

47

Beschrijving

Type

Groen tot bruin zand, heterogeen, meerdere grindlagen, (ijzer)zandsteenbanken, kleirijke horizonten, schuine gelaagdheid, glauconietrijk, micarijke horizonten.

Di

Blauwgrijze tot donkergrijze klei, dunne zandlensjes, organisch materiaal, pyrietachtige concreties.

GeMe

Grijsgroen zeer fijn zand tot silt, kleihoudend.

Tt

Donkergrijze tot blauwe klei, glimmers.

KoAa

Grijze klei tot silt, kleihoudend, kleilagen; Nummulites planulatus.

KoMo

Grijze klei, silthoudend.

KoSm

Figuur 63: verklaring tertiaire lagen

47

Geopunt. Tertiaire lagen 52

5.4 Synthese van analyse reliëf, bodem en ondergrond Vooraleerst valt de gelijkenis tussen de reliëfkaart en de kaart van de tertiaire lagen op. Het reliëf en de hoogteverschillen hebben dus duidelijk iets gemeen met de ondergrond en de bodem van mijn leefomgeving. Wat opvalt is dat we bij het onderzoeken van de bodem uitkomen op een Bt-horizont vanaf 80 cm diepte. Een Bt-horizont of kleiaanrijkingshorizont heeft als belangrijkste eigenschap de bijmenging van klei en wijst op rivierafzetting. Dit klopt volledig want als je er even de situering van de grondboring bijneemt dan zie je dat deze grondboring gebeurde in zeer laaggelegen gebied (tussen 20m en 30m) en naast een rivier. 48

Als we kijken naar het bodemclassificatiesysteem sluit mijn bodem het meeste aan bij de alfisol-bodemprofielen. Alfisol-bodems vinden we terug in de zandleem- en leemstreken en worden gekenmerkt door een aanrijking van klei.

Ook het reliëf kan men linken aan de tertiaire lagen en de bodem van mijn leefomgeving. Wanneer je kijkt naar de bovenste laag ter hoogte van de Bosberg vinden we de Formatie van Diest (Di) terug. D.w.z. dat we daar te maken hebben met ijzerzandsteen. Dit verklaart dan ook meteen de aanwezigheid van onze prachtige Bosberg. In het Tertiair werd een groot deel van België regelmatig overspoeld door de Diestiaanzee. Afwisselend werden klei en zandlagen afgezet. Ongeveer acht miljoen jaar geleden werd hierboven een laag sterk glauconiethoudend zand afgezet. Bij het regelmatig bloot vallen van deze zandbanken is het glauconiet verweerd en het zand aan elkaar geroest, waardoor dus een sterke laag ijzerzandsteen is ontstaan. Wind en regen hebben de zachtere zandlagen die niet beschermd werden door de ijzerzandsteen weggespoeld waardoor een heuvelend landschap is ontstaan. Deze heuvels noemt men getuigenheuvels en zijn o.a. te vinden in het Hageland, de Vlaamse Ardennen en het Heuvelland. En dat is dat is waar mijn prachtige gemeente gelegen is, de Vlaamse Ardenen.

48

Bron: Cursus aardrijkskunde ‘Geomorfologie’ H. Verstappen 53

Hoofdstuk 6: bebouwing en bevolking Leerplandoelstelling 1.2. (U) Spreiding van de bebouwing structureren: verspreide bebouwing, geconcentreerde bebouwing, lintbebouwing en geïsoleerde wijken.

6.1 Spreiding van de bebouwing VERSPREIDE BEBOUWING

49

49

Bron: zelfgemaakte collage ‘verspreide bebouwing’ met zelfgenomen foto’s 54

GECONCENTREERDE BEBOUWING

50

5050

Bron: zelfgemaakte collage ‘geconcentreerde bebouwing’ met zelfgenomen foto’s 55

LINTBEBOUWING

51

51

Bron: zelfgemaakte collage ‘lintbebouwing met zelfgenomen foto’s 56

GEÏSOLEERDE WIJKEN

52

52

Bron: zelfgemaakte collage ‘geïsoleerde wijk’ met zelfgenomen foto’s 57

Leerplandoelstelling 2.1. en 2.2. bebouwde kernen herkennen en structureren: centrum van de bebouwde kern, wijken, dichtheid van bebouwing, ouderdom van bebouwing, aantal bouwlagen, functies, …

6.2 Bebouwde kern leefomgeving Afbakening bebouwde kern Galmaarden:

Figuur 64: afbakening bebouwde kern Galmaarden 53

53

Google Earth 58

6.3 Transect doorheen bebouwing leefomgeving Leerplandoelstelling 3.1. en 3.2. een stedelijke kern, een verstedelijkte kern en een plattelandskern onderscheiden en bespreken naar uitzicht en functies.

1 1 2 4 2

3 4 5

6

6 3 7

7

54

1 2 open ruimte (we snijden de open bebouwing begraafplaats) (we snijden de school)

3 4 centrum (handel en diensten)

7 6 5 open bebouwing akkers bos

bebouwde kern

* Foto van de kerk is niet zelf genomen. * Dit is een beeld van de Kerk hoe ze oorspronkelijk was voor de brand in 2008.

54

Bron: Google Earth en zelfgenomen foto’s 59

6.4 Nabijgelegen stad, verstedelijkte kern en plattelandskern

STEDELIJKE KERN: ‘Geraardsbergen’

55

55


VERSTEDELIJKTE KERN: ‘Galmaarden’

56

56


PLATTELANDSKERN: ‘Sint-Pieters-Kapelle’

57

57

Bron: Google Earth 62

UITZICHT STEDELIJKE KERN ‘Geraardsbergen’

-

-

-

VERSTEDELIJKTE KERN ‘Galmaarden’

-

Uitgestrekte geconcentreerde bebouwing Weinig open bebouwing Centrum: hoge bebouwing, veel handelspanden met daarboven appartementen, dichtbebouwd Rond stadscentrum: dichtbebouwde wijken met uitsluitend gesloten bebouwing Stadsrand: halfopen bebouwing, open bebouwing, vaak grotere villa’s Verkrotting is rond het stadscentrum duidelijk aanwezig! Lintbebouwing langs drukke invalswegen Minder geconcentreerde bebouwing Zeer weinig gesloten bebouwing, vooral open en halfopen bebouwing Klein centrum, alle handelszaken en diensten bevinden zich rond het marktplein

FUNCTIES -

-

-

-

PLATTELANDSKERN ‘Sint-Pieters-Kapelle’

-

Enkel open en halfopen bebouwing Een aantal straten + kerk Boerderijen, zeer weinig handel en diensten

-

63

Groot en gevarieerd aanbod aan handel en diensten Ontspanning: cinema, recreatiedomein, zwembaden, bibliotheek, kunstacademie, … Drukke winkelstraten Zorg: Alg. Stedelijk ziekenhuis, rusthuizen, Openbare diensten: huis van het welzijn, OCMW, kleuterlagere- middelbarevolwassen- onderwijs, politie, brandweer, … Verschillende vormen van horeca: broodjeszaken, café, brasserie, restaurant, … Station met 6 perrons Gevarieerd aanbod aan handel en diensten Ontspanning: bibliotheek, culturele zaal, parochiezaal, speelplein, sportplein, jeugdbeweging, … Openbare diensten: OCMW, kleuter- en lagere-school, politie, brandweer, … Station met 2 perrons Geneesheer, bank, kapper, apotheek, … Zeer beperkt aanbod aan handel en diensten Kerk Inwoners verplaatsen zich voor zowat alles Voornamelijk woonfunctie

Eindterm 6: elementaire begrippen aangaande de bevolking, inclusief culturele aspecten, verwoorden en desbetreffende bevolkingsgegevens aflezen van kaarten en grafieken.

6.5 Bevolkingsevolutie Berekening van de bevolkingsevolutie van Galmaarden voor het jaar 2014.

Gegeven:

Berekening:

Antwoord:

Geboortes = 28 Sterftegevallen = 22 Immigraties = 214 Emigraties = 171 Bevolkingsevolutie

= natuurlijke aangroei + migraties = (geboortes – sterftegevallen) + (immigraties – emigraties) = (28 – 22) + (214 - 171) = 6+ 43 = 49 In het jaar 2014 bedraagt de bevolkingsevolutie 49.

Figuur 65: informatie bevolking Galmaarden 58

58

Bron: Gemeente Galmaarden – dienst ‘bevolking’ 64

6.6 Grafiek met bevolkingsevolutie

Bevolkingsevolutie Galmaarden 8800

bevolkingsaantal

8600 8400 8200 8000 7800 7600 7400 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

jaartal Figuur 66: grafiek bevolkingsevolutie 59

59

Bron: Lokale Statistieken, (2015). Lokale Statistieken. 65

2011

2012

2013

2014

6.7 Grafieken m.b.t. de bevolkingskenmerken GRAFIEK 1: Demografische kenmerken van de bevolking: stand van de bevolking. Aantal kinderen (0-17 jaar) in Galmaarden. Bron: ADS, verwerking SVR-Datawarehouse

aantal kinderen t.o.v. totale bevolking (%)

Aantal kinderen t.o.v. totaal aantal bevolking 21 20,8 20,6 20,4

20,2 20 19,8 19,6 19,4 19,2 19 2002

2004

2006

2008

2010 jaartal

Figuur 67: grafiek aantal kinderen t.o.v. totaal aantal bevolking 60

60


2012

2014

2016

GRAFIEK 2: Demografische kenmerken van de bevolking: Loop van de bevolking. Natuurlijk access (aantal geboorten = aantal overlijdens) per 1000 inwoners. Bron: ADS, verwerking SVR-Datawarehouse

Natuurlijke aangroei 14 12

... per 1000 inwoners

10 8 6 geboorten Reeks1

4

Reeks2 overlijdens natuurlijke Reeks3

2

aangroei

0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

-2 -4

jaartal

Figuur 68: grafiek natuurlijke aangroei 61

61


GRAFIEK 3: Grondgebonden kenmerken en voorzieningen: Grondgebied. Evolutie bebouwde percelen (opp in ha). Bron: kadaster, bewerking SVR

Grondgebied totaal bebouwde oppervlakte (ha)

470 460 450 440 430 420 410 400 2002

2004

2006

2008

2010 jaartal

Figuur 69: grafiek bebouwde oppervlakte 62

62


2012

2014

2016

Wanneer je naar de bevolkingsaantallen kijkt kan je wel stellen dat Galmaarden ieder jaar opnieuw meer een meer nieuwe inwoners in het bevolkingsregister mag schrijven. In tien jaar tijd zijn er maar liefst (ongeveer) 650 gelukkigen die hen trotse inwoner van Galmaarden mogen noemen. 650 lijkt geen duizelingwekkend aantal maar voor een gemeente als de onze mag dit aantal nieuwe inwoners er wel wezen. Al lijkt het erop dat we, met de lichte daling van 2014, aan en plafond zitten. Het aantal kinderen t.o.v. het totaal aantal bevolking is dan uiteraard ook lichtjes gestegen (0,4%) t.o.v. tien jaar geleden. Dit te wijten aan het feit dat de bevolkingsaantallen de laatste tien jaar ook toenamen. (zie hierboven) Ongeveer 20% van het totaal aantal bevolking te Galmaarden zijn kinderen tussen de 0 en de 17 jaar. Dit percentage wijzigt nauwelijks gedurende de afgelopen tien jaar. Met de natuurlijke aangroei van onze gemeente is het de laatste jaren niet zo goed gesteld. De laatste drie jaar zijn er meer sterfgevallen dan geboorten, wat ons bij een negatieve natuurlijke aangroei brengt. Dit kan men toewijden aan het groot aantal oudere mensen in Galmaarden. Ook waren er tot drie jaar geleden meer geboorten. Het aantal geboorten is dus duidelijk afgenomen de laatste jaren. Samen met het feit dat de sterfgevallen ook ieder jaar stegen is dit een logische verklaring voor de negatieve natuurlijke aangroei. Net zoals in andere steden en gemeenten zien wie in de totale bebouwde oppervlakte ook een stijgende tendens. Wat vrij logisch te verklaren is aangezien er in ons land dagelijks 6,5 hectare open ruimte wordt verhard. Ook de inwoners van Galmaarden hebben duidelijk nog last van de baksteen in hun maag. Al valt de stijging in ha in onze gemeente jaarlijks heel goed mee.

69

Bibliografie     

         

Google Earth http://www.pajottenland.be/Data/Web/Versie2/demont.php http://www.geopunt.be/ http://www.ngi.be http://www.jldesign.be/Muurstickers/Muurdecoratie/166/Overige/MD095_Muurtattoo_Windroos_Ko mpas.php http://www.google.be/intl/nl/earth/ http://www.algemenewereldatlas.be/Default.aspx?mid=1 http://www.hubo.be/HUBO/Home/Producten/Hubo-FoldersPromoties/page.aspx/1813 http://www.impermo.be/nl/catalogus http://www.dsmkeukens.be/category/keukens/ http://www.fietsvakantiewinkel.nl/2www/knpdijleland.php NGI (Nationaal Geografisch Instituut), Topografische kaart Geraardsbergen – Galmaarden 1:20 000, (1999), 30 7-8. Lokale Statistieken, (2015). Lokale Statistieken. http://aps.vlaanderen.be/lokaal/lokale_statistieken.htm Van Hecke, E., Vanderhallen, D., Callemeyn, A. (2012). Plantyn Algemene Wereldatlas, Mechelen: Plantyn Geopunt Vlaanderen, (2014). Tertiaire lagen. http://www.geopunt.be/kaart

70

Pajottenland Galmaarden

Recommend Documents