magazine Gratis Rechtshulp voor minima
020 - 627 37 95 Uitkeringen, Arbeidsrecht en Strafrecht
Klerenzooi: ‘De kleur blauw geeft mij een zomers gevoel’ pagina 23
Willering Advocaten Singel 190 Amsterdam - www.willering-advocaten.nl
pagina 6 - 9
pagina 10
pagina 11
pagina 12
Dilemma stadsvernieuwing: slopen of renoveren en terugkeren of verhuizen
Wonen is wennen voor daklozen: ze voelen zich op straat veiliger
Hoe kom je aan een sociale huurwoning in Amsterdam: WoningNet
Bureau Zoeklicht voegt meer woningen aan de markt toe dan nieuwbouw
Heeft u problemen met uw uitkering? Walker & Wittensleger advocaten tel. 020-6730055
Zie advertentie pagina 18
2
ACTUEEL
MUG magazine | mei 2009
Redactioneel
Aantal huisuitzettingen daalt
Wonen en bijstand
Steeds minder mensen worden hun huurwoning uitgezet. De Gemeentelijke Dienst Wonen krijgt signalen dat mensen ondanks de kredietcrisis beter betalen.
Zoals elk voorjaar in dit meinummer van MUG Magazine de Woonlastenkrant, met belangrijke informatie voor huurders. Wat zijn uw rechten, uw plichten en waar kunt u terecht als uw huisbaas er een potje van maakt? En omdat het leven al duur genoeg is, vindt u in de Woonlastenkrant tips voor zuiniger omgaan met energie én legt de Dienst Belastingen uit hoe bijstandsgerechtigden kwijtschelding kunnen aanvragen. Bewaar deze krant! MUG besteedt ook zelf extra aandacht aan wonen, met onder meer een dubbeldikke Watskebuurt: vier pagina’s over stadsvernieuwing, oftewel ‘wijkaanpak’. MUG bekeek de eerste resultaten van de grootste stadsvernieuwingsoperatie van West-Europa: de renovatie van de Westelijke Tuinsteden. Waar de vernieuwing toe leidt, is te zien in het Zuidwest Kwadrant in Osdorp. Stenen stapelen gaat daar hand in hand met sociale maatregelen. Alleen renoveren maakt nog geen ‘prachtwijk’, weten ze in Osdorp. Ondertussen gaan stilletjes aan niet alleen de probleemwijken op de schop maar moet het hele sociale stelsel eraan geloven. MUG volgt alle vernieuwingen, niet alleen de stedelijke... Wie een bijstandsuitkering aanvraagt, krijgt niet meer als vanzelfsprekend een uitkering maar een ‘stagevergoeding’, staat op pagina 3. Wat is er met het recht op bijstand gebeurd? Toenmalig staatssecretaris Ahmed Aboutaleb van Sociale Zaken waarschuwde een jaar geleden al, toen hij in de Heeren van Aemstel uitlegde waarom jongeren tot 27 jaar niet langer recht op bijstand zouden moeten hebben: ,,Niemand heeft het door, maar ik ben bezig de grondwet te wijzigen.’’ Aboutaleb doelde op artikel 20, derde lid: ‘Nederlanders hier te lande die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de wet te regelen recht op bijstand van overheidswege.’
tekst Michiel Wetzer foto’s Ingrid de Groot Voorlichter Pim de Ruiter van de Amsterdamse gemeentelijke Dienst Wonen is voorzichtig positief. Volgens zijn cijfers zijn vorig jaar 13,4 procent minder mensen uit hun woning gezet. De daling bij de particuliere huisbazen is groter dan die bij woningbouwcorporaties. Belangrijkste redenen tot uitzetting: huurschuld en overlast. De Ruiter heeft inzage in de cijfers van Boedelbeheer, een onderdeel van de gemeentelijke Dienst Wonen dat wordt ingeschakeld als bij een huisuitzetting de inboedel van een bewoner op straat komt te staan. Zijn cijfers zijn wel wat vervuild. ,,Om te beginnen komt Boedelbeheer ook in actie wanneer iemand zomaar zijn huis verlaat en zijn spullen achterlaat.
De hoofdredactie
Inhoud 5 AWBZ-cliënten houden nauwelijks een zakcentje over 14 Het Amsterdamse Bos werd in de jaren dertig aangelegd door werkelozen 21 Alles wat je moet weten over de binnenkort in te voeren OVchipkaart Foto Voorpagina: Kees Swart
Ruzie met de particuliere huiseigenaar Niet alle uitzettingen zijn de schuld van de huurder. Sommige verhuurders willen hun huurder gewoon weg hebben. Isabel is al acht keer met een uitzettingsprocedure bedreigd. Tergeefs.
Boedelbeheer komt in actie als bij een huisuitzetting iemands inboedel op straat staat
Dat betreft dus geen uitzettingen. Verder hebben we bij de berekening van de definitieve cijfers ook de cijfers nodig van de Amsterdamse Federatie Woning Corporaties (AFWC). Maar hun jaarverslag is nog niet klaar. Als we hun cijfers en die van ons naast elkaar leggen, kunnen we ook globaal berekenen hoe het zit met de uitzettingen bij particuliere huisbazen.” Corporatie Eigen Haard verwacht een nog sterkere daling dan Boedelbeheer. ,,Ik denk dat we afgelopen jaar eenderde minder van het totaal van het jaar daarvoor hebben uitgezet”, zegt Yvette Feld. Ze is een van de twee schuldhulpconsulenten die sinds een jaar in dienst zijn bij Eigen Haard. De crisis is tot de bewo-
ners van Eigen Haard nog niet doorgedrongen. ,,Schulden ontstaan niet in één dag. Maar we houden rekening met de gevolgen van de crisis. Er is een grote, kwetsbare groep mensen die maar net het hoofd boven water kan houden.” ,,Hoe dan ook, het ziet er in eerste instantie gunstig uit”, zegt De Ruiter. ,,Ons beleid is erop gericht om uitzettingen te voorkomen. Dat kost namelijk altijd geld en is voor de mensen zelf ook heel vervelend. Tegenwoordig kijken we of we bij een gesignaleerde betalingsachterstand kunnen bemiddelen.” De Ruiter kan de daling niet helemaal verklaren. ,,Het punt is dat gevolgen van een crisis pas op langere
termijn merkbaar zijn in de samenleving. Wie nu zijn baan kwijtraakt, komt niet direct in financiële problemen. Ik hoor zelfs dat mensen juist nu voorzichtiger zijn en beter zijn in het betalen van hun vaste lasten. Maar je kunt op je vingers natellen dat meer mensen in de problemen gaan komen. We kunnen onze borst natmaken.” Daarvoor heeft schuldhulpconsulente Feld nog wat tips. ,,Erken vooral je probleem en vlucht er niet voor. Je kunt een financieel probleem lang volhouden, maar op een gegeven moment krijg je een sneeuwbaleffect. Je kunt met óns in ieder geval goed praten. Maar voorkomen is altijd beter dan genezen. De verantwoordelijkheid ligt uiteindelijk altijd bij jezelf.”
Het pand waar Isabel 25 jaar woont, is van een particuliere eigenaar. Twaalf jaar geleden werd het gekocht door een ander. De dreigementen begonnen vrijwel meteen. Isabel duikt in haar decimetersdikke dossier. ,,In 1997 kreeg ik mijn eerste huuropzegging. Een feestje zou overlast hebben veroorzaakt. De brief kwam uit het niets. Mijn huisbaas had me niet aangesproken op overlast en er was ook geen politie langs geweest in verband met een melding.” Later blijkt dat een standaard werkwijze: ,,Voor van alles volgen meteen juridische dreigementen. Met mij gaat hij het gesprek niet aan. Dat was nog in de tijd dat ik een gesprek met hem probéérde aan te gaan.” Met behulp van het Juridisch Loket schreef Isabel een brief naar haar huisbaas. ,,Ik heb er niets meer over gehoord. Ik hoorde pas weer van hem bij de volgende poging tot uitzetting. Ik was op vakantie geweest en had een vriendin drie maanden op mijn woning laten passen. Hij zag daarin reden weer een procedure te starten.” Ook deze affaire liep met een sisser af. Met behulp van een bemiddelende makelaar werd een overeenkomst getekend voor de vakantieperiode. Maar daar-
mee was de kous niet af. Inmiddels waren zijn kinderen boven en onder me komen te wonen. ,,Toen kreeg ik een belletje. Dochterlief wilde de woning en ik had een maand om te verhuizen. Hij had me er drie jaar laten wonen! Al dat dreigen met rechterlijke maatregelen leverde veel stress op. Ik zat niet meer lekker in mijn woning. Ik ben naar een advocaat gestapt en heb gebruik gemaakt van een nieuwe antistalkingswet. Naar aanleiding van mijn aangifte is de huisbaas voor de rechter gedaagd, waar hij verklaarde me met rust te zullen laten.” Er brak een periode van betrekkelijke rust aan, afgezien van ‘wat akkefietjes met huurverhoging’. Inmiddels had de dochter van haar huisbaas het stokje overgenomen. Isabel kreeg tot drie keer toe een uitkoopsom aangeboden. Isabel bleef; de strijd duurt nog steeds voort. Het ‘verblijf van derden’ in de woning werd nu een stok om de hond te slaan. ,,Volgens mij laat het contract op dat gebied ook ruimte voor meerdere interpretaties. Ik krijg steeds meer het gevoel dat ze juridisch een beetje in hun recht staan.” Isabel is stad en land afgereisd met haar probleem. ,,Ik heb huurteams gesproken, wijkcentra en het Juri-
disch Loket”, somt ze op. ,,Ik heb overleg gevoerd met maatschappelijk werk, de Blankenbergstichting, de huisarts en het RIAGG. Ik heb heel vaak met de politie gebeld en zelfs wethouder Iping aangeschreven.” Ze heeft veel aan de huurteams gehad. ,,Daar kun je in mijn stadsdeel iedere woensdag terecht. Gratis. Aan een advocaat kun je ook veel hebben, maar dat kost heel veel geld.” ,,De emotionele impact is vrij ernstig”, zegt Isabel. ,,Ik ben heel gespannen door de continue uitzetdreigementen en heb verklaringen van een dokter en een maatschappelijk werker. Ik ben nu al zo ver dat ik het af en toe prettig vind om tijdelijk in het huis van een ander te zitten.” Ze weigert echter om toe te geven. Het is nu een strijd geworden. ,,Als ik nu zou vertrekken, heb ik het gevoel dat hij wint.” Al dat gedoe kost een hoop energie en geld. ,,Ik vind dit een hiaat in de wet. Mijn voorstel zou zijn dat huisbazen hooguit een keer of twee de mogelijkheid hebben een uitzettingsprocedure te starten. Dan moeten ze maar goed nadenken voordat ze dat zware middel toepassen.” Isabel zelf blijft strijdbaar. De naam ‘Isabel’ is gefingeerd.
ACTUEEL
mei 2009 | MUG magazine
Jongerenwet Geen bijstand meer voor jongeren tot 27 jaar. Ze moeten werken of leren. Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt de Wet Investeren in Jongeren (WIJ). Volgens deze wet, die op 21 april in werking trad, krijgen jongeren tot 27 jaar een werkleerplicht. Ze moeten bij werkloosheid een baan of leertraject van de gemeente volgen. Jongeren kunnen zelf een traject bij de gemeente opeisen. De wet stuit op felle kritiek van zowel de oppositie als de vakcentrale FNV en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG). Zo is er verzet tegen de vergoeding, die de jongeren kunnen krijgen, en die lager kan uitvallen dan een bijstandsuitkering. Ook wordt betwijfeld of er genoeg plaatsen zijn om de jongeren garantie op werk te kunnen bieden.
Kredietafname Kredieten worden niet snel meer aangevraagd. Zo blijkt uit de jaarcijfers over 2008 van Bureau Krediet Registratie (BKR) . Volgens Peter van den Bosch, directeur BKR, steeg vanaf 2004 het aantal raadplegingen door kredietverleners van 17,6 naar 21,4 miljoen in 2007. In 2008 nam dit aantal af. Op grond van dit gegeven, en het teruglopen van het aantal raadplegingen door consumenten, kan Van den Bosch niet anders dan concluderen dat er minder kredieten worden aangevraagd én verstrekt. Tegelijkertijd signaleert BKR dat kredietverstrekkers vaker toetsen hoe groot de kans is dat een consument een betaalachterstand op zal lopen.
Maagzuurremmers Minister Klink (Volksgezondheid) overweegt maagzuurremmers en cholesterolverlagers niet meer vanuit het basispakket te vergoeden. Volgens het Algemeen Pedagogisch Studiecentrum (APS) zijn deze medicijnen echter onmisbaar voor chronisch zieken en is het daarom belangrijk om ze in het basispakket te houden. Ook vindt het APS dat de afschaffing in strijd is met het doel van het basispakket, namelijk noodzakelijke zorg bieden. Het APS voorziet dat het aantal ziekenhuisopnames stijgt als deze medicijnen niet langer worden vergoed.
MUG Webwinkel MUG Magazine start deze maand met een webwinkel op www.mugweb.nl (of www.mugwebwinkel. nl). Via de webwinkel kunnen lezers profiteren van aantrekkelijke cd- en dvd-aanbiedingen, samengesteld door Concerto Amsterdam. MUG-lezers krijgen bij Concerto in de Utrechtsestraat tevens 10 procent korting op tweedehands cd’s.
Door de crisis getroffen? Baan kwijt? Deel uw ervaringen met het UWV Werkbedrijf (arbeidsbureau) en DWI (sociale dienst) met MUG
[email protected] b.nl 020-6077605
3
Met geld leren omgaan in Osdorp Osdorp start in mei een reeks aan activiteiten om mensen uit de bijstand te krijgen en ze financieel te ondersteunen. Er is om te beginnen op 20 mei een Budgetmarkt voor jongeren, waarna op 23 mei een algemene Budgetmarkt volgt. Marcel Schor Stadsdeel Osdorp houdt zaterdag 23 mei voor de tweede keer een Budgetmarkt voor Amsterdammers met een smalle beurs. De markt wil mensen op een laagdrempelige manier informeren over regelingen voor lage inkomens. De markt is ook bedoeld om mensen aan het werk te helpen en geeft tips om beter met geld om te gaan. Op de markt krijgen bezoekers informatie over het aanvragen van huurtoeslag, kwijtscheldingen en tegemoetkomingen in levensonderhoud, maar ook over het omgaan met een huishoudboekje. De Dienst Werk en Inkomen (DWI) neemt een groot deel van de informatie voor zijn rekening. Rondom de markt organiseert Osdorp culturele activiteiten. Het mag geen saaie dag worden. Achmed Baâdoud (PvdA), portefeuillehouder economie en werkgelegenheid: ,,De Budgetmarkt is bedoeld voor bijstandgerechtigden, maar ook voor mensen die niet voor een uitkering in aanmerking komen.” Uit onderzoek van het stadsdeel blijkt dat minima weinig gebruik maken van gemeentelijke potjes. Baâ-
Stadsdeelwethouder Baâdoud wil ook jongeren met geld leren omgaan (foto: stadsdeel Osdorp) doud: ,,In Osdorp hebben we 1800 mensen in de bijstand, waarvan slechts driehonderd de weg naar die potjes weet te vinden. Daardoor blijft geld op de plank liggen. Dat is jammer. Daarom willen we alle voorzieningen die er zijn op de budgetmarkt laten zien. We willen zo veel mogelijk mensen informeren en proberen te helpen, via één-op-één gesprekken.” Osdorp hoopt met de Budgetmarkt mensen aan werk te helpen, direct en indirect. Baâdoud: ,,Als de gezinssituatie van Osdorpers verbetert, dan ontstaat er ruimte in hun hoofd om op zoek te gaan naar werk. Ouders die werken geven een goed voorbeeld aan hun kinderen. Werk is het belang-
rijkste middel tot een beter bestaan.” Een tegenvaller is de crisis. Op de Budgetmarkt zal de toenemende werkloosheid worden gevoeld. Baâdoud: ,,De werkplekken die we voor dit jaar hadden gepland zullen nu later komen, in 2010 of 2011.” Een paar dagen voor de Budgetmarkt, op 20 mei vindt een jongerenbudgetmarkt plaats. Baâdoud: ,,Veel jongeren hebben schulden. We willen ze laten zien hoe ze beter met geld om kunnen gaan. Ook voor hen geldt dat de oplossing in werk ligt. Daarom zal op de jongerenmarkt ook aandacht zijn voor bijbaantjes.” Naast de Budgetmarkt organiseert het stadsdeel een ‘Banenkraam’.
Baâdoud: ,,Daarmee willen we winkelende bewoners bereiken. Het zou mooi zijn als Osdorpers mét hun boodschappen een baan mee naar huis nemen.” Tot slot komt er 16 juni een grote banenmarkt, georganiseerd door Osdorp, Slotervaart en Geuzenveld-Slotermeer. Jongeren-budgetmarkt op 20 mei van 16:00 tot 20:00 uur in de Meervaart. Budgetmarkt op 23 mei, van 13:00 tot 17:00 uur in de Serre aan de Pieter Calandlaan. Banenkraam, vanaf 26 mei elke dinsdag op de dagmarkt aan Tussenmeer, tot en met 1 oktober. Banenmarkt, 16 juni, van 11:00 tot 17:00 uur in de Meervaart
Iedereen met schuld komt straks onder toezicht Iedereen die schuldhulp aanvraagt, krijgt straks een toezichthouder. Ook mensen met een kleine schuld komen voor schuldhulp in aanmerking. Tot nu staat niet iedereen die schuldsanering aanvraagt onder curatele. Dat geldt alleen voor wie door de rechter een bewindvoerder krijgt toegewezen (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen). Daarin komt verandering. Verder streeft de gemeente ernaar dat mensen met schuld eerder worden geholpen en kunnen mensen met een bescheiden schuld straks ook
bij de schuldhulp aankloppen. Doel is om het aantal mensen dat met succes een schuldhulpverleningstraject doorloopt te verdubbelen. Het aantal schuldenaren dat aan het eind van de rit schuldenvrij is, ligt nu nog op 25 procent. Woordvoerder Bartho Boer, namens wethouder Freek Ossel (Werk en Inkomen): ,,Je ziet mensen, die al anderhalf jaar in een traject zitten, zich toch verder in de schulden steken. Een bewindvoerder helpt mensen hun vaste lasten af te dragen.” Een andere maatregel is dat binnen drie jaar vijfhonderd werkloze
schuldenaars in een re-integratietraject worden gezet. Het gaat om mensen zonder werk of uitkering. Bijvoorbeeld mensen met een partner met een inkomen dat te laag is om uit de schulden te komen. Wie zich succesvol laat re-integreren, maakt bij wijze van ‘premie’ kans op een gedeeltelijke kwijtschelding van de schuld. De voorstellen volgen op de bevindingen van de commissie Koopmans. Die constateerde dat de Amsterdamse schuldhulp te veel het karakter heeft van ‘pleisters plakken’ en te weinig doet om mensen zelfredzaam te maken. De commissie Koopmans
onderzocht de oorzaken van langdurige armoede. Volgens de commissie gaan schulden vaak gepaard met andere problemen, bijvoorbeeld in de psychische sfeer. Vanwege de crisis wordt voor armoedebestrijding drie miljoen euro extra gereserveerd, bovenop de zestig miljoen die er al jaarlijks voor wordt uitgetrokken. Andere steden trekken tientallen miljoenen meer uit. Boer: ,,Wij kiezen voor precisie in plaats van voor noodmaatregelen. Je kunt je euro maar één keer uitgeven.” Het voorstel moet nog door de gemeenteraad worden goedgekeurd.
Stad gaat crisis met scholing te lijf
Recht op bijstand verder afgekalfd
Crisis of geen crisis, Amsterdam hoopt met werk en scholing de groeiende armoede aan te pakken.
Sneller uitsluitsel over een bijstandsaanvraag maar minder kans op bijstand. Dat is de nieuwe mores bij DWIAmsterdam.
Amsterdam trekt twaalf miljoen euro uit om armoede en werkloosheid te bestrijden. Het leeuwendeel gaat naar onderwijs: meer mbo-opleidingen en extra maatregelen tegen spijbelen en voortijdig schoolverlaten. Bijstandsgerechtigden worden actiever naar werk geloodst. Maar ook niet-uitkeringsgerechtigden (NUGers) worden aangesproken. NUG-ers zijn jongeren onder de 27 en mensen die geen recht op bijstand hebben, bijvoorbeeld omdat hun partner
WAO of WW ontvangt. Amsterdam becijfert de totale doelgroep op zo’n 200.000 personen. De Dienst Werk en Inkomen (DWI) zal met UWV-Werkbedrijf (arbeidsbureau en uitvoering WW en WAO/ WIA) én de stadsdelen nauw samenwerken om ook mensen die geen bijstand krijgen te bereiken. De ambities, in het Meerjarenbeleidsplan Participatie 2009-2012, liegen er niet om: alle Amsterdammers zijn straks gekwalificeerd voor de arbeidsmarkt, iedereen doet mee, is gealfabetiseerd en beheerst de taal. De maatregelen zijn mede bedoeld als antwoord op de ecomomische crisis.
Aanvragen voor een uitkering worden voortaan door de Dienst Werk en Inkomen (DWI) binnen negen dagen afgehandeld. De behandeltermijn was tot nu toe acht weken. Tegenover een snellere behandeling staat dat wie volgens DWI/ UWV-Werkbedrijf uitzicht op werk heeft geen bijstand krijgt maar een stage mét bijbehorende stagevergoeding. Pantar is het gemeentelijk re-in-
tegratiebedrijf dat de stage regelt. Een uitkering ontvangen wordt steeds minder vanzelfsprekend, niet alleen voor jongeren tot 27 jaar. Woordvoerder Carmen Westra van DWI: ,,Voor de klant maakt het niet uit of hij een uitkering of stagevergoeding krijgt. De bedragen zijn even hoog.” Met de regeling is al ervaring opgedaan; vorig jaar waren er zo’n zeshonderd ‘DWI-stagiares’, naast een groot aantal mensen die werkten met behoud van uitkering. Piet van der Lende van de Bijstandsbond heeft kritiek: ,,Een stage is geen arbeidscontract, de betrokkene valt niet onder het arbeidsrecht.”
4
ADVERTENTIE
MUG magazine | mei 2009
van der Woude de Graaf Advocaten Juridische Problemen? U kunt bij ons kantoor terecht voor juridische problemen op het gebied van: arbeidsrecht, civiel recht, consumentenrecht, huurrecht, personen- en familierecht, sociale zekerheid, strafrecht en vreemdelingenrecht.
Kostenloos Spreekuur Voor kennismaking en kort advies kunt u terecht op ons gratis spreekuur, donderdag tussen 17.00 en 18.00 uur. U kunt zich hiervoor op donderdag telefonisch aanmelden tussen 14.00 en 16.00 uur op 020 - 6792478 voor een afspraak op diezelfde dag.
Tel. 14 020 of www.sbl.nl
Willemsparkweg 31 1071 GP Amsterdam T: 020 - 6766690 F: 020 - 6766695 E:
[email protected] Web: www.woudegraaf.nl Ons kantoor is bereikbaar met tramlijnen 2, 3, 5 en 12
Haalt u het beste uit uw BUURTKRANT, NIEUWSBRIEF, VERENIGINGSBLAD OF BEDRIJFSORGAAN?
Denkt u wel eens dat het anders zou moeten? n? MUG Layout en DTP is gespecialiseerd in visuele communicatie voor kleinschalige organisaties en geeft gratis vrijblijvend advies vies
De Stadsbank van Lening is in 1614 opgericht. Bij deze gemeentelijke dienst kan iedereen vanaf 18 jaar geld lenen op onderpand. De rente (beleenkosten) was en is nog steeds een stuk lager dan bij particuliere pandhuizen. En natuurlijk zonder winstdoelstelling. De voordelen van de Stadsbank van Lening • direct contant geld tegen inlevering van uw sieraden of gebruiksartikelen; • lage beleenkosten en verlengen van uw lening is elke 6 maanden mogelijk; • u kunt uw bezittingen elk moment weer meenemen, als u het geleende geld met de kosten terugbetaalt; • een gemeente instelling, dus betrouwbaar.
s
Vormgeving viing ng
s s
Schr j en en R Schrijven Redactie eda ed acc Budgettering
s
Distributie
Be ell 0 020 2 607 607 7 7611 en vra vraag aag naar naar G Gert e of Jaa ap p Email E mail naar
[email protected] la kan na atuu url rlijk ook ook
Huurproblemen? Voor mensen met een minimuminkomen of een bijstandsuitkering werken wij gratis.
Bel 020 - 623.41.42
De Amsterdamse Vriendendiensten biedt boeiend
vrijwilligerswerk
Bel ons: 020 6839260 of kijk op www.vriendendiensten.nl
KLEDING MEUBELS S E RV I E S G O E D BOEKEN
DE BIJSTANDSBOND EN ADVOCAAT MARC VAN HOOF
Inloopspreekuur Juridische en sociale begeleiding Iedere dinsdag en donderdag van 11.00 - 16.00 uur We gaan mee naar spannende gesprekken Da Costakade 162, Amsterdam Telefoon: 020 - 689 8806
CURIOSA SPEELGOED GASFORNUIZEN
KRINGLOOPBEDRIJF
DE
op 2 locaties in de stad
L K ATIE
Distelweg 85 gratis parkeren! in Amsterdam Noord Camperstraat 42 in Amsterdam Oost Winkels open ma 12.00-17.00uur di t/m vr 10.00-17.30 uur za 10.00-17.00 uur
WIJ HALEN GRATIS UW OVERTOLLIG HUISRAAD OP!
EN VEEL MEER
meer informatie
tel 020 463 11 15 www.delokatie.org
ACHTERGROND
mei 2009 | MUG magazine
5
Leven binnen de AWBZ-muren tekst Martin Brandwagt foto John Melskens
Opstelling in een winkel voor medische instrumenten en verpleegartikelen
Rondkomen van een bijstandsuitkering is geen sinecure, maar het kan erger. Als je in een AWBZ-instelling verblijft bijvoorbeeld. Na aftrek van de bewonersbijdragen blijft er soms nauwelijks een zakcentje over.
A
ls je verblijft in een verzorgingshuis, verpleeghuis of soortgelijke instelling, wordt dat vergoed via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Je bent dan wel een eigen bijdrage verschuldigd. De instelling verlangt vaak ook nog een vergoeding voor was- en administratiekosten, of kosten voor begeleiding bij uitstapjes. Om inzicht te krijgen in de kosten waarvoor bewoners van genoemde instellingen zich geplaatst zien, lieten de belangenorganisaties Chronisch Zieken- en Gehandicaptenraad (CG-Raad) en het Platform Verstandelijk Gehandicapten (VG) onderzoek doen door het Nederlandse budgetinstituut Nibud. Voor dit onderzoek werd uitgegaan van een drietal voorbeeldpersonen: een in een inrichting wonende jongere met een Wajong-uitkering en een bewoner van een gezinsvervangend tehuis werkzaam in de sociale werkvoorziening werden vergeleken met een alleenstaande in de bijstand. Volgens dit onderzoek houdt een bewoner van een instelling, na aftrek van de maandelijkse basiskosten, meer over dan iemand met een bijstandsuitkering. Dat komt omdat iemand met een beperking een aantal aftrekposten voor de belasting kan opvoeren. Maar als de instelling extra kosten doorberekent, blijft er maandelijks niet meer dan een paar tientjes over om vrij te besteden. Basiskosten zijn: huur, energie, ziektekos-
tenverzekeringen, voedsel en kleding. Na aftrek van kosten voor sociale activiteiten, houdt iemand in een inrichting het minst over. Zijn inkomen mag dan 180 euro hoger zijn dan dat van iemand met een bijstandsuitkering die een zelfstandige woning bewoont, financieel is laatstgenoemde vaak beter af. Mensen in een instelling met een Wajong-uitkering zijn weer iets beter af dan mensen die in een inrichting verblijven en hun hele uitkering moeten inleveren. Zij krijgen nog wel zak-en kleedgeld, een vast bedrag van 285 euro per maand. Als daar de kosten voor sociale activiteiten afgaan blijft er een schamele 26 euro per maand over om vrij uit te geven. Veroordeeld De belangenorganisaties spreken van een onacceptabele situatie. Woordvoerder Rolf Smid van de CG-raad: ,,Het kabinet belijdt met de mond dat gehandicapten moeten meedoen in de samenleving. Maar met die paar tientjes kun je buiten de inrichting natuurlijk helemaal niets. Deze klanten worden veroordeeld tot een leven binnen de muren van de instellingen. Volgens ons komt dat vooral door verplichte eigen bijdragen. Op dat punt bestaan tussen de inrichtingen grote verschillen. Dat heeft te maken met de concurrentiestrijd. Instellingen proberen de beste zorg te leveren, met gevolg dat alles duurder wordt. Zaken die vroeger gratis waren, worden nu doorbere-
kend aan de klant. En die bijdragen worden elk jaar hoger.” Het Nibud-onderzoek is na dit jaar overigens alweer verouderd. Dit jaar verdwijnen er veel aftrekposten waarvan chronisch zieken en gehandicapten tot 1 januari gebruik konden maken. Die leverden een aanzienlijke teruggave op, mits er aangifte van inkomstenbelasting werd gedaan. In de plaats van die aftrekposten komt er een nieuwe regeling: de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg). Het financiële plaatje van een gehandicapte kan daardoor veranderen ten opzichte van het Nibud-onderzoek van jongstleden februari. Dat geldt zeker voor mensen die in een inrichting verblijven. Volgens de CG-raad deden juist zij netjes hun aangifte. Volgens de eerste berekeningen gaan zij er honderden euro’s per jaar op achteruit. Volgens Dorien Kloosterman van het Platform VG moet je als klant gewoon mazzel hebben ,,Tot vier jaar geleden werden er helemaal geen bewonersbijdragen gevraagd. Sommige instellingen doen dat nog steeds niet, dan heb je geluk. Of je hebt een familielid dat zo aardig is om elke week de was op te halen en weer terug te brengen. Wat ons steekt is dat je als intern wonende patiënt geen recht hebt op gemeentelijke potjes, zoals mensen in de bijstand. De gemeente zegt ‘daar zorgt de AWBZ voor’. Dat zou inderdaad zo moeten zijn, maar is dus lang niet altijd het geval.”
Kloosterman bevestigt het schrijnende beeld van collega Smid van de CG-raad. Van maatschappelijke deelname komt weinig terecht. ,,Sommige klanten wonen al twintig jaar in een inrichting. Die zijn daar ooit geplaatst en kunnen nergens anders heen. Vergeleken met mensen met een uitkering is hun situatie stukken slechter. Zij zijn letterlijk veroordeeld tot een bestaan achter de geraniums.” Geen herijking Of er iets aan de situatie zal veranderen is zeer de vraag. Eind vorig jaar liet minister Donner van Sociale Zaken de Tweede Kamer weten dat het zak- en kleedgeld hoog genoeg is en niet hoeft te worden aangepast. Helemaal kansloos wat betreft deze aanpassing staan de mensen in instellingen niet. Het ministerie van Volksgezondheid en Welzijn zal dit voorjaar met een vervolgonderzoek komen, waarin wordt onderzocht in hoeverre de bewonersbedragen uiteen lopen. De uitkomst van dit onderzoek zal beslissend zijn voor de komende jaren. Gezien de lopende discussies in Den Haag over verregaande bezuinigingen op de AWBZ moeten de kansen op verruiming van het budget voor maatschappelijke activiteiten niet al te hoog worden ingeschat. De Tweede Kamer heeft het laatste woord en die is, gezien de moties die vorig jaar over dit onderwerp werden aanvaard, niet onwelwillend.
8
W JK A CIH T EARAGN R PA ONK D | Z U I D W E S T K WA D R A N T
MUG magazine | mei 2009
Osdorp haalt rijken terug In Nieuw-West vindt de grootste stedelijke vernieuwingsoperatie van Europa plaats. Het Zuidwest Kwadrant in Osdorp nadert zijn voltooiing. Bewoners ervaren hun wijk meer en meer als een ‘prachtwijk’ maar er zijn sceptici.
tekst Marcel Schor foto Kees Swart
T
egen 2015 zijn er in NieuwWest 13.000 woningen gesloopt en 24.500, veelal duurdere woningen teruggebouwd. Volgens beleidsmakers ontsnappen de tuinsteden dankzij de vernieuwing aan gettovorming. De eerste resultaten zijn zichtbaar. Er klinkt ook kritiek. De vernieuwing van de Westelijke Tuinsteden begon in 1993 in het Osdorpse Zuidwest Kwadrant. Bijna alle portiekflats zijn er inmiddels vervangen door een variatie aan woningen, van hoogbouw tot luxe drive-in woningen. De karakteristieke ‘stroken’ flats met open trapveldjes hebben plaatsgemaakt voor gesloten bouwblokken met binnentuinen. Begin jaren negentig werd besloten dat Osdorp, Slotervaart, GeuzenveldSlotermeer en Bos en Lommer op de schop moesten. Er was niks te doen; verveelde jongeren zorgden voor een slechte sfeer, criminaliteit vierde hoogtij. Het probleem: veel kleine, goedkope huurwoningen met daardoor een concentratie aan kansarmen en werkloosheid. Nieuw-West kampt nog steeds met een negatief imago: schotelcity, hoofddoekjesland, criminele hangjongeren, thuisbasis van de familie Tokkie en Mohammed B. Gemeente en woningcorporaties zetten in op koop- en duurdere huurwoningen. Diversiteit werd het toverwoord. Amsterdam hoopt met een gevarieerder woningaanbod NieuwWest aantrekkelijker te maken voor de middeninkomens. Die waren massaal de tuinsteden ontvlucht. De uitdaging is om die groepen te behouden, ze zelfs terug te lokken. Ook de bedrijvigheid en het voorzieningenniveau moesten omhoog. In het Zuidwest Kwadrant zijn scho-
Speelplek Amsterdam Osdorp
len gebouwd en de Wolbrandtskerkweg is omgevormd tot een ‘zorg- en welzijnsboulevard’, met huisartsen, fysiotherapeuten, apotheek, ontmoetingscentrum voor ouderen en maatschappelijk werk. Kopers komen terug Corporatiedirecteur Jacques Thielen van Far West zegt dat het werkt: ,,Steeds meer mensen willen hier een huis kopen. Wij waren net gestart met een nieuwbouwproject tegenover het politiebureau in Slotervaart, toen daar een agent werd neergestoken. Ondanks dat incident zijn die woningen allemaal verkocht. De sceptici wonen in de grachtengordel, die kennen het nieuwe Nieuw-West niet.” Ook stadsdeelvoorzitter Marjo Teuling (PvdA) van Osdorp is optimistisch: ,,Makelaars verkopen in Osdorp steeds duurdere woningen. Het gaat lukken om de middengroepen aan te trekken. Spijtoptanten zien we terugkeren. Voor de Schutterstoren, een woonblok met dure ‘penthouses’, was een wachtlijst.” Socioloog Radboud Engbersen, nauw bij de vernieuwing van NieuwWest betrokken, vindt het belangrijker dat de ‘sociale klimmers’ worden vastgehouden dan dat koopkrachtigen van buitenaf worden aangetrokken. Thielen valt hem bij: ,,Tot voor kort vertrokken succesvolle bewoners naar elders in Amsterdam of naar buiten. Nu blijven ze hier. 60 Procent van de koopwoningen gaat naar mensen die al in Nieuw-West woonden. Zo blijft er kapitaal in de wijk.” Problemen aanpakken Vanaf 1997 kregen gemeente en corporaties oog voor de socia-
le en economische kanten van de stadsvernieuwing. Jacques Thielen prijst de vele jongerenprojecten. ,,Aan Campus Nieuw-West doen tachtig organisaties mee. Ze organiseren bedrijvenexcursies voor scholieren, stageplekken voor vmbo-leerlingen en sollicitatietrainingen. Woningcorporatie Stadgenoot laat jongeren meewerken in de bouw of koppelt ze aan sloopbedrijven. Er is veel bedrijvigheid en werkgelegenheid in de wijken gekomen.’’ Marjo Teuling: ,,Vaak is een overlastgevende jongere een signaal dat er thuis iets mis is. Als stadsdeel gaan we daar gericht mee aan de slag en zorgen we dat zo’n probleemgezin begeleiding krijgt. Als een jongere iets vernielt, dan stellen we hem daar financieel aansprakelijk voor.” In het pakket sociale vernieuwing zit verder: het stimuleren van buurtinitiatieven, sportevenementen en taalcursussen. Teuling: ,,Leefbaarheid is moeilijker aan te pakken dan het bouwen van huizen. Het is belangrijk dat mensen zich thuis voelen. Dat gaat niet vanzelf. We hebben verschillende projecten lopen om de leefbaarheid te bevorderen, zoals huiskamerprojecten, ‘leren-samen-spelen’, ‘inburgeren andersom’ en galerij- en portiekgesprekken.” Radboud Engbersen vindt dat de leefbaarheid begint bij een prettige openbare ruimte. Hij is programmaregisseur ‘Sociale aspecten van volkshuisvesting’ bij de Stichting Experimenten Volkshuisvesting en coauteur van ‘Winnende wijken in west’. ,,Er moet mooi groen zijn, met natuurspeeltuinen met stromend water, spannende pleinen met interessante winkels.’’ Ook pleit Engbersen
voor goede scholen in de wijken: ,,Die zijn nodig om de middengroepen te behouden, aan de wijk te binden.’’
Scepsis Niet iedereen is enthousiast over de vernieuwing. Bewoners komen hier en daar in protest tegen de sloop van hun woningen, zoals in Slotermeer bij de Burgemeester Röellstraat. André Thomsen, hoogleraar Woningverbetering aan de TU Delft, deelt hun kritiek. Hij meent dat de meeste naoorlogse woningen over het algemeen in goede technische staat verkeren. Ook hoogleraar sociale geografie aan de UvA Sako Musterd is sceptisch. Hij betwijfelt of een wijk beter wordt als lage en middeninkomens naast elkaar wonen. Musterd doet onderzoek naar de stedelijke vernieuwing en stelt dat de invloed van koopkrachtige bewoners op de inkomensstijging van armlastige buurtgenoten gering is. Volgens Musterd is scholing de belangrijkste factor om sociaal te stijgen. Het is beter om het geld van de stadsvernieuwing in onderwijs te steken, meent de hoogleraar.
Niet iedereen mag terug Keerzijde van de vernieuwing is dat het voor lage inkomens lastiger wordt om een betaalbare huurwoning in Nieuw-West te vinden. In de jaren negentig waren er 33.000 sociale huurwoningen. Dat zijn er na de stadsvernieuwing nog maar 21.000, een afname van 35 procent. Bovendien zullen de vernieuwde sociale huurwoningen duurder zijn. De verwachting is dat minstens een kwart van de armlastige bewoners niet meer naar Osdorp, Slotervaart of Geuzen-
veld-Slotermeer zal terugkeren. Engbersen: ,,De sociale samenhang veranderen was een van de doelstellingen. Ik steun dat. De stad moet wel oog blijven houden voor de problemen van de lage inkomens.” Stadsdeelvoorzitter Teuling ontkent dat Osdorp lage inkomens wegjaagt: ,,Een deel had geen recht op een sociale huurwoning. Tientallen procenten verdienden te veel voor een sociale huurwoning en woonden dus ‘scheef ’.” Pim de Ruiter van de Dienst Wonen denkt dat het meevalt met het scheefwonen: ,,Volgens onze definitie woonde in 1999 ruim 11 procent van de bewoners in de Westelijke tuinsteden ‘scheef ’, dat was in 2008 naar 8 procent gezakt.” Prachtwijk In Osdorp is de stadsvernieuwing bijna af, Slotervaart en GeuzenveldSlotermeer zijn halverwege. Thielen en Teuling zien een prachtwijk ontstaan, waar verschillende groepen mensen graag willen wonen. Jeroen Slot, adjunct-directeur van de Amsterdamse Dienst Onderzoek en Statistiek, gelooft er niet in. Hij ziet een tweedeling ontstaan. In 2030 zal 80 procent in Nieuw-West uit niet-westerse allochtonen bestaan en binnen de ring zullen dan relatief weinig allochtonen wonen.” Socioloog Engbersen weerspreekt de kritiek: ,,Ik voorspel dat de Westelijk tuinsteden binnen vijf jaar op het netvlies liggen van de middengroepen en over tien jaar een totaal ander imago hebben. Wel moeten we oppassen voor te veel verstedelijking. Het groen moet blijven, want anders haal je de sterke kant uit het gebied. Het is nog geen gelopen race.”
Z U I D W E S T K WA D R A N T | W I J K A A N PA K
9
Rachid : Osdorp betekent ‘ons dorp’ Het Zuidwest Kwadrant ligt tussen de Calandlaan en Tussenmeer. In dit deel van Osdorp is de vernieuwing bijna voltooid. MUG maakte er een wandeling en sprak bewoners
reportage Toine Graus foto Kees Swart De Kikker
A
an een picknicktafel in het zonovergoten stadspark van Osdorp steekt Germaine van Haard van wal. Ze is als sociaal beheerder de spin in het web van woningcorporaties, stadsdeel en bewoners. ,,Bouwen is vervelend voor de bewoners”, vertelt ze. ,,Ze zitten de hele dag in de herrie en het stof. Gelukkig keert langzaam de rust terug en krijgt het dagelijkse leven weer vorm. Er gebeurt heel veel in deze buurt. Het barst van de projecten, misschien teveel. Ik verbaas me er wel eens over hoe de mensen gepamperd worden. Van al die mensen die hier aan de leefbaarheid werken, zijn de huismeesters misschien wel het belangrijkst. Ze organiseren galerij- of portiekgesprekken en schoonmaakdagen. Dat is subliem. Bewoners voelen dat ze er niet alleen maar zijn om de huur te betalen. Er wordt nu ook eens gevraagd wat ze zelf willen, hoe ze zelf iets kunnen doen. Sinds ik hier werk, zie ik een stijgende lijn, mondjesmaat maar het gaat vooruit.”
van de Oostelijke Eilanden naar Osdorp. ,,Vanwege de overlast daar”, zegt hij. Schuuring heeft geen probleem met zijn allochtone buurtbewoners. ,,Die zijn keurig, ze vegen zelf de stoep aan, ze zijn zuinig op hun straat. Het ligt aan jezelf hoe je met ze omgaat”. Om dat te bewijzen gaat hij zijn Marokkaanse buurman even uit zijn spelletje halen, in de andere zaal. Meneer Ajdiyou beaamt dat de wijk, waar hij al sinds 1995 woont, veel netter en mooier is geworden door de nieuwbouw en aan Schuuring heeft hij een heel sociale buurman. Mevrouw Collé (72) komt erbij zitten. Vier jaar geleden kwam ze vanuit Bos en Lommer naar deze buurt. ,,Ik heb hier veel meer contacten dan in Bos en Lommer. Daar sprak ik nooit met Marokkanen of Turken maar hier wel. Het zijn gewoon leuke mensen.” Mevrouw Collé ziet er geen been in om ’s avonds de straat op te gaan. ,,Ik voel me niet bedreigd. Zolang ik hier woon is er nooit iets voorgevallen”.
De Wachter Achter het stadspark markeren zes bruin-witte woontorens de grens van het Zuidwest Kwadrant. Onderin een van de torens is de ingang van ontmoetingscentrum De Wachter. Een van de zalen zit bomvol mannen van Turkse en Marokkaanse afkomst, die backgammon spelen. In een andere zaal is maar één man aanwezig. Hij vindt de wijk maar niks: ,,Veel te veel buitenlanders”. Hij gaat nooit ’s avonds de deur uit omdat hij de ploegjes jongens op de straathoeken bedreigend vindt. Dan komt Lambertus Schuuring binnen om zijn borrel te halen. Hij is 76 jaar en verhuisde vier jaar geleden
De buurregisseur Toevallig komt buurtregisseur Gerard Roos binnenlopen, die alleen al met zijn postuur ontzag inboezemt. ,,De leefbaarheid is hier absoluut verbeterd”, vertelt hij. Op de veiligheidsindex van de Dienst Onderzoek en Statistiek scoort Osdorp-Midden, waar het Zuidwest Kwadrant in valt, beter dan het Amsterdamse gemiddelde en stukken beter dan aangrenzende buurten als Osdorp-Oost en De Punt. Dat resultaat is niet vanzelf tot stand gekomen. Roos: ,,Vroeger had je een groep van 25 hangjongeren, die voor veel overlast zorgden. Ze hebben zoveel ingebroken en vernield in het buurthuis, dat we
het hebben moeten sluiten. Die jongens hebben we flink achter de vodden gezeten, waardoor de groep uiteen gevallen is. Wat ik merk is dat de sociale controle is toegenomen. Er zijn meer allochtonen die een huis hebben gekocht. Die zijn zuinig op hun huis en hun straat. Wie gaat er nou zijn eigen ruiten ingooien?” De Kikker Achter De Wachters staan nog van die oude portiekflats, waar heel NieuwWest mee was volgebouwd. Je moet goed kijken om ze te herkennen. Er zijn twee verdiepingen in een andere stijl bovenop gezet en onderin zijn grote poorten uitgebroken, die toegang geven naar het centrum van de buurt. Waar je ook bent, overal kun je in alle richtingen door de hele wijk kijken. Dat geeft een voor Amsterdam bijzondere ruimtelijke ervaring. Er is wel wat groen opgeofferd aan de nieuwbouw. In plaats daarvan zijn er grote pleinen met veel speelmogelijkheden maar een tuinstad kun je dit niet meer noemen. De sfeer is eerder ‘grootsteeds’. Via de onderdoorgangen kom je bij een opvallend gifgroen bouwwerk, De Kikker. Het biedt onderdak aan een openbare en een katholieke basisschool, een kinderopvang en moeder-kind centrum. De entree van De Kikker wordt gevormd door een wintertuin van glas en hout. Aan geld geen gebrek klaarblijkelijk. Kinderen spelen buiten en moeders houden een oogje in het zeil. Drie Marokkaanse moeders roemen de mooie speelgelegenheden in de buurt. Ze zien wel een minpunt: de overlast van jongeren. Er is wel meer toezicht dan vroeger naar dat helpt niet altijd, vinden ze. Mert (9 jaar) en zijn moeder van Turkse afkomst hebben het zelfs hele-
maal gehad in Osdorp. De herrie en de dreiging van hangjongeren is hun teveel geworden. Ze willen naar Hoofddorp. De hangplek Het is een terugkerend verhaal, de overlast van jongeren. Iedereen kent de favoriete hangplek, vlak achter De Kikker, bij de avondwinkel aan Tussenmeer. Als we daar gaan kijken is er in geen velden of wegen een hangjongere te bekennen. Even voorbij de hoek is het restaurant van Halal Zaki. Zaki is een energieke ondernemer, die hard werkt om de uitstraling van de oude winkelstraat Tussenmeer te verbeteren. Hij heeft een winkeliersvereniging opgericht en doet er alles aan om de overlast van de hangplek te bestrijden. ,,Dat lukt”, zegt Zaki, ,,Ik stap op die jongens af, geef ze een hand en ga met ze praten. Ik benader ze met respect op hun manier. Ik spreek hun taal - Zaki is van Egyptische afkomst - en ze zien dat ik geen gokkast in mijn zaak heb en dat ik geen alcohol schenk. Ze nemen mij serieus en ik hen.” De voetbalkooi Er klinkt muziek. Die komt van de voetbalkooi, in het hart van de wijk, waar een voetbaltoernooi gaande is voor schoolkinderen. Kooi is een bescheiden benaming voor dit bouwwerk van Olympische allure. Luide rapmuziek schalt over het plein en drommen kinderen hangen rond om de spelers aan te vuren. Aan de kant zitten oudere jongeren het spektakel te bekijken. Wat vinden zij van hun wijk? ,,Dit is een heel mooie buurt. De mensen gaan vriendelijk met elkaar om, helemaal perfect”, zegt Karim (18). ,,Sinds de nieuwbouw is het veel beter geworden.
Vroeger had je minder contact met andere bewoners maar door activiteiten als zo’n toernooi en buurtfeesten leren de mensen elkaar kennen”. Er is ook een minpunt: ,,Geen buurthuis, nu moeten we naar de Aker maar daar is het voor ons niet altijd even leuk”. Rachid (19): ,,’s Avonds staan we rustig te praten en dan komt er opeens politie met gillende sirenes aanrijden of er ik weet niet wat gebeurd is. Af en toe draaien we een jointje, dat is alles. De politie kan soms wel raar doen maar met de straatcoaches hebben we goed contact. Weet je wat Osdorp betekent? Ons dorp.” De jongeren lijken echt trots op hun wijk. De Calandlaan De Pieter Calandlaan is door hoge nieuwbouw getransformeerd tot een heuse stadsboulevard. Huismeester Arjan Schrier heeft een complex woningen aan de noordzijde onder zijn hoede. ,,Alles zit hier door elkaar; koop, vrije huur, sociale huur. Ik heb dan ook een heel diverse groep bewoners, die prima met elkaar omgaan. Een jaar geleden toen ik hier kwam werken, werd er nog veel kapot gemaakt. Jongeren hingen rond in de hallen en de boxen. Dat leverde nogal wat onvrede op. Bij kopers steekt dat meer dan bij huurders. Maar dat is grotendeels verholpen. We zijn echt van de hel in de hemel gekomen.” Dat het beter gaat in het Zuidwest Kwadrant blijkt ook uit het onderzoek ‘Wonen in Amsterdam 2007’. De bewoners van het Zuidwest Kwadrant geven hun buurt een hoger rapportcijfer dan die van aangrenzende buurten waar de stadsvernieuwing minder ver is gevorderd. Al dat ‘gepamper’ lijkt te werken.
6 ACTUEEL Watskebuurt?
In Amsterdam zijn 17 wijken aangeduid als probleemwijk. Het gaat om buurten waar van alles mis lijkt, van slechte woningen tot hoge werkloosheid en onveiligheid. MUG Magazine volgt de Transvaalbuurt en de Indische Buurt en vraagt zich af: Watskebuurt? Tekst Marcel Schor Jos Verdonk Michiel Wetzer
MUG magazine | mei 2009
De kwestie Slopen of behouden? Procesmanager Roel van Kampen is voor woningbouwcorporatie Ymere verantwoordelijk voor de aanpak van de Tugelawegblokken. ,,De gevelsteen in blok twee is een herinnering aan de Handwerkersvriendenkring. Dat was een joodse vereniging voor ambachtslieden, een soort voorloper van de ‘moderne’ woningbouwverenigingen. De bewoners van de Tugelawegblokken hebben er na inspraakrondes voor gekozen om de woningen deels te slopen en deels te renoveren. Ymere en Bureau Monumenten en Archeologie besloten blok twee te renoveren en niet te slopen, onder meer om de historische gevelsteen te behouden. Alle huidige bewoners van de blokken krijgen een terugkeergarantie. Dat houdt niet in dat ze per definitie terugkeren naar hun ‘oude’ blok. De renovatie van de blokken twee en vijf is geen oppervlakkige opknapbeurt. De woningen worden zeer grondig en toekomstgericht aangepakt. Zelfs de fundering wordt aangepast en de blokken krijgen een goede geluids- en warmte-isolatie. Dat bespaart stookkosten en is milieuvriendelijk.”
Roel van Kampen: ,,De gerenoveerde woningen worden kwalitatief gelijkwaardig aan nieuwbouw.” (foto: fotonova.nl)
Mohamed Akle: ,,Als er een trein langskomt, trilt mijn hele huis.” (foto: fotonova.nl)
Buurtbewoner Mohamed Akle woont zelf in het tweede Tugelawegblok. ,,Veel buren hier willen dat dit blok gesloopt wordt. De argumenten van woningbouwcorporatie Ymere om niet te slopen zijn me niet duidelijk. Als je goed nadenkt is dat de beste oplossing. De woningen voldoen niet meer. Ze zijn in slechte staat en we hebben veel last van vocht. Het is hier bovendien heel gehorig. Geluiden van buiten, maar ook van de buren onderling. Aan de Tugelawegkant hebben we veel overlast van passerende treinen. Als er een trein langskomt, trilt mijn hele huis. Ik heb respect voor de betekenis van de gevelsteen, maar als die echt van waarde is, kan hij gewoon voorzichtig van de gevel gehaald worden en weer in de nieuwbouw teruggezet worden. Het is onzin om het hele blok te behouden voor die ene gevelsteen. Alleen de voorgevel behouden heeft ook geen zin: ook die verkeert in een te slechte staat. Ik moet hier in ieder geval uit, hoe dan ook. Of er nu gerenoveerd gaat worden of gesloopt. Ik heb liever dat het helemaal goed is als ik hier terugkom. Dus in nieuwbouw met daarin de oude gevelsteen.”
Ondertussen in ... Utrecht
Watskebuurt? Reageer! Amsterdam investeert in werkgelegenheid, meer sociale samenhang en een beter onderwijsklimaat. De Amsterdamse Wijkaanpak moet ervoor zorgen dat probleembuurten ‘prachten krachtbuurten’ worden. ‘Met volop ruimte voor initiatieven van bewoners’, volgens voormalig wethouder Tjeerd Herrema. Maar wat merkt de Amsterdammer van de Wijkaanpak? Watskebuurt? MUG wil het graag van u weten. Mail reacties naar
[email protected].
Links: Buurtbewoners picknicken in het park als protest tegen de tuttigheid. Rechts: Joost Adorf: ,,Een algeheel alcoholverbod in het Oosterpark lost niets op.” (foto’s: Hilco Koke)
Uit onderzoek in de Utrechtse ‘aandachtswijk’ Kanaleneiland blijkt dat projecten in het kader van de wijkaanpak niet veel verder komen dan buurtfeestjes en barbecues. Voor werk en scholing is te weinig aandacht. Dit stellen onderzoekers van het Wetenschappelijk Bureau GroenLinks: ,,Het geld kan beter worden ingezet”, zegt Katinka Eikelenboom, een van
de auteurs. Voor het wijkactieplan is ruim 55 miljoen euro gereserveerd. Volgens de onderzoekers leidt dat tot een ‘projectenziekte’: te veel projecten met te weinig samenhang, te weinig afstemming en te weinig focus. ‘Er wordt te veel nadruk gelegd op en verwacht van sociale cohesie’, aldus het rapport. De plannen schieten te kort op het gebied van onderwijs en werk. De
Aanpak hangjongeren
Festival Indische Buurt OKC Zeeburg open
,,Het grootste probleem in de Transvaalbuurt is de overlast van drugsgebruikers en dealers”, zegt Martin Verbeet, stadsdeelvoorzitter van stadsdeel Oost/Watergraafsmeer. De drugsproblematiek verplaatst zich van de pleinen naar de horecagelegenheden in de buurt. Verbeet wil in geval van twijfel geen horecavergunning verlenen aan nieuwe ondernemers. Verbeet roept buurtbewoners op om overlast, veroorzaakt door verslaafden en dealers, altijd te melden bij de poltie. Drugspanden worden het best aangepakt door tips van buurtbewoners.
Zaterdag 16 mei wordt in de Sumatrastraat en rond het Timorplein het ‘Samen Indische Buurtfestival’ gehouden. Er zijn twee podia voor muziek en andere kunstzinnig uitingen, een culturele markt waar projecten en bewonersinitiatieven gepresenteerd worden en volop hapjes en drankjes. Op het Timorplein wordt een kinderdorp gebouwd en het feest wordt afgesloten met een filmvertoning in de open lucht. Dit openlucht festival is een initiatief van Cybersoek, een organisatie die computercursussen geeft en Zeeburgers vertrouwd maakt met de digitale wereld.
auteurs trekken de uitkomsten voorzichtig door naar de aanpak van andere ‘prachtwijken’. ,,Ook bij andere wijkactieplannen en bij het overkoepelende plan van oudminister Vogelaar zie ik erg veel aandacht voor samenhang in de buurt”, zegt Eikelenboom. ,,Maar je kunt beter eerst investeren in de mensen zelf, in hun mogelijkheden. Dan volgt de buurt vanzelf.”
Fatima Elatik, de stadsdeelvoorzitter van Zeeburg, heeft op 20 april het Ouder- en Kindcentrum (OKC) geopend. Het OKC is tijdelijk gevestigd in zogenaamde porto-cabins achter het Flevohuis aan de Zeeburgerdijk. Organisaties op het gebied van kinderopvang en jeugdgezondheidszorg werken in het OKC nauw met elkaar samen. Er is ook een consultatiebureau gevestigd en een speelotheek waarin ouders speelgoed kunnen lenen dat de vaardigheden van hun kinderen vergroot. Voor de allerkleinsten is er de Kruipclub.
7
mei 2009 W I J| MUG K Amagazine A N PA K | T R A N S VA A L B U U R T | I N D I S C H E B U U R T
Terugkeren of verhuizen Veel Amsterdammers moeten hun woning verlaten voor sloop of renovatie. Bewoners die willen terugkeren moeten opletten dat ze een terugkeergarantie van de woningcorporatie krijgen.
tekst Marcel Schor foto Michel Hobbij Buurtvoorlichters Saad Attia en Aliye Yilmaz voor een van de Tugelaweg-blokken
I
n zeventien achterstandswijken is Amsterdam druk bezig met het aanpakken van slechte woningen. Tienduizenden huizen worden gesloopt of gerenoveerd. Met deze grootschalige vernieuwing worden meer sociale huurwoningen gesloopt dan er gebouwd worden en zet de stad in op meer koop- en duurdere huurwoningen. De vijf grote woonblokken van woningbouwvereniging Ymere aan de Tugelaweg in de Transvaalbuurt vormen zo’n vernieuwingsgebied met in totaal 452 woningen. Die blokken dateren uit de jaren twintig. Eric van Kaam is regiodirecteur Amsterdam-Oost bij Ymere: ,,Op dit moment staan er allemaal sociale huurwoningen. Straks wordt dat ruwweg vijftig procent sociale huur en vijftig procent vrije sector huur. Het aantal woningen blijft ongeveer gelijk.” Bewoners Saad Attia en Aliye Yilmaz zijn namens Ymere buurtvoorlichters van de Tugelaweg-blokken. Yilmaz: ,,Aan de Tugelaweg hebben we nu veel last van vocht, schimmel en gehorigheid. De woningen trillen als de treinen langsrijden. De meeste bewoners willen weg, vooral de jonge mensen.” Stadsdelen en woningbouwverenigingen pakken in de stad de slechte wonin-
gen gezamenlijk aan. Tijdens informatiebijeenkomsten en in huis-aan-huis-kranten worden bewoners over de plannen geïnformeerd. Zo was er in maart een informatiebijeenkomst in Buurtcentrum Transvaal voor bewoners van de Tugelaweg-blokken. Een bewoner vroeg zich af of zij haar woning in de oorspronkelijk staat moet terugbrengen. Van Kaam: ,,Een woning hoeft niet in de oude staat te worden hersteld. De oude bewoners krijgen wel de rekening gepresenteerd als ze veel schade hebben veroorzaakt. Sommige woningen die we gaan slopen, verhuren we tijdelijk aan studenten. Daarmee willen we de leefbaarheid in de buurt zoveel mogelijk behouden.” Een andere bewoner vroeg zich af of hij met zijn gezin straks weer een woning van honderdtwintig vierkante meter krijgt. Van Kaam: ,,Bewoners krijgen een woning met een vergelijkbare oppervlakte. Vaak hebben de nieuwe woningen grotere kamers, waardoor een gezin bijvoorbeeld teruggaat van een vierkamer naar een driekamerwoning.” In overleg met bewoners wordt er een ‘sociaal plan’ gemaakt. Daarin staan onder andere de rechten van bewoners en hoe er wordt omgegaan met kwetsbare groepen als gehandicapten en ouderen. Een jaar tot anderhalf jaar voor de sloop
Toasten tegen tuttigheid Onder het motto ‘Toasten tegen tuttigheid’ organiseerde de afdeling Amsterdam-Oost van D66 een buurtborrel voor de bewoners rond het Oosterpark. Aanleiding is het alcoholverbod, dat vanaf 6 april voor twee maanden van kracht is in het park. De laatste alcoholloze zondagmiddag. De lentezon breekt voorzichtig door. Aan het begin van deze ludieke actie staat het partytentje met de D66-vlaggen er nog wat verloren bij. Enkele sympathisanten zitten op picknickdekens. Blikjes bier, flessen rosé en Hollandse hapjes worden gedeeld. Opvallend is de massale aanwezigheid van de pers. Het alcoholverbod in het Oosterpark is een initiatief van stadsdeelvoorzitter Martin Verbeet (PvdA) en is bedoeld om de overlast van een groep alcoholisten tegen te gaan. Opmerkelijk detail: Verbeets eigen partij liep niet erg warm voor deze politieverordening. Volgens Joost Adorf, secretaris van D66 afdeling Oost, levert zo’n verbod niets op. ,,In Amsterdam is geen goed beleid om met alcoholproblematiek om te gaan”, betoogt hij. ,,In plaats van zo’n nzinnige politieverordening te handhaven kun je veel beter maat-
of renovatie krijgen bewoners huisbezoek van hun woningcorporatie waar de wensen en knelpunten worden besproken. Bewoners hebben twee mogelijkheden: terugkeren naar de oude buurt of verhuizen naar een andere plek. Tijdens het huisbezoek wordt rekening gehouden met het inkomen van bewoners, de samenstelling van het huishouden, maar ook met leeftijd en woonduur. Buurtvoorlichter Attia: ,,Sommige bewoners willen na renovatie op precies dezelfde plek terugkomen. Ik ken ook een man die boven zijn hulpbehoevende moeder woont en haar verzorgt en hij wil dat na de renovatie blijven doen. Andere bewoners willen niet weg omdat ze bang zijn dat ze straks de hogere huur niet kunnen betalen.” Na het huisbezoek worden bewoners ‘stadsvernieuwingskandidaat’ en krijgen daarmee voorrang bij het zoeken naar een andere woning in Amsterdam en omgeving. In de regel zijn er na de vernieuwing minder sociale huurwoningen, waardoor een deel van de woningzoekenden op een andere plek in Amsterdam komt te wonen, of daarbuiten. Van Kaam: ,,We geven een terugkeergarantie voor alle bewoners die dat willen. Als het echt nodig is gebruiken we woningen uit de vrije huursector alsnog voor sociale verhuur.”
Jan Jacobs is adviseur bij het Amsterdams Steunpunt Wonen: ,,Ymere geeft een terugkeergarantie voor de bewoners van de Tugelaweg-blokken. Daar zullen ze zich aan houden. Maar Ymere heeft ook vernieuwingsprojecten waarvoor ze geen terugkeergarantie geeft. In de Bijlmer is dat het geval waar een deel van de oude bewoners in een andere wijk noodgedwongen een flink hogere huur van soms wel 50 tot 100 euro extra moet accepteren.” De peildatum, het tijdstip waarop bewoners op zoek moeten naar een andere woning, bijvoorbeeld via de krant van WoningNet, ligt een tot anderhalf jaar voor sloop of renovatie. Bewoners hebben vanaf deze datum recht op een verhuisvergoeding van 5275 euro. Buurtvoorlichter Attia: ,,Door taalproblemen komt een deel van de bewoners te laat met hun wensen. Ik zou daarom alle bewoners willen aanraden om voor een tolk te zorgen tijdens het huisbezoek van Ymere. Bewoners moeten weten wat ze ondertekenen.” Bewoners die na renovatie terugkeren in hun oude woning krijgen een gestoffeerde wisselwoning van de woningcorporatie aangeboden. Info: www.wonen.amsterdam.nl tel 552 75 51
regelen nemen om het alcoholprobleem op te lossen. Dat is een taak voor de hulpverlening in Amsterdam. Nu worden de mensen die gewoon een roseetje willen drinken in het park gedupeerd.” Enkele tientallen meters verderop heeft een clubje buurtbewoners een speakerscorner ingericht op het grasveld. Het is een spontaan initiatief. ,,We hebben gewoon wat mails laten rondgaan en dan krijg je toch nog een aardige opkomst”, vertelt Mark, een van de initiatiefnemers. ,,We zijn al aan het brainstormen over eventuele vervolgacties. Zo overwegen we om een proefproces uit te lokken. Dan zien we wel wat ervan komt.” Rond de speakerscorner blijft het opvallend rustig. Slechts enkele kinderen durven het aan luidkeels van zich te laten horen. Naarmate de zondagmiddag vordert, wordt het aanmerkelijk drukker rond het partytentje. De eerste, vaste alcoholisten van het park mengen zich voorzichtig tussen de netwerkende democraten. Van echte integratie is geen sprake. Daarvoor zijn de vaste drinkers hier al te ver heen. Maar van echte overlast of bedreigende situaties is ook geen sprake. Dan is het tijd om op te breken. Het blijft nog lang heel rustig in het Oosterpark.
Slopen en renoveren in zes stappen (illustratie Pejo)
10
ACHTERGROND
MUG magazine | mei 2009
Daklozen moeten wennen aan wonen Dagelijkse onveiligheid geeft vals gevoel van zekerheid
DE OMBUDSMAN Gemeentelijk ombudsman Ulco van de Pol behandelt klachten van burgers
Vervoersklachten Een jaar of anderhalf geleden sprak ik een gehandicapte vrouw uit Almere, die voor activiteiten buitenshuis gebruik maakt van aanvullend openbaar vervoer. Ze vertelde me hoe ze, vanwege haar handicap, afhankelijk was van dat vervoer en hoe slecht het daar geregeld was. Het was haar meer dan eens overkomen dat ze tevergeefs voor haar huis had staan wachten op de bestelde taxi. Daardoor had ze al een enkele keer therapie gemist, waarvoor ze overigens wel moest betalen. De kaartclub had ze opgezegd, want haar iedere week op hetzelfde tijdstip ophalen en afzetten bleek voor het taxibedrijf een te grote opgave. Ze was niet de enige die met een klacht bij mij terecht kwam. Het werden er zelfs zoveel dat ik toentertijd maar besloot om een groot onderzoek aan de deeltaxi in Almere te wijden. Dit onderzoek, dat hielp om alle problemen van het taxivervoer in Almere in kaart te brengen, heeft er mede voor gezorgd dat de wethouder besloot om contracten met bestaande taxibedrijven niet langer te verlengen en strengere eisen te stellen aan nieuwe. Uit de kranten in Amsterdam en via andere signalen merk ik dat het ook in Amsterdam niet altijd even goed gesteld is met het aanvullend openbaar vervoer. Ook hier hoor ik dat mensen regelmatig moeten wachten op een busje of taxi, of dat de chauffeurs onverantwoord hard rijden of geen idee hebben van waar ze moeten zijn. Er over klagen heeft niet veel zin, want er verandert weinig tot niets, hoor ik zeggen. Dat vind ik jammer. Klagen, ook bij de Gemeentelijke Ombudsman, heeft wel degelijk zin. Dankzij de klachten van de Almeerse gehandicapten bij mij is het onderwerp daar op de politieke agenda gekomen en heeft de wethouder actie ondernomen. Het contract met slechte taxibedrijven is beëindigd en nieuwe bedrijven zijn in de arm genomen. Voor Amsterdam is meer zicht nodig op de klachten over het aanvullend openbaar vervoer voor gehandicapten en ouderen. De signalen zijn er wel, maar ik krijg nog te weinig concrete klachten om het onderwerp ook in deze stad op de agenda te krijgen. Ik roep daarom mensen op om, als daar tenminste aanleiding voor is, klachten in te blijven dienen. Om te beginnen bij de uitvoerders (Stadsmobiel en Connexxion), of bij de gemeente. Gemeentelijke Ombudsman, Singel 250. T. 020-625 9999. Inloopspreekuur: di 10,00 -12.00 uur, meer informatie: www.gemeenteljkeombudsman.nl
De situatie die je kent, voelt veilig. Ook al is die onveilig. Dak- of thuislozen zijn gewend aan de dynamiek van de straat; in een huis worden ze op zichzelf teruggeworpen.
Tekst Michiel Wetzer Foto Ingrid de Groot Patrick met zijn ‘huisraad‘: “Niet het gevoel dat ik iets mis”
‘I
k ben zó gewend aan het rommelen met woonruimte,” zegt Patrick (33), ,,dat ik bang ben dat een eigen woning niet meer in mijn leven past.” Patrick vertrok op zijn zeventiende uit zijn ouderlijk huis. Hij woonde nog eventjes onder begeleiding ‘maar daarna is de slechte routine begonnen’. Grofgezegd woont hij al vijftien jaar in onderhuur of bij vrienden of vriendinnetjes. Hij staat nog steeds niet ingeschreven als woningzoekende. ,,Misschien schuif ik het wel voor me uit. Ik heb nog nooit een woning op mijn naam gehad. Wel heb ik eens een woning van een makelaar gehuurd, in de vrije sector. Dat voelde wel een beetje als ‘mijn huis’. Maar dat was in de vrije sector. Veel te duur, daarom moest ik daar weg.” Patrick zegt niet het gevoel te hebben dat hij een eigen plek ontbeert. ,,Maar dat is afhankelijk van de situatie. Sinds kort woon ik weer samen met mijn vriendin, dus nu mis ik het niet. Maar daarvoor sliep ik bij een vriend van me. Die was niet altijd even netjes. Toen miste ik wel een eigen plek en wat meer privacy.” En zijn eigen spullen dan? Mist hij die niet om zich heen? Met grote ogen vraagt hij: ,,Wat bedoel je? Ik héb toch spullen?” Dan valt het kwartje. ,,Maar dat zijn wel allemaal dingen die een beetje heen en weer moeten kunnen. Geen grote dingen. Ik heb geen bank, wasmachine, koelkast, televisie of een bed. Wel heb ik de ‘dagelijkse spullen’. Zeg maar wat je mee zou nemen naar de camping. Kleding, wat cd’s... en mijn computer. Dat is het enige apparaat dat ik heb, ik ben er aan verslaafd.” Dat dak- en thuislozen moeten wennen aan wonen, komt Lia van Doorn bekend voor. Van Doorn is lector bij het kenniscentrum Sociale Innovatie van de Hogeschool Utrecht. Ze promoveerde in 2002 op het proefschrift ‘Een tijd op straat’, dat inmiddels onder de titel ‘Leven op straat’ als lesboek bij het HBO-onderwijs wordt gebruikt. ,,In een nachtopvang voor dak- en thuislozen in Utrecht, waar ik een paar jaar heb gewerkt, viel me op dat je een aantal mensen steeds te-
rugzag. Een deel van die mensen had gewoon een woning. Maar daar konden ze het niet volhouden. Sommigen verloren hun woning op den duur en werden opnieuw dakloos.” Ze besloot die mensen langer te gaan volgen. ,,Ik wilde weten welke route naar de straat leidt en wat dakloosheid doet met mensen.” Het blijkt dat er een groot onderscheid valt te maken tussen de mensen die recentelijk dakloos zijn geworden en mensen die dat al langer zijn. De eerste groep kan soms snel de draad weer oppakken. “Wennen aan wonen is met name moeilijk voor de groep die al langduriger zonder woonruimte zit.” Dat heeft een aantal redenen, stelt Van Doorn. Op de opvangplekken hebben de daklozen continu anderen om zich heen. ,,Ze slapen samen op een zaal, roken samen shaggies in de huiskamer of zitten gezellig in het park of de coffeeshop. Het contrast met in je eentje op een flatje wonen is heel groot. Voor mijn onderzoek heb ik daklozen gevraagd aan wie ze de meeste steun hadden op cruciale momenten. Dat bleken hun mededaklozen te zijn. Niet dat die altijd te vertrouwen waren, ze moesten altijd blijven uitkijken want anders werden ze wel bestolen of zo. Maar ze waren er bijvoorbeeld ’s nachts wel altijd voor ze, of ze deelden hun laatste euro’s met ze. Veel daklozen gaven aan dat het collectieve leven op straat veel steun gaf, vooral op belangrijke momenten.” Wonen, of de weg ernaartoe, is een individueel traject. Eventueel samen met een hulpverlener. ,,Maar die zegt ook dat een ex-dakloze maar zo snel mogelijk dagbesteding moet zoeken en zijn oude maten van de straat moet vermijden. De hulpverlening is er volledig op ingericht dat het hersteltraject een individueel traject is. En daarnaast vooral gericht op praktische zaken. Daar zit een groot hiaat tussen.” En dan vinden mensen een woning. ,,Velen hebben in hun hoofd dat als ze eenmaal een woning hebben hun problemen als sneeuw voor de zon
verdwijnen. Ze denken dat een baantje dan ook snel weer komt, dat het bijna als vanzelf goed komt met de financiën en dat ook de familiebanden weer worden aangehaald. Maar dat is vaak helemaal niet het geval. Bovendien zijn ze in hun woning de dynamiek van de straat kwijt. De beslommeringen van het daklozenbestaan vallen weg. En die geven toch afleiding. Mensen krijgen de tijd voor reflectie. Dat kan heel pijnlijk zijn en leiden tot depressies. Met name oudere dakloze mannen hebben ergens een zoon of dochter, misschien uit een oud huwelijk. Voor hen kan dat een belangrijke drijfveer zijn om uit hun situatie te ontsnappen: het contact met de kinderen moet worden hersteld. Maar als ze dan eindelijk weer een huis hebben en hun zoon of dochter blijkt ze toch niet op te komen zoeken, dan kan dat grote teleurstellingen opleveren. Ze kunnen zich dan gaan afvragen waarvoor ze eigenlijk al die moeite doen.” Van Doorn merkt dat ex-daklozen de neiging hebben om, in tijden dat ze het moeilijk hebben, hun dakloze periode te gaan romantiseren. ,,Dat leven bij de waan van de dag, die onveiligheid op structurele basis geeft ook een gevoel van veiligheid. Dat is de situatie die ze kennen. En het idee dat ze een tijd op straat hebben kunnen overleven, geeft ook een gevoel van zekerheid. Dan geeft het alleen in een flatje wonen maar een onzeker gevoel.” Een aantal daklozen dat een woning betrekt, neemt dan ook een of twee maatjes in huis. Bijvoorbeeld om de overgang naar het alleen wonen te verkleinen. Vaak gaat dat weer mis en ziet de corporatie uiteindelijk weer reden tot uitzetting. Voor de dakloze zit de bottleneck niet alleen in materiële kwesties, maar meer in het verwerkingsproces en het omgaan met zingevingsvragen. Daardoor kunnen ze heimwee krijgen naar de straat. Ook op langere termijn. De op materiële hulp ingestelde woonbegeleiding doet hier te weinig mee.” Patrick heeft er geen boodschap
aan. Hij heeft niet het gevoel dat hij iets mist. ,,Nu woon ik weer samen. Zij heeft spulletjes, mijn dingen staan daar tussen en dan is het ook een beetje mijn thuis. Ik heb één knuffel die ik al sinds mijn geboorte meesleep. Waar die ligt, ben ik thuis. Zelfs onder de brug, mocht het zover komen.”
Experiment met daklozen ,,De reguliere hulpverlening duurt vaak maar kort en valt op een gegeven moment weg”, zegt ontwikkelingspsycholoog Dick de Bruin. Hij is verbonden aan het Centrum Verslavings Onderzoek (CVO) en vertelt over een experiment dat het CVO in november start op het HVO in Amsterdam. In dit experiment worden twee groepen ex-daklozen begeleid. ,,Proze, het Project Zorg voor Elkaar, is een nieuwe methode om ex-daklozen te begeleiden. Bij dit experiment blijven de deelnemers tussen hun gelijken en wordt de onderlinge sociale controle benut.” Er doen twee groepen daklozen aan mee. De eerste groep wordt begeleid volgens de huidige werkwijze. De tweede groep wordt daarnaast gestimuleerd om, in een gemeenschappelijke woonruimte, in groepsverband individuele doelen te halen. ,,Dat kunnen praktische doelen zijn, zoals het regelen van een huisarts of een inkomen. Er wordt gewerkt met een beloningssysteem: als van een groepje iemand met behulp van zijn maatjes een doel haalt, worden die maatjes ook beloond.” De Bruin hoopt dat het experiment de zelfredzaamheid van de deelnemers versterkt. ,,En vooral dat het langdurig effect heeft.”
ACHTERGROND
mei 2009 | MUG magazine
11
In de wacht bij WoningNet Hoe krijg je een sociale huurwoning in Amsterdam Woningzoekend? Een inschrijving bij WoningNet is de eerste stap. Via een krant en een website bieden woningbouwcorporaties er hun voorraad sociale huurwoningen aan.
KAFKA Vreemde ervaringen met instanties of bedrijven? Van het kastje naar de muur gestuurd en vervolgens tegen een betonnen muur van ambtelijk onbegrip gebotst? Meld het Kafka:
[email protected]
Legitimatie
Tekst Thea Golverdingen, Marjan ten Broeke Foto Fotonova Om een sociale huurwoning te vinden is heel wat inzet en doorzettingsvermogen nodig
E
en leuke woning vinden in Amsterdam is een hele klus. Kopen kan niet iedereen, de huurprijzen in de vrije sector rijzen de pan uit en voor woningen in de sociale sector zijn vaak ellenlange wachttijden. De gemeente Amsterdam voert al jarenlang een beleid waarbij gestreefd wordt naar een eerlijke verdeling van woningen met een lage huur. Dit zijn woningen met een huur van maximaal €631,73. Het overgrote deel van deze woningen is eigendom van een woningcorporatie. Slechts een klein deel van de goedkopere woningen is in bezit van particulieren. Sinds 2001 regelt WoningNet alles wat te maken heeft met het zoeken en vinden van betaalbare huurwoningen van woningcorporaties: de sociale huurwoningen. Dat geld ook voor de 14 omliggende gemeenten, de zogenaamde Stadsregio. Op de website en in de krant van WoningNet staat het woningaanbod van de corporaties. Daar is ook informatie te vinden over de regels die in Amsterdam en de regio gelden voor de toewijzing van woningen. Omdat er lange wachttijden zijn voor sociale huurwoningen in Amsterdam, is het noodzakelijk dat woningzoekenden zich inschrij-
ven bij WoningNet. Hoe langer je staat ingeschreven, hoe meer kans je maakt op een door jou gewenste woning. Voor woningzoekenden die al een zelfstandige woning bewonen in Amsterdam of in een van de omliggende gemeenten, geldt de zogenaamde woonduur. Dit is de datum waarop het huur- of koopcontract van de huidige woning is getekend. Je moet je dan wel binnen twee maanden hebben ingeschreven bij het bevolkingsregister. Als dat niet het geval is, gaat de woonduur in vanaf het moment dat je staat ingeschreven. Het kan zijn dat je inschrijfduur bij Woningnet langer is dan je woonduur. In dat geval houdt WoningNet rekening met de inschrijfduur. Om via WoningNet een woning toegewezen te krijgen, moet je wel erg lang ingeschreven staan bij WoningNet, of een erg lange woonduur hebben. Om voor een woning in de sociale sector in aanmerking te komen, moet je aan een aantal voorwaarden voldoen. Bij de toewijzing wordt gekeken naar het inkomen, de gezinssamenstelling, de leeftijd en het aantal vierkante meters van een woning. Voor het grootste deel van de sociale huurwoningen geldt dat het inkomen op jaarbasis niet
hoger mag zijn dan €37.020. Ook is binding met de Stadsregio noodzakelijk. Dat betekent dat iemand in de Stadsregio woont, werkt of studeert. Grote woningen zijn schaars in Amsterdam. Daarom zijn er regels. Als je alleen bent, of met zijn tweeën, kun je een huis huren van maximaal 60 vierkante meter. Voor gezinnen met kinderen geldt dat zij een groter huis kunnen huren. Woningen tot 80 vierkante meter worden met voorrang toegewezen aan huishoudens van minimaal drie personen. Huizen die groter zijn dan 80 vierkante meter worden eerst toegewezen aan huishoudens van vijf personen of meer. Bij toewijzing wordt ook gekeken of de huurder de woning kan betalen. Als het inkomen van een huishouden niet hoog genoeg is om de gehele huur te betalen, kan huurtoeslag aangevraagd worden bij de belastingdienst. Toekenning is afhankelijk van de hoogte van inkomen en huurprijs, leeftijd en gezinssamenstelling. Woningzoekenden die recht hebben op huurtoeslag kunnen alleen op woningen reageren tot een bepaalde huurgrens. Inkomen en samenstelling van het huishouden bepalen deze grens. Zo kunnen een- en tweepersoons huis-
Illustratie: Eddo Gorter
Stap 1 Iedereen van 18 jaar en ou-
EUREKA! 11 : Schrijf je in bij WoningNet als woningzoekende
22 : Zoek één of meer woningen voor aanmelding bij WoningNet
33 : Geef je keuze door
4
aan WoningNet
3 44 : Bekijk het resultaat
2
van je aanmelding
1
der kan zich inschrijven als woningzoekende bij WoningNet. • via internet: www.woningnet.nl • schriftelijk met een inschrijfformulier dat je telefonisch kunt aanvragen op tel. 0900 2023072 (Wooninformatie centrum van WoningNet). Je betaalt eenmalig inschrijfkosten van €60. Je ontvangt een bewijs van inschrijving met daarop: • registratienummer • wachtwoord
Stap 2 Kijk voor het actuele woningaanbod op de website van WoningNet of in het magazine WoningNet. Zoek uit voor welke wonin-
houdens huurtoeslag ontvangen als de rekenhuur niet hoger is dan €499,51. Grotere huishoudens kunnen huurtoeslag aanvragen als de huur niet hoger is dan €631,73. De rekenhuur is lager dan de totaal te betalen huur de zogenaamde brutohuur. Bij de brutohuur worden ook zaken zoals service kosten etc. meegerekend. Hierover wordt geen huurtoeslag toegekend. Elke veertien dagen kunnen woningzoekenden reageren op het woningaanbod van WoningNet. Vervolgens selecteert de computer kandidaten volgens een vastgestelde procedure. Een woning wordt toegewezen aan degene met de langste inschrijftijd of woon-duur, tenzij er voorrangskandidaten zijn. In de praktijk zijn dat er veel: mensen van 65 jaar en ouder, mensen met een medische indicatie of in een acute noodsituatie en stadsvernieuwingskandidaten. Naast het reguliere aanbod zijn er woningen voor speciale groepen, zoals senioren en jongeren. Voor een seniorenwoning geldt een minimumleeftijd die varieert van 50+ tot 65+. Jongerenwoningen zijn speciaal voor woningzoekenden tot en met 25 jaar. Meer informatie: www.woningnet.nl. gen je in aanmerking komt. Dit kan via de ‘Zoekinformatie Amsterdam en Diemen’ op de website of in het magazine.
Stap 3 Iedere veertien dagen kun je op maximaal drie woningen reageren. Dat kan op drie manieren: • via internet • telefonisch: reactielijn 0900 8120 • schriftelijk via de woonbon uit het magazine
Stap 4 Kijk op de website of bel met de Resultatenlijn tel. 0900 8130 om te informeren hoe hoog je op de ranglijst geëindigd bent. De eerste 10 à 15 kandidaten worden uitgenodigd om de woning te bezichtigen.
Dreigende taal van het UWV is soms minder ernstig dan het lijkt. De heer Walther is volledig afgekeurd. Dankzij een renovatie van zijn woning miste hij post van uitkeringsinstantie UWV die daarom zijn uitkering stopte. Dat was een half jaar geleden. Zijn geld heeft hij nog niet, hoewel de zaak inmiddels op papier weer is geregeld. Ook een ‘spoedbetaling’ van het UVW laat al weken op zich wachten. Wel ziet het UWV gelegenheid Walther te laten herkeuren - in Alkmaar. ,,Ik ben al moe als ik naar de supermarkt op de hoek loop”, zegt hij. Het reisgeld mag hij overigens voorschieten; dat wordt later gestort. Voor de herkeuring moet Walther zich legitimeren. Dat kan echter absoluut niet met een rijbewijs. Het paspoort van Walther is echter verlopen. Het nieuwe paspoort is niet klaar voordat Walther op de herkeuring moet verschijnen.
Google watches you Niet echt Kafka, maar wel heel erg George Orwell is de introductie van Google Street View. Om te gluren bij de buren hoef je je huis niet meer uit. Een computer met een internetaansluiting volstaat om bij wijze van spreken het aantal tandenborstels in het bekertje op de vensterbank van de buurvrouw te tellen. De techniek staat immers voor niets! Niet Big Brother, maar Google is watching you. Presentator Beau van Erven Dorens was er niet blij mee toen hij zichzelf via Street View op zijn eigen balkon terugzag. Ook de raamprostituees in Groningen waren not amused. Het merkwaardige is dat auto’s meer privacy is gegund dan toevalige passanten. Kentekens worden doot uitgekiende software onleesbaar gemaakt, maar mensen blijken - na enig virtueel speurwerk - wel degelijk herkenbaar op de driedimensionale foto’s van deze nieuwe service te staan. Overigens zijn de Amsterdamse kiekjes al tijdens het EK in de zomer van 2008 gemaakt, gezien de vele oranje versieringen in het straatbeeld. Voor wie in die tijd op bepaalde plekken niet gezien wilde worden, of romantisch verstrengeld met iemand anders dan de eigen partner een Amsterdams ommetje maakte, is het raadzaam Google Street View even te checken op eventueel belastende beelden. U bent gewaarschuwd!
12
ACHTERGROND
MUG magazine | mei 2009
Zoeklicht: waakhond van huurders Gemeentelijke Dienst Wonen: ‘We begrijpen ons suf, maar het mag niet’ Goedkope woningen zijn schaars in de stad. Door de acties van Bureau Zoeklicht komen elk jaar meer goedkope woningen vrij dan er worden bijgebouwd. Tegen fraude met huurwoningen wordt hard opgetreden.
tekst Michiel Wetzer foto Ingrid de Groot Met een spionnetje kun je ongenode gasten zien aaakomen
S
inds de kraakrellen van de jaren tachtig is de vraag naar handhaving van de huisvestingsregels alleen maar toegenomen. Er was echter een vliegtuigramp in de Bijlmer voor nodig om het begrip woonfraude serieus op de politieke agenda te zetten. Toen werd namelijk pijnlijk duidelijk dat het Amsterdamse woningbestand volkomen was vervuild. Daarom is het tot op de dag van vandaag onduidelijk hoeveel slachtoffers bij die ramp zijn gevallen. De voornaamste doelstelling van Bureau Zoeklicht (opgericht in 1995) is de aanpak van woonfraude. Volgens de definitie van het ministerie van VROM kan dat gaan om
‘De bereidheid om fraude te melden is in vier jaar tijd verdubbeld’ onrechtmatige bewoning (onderhuur), onrechtmatige doorverhuur en onrechtmatig gebruik. Zoeklicht is een samenwerkingsverband van de belangrijkste partijen op de woningmarkt. Gemeentelijke partners zijn de Dienst Werk en Inkomen (DWI), de Dienst Persoonsgegevens en de Dienst Wonen. Daarnaast doet de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) mee, de Vereniging Vastgoedbelang en de Makelaarsvereniging Amsterdam. Sinds vorig jaar is ook de politie Amsterdam-Amstelland toegetreden. Zoeklicht is waakzaam als het gaat om gerommel met huurcontracten, speurt onderhuur op en pakt misbruik van een huisadres aan als uitkeringsfraude het doel is. Bovendien kijkt Bureau Zoeklicht of een woning wordt misbruikt als hotel of pension, als wietplantage of als bordeel. Ook onderzoekt Zoeklicht woningen waarvoor een huisvestingsvergunning nodig is. Dat kunnen huurwoningen van corporaties zijn (de sociale sector) of van particuliere huiseigenaren. Zolang de huur maar maximaal 632 euro bedraagt: de sociale huurgrens. ,,Het gaat ons om goedkope huurwoningen”, zegt Pim de Ruiter, voorlichter van de Dienst Wonen. ,,De woningen waar subsidie op zit. En die vind je
vooral bij de corporaties.” Bureau Zoeklicht kijkt niet naar scheefwonen: met een hoog inkomen wonen in een sociale huurwoning. ,,Van iedereen die een sociale huurwoning betrekt, wordt het inkomen getoetst”, zegt De Ruiter. ,,Maar dat is eenmalig. Als je daarna een hoger inkomen krijgt, mag je er gewoon blijven wonen. De koop van een huis is vaak een hele grote stap. Dus is het niet makkelijk een ‘wooncarrière’ te maken.”
derzoek wordt een gebied afgebakend van zo’n vierduizend adressen. Van deze adressen worden de digitale gegevens vergeleken en waar fraude wordt vermoed gaan deze door naar de volgende ronde. Van de vierduizend oorspronkelijke adressen blijven er gemiddeld 200 over. De Ruiter: ,,Daar rolt iets uit. Die krijgen een bezoekje.” Uiteindelijk komen, na aansluitende acties van de politie en de corporatie, van die tweehonderd woningen er globaal weer veertig terug in het woningbestand. Dat zijn de woWat mag er nu eigenlijk allemaal niet? Om ningen waar echt wat mis mee was. te beginnen mag je als huurder je huurwoning niet doorverhuren en mag je als be- De themagerichte onderzoeken richten woner niet onderverhuren. Hoewel er goed zich op onderwerpen die niet uit een stangeld mee te verdienen valt, merkt De Rui- daard buurtonderzoek naar voren komen. ter op dat woningen regelmatig worden Zo is er eens een themagericht onderzoek doorverhuurd bij wijze van vriendendienst. gedaan naar stellen die een woning kochWanneer iemand bijvoorbeeld een koop- ten. De vraag was in hoeverre een van de woning vindt, de huurwoning aanhoudt en twee daarnaast een huurwoning aanhield die doorverhuurt. Studenten sluizen ook en die doorverhuurde. wel eens hun woning door. ,,Mensen reNaast deze ‘pro-actieve werkwijze’, aliseren zich dat hun goedkope huurwo- waarbij Zoeklicht zelf naar fraude speurt, ning, waarvoor ze veel moeite hebben ge- is er sinds 2002 ook een Meldpunt Zoekdaan, veel waard is. En dus wordt deze, bij licht. Via de website www.zoeklicht.info wijze van vriendendienst, dan doorgescho- kunnen mensen klikken als ze iemand verven.” De Ruiter snapt het wel. ,,We begrij- denken van woonfraude. Daarvan wordt pen ons suf. Maar het mág niet.” dankbaar gebruik gemaakt. Het aantal Wél mag in sommige gevallen een huis mensen dat misstanden aangeeft bij Zoekworden uitgeleend, worden ‘bewaard’ door licht blijft groeien. Een recent persbericht een ander voor minimaal drie maanden en met de cijfers van 2008 laat er geen twijmaximaal een jaar. Bijvoorbeeld wanneer fel over bestaan: ,,Mensen zijn steeds meer iemand voor een paar maanden naar het bereid om, al dan niet anoniem, te bellen buitenland vertrekt. Of wanneer een stel op of te mailen als ze ergens gesjoemel met proef gaat samenwonen en voor de veilig- een woning vermoeden.” Met name bewoheid nog een poosje een extra woning aan- ners uit de Jordaan, de Pijp en de Staatshoudt. Het jaar kan eventueel worden ver- liedenbuurt blijken bereid hun buren aan lengd met maximaal nog een jaar. Voor dat te geven. Ook recent onderzoek van de ge‘huisbewaren’ is overigens wel vooraf toe- meentelijke dienst Onderzoek en Statistiek stemming nodig van zowel de gemeente als (O&S) laat zien dat er een breed draagvlak de huisbaas. Ook kamerverhuur is in een is voor Zoeklicht. Driekwart van de Amaantal gevallen toegestaan. Sommige ver- sterdammers vindt Zoeklicht een goed idee huurders hebben in het contract deze mo- en de bereidheid om fraude te melden is in gelijkheid echter uitgesloten. vier jaar tijd verdubbeld. Toch gebeurt het nog maar al te vaak, Om gerommel met huren tegen te gaan, het onderverhuren van een woning. Naar houdt Zoeklicht geregeld gezamenlij- schatting van het bureau worden grofweg ke buurt- en themagerichte onderzoeken. 25.000 adressen in de stad onrechtmaAdressen worden onderzocht en bezocht, tig gebruikt. Niet alle adressen dus waarovertredingen bestraft. Voor een buurton- mee wat aan de hand is, komen aan het
licht. Dat is vooral vervelend voor mensen die wél netjes op hun beurt wachten. De wachttijd voor een goedkope huurwoning in de stad is lang en de woningen die worden onderverhuurd zijn niet beschikbaar voor de woningmarkt. ,,Niet eerlijk”, zei de inmiddels opgestapte wethouder Volkshuisvesting Herrema eind vorig jaar. ,,Tegen fraude met goedkope huurwoningen treden we hard op.” Heeft het resultaat? Afgelopen jaar kwamen door toedoen van Zoeklicht 643 onrechtmatig bewoonde, goedkope huurwoningen weer terug op de markt. Hiervan waren er 512 van corporaties en 131 van een particuliere eigenaar. Overigens ging het in 2007 om vrijwel dezelfde aantallen. Verder kwamen in 2008 uit onderzoek van Zoeklicht 27 gevallen van uitkeringsfraude aan het licht en werden 552 wijzigingen in de gemeentelijke basisadministratie (GBA, ofwel het bevolkingsregister) doorgevoerd. Het aantal woningen dat jaarlijks door acties van Bureau Zoeklicht weer vrijkomt is hoger dan het aantal woningen dat wordt bijgebouwd. Deze aanpak levert dus een belangrijke bijdrage aan een goede doorstroming. De risico’s van onderverhuur zijn niet gering. Wie zich niet aan de regels houdt en wordt betrapt, krijgt een dwangsom opgelegd. Er bestaat nu nog de gelegenheid de zaken te regelen. Maar met ingang van 1 januari volgend jaar ‘kan men op een flinke douw rekenen’. Dan wordt namelijk de bestuurlijke boete voor illegale huur en verhuur opgenomen in de Huisvestingswet. Volgens dit voorstel mogen gemeenten een boete geven aan (ver)huurders die zich niet aan de wet houden. Wie zijn woning niet volgens de regels verhuurt, kan worden beboet met maximaal 18.500 euro. Onderhuurders worden ook aangepakt. Zij kunnen rekenen op een boete van 340 euro. ,,Het gaat ons er niet om de mensen die onderhuren aan te pakken”, zegt De Ruiter. ,,De focus ligt op de doorverhuurder. Wie geen woning heeft, heeft niet altijd een keuze. Verhuurders des te meer. Daarom krijgen die straks ook een veel hogere boete.”
ACHTERGROND
mei 2009 | MUG magazine
13
OV-chipkaart: zo gepiept? De vertrouwde blauwe en roze strippenkaarten hebben hun langste tijd gehad. De metrostations hebben akelig ogende toegangspoortjes gekregen; alle trams en bussen zijn bij de in- en uitgangsdeuren van grijze kastjes voorzien.
Met je kaart door de toegangsbarrière van de metro
tekst Peter van Lieshout foto Hilco Koke
D
e strippenkaart is op zijn retour. Zodra ook alle streekbussen van Arriva en Connexion die Amsterdam aandoen, zijn opgetuigd met die kleine grijze in- en uitcheckkastjes reizen we in metro, tram en bus met een slimme chipkaart. Dat is even wennen en vooral even goed nadenken en rekenen geblazen. Want hoe kies je de kaart die het beste bij je manier van reizen past? Dagelijkse gebruikers die nonstop rechtdoor naar school of kantoor moeten, zijn net zoals nu het voordeligst uit met een maand- of jaarabonnement. Dat abonnement wordt voortaan in het geheugen van je persoonlijke chipkaart geladen. Voor die kaart, met je foto, naam en geboortedatum erop, betaal je eenmalig acht euro. Het is wel aan
te raden om ook een geldbedragje op te laden, want bij een reisje dat verder voert dan de zone(s) waarvoor het abonnement geldig is, moet je de extra afstand ook extra betalen. Voorbij die grens tikt de kaart zeventig cent af, plus tien cent voor elke afgelegde kilometer, want dat is waar het bij alle chipkaarten om draait. Opladen kan voorlopig alleen nog bij de automaten op alle metrostations. De automaten slikken zowel bankpasjes als cash geld. Het is ook mogelijk het saldo automatisch op te waarderen. Dan wordt, zodra je saldo de nul nadert, een bedragje van bijvoorbeeld vijf euro van je bankrekening gehaald en op je kaart gezet. Wie gewend is om met een roze strippenkaart te reizen, vanwege jeugdige of oudere leeftijd moet straks
in ieder geval een persoonlijke chipkaart hebben waarbij aan je geboortedatum te zien is of je met korting reist. Een andere soort van chipkaart is de blanco kaart, zonder naam en foto. Die anonieme chipkaart is te koop bij de automaten in de metro en ook op de plekken waar tot nu toe strippenkaarten verkocht werden. Voordeel is dat de kaart ook door anderen kan worden gebruikt. Samen reizen is echter weer niet mogelijk. Op de anonieme kaart kan een saldo staan, maar het is ook mogelijk andere producten te laden, zoals enkele reis (1 uur geldig, ongeacht afstand), retour (twee maal 1 uur) of een, twee, drie of vier etmalen achter elkaar. Losse kaartjes blijven ook bestaan, te
koop bij automaten en in tram en bus. Net zoals nu zijn die fl ink wat duurder in gebruik. En dus alleen maar nuttig voor toeristen of doortrapte fietsers die maar hoogst zelden van het GVB gebruikmaken. Bij rijden op saldo draait het allemaal om de afgelegde afstand, dus niet meer om het aantal zones. Daardoor worden sommige ritjes iets goedkoper en andere juist wat duurder. Vooral op de trajecten die tot nu drie of vier strippen kosten is wat voordeel te behalen. Het precieze tarief kan vooraf bekeken worden op de website van het GVB of achteraf op de saldopaaltjes op de metrostations. Daar is het ook mogelijk een uitdraai van de laatste tien ritten op te vragen. Handig voor wie zijn reiskosten declareren kan.
Voicst wordt nog niet rijk van muziek Sandra Toom De Amsterdamse undergroundband Voicst is na jarenlang spelen in kleine zaaltjes definitief doorgebroken naar het grote publiek. Hun tweede cd A Tale of Two Devils werd vorig jaar een succes en Voicst speelde op grote festivals zoals Pinkpop en Sziget in Boedapest. Ze traden op in een uitverkocht Paradiso en werden dit voorjaar genomineerd voor een Edison en een 3FM Award. Zanger/gitarist Tjeerd: ,,Ik word er niet heel blij van om herkend te worden in de supermarkt, maar het is ook niet heel vervelend. Het hoort er gewoon een beetje bij. Je moet wel blijven focussen naar waar het om gaat: mooie dingen maken. Iedereen denkt dat je er rijk van wordt. We kunnen er nu al wel van leven, maar we zitten pas sinds een paar maanden boven het minimum. Daarvoor flink eronder. We zijn nu prima tevreden.” Vorige maand
deed Voicst een mini Balkan-tour waarbij ze in een omgebouwde vuilniswagen concerten gaven in de straten van Zagreb, Sarajevo en Belgrado. Dit als een onderdeel van Roadworks FM, een radiostation
,,Op 5 mei waren we ‘Ambassadeurs van de Vrijheid’ en vlogen met een helikopter naar verschillende popfestivals in het land.” Met een knipoog zegt hij: ,,Eindelijk zoals het rocksterren betaamt! Heel tof. We zijn ook gevraagd omdat we met meer dingen bezig zijn dan alleen maar met muziek, zoals je kunt horen in het nummer Feelings Explode dat over de Srebrenica-affaire gaat. We hebben ook meegedaan met Serious Request van 3FM, dat waren huiskamerconcerten en de opbrengst was voor vluchtelingen wereldwijd. We schrijven over wat ons bezighoudt. Soms alleen over bier, drinken en rondspringen, maar dit is er ook. Goed om er bij stil te staan zoals op 5 mei dat je als land vrij bent. Mensen mogen hier best wel een beetje dankbaarder zijn.” Op 5 juni speelt Voicst in Pakhuis De Zwijger, tijdens dat een culturele uitwisseling tussen Ne- een benefietmanifestatie voor kleinschalige derland en voormalig Joegoslavië wil be- ontwikkelingsprojecten. vorderen. Tijdens de concerten on moving stage werden 5000 exemplaren uitgedeeld Voor meer info en de nieuwe videoclip: van de hit Everyday I Work On The Road. A year and a bit: www.voicst.com
v.l.n.r. Joppe Molenaar (drums, samples), Tjeerd Bomhof (gitaar, zang) en Sven Woodside (bas, zang) (foto: Cindy Heijnen)
14
KUNST & CULTUUR
MUG magazine | mei 2009
Amsterdamse Bos aangelegd door w Zwaar werk als maatregel tegen de crisis van de jaren dertig Het Amsterdamse Bos bestaat vijfenzeventig jaar. Reden voor feest in het bos, dat tijdens de crisis van de jaren dertig door werkloze arbeiders werd uitgegraven. Amsterdammers kunnen er nu genieten van rust en ontspanning.
Het graven van de Bosbaan. Foto: Dienst Amsterdamse Bos
ka voor natuurgenieters, sportgekken en doodgewone wandelaars. Per jaar worden maar liefst vijf miljoen bezoekers geteld. Feest is het omdat het op 30 april op de kop af vijfenzeventig jaar geleden is dat met schop en kruiwagen een begin gemaakt werd met de aanleg van wat aanvankelijk nog Boschplan heette. Het initatief dateert al van veel vroeger, dankzij de inzet en het enthousiasme van onze nationale natuurkampioen Jac. P. Thijsse. Hij gaf met de redding van het Naarder-
meer, dat op de nominatie stond een gigantische vuilnisbelt te worden, de aanzet tot wat later Natuurmonumenten zou heten. Het Amsterdamse Bos zelf is geen puur natuur, maar een kunstige combinatie van Engelse en Europese tradities van grootschalige parkaanleg. Achter de tekentafel van het plan stond Cornelis van Eesteren, de stedebouwkundige en hoofd Publieke Werken die ook verantwoordelijk was voor het ontwerp en de bouw van de westelijke tuinsteden en Buitenveldert. Op 30 april 1934 klonk
het startschot voor het grootscheepse project Die aanleg werd overigens pas in 1970 officieel voltooid, met het plaatsen van het laatste boompje. Wat in de jaren dertig als werkverschaffing begon en tijdens de Tweede Wereldoorlog op last van de bezetter in dwangarbeid veranderde, werd tijdens de Wederopbouw voortgezet door zwaar gemechaniseerde aannemersbedrijven. In de beginfase, toen de economische crisis en de bijbehorende werkloosheid op hun hoogtepunt wa-
ren luidde het parool: ‘Vijf jaar werk voor duizend man’. Dat werden zowel meer jaren als meer mensen. Tot de Duitse inval vonden twintigduizend mensen er (tijdelijk) werk. Tegen een beloning van net iets meer dan de uitkering. De gemeente Amsterdam riep aanvankelijk slechts duizend van de vijftigduizend werklozen op om aan de slag te gaan. Een op de drie weigerde en moest dat bekopen met tien weken lang afzien van steun. De werkverschaffing in het Boschplan was voor degenen die zonder veel ervaring aan het grove grondwerk werden gezet, zeer onplezierig. In november kreeg de toenmalige wethouder van Werk en Inkomen Detiger een brief van een man die er drie maanden had gewerkt. Het was zwaar werk, schreef hij, vooral voor mensen die al een tijdje niet meer gewerkt hadden. ,,Het kwam dan ook al spoedig uit dat de meesten aan ondervoeding leden en met stukkende handen en voeten liepen, wat de werkzaamheden niet bevorderde.” Het eerste loon kwam pas aan het einde van de tweede week, zodat allerlei extra uitgaven, vooral voor voedsel, aanvankelijk van de gewone steunuitkering betaald moesten worden. Bij regen moest een kwartier worden doorgewerkt voordat men mocht gaan schuilen en ‘re-
a het bezoeken van een hele rits antiquariaten vallen een aantal dingen op. De uitbaters ervan zijn vrijwel zonder uitzondering mannen, die de vijftig zijn gepasseerd. Heel vaak combineren ze hun antiquariaat met andere werkzaamheden, een uitkering of een klein pensioentje. Ze hebben meestal een goede kop met warrig, grijzend haar. Over aandacht van jongere vrouwen hebben ze over het algemeen weinig te klagen. En alle antiquaren bewaren het wisselgeld los in de broekzak. Jan van Eijk van boekhandel Sterre der Zee voldoet keurig aan deze ste-
N
reotypen. Behalve antiquaar is Jan van Eijk vooral kunstenaar. Op vrijdag- en zaterdagmiddag verkoopt hij boeken om de huur van zijn winkeltje annex atelier te kunnen bekostigen. Zijn atelier is een bescheiden hokje achterin de zaak. Daar staan wat schilderijen en zijn ezeltje. Sterre der Zee is klein, maar heel hoog. In de winkel staan een tweetal stoelen. ‘Om op te staan’ en ‘Ook om op te staan’ staat op het zitgedeelte van elk geschilderd. Geen overbodige luxe als je als klant iets van de bovenste plank wilt hebben. Van Eijks collectie telt vele duizen-
den boeken. ,,Maar thuis heb ik nog veel meer hoor”, verklaart hij laconiek. In het winkelpand staat werkelijk van alles, maar Van Eijk heeft enkele specialismen: Engelse literatuur, filosofie, theologie, esoterie en spiritualiteit.. Van Eijk is dan ook een spiritueel mens. Enkele maanden per jaar zoekt hij het letterlijk hogerop, in de Himalaya. India is zijn favoriete bestemming. De boekenminnende kunstenaar beperkt zich echter niet tot de serieuze letterkunde en wetenschap. Buiten staat een bak met kasteel- en dok-
tersromannetjes. Ook liggen er stapels Maigrets. ,,Hier komt wel eens een dokteres, een vrouwelijke arts. Die neemt altijd wat kasteelromannetjes mee. Zoiets verwacht je natuurlijk niet, maar ze zegt dat ze door die boekjes in zo’n lieve, zachte wereld terechtkomt. Een paar pagina’s kasteelroman in bed en de doktores valt in slaap.” Van Eijk verkoopt zijn boeken alleen in zijn winkel. Hij doet niet aan online. ,,Ik kan wel omgaan met de computer, hoor. Ik ga wel eens naar de Openbare Bibliotheek. Dan ga ik een beetje tingelen op internet.”
Hongersteppe in rialto
Darwin in de hortus
Stadswndeling voor 65+
Melkweg de lucht in
Een goede reden om de serene rust van een donkere filmzaal op te zoeken, is dat je kunt kijken hoe het er in andere landen aan toe gaat. Zoals in de Russisch/ Kazachstaanse speellm Tulpan, een rolprent die zich beweegt in de traditie van bekende steppenfilms als Urga en Mongol. In het gebied dat bekend staat als de Hongersteppe, zoekt de herder Asa naar een bruid. Slechts de jonge Tulpan komt in aanmerking, maar dat stuit op bezwaar van beider families. Filmtheater Rialto, Ceintuurbaan 338, vanaf 7 mei. Toegang: €6,50 t/m €9
Tweehonderd jaar geleden werd de beroemde wetenschapper Charles Darwin geboren. Vijftig jaar later schreef hij zijn meest bekende werk over de evolutietheorie: The Origin of Species. Daarom staat 2009 in het teken van Charles Darwin. Ook de Hortus organiseert diverse activiteiten in het teken van het Darwin-jaar. Zo verzorgt de botanische tuin tot eind mei ‘evolutionaire wandelingen’ en zijn er elke zaterdag speciale rondleidingen langs de ‘evolutieroute’. Er worden lezingen gehouden en in samenwerking met filmhuis Kriterion films vertoond. www.dehortus.nl
Wie er oog voor heeft, kan ook in een drukke stad als Amsterdam genieten van alles wat groeit en bloeit. En dat kan ook nog met deskundige uitleg van een kenner. Dat wil zeggen, als je tot de groep mensen in de AOWgerechtigde leeftijd behoort. Deze maand kan voor het laatst genoten worden van de stadswandelingen, die een groep 65plussers op dinsdag en zaterdag organiseert in samenwerking met de bioloog Michel Koper. Op 1 juni aanstaande loopt het gemeentelijke experiment met gratis openbaar vervoer af en dan stopt ook dit initiatief. Er moet voor deze wandeling
namelijk worden gereisd en wel vanaf het Centraal Station. Vanaf 14.00 uur wordt er verzameld voor het NoordZuidhollands Koffiehuis. Daarna gaat de reis naar een plek aan de rand van de stad, alwaar Michel Koper uitleg geeft over de aanwezige flora en fauna. 65-minners zijn overigens welkom. Zij dienen wel een strippenkaart of OVchipkaart mee te nemen.
Peter van Lieshout
H
et Amsterdamse Bos viert feest dit jaar. Met verschillende foto- en beeldententoonstellingen, allerlei activiteiten en de openstelling van een nieuwe attractie Fun Forest. Een speel- en klimbos voor de jeugd: lekker klauteren, apenkooien en tot in de boomtoppen klimmen om aan teambuilding te doen. Het bos, met een omvang van duizend hectare, twintig keer zo groot als het Vondelpark, is een mek-
R AM SJ
Een lieve, zachte wereld Jos Verdonk
Stadswandeling met bioloog; organisatie Stichting Stedelijke Initiatieven Elke dinsdag en zaterdag vanaf 14.00 uur. T/m zaterdag 30 mei Verzamelen bij het Noord-Zuid-Hollands Koffiehuis; Stationsplein 10, Amsterdam Deelname is gratis.
Vanaf de maand mei programmeert de Melkweg maandelijks vijf dagen in de Rabozaal. Deze multifunctionele, hypermoderne theaterzaal die boven de Melkweg hangt, is afgelopen maand in gebruik genomen. Deze zaal biedt de Melkweg een ongekende mogelijkheid tot verbreding en uitbreiding van de bestaande programmering. Van 20 tot en met 24 mei verzorgt de Melkweg er de eerste serie programma’s. Die bestaan onder meer uit een wereldmuziekconcert, een popconcert, dansen muziektheatervoorstellingen. Korte Prinsengracht 33.Toegang gratis.
KUNST & CULTUUR
mei 2009 | MUG magazine
15
werklozen
Creatief met beton genverzuim’ werd uitbetaald. Als een ploeg achterbleef bij meer geroutineerde ploegen werd die flink opgejaagd door de opzichters. Over de verdiensten heerste grote onzekerheid, vooral als er vaak gewisseld werd van soorten werk; werkbriefjes werden niet uitgedeeld en klagen mocht niet. Per week kon men maximaal 15 gulden verdienen, slechts enkele guldens meer dan de steun, die in die jaren gemiddeld neerkwam op een schamele 12 gulden. Per week. Pas drie jaar na het begin van de werkzaamheden waren de definitieve plannen voor het bos rond. Een tentoonstelling van foto’s, tekeningen, plattegronden en maquettes trok vijftienduizend bezoekers. Tegelijkertijd werd de Bosbaan feestelijk in gebruik genomen voor roeiwedstrijden, uitgegraven door noeste, wat nu zou heten Work First-klanten. Hieronder waren nogal wat eeltloze, zwakgespierde ontslagen ambtenaren, werkloze boekhouders, ex-onderwijzers en andere dragers van het witte boord. Later volgde de aanleg van vijvers en kanalen met tientallen stuk voor stuk unieke en verschillende houten bruggen, kunstmatige bos- en heuvelpartijen en speel- en zonneweiden. Er kwamen een kinderboerderij, een wielrenparcours, een openluchttheater en een zwembad. Heden ten dage herinnert niets meer aan de periode van gedwongen werkverschaffing, al beheert het Stadsarchief een fraaie collectie foto’s uit die jaren. Nu gedijen plant en dier er volop, in talloze variaties. De trouwe bezoekers en gebruikers genieten van rust en ontspanning. Of juist inspanning. Sportief, en uit vrije wil. Nu wel.
,,Mensen brengen ook wel eens boeken terug die ze hier hebben gekocht”, grinnikt Van Eijk. ‘Jan, verkoop ze nog maar een keer’, zeggen ze dan.” Een Engels sprekende vrouw met een Aziatisch uiterlijk graait een basiscursus Chinees uit een overvolle kast. ,,I love these characters”, zegt ze. Van Eijk trekt een vies gezicht: ,,Ik moet er niet aan denken om Chinees te leren.” Als de vrouw betaalt, graait Van Eijk naar zijn wisselgeld. Dat zit los in zijn broekzak zoals het hoort. Sterre der Zee, Hasebroekstraat 43
DE BROEDP LAAT S In de serie ‘De broedplaats’ gaan we elke maand op zoek naar een creatieve broedplaats bij u in de buurt. Deze maand: Broedplaats Westerdok in Amsterdam centrum.
Doreen Westphal: ,,Ik wil verantwoordelijkheid nemen voor de dingen die ik maak” Foto: fotonova.nl
Thea Golverdingen, Jos Verdonk
W
esterdok is de nieuwste loot aan de broedplaatsenboom van Urban Resort. Anders dan bijvoorbeeld in het Volkskrantgebouw zijn de ateliers en bedrijfjes niet verenigd in één gebouw, maar verspreid over het denkbeeldige vierkant van de Westerdoksdijk, de Winthonstraat, Westerdok en de Leliendaalstraat. De kunstenaars hebben de mogelijkheid om elkaar op te zoeken, maar zitten dus niet continu op elkaars lip. Doreen Westphal was een van de eerste kunstenaars die in Westerdok neerstreek. Ze is geboren in OostDuitsland en van origine kleermaker, maar raakte geïnteresseerd in theatervormgeving en decorbouw. Door de hereniging van de beide Duitslanden kreeg ze de mogelijkheid haar vleugels uit te slaan. Ze volgde een opleiding theatervormgeving in Engeland en werkte daarna als freelancer voor Joop van den Ende. Westphal was onder meer betrokken bij de vormgeving van de musicals Titanic en The Sound of Music. ,,Ik ben gefascineerd
door duurzaamheid en het hergebruiken van afgedankte materialen. Ik wil dingen maken die eerlijk zijn. Bij decorbouw maak je dingen die niet echt zijn, maar wel echt moeten lijken. Je schept een illusie. Wat ik nu doe is eigenlijk het omgekeerde: ik speel nu met materialen en ontdoe die van hun eigenlijke functie. Ik maak een gordijn van beton en maak tassen en sleutelhangers van fietsbinnenbanden. Dat is niet wat je bij die materialen verwacht.” Doreen Westphal deelt haar werkruimte met Rixt Reitsma. Hun studio heet Overlab: Krejci & Rixxt. ‘Krejci’ is het Tsjechische woord voor ‘kleermaker’ en is de familienaam van Westphals grootmoeder. ,,De sculptuurtjes van dit gordijn zijn gegoten uit beton,” vervolgt ze, ,,waarvan wordt beweerd dat het net zo fijn is als keramiek. Daarom lijkt het juist heel zacht. Ik wilde ook uitzoeken of ik van beton een servies kan maken. Wat mij interesseert is of dat voor het milieu iets oplevert. Keramiek wordt meerdere keren gebrand, op zeer hoge temperaturen. Uit een analyse bleek dat het de helft scheelt aan afvalstoffen als je een servies maakt van beton in plaats van porselein. Daar ben ik ook heel erg
mee bezig: welke processen zijn goed of slecht voor het milieu. Daar heb je de wetenschap voor nodig. Ik zou dan ook graag zien dat wetenschappers zich hiermee bezig gaan houden.” Westphal wil ook op het sociale vlak verantwoordelijk zijn voor haar producten. De fietsbanden worden ingezameld bij fietsenmakers. Daarvan worden in sociale werkplaatsen in Polen de door Westphal ontworpen tassen gemaakt. De kussens met opdruk uit haar collectie worden vervaardigd in een werkplaats van re-integratiebedrijf Pantar. Op een steenworp afstand van Krejci & Rixxt is in een strak vormgegeven binnenplaatsje Podium Westerdok gevestigd. Dat is de uitvalsbasis van theatermakers Anna Rottier en Bert Wagenaar van Kreveld. Rottier is de drijvende kracht achter Stichting Dame Jeanne, die zich bezighoudt met muziektheater op locatie. ,,Ik kies voor elke voorstelling een ander muziekgenre. Er staat steeds een historische figuur centraal en daar omheen maak ik een verhaal. De acteurs en muzikanten zoek ik er dan bij. Nu ben ik een stuk aan het voorbereiden waarin de Mexicaanse kunstenares Frida Kahlo centraal staat.
Niet elke kunstenaar of creatieve geest kan bij Broedplaats Westerdok aankloppen voor een werkruimte. ,,Ik heb me ingeschreven voor dit project, maar er waren stapels criteria. Je moest kunnen aantonen dat je en professioneel kunstenaar bent en een zekere status van dienst hebt. Er waren zo’n driehonderd aanmeldingen, dus ik heb echt onwijs veel mazzel gehad. Het zijn gesubsidieerde plekken. Er is een inkomenseis, dus je mag niet te veel verdienen. En als je een beroemde kunstenaar wordt en veel gaat verdienen, mag je wel blijven zitten, maar geldt de subsidieregeling natuurlijk niet meer.” De bedoeling is dat de kunstenaars niet alleen voor zichzelf in Westerdok zitten, maar ook voor de buurt. ,,Ik ben net begonnen om trainingen te geven aan mensen buiten de culturele wereld. Dat zijn privé-lessen voor mensen uit het bedrijfsleven. Ook ben ik bezig met Dok Producties. Daarin wil ik met vooral de jonge mensen hier uit de buurt voorstellingen maken over hun eigen thema’s.” Podium Westerdok,Westerdok 746 www.broedplaatswesterdok.nl www.broedplaatswesterdok.nl
MUZIEK- EN FILMLIEFHEBBERS OPGELET!
magazine
WEBWINKEL
Binnenkort op www.mugweb.nl VOORDELIGE CD’S EN DVD’S in samenwerking met Concerto. Bestel straks je favoriete muziek online via mugweb.nl. Elektronisch betalen en laten verzenden of in de winkel afhalen en afrekenen. Vanaf half mei. Check MUG Magazine of onze webwinkel voor aanbiedingen.
16
KUNST & CULTUUR
MUG magazine | mei 2009
Agenda Cultuur T/M 31 MEI World Press Photo World Press Photo toont de winnende foto’s in tien verschillende categorieën in een reizende expositie die in meer dan honderd steden over de hele wereld te zien is. De jury koos een foto van Anthony Suau over de kredietcrisis als persfoto van het jaar. U ziet een politieagent die met getrokken wapen een huis doorzoekt waarvan de bewoners zijn uitgezet. De tentoonstelling loopt door tot 28 juni. LOCATIE Oude Kerk, Oudekerksplein 23 INFO www.worldpressphoto.org en 676 60 96 OPENINGSTIJDEN 10:30 - 17:30 ZO 13:00 - 17:30 TOEGANG 7,00 MET STADSPAS 5,00 MET DE MEIBON gratis
ZA 9 MEI Deuren open De Stadsschouwburg en Toneelgroep Amsterdam gooien op zaterdag 9 mei de deuren open van de vernieuwde Stadsschouwburg. Samen met de Melkweg is een nieuwe vlakke vloerzaal gebouwd, de Rabozaal. De monumentale voorzijde kreeg met café Stanislavski een nieuw gezicht. En ook de theater- en filmboekwinkel is weer in bedrijf. Op 9 mei is er een daverend feest in alle hoeken en gaten: van de oude zaal van de Stadsschouwburg tot de Rabozaal, de foyers, de repetitieruimtes van Toneelgroep Amsterdam en Stanislavski. Kom zelf kijken, luisteren, proeven en feestvieren, vanaf 12.00 uur ‘s middags tot ‘s avonds laat. Te zien zijn o.a. Het Nationaal Ballet, ‘Rocco en zijn broer’ van Toneelgroep Amsterdam en tot slot een dansfeestje. U kunt vanaf 8 mei, 15:00 uur kaartjes kopen aan de kassa. LOCATIE Stadsschouwburg, Leidseplein 26 INFO www.ssba.nl OPEN 12:00 - 24:00 TOEGANG MAX 5,00
2
T/M 31 MEI Het Amsterdamse Bos is jarig Het Amsterdamse Bos is al 75 jaar hét stadsbos voor Amsterdammers. Het Bezoekerscentrum is de aangewezen plek om te beginnen. Ook te zien in het Bezoekerscentrum: een fototentoonstelling over de geschiedenis van het bos en de tentoonstelling ‘Jong leven in het bos’ met schilderijen van Claudette de Jong. Zie ook het achtergrondartikel op pagina 14 van deze krant. LOCATIE Bezoekerscentrum Amsterdamse Bos, Bosbaanweg 5 INFO www.amsterdamsebos.nl en 545 61 00 OPEN 12:00 - 17:00 MET DE MEIBON gratis
1
11 T/M 31 MEI Een dagje voor Pampus Voor de kust van het Muiderslot, in het IJmeer, ligt op twintig minuten varen een van de mooiste forten van de Stelling van Amsterdam: Forteiland Pampus. Alleen te bereiken per boot en dus goed voor dat echte vakantiegevoel. Verdwaal in de donkere gangen, ontdek hoe en waarom het fort is gebouwd, relax op het terras en geniet van het fantastische uitzicht. De Pampus-gidsen weten veel over het eiland en brengen het fort in hun verhalen tot leven. Voor kinderen is er een puzzelspeurtocht. LOCATIE steiger bij het Muiderslot INFO www. pampus.nl en 0294-261104 VERTREK DI T/M VR 10:30, 12:30 en 14:30 ZA EN ZO OOK 11:30 en 13:30 TOEGANG 14,00 MET DE MEIBON 2,50
1
D 12 T/M ZA 23 MEI (beh. zo, ma) DI LLex, een pathologische comedy De allerlaatste kans om deze laatste voorstelling van gezelschap d’Electrique te zien. ‘Lex’ is een absurde, fysieke en beeldende theatervoorstelling met net genoeg tekst om Lex onbegrijpelijk te maken. De hoofdpersoon is Darwinist en Nietzscheaan, maar hij denkt erover om over te stappen naar het Taoïsme. Hij is een beetje gestoord en poëtisch herverkaveld, zit aan de rand van de stad en de rand van de tijd. Hij heeft een simpel plan: hij gaat zijn hand afzagen, een vrouw ontmoeten en gelukkig worden. Vooralsnog heeft hij alleen een handzaag, een stukje touw en een bezem. Tekst: Ko van den Bosch met Frank Lammers en Anna Schoen. Regie: Aat Ceelen. LOCATIE Frascati, Nes 63 INFO www.theaterfrascati. nl en 751 64 00 AANVANG 20:30 TOEGANG VANAF 12,50
DI 12 MEI Lunchconcert Carla Leurs (viool) speelt Johann Sebastian Bach Sonate Nr. 1 in g (BWV 1001); Partita Nr. 2 in d (BWV 1004); Fritz Kreisler Recitativo & Scherzo, op. 6; Isang Yun Königliches Tema. De lunchconcerten i.s.m. Nationaal Muziekinstrumenten Fonds worden verzorgd door jonge professionele musici die vanwege hun talent en hoge spelkwaliteit een instrument in bruikleen hebben gekregen van het NMF. LOCATIE Muziekgebouw aan ‘t IJ, Piet Heinkade 1 INFO www.muziekgebouw.nl en 788 2000 AANVANG 12:30 TOEGANG gratis
ZA 16 MEI Slotfeest OBA 90 De OBA bestaat dit jaar 90 jaar. Al negentig dagen is het feest. Om dit heuglijke feit te vieren. Op zaterdag 16 mei worden de feestelijkheden afgesloten met een groot slotevenement. Met onder andere Renate Dorrestein, de OBA Kennisquiz, het beste boek van de afgelopen 90 jaar en de Amsterdamse Stadsdichter Mustafa Stitou. LOCATIE Centrale bibliotheek, Oosterdokskade 143 INFO www.oba.nl en 0900-2425468 AANVANG 15:00 TOEGANG gratis
T/M 1 JUNI Het Magic Circus Het Magic Circus presenteert het nieuwe programma ‘Xalay’, een feelgood feest waarbij vuur de rode draad vormt. Vuurspuwers, brandende toortsen, trapeze-acts met brandende gordijnen en vurige ritmes. Het Magic Circus is dit jaar behoorlijk spannend. LOCATIE Op 11 plekken in en rond Amsterdam. INFO www.magic-circus.nl AANVANG 16:00 TOEGANG 12,00 TOT 12 JAAR 10,00 MET STADSPAS VANAF 8,00 MET DE MEIBON (ALLEEN TRIBUNE) VANAF 2,00
ZA 16 MEI Gregoriana op de zaterdagmiddag Gecomponeerde en geïmproviseerde psalmen door Gregoriana i.s.m. Michael Moore (klarinet) en Frances-Marie Uitti (cello). LOCATIE Obrechtkerk, Jacob Obrechtstraat 30 INFO www.gregoriana.nl en 035-6422606 AANVANG 17:00 TOEGANG vrijwillige bijdrage
ZO 17 MEI New Cool Collective De groep The New Cool Collective voorziet de teksten van dichter, schrijver en podiumbeest Jules Deelder van arrangementen. Ze bewijzen de jazz en de poëzie een dienst door de aloude genres te vermengen en opnieuw uit te vinden. Ook heel prettig in de Meervaart: pauzedrankje en garderobe zijn bij de entreeprijs inbegrepen. Online bestellen met de Stadspasbon is helaas niet mogelijk. LOCATIE Meervaart, Meer en Vaart 300 INFO www. meervaart.nl en 410 77 77 AANVANG 20:15 TOEGANG 21,50 MET DE MEIBON 6,50
ZO 17 MEI Grande Finale Ouderen Songfestival Het Ouderen Songfestival is ooit bescheiden en kleinschalig begonnen in een verzorgingshuis in de binnenstad. Inmiddels is het een happening met negen voorrondes, twee halve finales en een grande finale. De deelnemers zijn allemaal 55 jaar of ouder en worden begeleid door het Ouderen Songfestivalcombo o.l.v. Kees van Zantwijk. Het niveau is hoog en alle muzikale genres komen aan bod: klassiek, jazz, opera, musical en natuurlijk het levenslied. LOCATIE Stadsschouwburg, Leidseplein 26 INFO www.ouderensongfestival.nl en 624 23 11 AANVANG 14:00 TOEGANG 15,00 MET STADSPAS 12,50 MET DE MEIBON 5,00
2
W 20, 22 EN 23 MEI WO GGood Morning Mr. Gershwin De Compagnie Montalvo-Hervieu verenigt breakdance, hiphop, tapdans en ballet. Choreograaf José Montalvo was de eerste die hiphop introduceerde in combinatie met klassieke muziek. Het decor voor ‘Good Morning, Mr. Gershwin’ toont de glitter en glamour van de jaren twintig van de vorige eeuw. Een periode die bekend staat als zorgeloos, maar ook de tijd van financiële crisis en rassenproblematiek. Als op het podium een gigantisch zandkasteel, het symbool voor onbezorgd plezier, langzaam in elkaar zakt, breken er zwaardere tijden aan. LOCATIE Het Muziektheater, Amstel 3 INFO www.gastprogrammering.nl en 625 54 55 AANVANG 20:15 TOEGANG VANAF 15,00 MET STADSPAS VANAF 12,50 MET DE MEIBON VANAF 5,00
T/M 3 JUNI Pièce Unique Pièce Unique was vorig jaar voor het eerst te zien tijdens het International Film Festival Rotterdam. Het Filmmuseum presenteert de tweede aflevering van Pièce Unique: films van regisseurs met slechts één titel op hun naam die desondanks opzien baarden. Pièce Unique omvat 22 ‘one hit wonders’ waaronder ‘The Cabinet of Dr.Ramirez’ (1991) van operaregisseur Peter Sellars, ‘Renaldo and Clara’ (1978) van zanger Bob Dylan en van acteur Marlon Brando ‘One-Eyed Jacks’ (1961). Ook vertoont het Filmmuseum werk van Nederlandse regisseurs-van-één-film waaronder ‘Andy, bloed en blond haar’ (Frank Wiering, 1978), Erwins Olafs ‘Tadzio’ (1991) en ‘Moutarde van Sonaansee’ (1959) van Toon Hermans. Het merendeel van de Pièce Unique-titels is afkomstig uit de collectie van het Filmmuseum. LOCATIE Filmmuseum, Vondelpark 3 INFO www.fi lmmuseum.nl en 5891400 TOEGANG VANAF 7,80
ACHTERGROND
mei 2009 | MUG magazine magazine
17
Betoog
Sociale huisvesting BRIEVEN De woningnood groeit, opvangcentra zijn overvol, maar tegelijkertijd groeit ook de leegstand, verloederen goede woningen en worden werkers in de bouw ontslagen. Voor ‘Het Betoog’ nodigt MUG iedere maand een schrijver uit om zijn of haar mening over een actueel onderwerp te geven.
Hugo Gietelink: ,,Stop sociale uitverkoop en opdrijven van de schuldenlasten!” (foto: fotonova.nl)
O
pgezweept door internationale concurrentiestrijd werd zo’n 20 jaar geleden de uitbouw van de sociale huisvesting in Nederland stopgezet en de erfenis van jaren van sociale strijd stap voor stap afgebroken. Woningbouwverenigingen - eens gesticht op basis van huurdersbelangen – veranderden. Directeuren gingen zich als eigenaars gedragen en verrijkten zichzelf. Door opheffing van de verenigingsstructuur verdween democratische zeggenschap. Huren werden verhoogd en de afhankelijkheid van huursubsidie groeide. Duizenden goede sociale huurwoningen verdwenen door samenvoeging, sloop of verkoop. Particuliere huisbazen mochten huurwoningen met huurprijsbescherming veranderen in dure koopappartementen. Met dit beleid konden hypotheekbanken, projectontwikkelaars en speculanten veel geld verdienen. Huurders en kopers betaalden de prijs. Een steeds groter deel van hun inkomen ging op aan woonlasten en hun schuldenlast groeide. Dit werd verantwoord met verhalen zoals: bewoners zouden in sociale huurwoningen minder sociaal zijn, sociale huurwoningen zouden sneller verloederen, huurders met midden of hogere inkomens zouden geen recht hebben op een sociale huurwoning en sociale huurwoningen zouden een aanslag zijn op collectieve middelen. Door stigmatisering van de sociale huurder werd de privatisering van het woningbezit als het gouden kalf binnen gehaald. Meer eigen verantwoordelijkheid, vrijheid, een goede investering voor de toekomst, ‘met een koopwoning wordt je slapende rijk’ luidde de boodschap. Crisis Zo’n 2 jaar terug werden de eerste scheurtjes zichtbaar. Veel Amerikanen die er toe waren aangezet om een huis te kopen, konden de hypotheekschuld niet meer betalen. Miljoenen kopers, maar ook huurders verloren hun huis. In Nederland gaat het nu dezelfde richting op. Na jaren van uitbreiding van huizenproductie en het opdrijven van huizenprijzen ontstond een kapitalis-
tische crisis, omdat de koopkracht onvoldoende was om de producten nog winstgevend te kunnen verkopen. Met stagnatie, reorganisatie en werkloosheid als gevolg. Het koopkrachttekort ontstond omdat op arbeidsinkomens werd bespaard, waardoor de productiekosten zo laag mogelijk werden gehouden om overeind te blijven in de concurrentieslag. De huizenprijzen waren veel sneller gestegen dan mensen op grond van hun inkomen eigenlijk konden betalen. Het leek alsof dit probleem niet bestond, omdat banken door hypotheekleningen de koopkracht lieten toenemen tegen de prijs van een enorme schuldenbel. Schulden die niet oneindig groter konden worden, waardoor op een gegeven moment de schuldenlast niet meer te betalen was en het koopkrachtprobleem als een crisis naar buiten kwam. Zo ontstond ook leegstand, omdat verkopende of verhurende huiseigenaren slechts met grote moeite een verlaging van de vraagprijs kunnen accepteren. Huiseigenaren hopen op een tijdelijke dip, waardoor ze de leegstand voor lief nemen of proberen met tijdelijke verhuur, in afwachting van een koper, de crisis te overbruggen. Politiek Met miljardeninjecties heeft de politiek gereageerd, maar de huizencrisis is niet gestopt. Banken en organisaties van huizenbezitters, makelaars en projectontwikkelaars vragen steun, willen met de minister overleggen over mogelijkheden tot tijdelijke verhuur zonder de reguliere huurbescherming of dringen aan op hypotheekgaranties door de staat. De sociale huisvesting op zijn kop! Of de staat maar even het private belang wil ondersteunen door behalve de verkoop van sociaal bezit ook nog eens op te draaien voor de prijsrisico’s die voor de koopwoningenmarkt zo kenmerkend zijn. Als de huizenmarkt nog verder inzakt, betekenen die staatsgaranties nog meer staatsschuld, wat nog meer rentelast betekent en bestuurd wordt door de macht van het grote geld. En de corporaties? Door de crisis loopt hun verkoopbeleid volledig spaak, de bouwproductie hapert en de wachtlijsten voor soci-
ale huurwoningen worden nog langer. En toch blijven vasthouden aan het gevoerde beleid van de afgelopen jaren en daarbij ook nog een vertrekbonus van een miljoen euro uitreiken voor scheidend Aedesdirecteur, alsof er niets veranderd is! Wijzelf beslissen “Niemand had deze crisis voorzien !”, wordt er geroepen. Nou, welke conclusies verbinden we daar dan aan? Voortgaan op het drijfzand van de speculatiezucht? Nog meer privatisering of kapitalisme? Is het recht om onbezorgd te kunnen wonen niet veel te belangrijk om over te laten aan de onzekerheden van de markt? Wat heeft de privatisering van de huisvesting eigenlijk voor goeds gebracht? Om de crisis te bestrijden, zullen we haar oorzaken moeten opheffen. Dat betekent het vrij worden van de oncontroleerbare macht van het geld, door over hun woningen en hun buurten de zeggenschap van de bewoners zelf te versterken! Actieve bestrijding van leegstand door socialisatie van leegstaande woningen of bedrijfsgebouwen. Bij gedwongen verkoop onmiddellijke opheffing van het private karakter van de woning om woningnood en huisuitzettingen tegen te gaan! Stop de sociale uitverkoop en het opdrijven van de schuldenlasten. Geen uitholling van het huurrecht en het voortdurend verhogen van huren waardoor mensen afhankelijk en kwetsbaar worden gemaakt van de huursubsidiebureaucratie. Weg met de verloedering of de sloop van goede sociale huurwoningen, uitvoering van achterstallig onderhoud, waar nodig renovatie of sociale nieuwbouw als de bestaande huizenvoorraad onvoldoende is en deze voor iedereen toegankelijk maken! Sociale huisvesting is geen armoede maar kan gemeenschapszin, zekerheid en geluk betekenen als een antwoord op de crisis. Dit is geen droom maar een keuze, want niet het geld, maar wijzelf beslissen... Hugo Gietelink, Stop Afbraak Sociale Huisvesting
Stuur uw brief naar redactie@ mugweb.nl of naar MUG, Antwoordnummer 10520, 1000 RA Amsterdam. Vermeld als onderwerp ‘ingezonden’. De redactie behoudt zich het recht voor uw brief in te korten. Anonieme inzendingen worden niet geplaatst.
Freeler/Het Net/KPN perikelen Internetten deed ik jarenlang sucesvol op een inbel-modem bij provider Freeler. Freeler werd ingelijfd door Het Net en die schoof onder de deken van KPN. Halverwege 2007 liet Het Net per e-mail weten dat ze gingen stoppen met de inbel-faciliteit. Het Net zou een ADSL-abonnement voor me aanmaken en binnen vier weken een ADSL-modem bij me afleveren. Daarna kon ik in het eerste kwartaal van 2008 niet meer e-mailen en internetten. Ik herinnerde me de mail van Het Net en ook dat het ASDL-modem nooit was afgeleverd. Bij navraag liet Het Net mij drie maanden later weten dat ASDL bij mij niet gerealiseerd kon worden. Een reden werd niet gegeven. Toen ik schriftelijk verzocht om dan de inbel-verbinding weer tot stand te brengen, kreeg ik geen enkele reactie, dus had ik geen internet. Op de KPN-factuur van 18 juli 2008 werd, naast mijn telefoonkosten, ook 65,15 euro voor ADSL opgevoerd. Ik liet weten dat dit een vergissing moest zijn en dat ik alleen de telefoonkosten zou betalen. KPN reageerde niet. In de factuur van september stond weer een ADSL rekening van 39,88 euro. Ik stuurde weer een berichtje en kreeg weer geen reactie van KPN. Tot 25 augustus. Toen kreeg ik een wat korzelige brief van KPN afdeling Invordering, of ik snel 113,70 euro wilde overmaken of reageren, anders zou mijn aansluiting buiten gebruik worden gesteld. Briefje en faxje naar KPN gestuurd. Geen reactie. Op 3 september kreeg ik een zelfde brief, nu voor een bedrag van 71,40 euro. Weer een briefje en faxje gestuurd, weer geen reactie. Op 22 september een aangebrande brief van KPN Invordering, als ik nu niet gauw 152,32 euro voldeed of reageerde, zou KPN een incassobureau inschakelen en zou mijn aansluiting buiten gebruik worden gsteld. Weer een briefje en fax naar KPN gestuurd, wederom geen reactie. Op 5 januari 2009 kreeg ik weer een ouderwets korzelige brief van KPN, dat ik snel 113,79 euro moest voldoen of reageren, want anders zou ik worden afgesloten. Waarom veranderde het bedrag telkens? Tussen KPN en mij bestaat een telefonieovereenkomst, de kosten daarvoor voldoe ik natuurlijk gewoon. Tussen provider Freeler/Het Net en mij bestaat een internet-overeenkomst die Het Net sinds 2008 niet nakomt. Met KPN ben ik nooit een ADSL-overeenkomst aangegaan. Ik vroeg KPN schriftelijk het bedrag van 113,79 euro te specificeren. Eindelijk reageerde KPN… met het afsluiten op 20 januari 2009 van mijn telefoon. Het ‘geschil’ ging toch over ADSL wat Het Net niet kan realiseren? De klachten-site medewerkers van KPN worden volgens mij niet getraind op service-verlening. Op tien eerdere klachten reageerde KPN niet eens. In de tussentijd hief Het Net ook maar even mijn e-mail account op, inclusief de mail die ik niet kon binnenhalen, want geen ADSL. Mijn saxofoonreparatiebedrijf (mijn z.z.p.–inkomen) is afhankelijk van telefonische en e-mail bereikbaarheid. Door het afsluiten van mijn telefoon, bedreigt KPN mij substantieel in mijn bestaansmogelijkheden. Frits de Wit, Amsterdam (telefoon tijdelijk buiten gbruik)
18
ADVERTENTIE
MUG magazine | mei 2009
Echtscheiding? Voor mensen met een minimuminkomen of een bijstandsuitkering werken wij gratis.
Bel 020 - 623.41.42
lessenperuur.nl COMPUTERTRAINING
Heeft U problemen met Uw uitkering?
:OALS s HET UITBLIJVEN VAN BETALINGEN
s AFWIJZING VAN UW UITKERING
s BEÑINDIGING VAN UW UITKERING
s TERUGVORDERING
s STRAFKORTING
s Windows s Excel s Access, enz. s Webdesign (HTML) s Photoshop s Internet s Linux en OpenOffice. Bouw je eigen computer! Kosten vanaf €22,50
www.lessenperuur.nl
Vrouwen, maar vooral Mannen gezocht voor swingend Cubaans koor! Bekerwinnaar Nieuwmarktfestival 2008!
Zangles woensdagavond 20.00 - 21.30 uur Quellijnstraat 62-66 1072 XV Amsterdam Amsterdam T: 06 5028 4893 www.galan.biz Feestje ? Boek Coro Cantoro op : 06 - 3403 9117
7IJ BIEDEN U DESKUNDIGE HULP #LIÑNTEN MET EEN INKOMEN OP MINIMUMNIVEAU ZIJN GEEN OF ZEER WEINIG KOSTEN VERSCHULDIGD (ET EERSTE GESPREK IS ALTIJD GRATIS
!DVOCATENKANTOOR Walker & Wittensleger (UNZESTRAAT s 7% !MSTERDAM 4EL s &AX