OXOt vzw Afdeling Gent

OXOt vzw Afdeling Gent New Orleansstraat 263 9000 Gent

Jaarverslag april 2011-maart 2012

Inhoud Wat is OXOt en korte geschiedenis Visie en missie Doelgroep Situering Sterkte Verhaal en stigma Atelier Cliëntgestuurd

3 3 4 4 5 5

Het atelier

5

De Vestiging

6

Enkele cijfers

6

Activiteitenverslag 2011/2012

7

Leden Kwalificaties Startactiviteit 05.03.2011 Bestuursvergaderingen Stagiairs Vrijwilligers Contacten binnen de GGZ Contacten buiten de GGZ Vrije ateliers OXOt-café Workshops Website en nieuwsbrief Week van de amateurkunsten 2012 Folder

Doelstellingen 2012/2013

2

3 3

7 7 7 8 8 8 9 10 10 10 10 10 11 12

Wat is OXOt en Korte Geschiedenis OXOt vzw bestaat officieel sinds mei 2006, maar de idee voor de oprichting van een dergelijk kunstenaarscollectief is al veel ouder. ”Het is eigenlijk een idee van Joost Willems”, vertelt medeoprichter Kris Rens. ”Joost geeft als verpleegkundige les aan mensen die later in de geestelijke gezondheidszorg terechtkomen. Hij constateerde dat er een grote nood aan nazorg bestond binnen die afdeling. Ook daar hebben de mensen behoefte aan een artistieke uitlaatklep, maar de mogelijkheden zijn vaak niet voorhanden. Die ruimte willen wij met OXOt creëren. Bij ons is iedereen welkom, zowel professionelen, amateurs als mensen die misschien even de weg kwijt zijn. Die mix is voor ons heel belangrijk. Wij willen een laagdrempelige organisatie zijn waarin het sociale en het artistieke hand in hand gaan.” In april 2011 ging OXOt-Gent van start met poëzie- en muziekoptredens en een tentoonstelling. Sindsdien waren er iedere week twee open atelierdagen, enkele workshops, maandelijks werken naar levend model en de maandelijkse ledenvergadering. In Gent zijn we ondertussen uit de startblokken en werken we hardnekkig en met het nodige geduld naar onze doelen toe. Een organisatie als deze bestaat dank zij de inzet van vrijwilligers: mensen die veel voldoening halen uit hun inzet want je kunt er je stoutste dromen achterna. Zover de middelen strekken kan ieder zich in volle creativiteit uitleven. De regels worden in onderling overleg afgesproken en zo miniem mogelijk gehouden

Visie en missie Doelgroep: Iedereen met een artistieke ziel. Hoewel gegroeid uit een groep sociaal bewogen kunstenaars die oog hebben voor, was er een verschuiving naar een leuke mix van 'gewone' mensen en mensen met een psychosociale problematiek. Het gaat vooral om mensen met een creatieve ziel in de breedste zin van het woord. Er ontstaat een leuke mix van 'gewone' en andere artistiekelingen hoewel er geen verschil te merken valt als we de taal van het creatieve spreken. Situering OXOt situeert zich in het midden van regulier en categoraal aanbod als je het in GGZ-termen bekijkt. Hoewel veel leden en bestuursleden banden hebben met de GGZ-wereld, zij het professioneel of als gebruiker, is OXOt geen reguliere GGZ-instelling. Er is wel samenwerking met het netwerk van de zorgregio Gent-Eeklo. OXOt is ook geen reguliere instelling zoals bijv. de openbare dienstencentra van het OCMW, Kunsthart e.a. We bevinden ons ergens in het middenveld wat trouwens belangrijk is omdat een deel van onze doelgroep mensen zijn met een psychosociale problematiek.

3

In de wereld van de geestelijke gezondheidszorg vindt er een verschuiving plaats van de residentiële zorg naar de zorg in de eigen woonomgeving. Over een opname in een instelling valt te discussiëren doch mensen met een psychische problematiek vinden er bondgenoten in hun streven om een zo goed mogelijk leven te leiden. Met lotgenoten spreek je zonder onbehagen over wat er in je omgaat. Zonder veel uitleg krijg je er erkenning van mensen die je zien als gehele mens, niet als geesteszieke. Je hebt je diagnose, maar je bent ze niet. Herstel heeft heel wat betekenissen, doch voor ons heeft iets extra. Herstel betekent niet dat je geneest, herstel betekent dat je hebt leren leven met je diagnose, dat je in het reine bent met jezelf en het etiket. Het betekent ook dat je de eigen krachten kent en ze tot een voordeel gaat verbreden zodat je er staat als mens in de maatschappij. Aansluiten bij de maatschappij gaat in meerdere stappen, je moet letterlijk over heel wat drempels heen voor je door de deur kan.

Sterkte Opnieuw aansluiten bij de maatschappij vergt groei in sterkte. Je kunt je optrekken aan het contact met lotgenoten die het al eerder gedaan hebben en zelf taken zijn gaan opnemen in bijv. vrijwilligerswerk. Via het artistieke kan je die sterkte laten groeien. Je hoeft niet verlegen te zijn om jouw uiting van kunst te laten zien, ieder doet het op zijn manier, met zijn vormen, kleuren en verhaal. Die eerste keer kan best spannend zijn, je hoort van anderen dat je goed bezig bent als je het creatieve een kans geeft. Op jouw manier, want die is even waardevol als die van de andere. Je leert ook gaandeweg nieuwe technieken ontdekken en je verlegt zonder het te beseffen grenzen. Je wordt ook sterker door initiatieven te nemen, vrijwillige inzet voor de vereniging om ook die sterker te maken. Dit kan tuinwerk zijn, of verantwoordelijke voor de bar, rondleider bij tentoonstellingen, onderhouds(vrouw)man. Ook jij mag deelnemen aan het bestuur en samen beslissingen nemen en uitvoeren. Een grens overschrijden is net als over een drempel heen stappen, klaar zijn voor de volgende stap.

Verhaal en stigma In het atelier is er ook een plaats voor je verhaal, het verhaal van je leven, de drempels, hoe het is om met de ziekte te leven. Op een dag ben je klaar met je verhaal, ben je klaar met de stigmatisering. Die blijft nog wel bestaan in de wereld om ons heen doch je bent er beter tegen gewapend en je kan de ‘anderen’ te weer staan. Je leert jezelf hoe jij er het best mee omgaat, uit de verhalen van de anderen put je kracht, vind je een voorbeeld van hoe het kan. Het stigma in de buitenwereld bestaat en zal allicht blijven bestaan, doch als je sterkte uitstraalt zal het stigma in jou afnemen en zelfs verdwijnen. Het stigma van de buitenwereld naar jou toe zal verminderen als men ziet dat je goed in het leven staat.

4

Atelier Tijdens een opname kunnen artistiekelingen terecht in het ergolokaal van de afdeling. Als je niet meer opgenomen bent is dat er niet meer. Er zijn veel initiatieven die op één of andere manier voor een vervanging kunnen zorgen zoals de openbare dienstencentra van het OCMW, KunstHart en de academies. Doch de drempel naar die zaken is erg hoog en je moet het alleen doen. OXOt biedt een alternatief waar je kunt blijven creëren in het bijzijn van bondgenoten en ‘gewone’ mensen. Zij leren ook omgaan met stigma’s en angsten die wegsmelten net als die van jou. Door in het veilige milieu van het OXOt-atelier aan te sterken kan je een volgende stap zetten: doorgroeien naar de andere initiatieven waar bijna enkel ‘gewone’ mensen zijn.

Cliëntgestuurd Een begrip dat al langer bestaat in het buitenland en betekent dat mensen met een psychische problematiek zelf een initiatief dragen en leiden. In de Belgische wereld van de geestelijke gezondheidszorg is dit nieuw: een initiatief voor mensen met een psychische problematiek waar de zaken gebeuren en geleid worden zonder dat er ‘professionele’ hulpverleners aan te pas komen. We bewijzen dat we het kunnen en dat we er sterker door worden. We dragen elkaar en nemen terug deel aan het maatschappelijk gebeuren.

Het atelier Iedere woensdag en iedere dinsdag zijn er vrij atelier. Ons atelier staat open voor ieder die zich creatief wil uiten. De leiding ligt bij ervaren kunstenaars-vrijwilligers. Er is ruimte voor allerlei artistieke uitingen zoals onder andere schilderen, tekenen, boetseren, beeldhouwen, etsen, werken op de computer, musiceren, poëzie, textielkunst … Wie dit wenst kan d.m.v. opdrachten in de wereld van het creëren geleid worden. Hoewel er momenteel geen tekenklassen zijn kan er wel worden aangesloten bij workshops. Voor leden is het atelier gratis. Ieder is welkom en mag gewoon komen aanlopen: wie geen lid is wordt verzocht bij een tweede sessie het lidgeld van €5 voor een jaar te betalen. Ieder is vrij zich artistiek te uiten op zijn manier. Bij ons is kunst ook het recht te zijn wie men is en aanvaarden wie de andere is. Belangrijk is dat je het niet alleen doet, je kunt een praatje maken bij een kop koffie, samen een project op poten zetten, een tentoonstelling plannen.

5

Onze vestiging OXOt gebruikt samen met enkele andere culturele organisaties een gebouw van het OCMW-Gent, gelegen aan de New Orleansstraat 263, te Gent. In dat gebouw gebruiken we twee ruimtes van ongeveer 40m2 elk. Het ene is ingericht als schilder- en tekenatelier, het andere als etslokaal. We kunnen voor grotere groepen twee zalen, elk ongeveer 150m2 gebruiken. Daarnaast is er een keuken, enkele bergruimtes, een sanitaire ruimte en buiten een grote tuin van ongeveer 1200 m2 plus een overdekte ruimte van 50 m2. Een van de zalen wordt gebruikt als ontmoetingsruimte voor de cafés en optredens en is ingericht met een bar. De buitenruimtes bieden heel wat creatieve mogelijkheden, we denken daarbij aan zomeratelier, beeldhouwen, onze vrijwilligers kunnen er ook aan tuinonderhoud doen. We merken dat onze ligging in het gebouw – de bezoekers moeten door de gelagzaal en de keuken voor ze ons vinden- een extra hinderpaal kan zijn. Met de andere gebruikers werd er i.v.m. de voordeur afgesproken dat deze zou gesloten blijven om diefstallen en vandalisme te vermijden. Dit houdt in dat bezoekers eerste een gsmnr. dienen te bellen om binnen gelaten te worden. We zoeken een oplossing voor dit probleem. Er kan eventueel een draadloze bel of parlofoon komen.

Enkele cijfers          

Op één april bestaat OXOt-Gent net één jaar! De bestuursvergaderingen worden door gemiddeld 8 leden bijgewoond De Oxot-cafés kunnen rekenen op 50 à 150 belangstellenden De vrije ateliers worden bezocht door 2 à 10 kunstenaars, het gemiddelde op jaarbasis ligt op 4 In het afgelopen jaar waren er 10 bestuursvergaderingen Ook zo’n 100 vrije ateliers Kwamen 4 groepen psychiatrische patiënten op bezoek Waren er drie tentoonstellingen en vier OXOt-café’s We hadden ongeveer 1500€ inkomsten en uitgaven – voornamelijk verwarming Het mailbestand voor onze nieuwsbrief groeide van 20 naar 120

Activiteitenverslag april 2011-maart 2012 Leden

6

Een opsomming houdt altijd het gevaar in dat sommigen vergeten worden … waarvoor onze excuses. Omwille van de privacy worden geen volledige namen vermeld. De opstartvergaderingen vonden al in 2010 plaats met o.a. Joost, Wim H., Pierre, Liesbeth, Jonne, Jan e.a. Later kwamen er motors als Jo, Wim Z. en Laurent bij. Samen vormen ze een enthousiast team dat de visie van OXOt onderschrijft en verder wil uitbouwen. We mogen ook José niet vergeten die naast trouw atelierbezoeker ook een gewaardeerde leverancier van koffie is. Daarnaast kunnen we rekenen op vrijwillige steun van allerlei sympathisanten die de nodige vrijwilligerstaken op zich nemen. In het najaar van 2011 gingen we intensief samenwerken met de mensen van Den Abris, een samenwerkingsverband van psychotherapeuten. Hieronder vind je meer informatie daarover.

Kwalificaties OXOt heeft een aantal kwalificaties in huis. Ook nu weer een opsomming waarbij sommige kunnen vergeten worden: psychologen, ergotherapeut, opvoeder, leraar Nederlands-Engels, ervaringsdeskundigen, psychiatrisch verpleegkundige, creatief therapeuten, kunstenaars met of zonder academische scholing, docent hogeschool, graficus, docenten academie.

Startactiviteit OXOt startte op 5 maart 2011 met een openingsfeest in de New-Orleansstraat met muziek- en poëzieoptreden, de voorstelling van het programma en doorlopend een tentoonstelling van kunstwerken. Een tiental kunstenaars van OXOt stelden tentoon. Er waren ongeveer 120 bezoekers.

Bestuursvergaderingen De bestuursgroep kwam maandelijks samen. Ieder lid van OXOt-Gent kan deelnemen aan de vergaderingen. In de regel bestaat de groep uit een mix van GGZ-gebruikers en ‘normale’ mensen. Tijdens de vergaderingen werden activiteiten gepland, de visie besproken en praktische zaken zoals beheer van het gebouw, de financiën of het tekort daaraan, de aanmeldingen van stagiairs, opbouw van een netwerk.

Stagiairs We kregen verscheidene stageaanvragen binnen. Tot nu toe lukte dat echter niet. We sommen even de problemen daarbij op. We kunnen momenteel geen voltijdse opdracht ondersteunen, hoogstens deeltijds. Stagiairs moeten in staat zijn tot onafhankelijk werk en desnoods zelf een project ontwikkelen uit beperkte middelen. Professionele opvolging binnen OXOt kan in een aantal gevallen

7

niet, we hebben ook niet alle kwalificaties in huis en daarbij denken we vooral aan maatschappelijk werk. Sommige stagiairs schrikken van de doelgroep.

Vrijwilligers Voor het atelier kunnen we rekenen op drie vaste vrijwilligers-ervaringsdeskundigen, zij zorgen voor de vrije ateliers, het materiaal en de ontvangst van bezoekers. Er komen na afspraak groepen psychiatrische patiënten langs, zij krijgen een inleiding door de vrijwilligers. De vrijwilligers werken zoveel mogelijk in duo’s om de dienstverlening te kunnen garanderen. Wederzijdse steun is onbetaalbaar en zorgt voor continuïteit. Voor het onderhoud van de gelagzaal en conciergerie is er een vaste vrijwilliger. Hij staat o.a. in voor de deuren, opkuis grote zaal en keuken, de verwarming. Er is nog een gebrek aan vrijwilligers voor ondersteunende taken zoals tuinonderhoud, administratie. Daartoe worden jobadvertenties geplaatst op vrijwillgers.be. Er komen wel aanmeldingen binnen doch de mensen hebben vaak moeite met een aangehouden engagement. Dit maakt deel uit van herstel. Anderen hebben het net zoals stagiairs moeilijk met het doelpubliek.

Contacten binnen de GGZ Enkele bestuursleden zijn professioneel of als patiënt verbonden met een GGZ-instelling. Ook die contacten worden benut. Eén van onze bestuursleden en atelierbegeleider, is als ervaringsdeskundige actief betrokken bij het Project Art.107 voor de Gentse Regio. Hij kan daar diverse andere actoren contacteren en tevens OXOt positioneren als gezond alternatief voor de mensen die niet meer opgenomen zijn in een psychiatrisch ziekenhuis. OXOt voelt zich geroepen om deel te maken van Functie 3 van het project: inclusie van mensen met een psychiatrische problematiek. We namen deel aan de vergaderingen rond deze functie. Tevens hebben we een vertegenwoordiger in bestuurscommissies van het project Art.107 op lokaal en nationaal niveau. Een van onze bestuursleden is tevens aan de slag als creatief begeleider bij Poco Loco, een aanloophuis voor mensen met een psychosociale problematiek. Waar Poco Loco vooral na de werkuren geopend is, kiest OXOt voor opening tijdens de werkuren. Het doelpubliek van Poco Loco is momenteel ruimer dan dat van OXOt, dat zich vooral richt op het sociaalartistieke. OXOt heeft tevens contact met het dagactiviteitencentrum De Moester. We gaan daar een workshop aquarelschilderen in de natuur begeleiden. We vermelden ook het persoonlijk contact met de verantwoordelijken van het activiteiten centrum De Meander in het PC Dr. Guislain. Er waren contacten met diverse afdelingen van psychiatrische ziekenhuizen zoals het PC Dr. Guislain, PC Sint-Jan te Deo, PC Sleidinge. Er kwamen groepen patiënten langs. Die bezoeken zien we als investering op langere termijn, vaak zijn die bezoekers nog niet zo ver in hun herstel dat zij de kracht hebben om zelfstandig naar de ateliers te komen.

8

Via een bestuurslid hebben we ook uitwisselingen gehad met een instelling voor personen met een mentale handicap. Zij namen aan enkele tentoonstellingen en OXOt- cafés deel. In het najaar 2011 kwam Den Abris, een samenwerkingsverband van psychotherapeuten, aansluiten. Zij willen zich buiten de strakke regels van het categorale aanbod plaatsen. Naast therapie willen zij hun mensen de mogelijkheid bieden aan te sluiten bij een creatief atelier. Daarbij komt OXOt in het plaatje. Naast individuele therapiesessies bieden ze maandelijks een gezellige zondagnamiddag rond een thema aan. Er was een meezingzondag met draaiorgel en oliebollen en op 1 april 2012 een vertelnamiddag voor jong en oud. Het PC Dr. Guislain bereidt de openluchttentoonstelling ‘Jardin de Fair’ voor, OXOt nam dit mee in zijn projectplanning en besprak dit op diverse bestuursvergaderingen. We zullen deelnemen met een workshop van een week en enkele sculpturen aanleveren voor de tentoonstelling. We bereiden samen met een groep studenten ‘In Sad Cages’ voor, een driedaags evenement rond depressie dat doorgaat in juni 2012. We nemen deel met een aantal kunstwerken, zullen mee instaan voor de tentoonstelling en Jan werd gevraagd voor het afsluitend panelgesprek. Er zijn goede contacten met de VZW UilenSpiegel, patiëntenvereniging voor mensen met een psychiatrische problematiek. OXOt werd opgenomen in hun programmablad. Als cliëntgestuurd initiatief horen we daar thuis. We deden presentaties van onze werking voor de drie mobiele psychiatrische teams van het project Art.107. en hopen dat zij ons bij hun cliënten zullen aanbevelen. We missen nog contacten met gespecialiseerde trajectaanbieders zoals De Keiberg, werkplaats De Sleutel, de nieuwe RIZIV-conventie therapeutische arbeidsbegeleiding en Compagnie de Sporen. We zullen dit in het volgende werkjaar opnemen.

Contacten buiten de GGZ Er is uiteraard de zusterorganisatie OXOt- Westerlo, die onder dezelfde VZW-koepel werkt. Er zijn uitwisselingen op bestuursniveau en samenwerking aan tentoonstellingen. We deden gezamenlijk mee aan het project ‘Inside-Outside’ in het PC Bethaniënhuis te Zoersel. De leden hier en daar verbroederen op elkaars activiteiten. We vermelden contacten en uitwisselingen met academies voor beeldende kunsten, CIRCA Gent, Kunsthart, Nucleo, DOK, wijkcentrum Meulestede, wijkcentrum Bloemekeswijk, wijkcentrum Nieuw Gent, de vrienden van Meulestede. Het gaat om uitwisselen van informatie en ook om samenwerking aan enkele projecten in de wijken. OXOt doet mee aan de Week van de Amateurkunsten (WAK) waarover meer hieronder. We zijn fier als prille organisatie met een ambitieus programma voor de dag te komen. Binnen het gebouw aan de New-Orleansstraat, Gent, hebben we goede contacten met andere creatieve gebruikersgroepen. We betrekken hun in het WAK-project. Momenteel missen we nog een link met de openbare dienstencentra van het OCMW, GTB.

9

Bezoekers en Vrije ateliers De ateliers zijn momenteel open op dinsdag- en woensdagnamiddag telkens van 14 tot 18u. Er was een experiment op zaterdagnamiddag dat we echter hebben moeten stopzetten omwille van te veel overlast van andere gebruikers in het gebouw. We menen dat we vooral tijdens de werkuren moeten geopend zijn om onze specifieke doelgroep te kunnen bereiken. Dit houdt ook verband met de bereikbaarheid: onze bezoekers zijn afhankelijk van het openbaar vervoer. Het Lijnaanbod ’s avonds en in het weekend is te beperkt en biedt de bezoeker niet de veiligheid van op tijd thuis geraken of niet te lang te moeten wachten aan de haltes aan. We merken ook dat het niet voldoende is zich laagdrempelig te noemen. Er loopt op dit ogenblik een experiment op de donderdagnamiddag, er is iemand die dit in de toekomst wil volmaken, doch één vrijwilliger per namiddag is te weinig. Op lange termijn streven we naar een vijfdaagse week.

Workshops Tijdens het werkjaar waren er drie workshops etsen en lino en ook vier avonden levend model. We proberen ook de groepen die op bezoek komen een workshop aan te bieden.

OXOt-café Er waren drie OXOt-café met telkens een optreden en aansluitend een tentoonstelling met werken van leden en sympathisanten. Deze cafés zorgen voor extra-inkomsten uit drankverkoop en in de toekomst van een beperkt entreegeld. We gaan deze bewuste laag houden. De mensen op het podium doen dit vaak vrijwillig en tegen een minimale gage.

WAK: week van de amateurkunsten 2012 OXOt neemt deel aan de week van de amateurkunsten, dit evenement valt buiten dit jaarverslag, maar de voorbereidingen liepen al. We richten een ruim opgevatte opendeurdag in. Daartoe legden we contacten met een aantal externe organisaties en personen.

Website en nieuwsbrief OXOt heeft een gemeenschappelijke website op http://oxot.be en een afzonderlijke site op jansvision.be/OXOt voor de werking in Gent. Voor de werking in Gent is er tevens één à tweemaal per maand een nieuwsbrief met daarin de komende activiteiten en artikels over OXOt.

10

Folder

11

Doelstellingen 2012-2013 OXOt-Gent hoopt op een projectsubsidie door de Provincie om de binnen het experiment Art.107 een vaste partner te worden in de zorgregio Gent-Eeklo. Om onze nieuwe vrijwilligers te motiveren zouden we een kleine financiële tegemoetkoming willen doen. Dit kan binnen het kader van de wet op het vrijwilligerswerk. De vermaatschappelijking van de zorg zoals deze bedoeld wordt in het project Art.107 zal enkele minder gewenste neveneffecten hebben. We vonden dit terug in een aantal beschrijvende studies over gelijkaardige projecten in het buitenland zoals Nederland, Italië en de Verenigde Staten. De afbouw van het residentiële aanbod in de GGZ zal ook leiden tot meer vereenzaming. In het geval van psychiatrische patiënten dient men er rekening meet te houden dat dit zal leiden tot meer zelfdoding. Moeten we u nog vertellen dat Vlaanderen op het vlak van suïcide al heel slecht scoort. OXOt wil in dit verband verantwoordelijkheid opnemen en rekent erop dat door het inschakelen van nieuwe vrijwilligers een aantal mensen een maatschappelijk relevante rol gaan spelen waardoor OXOt ook hervalpreventief zal werken. De voordelen van vrijwilligerswerk en engagement zijn voldoende bekend en vermelden we hier dus niet verder. We namen ook kennis van een aantal evidence based studies waarin het belang van extramuraal lotgenotencontact voor mensen met een psychiatrische problematiek werd aangetoond. Dit soort contact zorgt voor psycho-educatie, warm intermenselijk contact, verblijven in een omgeving waar even geen stigmatisering op je weegt, de opbouw van het zo belangrijke eerstelijnsnetwerk. Tevens zal OXOt een brugfunctie met de zorgverleners opnemen. Onze langetermijnplanning houdt er rekening mee dat OXOt gaat evolueren naar een Fountaninhouse-model. We zijn het ideeëngoed dat daarachter schuilt erg genegen. OXOt wil nog meer cliëntgestuurd werken. We willen meer openingsdagen realiseren zodat ons doelpubliek op alle werkdagen kan langskomen. Dit draagt bij tot een zekere levensomgeving en een constante. We zijn er ons van bewust dat ons doelpubliek nood heeft aan structuur en als we daar willen aan helpen dan zal OXOt een duidelijke structuur moeten aanbieden. We zijn er ons van bewust dat een organisatie zoals de onze nood heeft aan een organische groei, ons middel daartoe is een koppig engagement en doorzetting. We investeren in een toekomst voor onze toekomstige leden, want dit is een waardig initiatief om onze tanden in te zetten.

12