Overzicht van internationale EPD oplossingen
Inhoud Wat volgt is een overzicht van verschillende internationale EPD oplossingen van de landen rondom Nederland. Van elk land is een overzicht gemaakt van de huidige situatie en de opzet van het nationale EPD; vervolgens is hiervan een grafische samenvatting gemaakt. Ook is er gekeken naar een succesvolle pilot in de regio Shanghai (China). Vanwege de vergelijkbare populatie grootte met Nederland is dit een interessant succes
2
De ontwikkeling van gegevensoverdracht in Nederland is vergelijkbaar met Duitsland, enkele andere Europese landen zijn al verder % volledig digitale uitwisseling van medische gegevens op landelijk niveau
2. Ad Hoc 1. Lokaal Lokaal overdracht, via post of fax, getypte brief of kopie
Regionaal overdracht, lokaal inzage dossier, platte tekst of scans
3.Eerste opzet landelijk Landelijk overdracht van niet medische gegevens
4. Breed gegevens transport Landelijke digitale overdracht medische gegevens, digitaal
5. Gedeeld dossier Landelijk ovedracht, digitaal, landelijk inzage dossier, hele dossier, gestructureerd
6. Integrated health care Landelijk samenwerken in digitaal dossier, gepersonaliseerd patiënt-dossier
Tijd
3
Aanbevelingen Bij het vergelijken van de verschillende internationale EPD-oplossingen komen verschillende aspecten naar voren welke van belang lijken te zijn voor een succesvolle ontwikkeling van een nationaal EPD. De belangrijkste aspecten zijn hieronder weergegeven en worden kort toegelicht Regionale opzet Kenmerkend voor een succesvolle EPD-oplossing is de regionale opzet. Een landelijke opzet leidt tot veel discussie en vertraging (Frankrijk, Engeland, Nederland). Een regionale opzet leidt tot minder discussie en vertraging maar resulteert wel in een landelijke uitwisseling van medische gegevens (Denenmarken, Spanje) Landelijke richtlijnen
Door landelijke richtlijnen te stellen aan regionale initiatieven ontstaan er verschillende netwerken die in staat zijn om medische informatie uit te wisselen op regionaal- en op nationaal niveau Patiënt betrekken bij ontwikkeling Door patiënten te betrekken bij de ontwikkeling van een nationaal EPD, bijvoorbeeld door het creëren van patiëntportaal, krijgt het nationaal EPD meer draagvlak onder de bevolking Ondersteuning vanuit de overheid Een breed draagvlak vanuit de overheid in combinatie met (financiële)steun voor het nationaal EPD zal leiden tot minder
discussies en een soepelere invoering van het nationaal EPD
4
Nederland Landelijk Schakelpunt Nederland is in 1997 begonnen met de eerste aanzet tot het landelijk schakelpunt. Het landelijk schakelpunt zou landelijke uitwisseling van medische gegevens mogelijk moeten maken tussen verschillende zorginstellingen. Voor de uitwerking en de implementatie hiervan is Nictiz opgericht in 2002. Echter, tot op heden vindt er geen structurele uitwisseling van medische gegevens plaats •
in 2005 is de regie verschoven van Nictiz naar het Ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport, dit gebeurde op initiatief van de tweede kamer
•
In 2008 is de Wet gebruik burgerservicenummer in de zorg goedgekeurd. Hierdoor kan het BSN gebruikt worden binnen de zorgsector voor identificatie o Op basis van het BSN van een patiënt kan via het landelijk schakelpunt informatie worden opgevraagd bij
verschillende zorgverleners •
In 2011 is het wetsvoorstel om alle zorgverleners verplicht deel te laten nemen aan het landelijk schakelpunt afgewezen door de eerste kamer o Hierdoor is het verplichte karakter van het landelijk schakelpunt niet meer van toepassing en ligt de ontwikkeling van het landelijk schakelpunt stil
•
In 2011 is de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ) opgericht met als doel het beheren van de landelijke infrastructuur voor het uitwisselen van medische gegevens
o Beschikbaar stellen van medische gegevens via het landelijk schakelpunt gebeurt alleen wanneer de patiënt expliciet toestemming heeft gegeven •
Sinds 2012 zijn door verschillende koepelorganisaties in overleg met de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) uiteenlopende regionale initiatieven ontstaan die zonder overheidssteun worden gerealiseerd
5
Algemene samenvatting Landelijk Schakelpunt
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 6
Groot Brittannië SPINE Engeland heeft gekozen voor een landelijke invoering van het EPD, welke is gebaseerd op een landelijke infrastructuur (SPINE). •
SPINE zorgt voor het beschikbaar stellen en uitwisselen van medische informatie
•
SPINE is een verzameling van nationale diensten: o
Personal Demographics service: Geeft demografische informatie over de patiënt en zijn National Health Service (NHS)nummer;
o
Summary Care Record: Samenvatting van klinische patiëntgegevens;
o
Secondary Uses Service: Maakt het mogelijk om medische gegevens anoniem te gebruiken voor wetenschappelijke en/of zakelijke doeleinden.
•
Ministerie van volksgezondheid is verantwoordelijk voor het nationale EPD
•
Authenticatie via smartcards en pincodes
•
SPINE wordt grotendeels gefinancierd uit algemene belastingen.
•
Na mei 2010 is de structuur en zijn de processen van het NHS opnieuw ingericht op initiatief van de nieuwe regering. De herinrichting van de NHS beoogd het halen van de volgende doelen:
7
o
Minder bureaucratie;
o
Meer regie bij de patiënt;
o
Van regionaal -> landelijk i.p.v. landelijk -> regionaal.
Algemene samenvatting SPINE
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 8
Denemarken Sundhed.dk Denemarken heeft gekozen voor een regionale invoering van het EPD, gebaseerd op een landelijke standaard, om vervolgens door te groeien naar een landelijk EPD. Tegenwoordig heeft Denemarken een landelijke portaal (Sundhek.dk) •
Sundhek.dk is de landelijke portaal waarop medische informatie beschikbaar is voor zowel burgers als zorgverleners o
Ook andere zorg gerelateerde diensten zijn beschikbaar (zoals het contact leggen met de huisarts)
•
Medische gegevens worden decentraal opgeslagen en landelijk verspreid
•
Elke inwoner van Denemarken heeft toegang tot Sundhed.dk o
•
Authenticatie vind plaats door zogenoemde NemID (vergelijkbaar met DigiD)
Sundhed.dk is een initiatief van County Councils, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en het Ministerie van Volksgezondheid bedoeld om de communicatie tussen partners in de zorg te verbeteren
•
Sundhed.dk wordt voor 85% betaald door belastinginkomsten
•
Voornamelijk de geïntegreerde ondersteuning aan zorginstellingen leidt tot een succesvolle portaal o
Verder is de steun van de Deense overheid cruciaal voor het succes van Sundhed.dk. Bijvoorbeeld door wetgeving zoveel mogelijk aan te passen om het gebruik van Sundhed.dk te bevorderen
•
Parallel aan Sundhed.dk loopt de integratie van ‘the National Patiënt Index (NPI)’, dat zorgt voor het integreren van alle zorginformatie van één patiënt uit meerdere subsystemen
9
Algemene samenvatting Sundhed.dk
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 10
Frankrijk Dossier Médical Personnel Frankrijk heeft gekozen voor een landelijke invoering van het Dossier Médical Personnel (DMP). •
In 2009 is de aanpak van het DMP herzien. Vervolgens is er gekozen voor een meer regionale aanpak, om uiteindelijk een landelijk EPD te creëren. Voornaamste reden voor herziening waren: o
Onderschatting van de kosten
o
Instantie die zich bezig hield met de invoering van het DMP had te weinig resources
o
Te sterke betrokkenheid van de overheid in de aansturing van het traject
o
Publieke discussies over de veiligheid en privacy
o
Weerstand bij de medisch specialisten, verder was de rol van de huisarts onvoldoende helder
•
Frankrijk heeft een centrale architectuur, hierdoor zijn alle patiëntendossiers centraal opgeslagen
•
Het DMP was een initiatief van de publieke sector om meer inzicht te krijgen in de zorgkosten en deze hiermee beter te beheren o
Naast de publieke sector is de private sector ook sterk vertegenwoordigd in de ontwikkeling van het DMP, vooral in de vorm van consortia
•
Het DMP wordt volledig door de overheid gefinancierd
•
Franse burgers moeten expliciet toestemming geven voor het aanmaken en gebruiken van een DMP
•
Naast het DMP lopen er nog twee initiatieven in Frankrijk parallel aan het DMP:
o
Web médecin: informatievoorziening die huisartsen inzicht geeft in voorgeschreven medicatie en labtesten
o
Dossier Pharmaceutique (DP): informatievoorziening die apothekers inzicht geeft over de verstrekte medicatie
11
Algemene samenvatting Dossier Médical Personnel
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 12
Spanje Diraya Spanje heeft gekozen voor een regionale invoering van het EPD binnen landelijke kaders. Het aantal initiatieven per regio en inhoud van deze initiatieven verschillen sterk. Bijvoorbeeld voor de regio Andalusië bestaat er Diraya. Ondanks dat Diraya regionaal is ingevoerd, biedt het ondersteuning aan ongeveer 8.3 miljoen inwoners van Spanje. Dit is bijna 18% van de totale bevolking. Verder is Andalusië een van de dichtstbevolkte gebieden van Spanje. •
Diraya zorgt voor integratie van alle medische informatie van burgers de regio in één EPD. Dit wordt mogelijk gemaakt door, onder andere, de volgende drie modules: o User data base (UDB), hierin staan alle administratieve patiëntgegevens en een uniek zorgnummer o Centralized Operator Acces Module (COAM), verbindt de zorgverleners met Diraya o Structure Module, hierin staat informatie over alle afdelingen en fysieke locaties van zorgverleners in de regio
•
Het initiatief voor de invoering van Diraya is gekomen vanuit de publieke sector (Andalusion Public Health System/SAS)
•
De continue steun vanuit de overheid in combinatie met intensieve betrokkenheid van zorgverleners bij de ontwikkeling en implementatie zijn belangrijke succesfactoren in de uitrol van Diraya
•
In Spanje is er nog geen reden geweest om de ontwikkeling van Diraya te herzien of stop te zetten. Wel waren er een aantal aandachtspunten: o
Er was een tekort aan personeel wat in staat is om zorgverleners te trainen in het gebruik van Diraya
o
Tijdens grote incidenten bleek communicatie via Diraya tekort te schieten
•
Naast Diraya bestaat er ook een patiëntportaal (Salud Responde)
•
Ondanks de vele regionale initiatieven bestaat er ook een landelijke communicatienetwerk die beveiligede uitwisseling van zorginformatie mogelijk maakt
13
Algemene samenvatting Diraya
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 14
België eHealth-platform België heeft gekozen voor een landelijke invoering van het EPD. Momenteel zijn er diverse regionale initiatieven. Via openbare instelling ‘eHealth-platform’ wordt er beoogd om tot een nationaal EPD te komen via het instellen van landelijke standaarden. Het voornaamste doel van het eHealth-platform is: •
“het vereenvoudigen van de administratieve processen voor zorgverleners en het uitdragen van een nationaal beleid inzake de gezondheidszorg”
•
De voornaamste taken van het eHealth-platform zijn: o
Uitstippelen van een strategie voor het veilig uitwisselen van medische gegevens binnen de privacy grenzen
o
Het definiëren en opstellen van IT-standaarden en een basisarchitectuur
o
Ontwikkelen van basis IT-diensten en deze beheren en promoten
•
Het eHealth-platform is een initiatief van de overheid en wordt gefinancierd uit publieke middelen
•
Tot op heden nog geen landelijke uitwisseling van medische gegevens o
Wel is elk HIS verplicht om een Summarised Electronic Healthcare Record (SUMEHR) te kunnen exporteren
o
Uiteindelijke doel is om SUMEHR patiëntgegevens beschikbaar te laten stellen op nationaal niveau via een “virtueel centraal” medisch dossier
•
Tot op heden is het alleen mogelijk om via het eHealth-platform het Rijksregister en Kruispuntbankregisters te raadplegen. Dit zijn databanken met verschillende persoonlijke (niet medische) informatie over iedere Belgische
burger •
In België wordt gewerkt met zogenoemde ‘hubs’. Dit zijn regionale schakelpunten van de landelijke infrastructuur met een verwijsindex. Hierover wordt geen medische informatie verstuurd. Alleen de plaats waar de informatie kan worden gevonden wordt aangegeven.
15
•
Authenticatie voor het eHealth-platform vindt plaats d.m.v. een smartcard
Algemene samenvatting eHealth-platform
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 16
Duitsland eGK Duitsland heeft gekozen voor een landelijke invoering van het EPD. Allereerst is Duitsland begonnen met het invoeren van de Gesundheidskarte (eGK). Beoogd wordt om de eGK op lange termijn te gebruiken voor het opslaan van medische gegevens. Momenteel wordt de eGK alleen gebruikt voor het opslaan van verzekerings- en NAW gegevens. •
Nog geen landelijke uitwisseling van medische gegevens
•
Oorspronkelijk was de eGK een initiatief van het Ministerie van Gezondheid, momenteel is het ondergebracht bij verschillende uitvoerende instanties
•
Ondersteunend aan de eGK worden de volgende vier toepassingen ontwikkeld: o
Offline data set van persoonlijke medische informatie voor noodgevallen (zoals allergie informatie, medicatie gebruik etc.);
•
o
Online dataset van verzekeringsinformatie;
o
Veilige communicatieverbinding tussen zorginstellingen zodat privacy gewaarborgd kan worden;
o
Samenvoegen van verschillende elektronische dossiers tot een algemeen patiëntendossier.
De landelijke uitrol van de eGK heeft vertraging opgelopen doordat de implementatie van de eGK is gedelegeerd naar regionale stakeholders. De belangen van deze regionale stakeholders waren niet altijd in lijn met de landelijke invoering
•
De volledige patiëntdossiers blijven opgeslagen bij de lokale zorgverleners. Echter, elke zorgverlener is wel verplicht
om een elektronisch uittreksel beschikbaar te stellen voor de centrale database •
17
Authenticatie van de eGK vindt plaats door middel van twee sleutels (het ‘twee-kaarten principe’): o
Die van de patiënt (op de kaart)
o
Die van de arts (op de speciale dokterskaart)
o
Beide kaarten zijn tegelijktijdig nodig om toegang te krijgen tot de medische gegevens
Algemene samenvatting eGK
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 18
Zweden Minavardkontakter & NPÖ Zweden heeft een sterk gedecentraliseerd zorgstelsel. De verantwoordelijkheid voor de (medische) zorg is verdeeld over de centrale overheid, regionale- en lokale overheden. Ondanks het sterk gedecentraliseerde zorgstelsel, is de centrale overheid verantwoordelijk voor richtlijnen en uitgangspunten van het zorgstelsel. •
In 2006 heeft het parlement gekozen voor een nationale e-healthstrategie met als doel een landelijke ICTinfrastructuur en een zorgportaal voor burgers en zorgverleners
•
In 2010 is de strategie herzien en is de focus gelegd op de kwaliteit en het proces van de zorgverlening o De patiënt een dominantere rol gekregen door meer nadruk te leggen op de patiëntportaal
•
Binnen de patiëntportaal bestaat de dienst ‘Minavardkantakter’ (mijn zorgcontacten), deze dienst heeft de volgende functionaliteiten:
o Herhaalrecept opvragen; o Overzicht van voorgeschreven medicijnen; o Vragen stellen aan verpleegkundigen/GGZ-deskundigen; o Afspraak maken voor verschillende zorginstanties; o Bestellen van medische hulpmiddelen. •
Sinds 2010 hebben patiënten toegang tot hun medische gegevens via NPÖ (Nationell Patientöversikt), NPÖ heeft de volgende functionaliteiten:
o Inzien van eigen medische gegevens; o Eventueel wijzigen of toevoegen van medische gegevens. •
19
Authenticatie gebeurt in beide gevallen via een smartcard of bankpas
Algemene samenvatting Minavardkontakter & NPÖ
Opzet EPD
Data opslag
Initiatiefnemers
Financiering
Patiënt portaal 20
Shanghai XDS-I Shanghai heeft een succesvolle pilot uitgevoerd met een XDS-I systeem. Dit systeem is bedoeld voor het snel en efficiënt uitwisselen van beeldmateriaal. Omdat Shanghai een vergelijkbare populatie grootte heeft als Nederland is dit een interessant voorbeeld •
Doel van de pilot: De groeiende populatie in Shanghai zorgt voor een toenemende druk op de gezondheidszorg. De lokale overheid tracht deze druk te verlagen door de gezondheidszorg de verspreiden over de stad. Een manier om dit voor elkaar te krijgen is er voor te zorgen dat zorgverleners medische gegevens van patiënten accuraat en efficiënt met elkaar kunnen uitwisselen
•
Methode: Er werd een ‘grid-based’ IHE XDS-I netwerk opgezet tussen 4 verschillende ziekenhuizen in de regio. De elektronische patiënten dossiers met beelden (b-EPD) werden aangeboden met service-oriented architecture (SOA)
software. Via het interactieve JPEG2000-protocol werden de beelden verstuurd van een ‘Grid Agent’ naar een PACSsysteem in het ziekenhuis. Hier konden de beelden vervolgens direct worden gebruikt voor het stellen van een diagnose •
Resultaat: Het IHE XDS-I netwerk was in staat om dagelijks meer dan 50 diagnoses te stellen uit beelden welke in een ander ziekenhuis waren gemaakt. De gekregen feedback van de zorgverleners over de pilot was over het algemeen zeer positief
•
Conclusie: Het IHE XDS-I netwerk is succesvol toegepast tussen de 4 verschillende ziekenhuizen in de regio. Hierdoor
werd het mogelijk om efficiënt en accuraat beelden uit te wisselen. Het IHE XDS-I netwerk wordt in staat geacht om opgeschaald te kunnen worden naar de hele regio in Shanghai
21
Soulve Innovations a Goeman Borgesiuslaan 77 t 3515 ET Utrecht e 030-7531486
[email protected] Mark van Hoeke
Bronvermelding 1/3 Groot-Brittannië: -
NICTIZ. Nictiz.nl - Engeland. Toegankelijk via: http://www.nictiz.nl/page/Samenwerking/Internationaal/Engeland. Bezocht in April, 2013.
-
KPMG. Internationaal onderzoek EPD's - Rapportage aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2012.
-
National Health Service. Frequently Asked Questions (FAQ's) - NHS Connecting for Health. 2013; Beschikbaar via: http://www.connectingforhealth.nhs.uk/about/faqs. Bezocht in April, 2013.
Denenmarken: - NICTIZ. Nictiz.nl - Denemarken. Toegankelijk via: http://www.nictiz.nl/page/Samenwerking/Internationaal/Denemarken. Bezocht in April, 2013.
- KPMG. Internationaal onderzoek EPD's - Rapportage aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2012. Frankrijk: - NICTIZ. Nictiz.nl - Frankrijk. Toegankelijk via: http://www.nictiz.nl/page/Samenwerking/Internationaal/Frankrijk. Bezocht in April, 2013. - KPMG. Internationaal onderzoek EPD's - Rapportage aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2012. - ASIP Santé. ASIP Santé: publication of DMP compatibily specifications (updated) | esante.gouv.fr, le portail de l'ASIP Santé. Toegankelijk via: http://esante.gouv.fr/en/actus/dmp/asip-sante-publication-dmp-compatibility-specifications-
updated#DSFT. Bezocht in April, 2013. - Web-médecin. FAQ | Web-Medecin.fr - Création de site Internet pour médecins / cabinets médicaux. 2013; Toegankelijk via: http://www.web-medecin.fr/faq#n25. Bezocht in April, 2013.
23
Bronvermelding 2/3 Spanje: - KPMG. Internationaal onderzoek EPD's - Rapportage aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2012. - NICTIZ. Nictiz.nl - Spanje. Toegankelijk via: http://www.nictiz.nl/page/Samenwerking/Internationaal/Spanje. Bezocht in April, 2013. België: - KPMG. Internationaal onderzoek EPD's - Rapportage aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2012. - Stroetmann KA, Artmann J, Stroetman VN. European countries on their journey towards national eHealth infrastructures. 2011. Duitsland:
- KPMG. Internationaal onderzoek EPD's - Rapportage aan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. 2012. - NICTIZ. Nictiz.nl - Duitsland. Toegankelijk via: http://www.nictiz.nl/page/Samenwerking/Internationaal/Duitsland. Bezocht in April, 2013. - gematik. gematik (Gesellschaft für Telematikanwendungen im Gesundheitswesen). 2010; Toegankelijk via: http://www.gematik.de/cms/de/gematik/gematik_1.jsp. Bezocht in April, 2013.
24
Bronvermelding 3/3 Zweden: - NICTIZ. Nictiz.nl - Zweden. Beschikbaar via: http://www.nictiz.nl/page/Samenwerking/Internationaal/Zweden. Bezocht in April, 2013. - Bergh C. The Swedisch National Patient Overview (NPO). 2009. - Equal access - key to keeping Sweden healthy. Swedisch Institute 2012. Nederland: - NIVEL. Masman W, Brabers A, Reitsma-van Rooijen M, de Jong J. Het landelijk elektronisch patiëntendossier. 2012. - VZVZ. Zo werkt de zorginfrastructuur - VZVZ. Beschikbaar via: http://www.vzvz.nl/page/Home/Informatiepunt/Dezorginfrastructuur/Zo-werkt-de-Infrastructuur. Bezocht in April, 2013.
- VZVZ. Over VZVZ. Beschikbaar via: http://www.vzvz.nl/page/Over-VZVZ. Bezocht in April, 2013. Shanghai (China): - Zhang, J. et al. Grid-based implementation of XDS-I as part of image-enabled EHR for regional healthcare in Shanghai. International Journal of Computer Assisted Radiology and Surgery 6, 273-284 (2011).
25
