Overzicht route voor scootmobielers en fietsers in Valkenswaard, Dommelen en Borkel en Schaft 1 overzichtskaart, 2 detailkaarten en 3 tekstpagina´s
1. Bosstraat: IVN, heemtuin, Velttuin, De Kleine Meer 2. Oude begraafplaats 3. Huize Agnetendal 4. Dommelsche watermolen 5. Martinuspark en kerkhof 6. Oude gemeentehuis Dommelen 7. Brouwershuis, brouwerij 8. Venbergse watermolen 9. Malpie 10. Borkel Dorpsstraat 11. Beltmolen St. Antonius Abt 12. Achterste Brug 13. De Dommel 14. Schaft Dorpsstraat 15. De Sil 16. De Zeelberg 17. Kleine Markt
N51 21.460 N51 21.190 N51 21.288 N51 21.056 N51 20.971 N51 20.903 N51 20.867 N51 20.204 N51 19.093 N51 17.952 N51 17.861 N51 16.788 N51 17.482 N51 17.830 N51 20.176 N51 20.348 N51 21.061
E5 27.866 E5 27.279 E5 26.300 E5 26.276 E5 26.135 E5 25.774 E5 25.682 E5 26.722 E5 27.354 E5 26.777 E5 26.457 E5 25.740 E5 26.303 E5 27.302 E5 28.081 E5 28.525 E5 27.665
Bronnen: - Ruimte voor bomen en groen 2012 / IVN rapport monumentale en waardevolle bomen. - Het oude kerkhof van Valkenswaard 2009 / ing. W.L.P. Coolen.: www.opdenrosheuvel.nl - Monumentale bomen in Valkenswaard 2007/ IVN wandeling. - Verkenningen in Valkenswaard 1995 / IVN en Heemkundekring Weerderheem. - Gemeentelijke website www.valkenswaard.nl - Website IVN http://ivn.nl/afdeling/valkenswaard-waalre
Gewijzigd/bijgewerkt
dd. 0ktober 2012.
IVN Valkenswaard-Waalre Scootmobiel- en fietsroute.
1
1. IVN-gebouw, heemtuin, Velttuin, Kleine Meer: speelterrein, kinderboerderij, parkeerplaats. 2. Oude begraafplaats, nationaal en cultureel erfgoed. Deels gemeentelijk- en rijksmonument. Zie informatiebord. Graven van o.a. Richard Hammond 1845, Karel Mollen 1935, naamloze kinderen 2003, Rinus Michels 2005. Middels bestrating is plattegrond van middeleeuwse kerk (ca.1500) zichtbaar. Bijzondere en monumentale bomen: o.a. Mammoetboom (1880-1890), Wierookden (1880-1890), Noorse esdoorn (1880-1890). Rechts van de begraafplaats vooraan op het Vlaslantplantsoen: Hongaarse eik; grote bladeren tot 25 cm, van onderen donzig, van boven verspreide stijve haren. Vaak geënt op de Zomereik. 3. Huize Agnetendal, in 1442 kwam er toestemming om een zusterklooster te stichten. Patrones werd St. Agnes met het schaapje. Zusters hielden zich bezig met onderwijs en landbouw. Bewoners hebben met hulp van de gemeente de oude kloostermuur eind 20e eeuw laten restaureren. Het woonhuis op het terrein van het voormalige klooster St. Agnetendal is de voormalige pastorie uit 1815 met zadeldak en hoekschoorstenen. In bijgebouwen waren wasblekerij en kaarsenmakerij gevestigd. In de prachtige tuin monumentale bomen: o.a. een Tamme kastanje uit ca.1845, een Oosterse plataan uit ca.1865 en een Bruine beuk uit ca.1895. 4. Dommelsche watermolen, onderslagmolen. Bouwjaar onbekend. Hij wordt voor het eerst einde 14e eeuw vermeld. Ca.1976 gerestaureerd. Tegenwoordig worden hier o.a hobby- en speciaalvoeders, meel voor de thuisbakkers en zaden verkocht. Bergstraat 3, voormalige molenaarswoning 1843, in de voortuin een monumentale Moerascipres, ca.1895, door heeroom uit de missie meegebracht. 5. St. Martinuspark/kerkhof, hier staat tussen andere monumentale bomen, mogelijk de oudste boom van Valkenswaard (1700-1750), een Zomereik. In het verleden is deze boom door een blikseminslag zwaar beschadigd. Op de Bergstraat staat nabij het Martinusplein de monumentale Paardenkastanje, in 1909 aangeplant ter herinnering aan de geboorte van Prinses Juliana. Helaas heeft deze boom het niet overleefd en werd oktober 2012 gekapt. 6. Oude raadhuis Dommelen, Bergstraat 71, 1918/1919, als zodanig in gebruik totdat in 1934 Dommelen en Borkel en Schaft overgingen naar Valkenswaard. 7. Dommelse bierbrouwerij. Brouwershuis 1894, Bergstraat 88 . Oranjeboomcafé/boerderij 1825 Westerhovenseweg 2, waar de brouwerij is begonnen. Nu een rijksmonument. 8. Venbergse watermolen, dwang- of banmolen. Landgoed al vóór 1227 eigendom van Hendrik I, hertog van Brabant/Lotharingen. Op straffe van zware boetes moesten onderdanen hun graan op aangewezen molens laten malen. Gebouw van de huidige korenmolen uit 1895, delen van het gebouw nog ouder. Parkeerplaats start/eindpunt kanovaarders over de Dommel. 9. Malpie. Natuurreservaat met zandverstuivingen, vennen, heidevelden en bos. Wandel- en fietspaden. Op de rand van het ven bij de overgang van nat naar droog vinden we Gagel en Pitrus. Iets verder weg van het ven op de vochtigste plekken Dopheide en op drogere stukken Struikheide. Langs de route vind u ook informatieborden, o.a. over de archeologische vondsten bij het niet meer zichtbare jagers/zwerverskamp. 10. Borkel. Etymologie Germaanse woorden “Burgon” en “Lauha” resp. “berk en bos op hoge zandgrond”. Gemeentelijke monumenten: Dorpsstraat 74 – Langgevelboerderij met dwarsdeel, midden 19e eeuw. De 3 Lindes zijn monumentale bomen, geschat plantjaar 1910-1920. Links van het huis staan 8 waardevolle Beuken.
IVN Valkenswaard-Waalre Scootmobiel- en fietsroute.
2
Dorpsstraat 51 – voormalig raadhuis uit 1857, gerestaureerd in 1982. Dorpsstraat 49 – langgevelboerderij met dwarsdeel uit 1846 en eind 19e eeuw, met motieven van het Kempisch dorpshuis. Geboortehuis van Mgr.Kuijpers, die bisschop van Suriname was. Een andere opmerkelijke figuur was weduwnaar Gerard Dobbelsteen die in 1840 pastoor in Borkel en Schaft werd. Zijn zonen Joan Lucas en Adri gingen vervolgens ook naar het seminarie. 11. Rijksmonument: Dorpsstraat 50 en 50a: Molen St. Antonius Abt, bergkorenmolen 1867-1869. De aangrenzende voormalige molenaarswoning uit 1913, en bedrijfsruimte uit ca. 1900 zijn gemeentelijk monument. 12. Achterste Brug- huisnr.14 rijksmonument. Toentertijd een van de laatst overgebleven posthutten. Langgevelboerderij met grote en kleine schob en 8-hoekige schoorsteen. De 6 Winterlindes (plantjaar geschat op ca. 1940) staan op de gemeentelijke bomenlijst. 13. De Dommel. De bron van de Dommel ligt 77 mtr. boven zeeniveau bij het Belgische Wauberg (gemeente Peer) met een verval van 75 mtr. tot ´s Hertogenbosch, waar zij samen met de Aa verder stroomt als Dieze. 14. Schaft. Etymologie Germaans woord “Scaft” betekent: “Staak”, denk aan grenspaal. Rijksmonument: Dorpsstraat 85 Zomereik 1830-1840.Aan de stam en de groei van de kruin is nog de blikseminslag van 1966 zichtbaar. Dorpsstraat 112 en 128: Kempische langgevelboerderijen uit resp. 1771 en 1778. Maastrichterweg, van grens tot aan bebouwing: groene entree van de gemeente: voornamelijk Zomereiken en in mindere mate Lindes, die ook op de gemeentelijke bomenlijst staan. 15. De Sil, vlakbij kruising met Brugse Heide, en voormalige spoorwegovergang, staan 3 monumentale Zomereiken, geschat plantjaar 1860-1870. In 1866 werd de spoorwegverbinding Eindhoven-Hasselt via Aalst-Waalre en Valkenswaard geopend, het z.g. Bels lijntje, en opgeheven rond 1955 toen Eindhoven het ’hoogspoor’ kreeg en voor het vervoer steeds meer bus en vrachtwagen werden gebruikt. 16. De Zeelberg, een reeds lang bestaand gehucht met een driehoekig pleintje waar omheen boerderijen. Rond 1500 werd de Zeelberg één geheel met een andere nederzetting uit die tijd: Nuland. Schapen houden was eeuwen lang de voornaamste bron van inkomsten voor de boeren aan de Zeelberg. Bij de huizen o.a. mooie Paardenkastanje, Linde. 17. Kleine Markt, via de Bakkerstraat.Voorheen in pand huisnr 57, ook wel ´t Fabriekske genoemd, (gemeentelijk monument) sigarenfabriek van de Gebr. Neijnens. Aan het einde van de Bakkerstraat de vroegere varkensmarkt (Verckensweert), met het Verzetstrijdersplein, en aan de overkant het Weerderhuys, voormalige hervormde kerk uit 1890, nu in gebruik als trouwzaal. De monumentale Lindes ervoor hebben dezelfde leeftijd. Voorheen stond hier een z.g. Napoleonskerk, in 1809 stelde Napoleon, koning van Holland, geld beschikbaar voor het bouwen van een kerk voor de hervormden, die na teruggave van de kerken aan de katholieken geen eigen kerk meer hadden. Deze kerk heeft ongeveer 70 jaar dienst gedaan. Omdat hij te groot en bouwvallig was gaf de gemeente in 1889 subsidie voor de bouw van een nieuwe kerk. Voor de bijbehorende pastorie moet u even een blik werpen op huisnr. 3, waar in de voortuin 1 monumentale Hemelboom en 2 monumentale Beuken staan.
IVN Valkenswaard-Waalre Scootmobiel- en fietsroute.
3
1
2
IVN
IVN Valkenswaard-Waalre
3
Overzichtskaart oktober 2012 Scootmobielroute Valkenswaard
7
6
Fietsroute Valkenswaard
17 4
Afstand circa 29 km
5
Over verharde wegen en fietspaden Incl. 2 detailkaarten en beknopte beschrijving van cultuur en natuur
1 16 8 2 3 4
15
5 6 7 8 9 10 11
9
12 13 14 15 16 17 10 11
14
13
12 1
Bosstraat, IVN, Heemtuin, Velttuin, De Kleine Meer Oude begraafplaats Huize Agnetendal Dommelsche watermolen Martinuspark en kerkhof Oude gemeentehuis Dommelen Brouwershuis, brouwerij Venbergse watermolen Malpie Borkel Dorpsstraat Beltmolen St. Antonius Abt Achterste Brug De Dommel Schaft Dorpsstraat De Sil De Zeelberg Kleine Markt
Detailkaart Valkenswaard –Dommelen 1
IVN 1 3
2 3 4
2
5 6 7
7
17 8
4
6
9 10 11
5
12 13 14 15 16 17
16 15 8 1
Bosstraat, IVN, Heemtuin, Velttuin, De Kleine Meer Oude begraafplaats Huize Agnetendal Dommelsche watermolen Martinuspark en kerkhof Oude gemeentehuis Dommelen Brouwershuis, brouwerij Venbergse watermolen Malpie Borkel Dorpsstraat Beltmolen St. Antonius Abt Achterste Brug De Dommel Schaft Dorpsstraat De Sil De Zeelberg Kleine Markt
Detailkaart Borkel en Schaft 1 10
11
14
2 3 4 5 6 7 8
13
9 10 11 12 13 14 15 16 17
12
Bosstraat, IVN, Heemtuin, Velttuin, De Kleine Meer Oude begraafplaats Huize Agnetendal Dommelsche watermolen Martinuspark en kerkhof Oude gemeentehuis Dommelen Brouwershuis, brouwerij Venbergse watermolen Malpie Borkel Dorpsstraat Beltmolen St. Antonius Abt Achterste Brug De Dommel Schaft Dorpsstraat De Sil De Zeelberg Kleine markt
