Koning Willem Alexanderkanaal
Een beleefroute
voor vaartoeristen, fietsers en wandelaars Tekst: ??????
Tekst: Bert Dijenborgh - Foto’s: Dianne Dijenborgh
12 Drenthe MagazinE
1216-DM31_ ALEXANDERKANAAL.indd 12
13-05-13 23:49
I
n het Plattelandshuis in Klazienaveen is Willem Paas, de projectleider van het Koning Willem Alexanderkanaal gehuisvest. Opvallend, de ruimtes waar het projectteam Veenvaart gehuisvest is. Ze hangen vol met grote technische tekeningen van bruggen, sluizen, aanlegkades en oeverconstructies. Willem z’n klus is bijna geklaard, op 8 juni wordt het kanaal officieel geopend en dan zit het er op. Een periode van 16 jaar wordt dan afgesloten. Zo lang is hij al betrokken bij dit project dat de recreatietoervaart en het leefklimaat in het gebied moet gaan verbeteren. Het veengebied van Zuidoost Drenthe is er een stuk aantrekkelijker door geworden.
weer vaarklaar kunnen maken. Sluizen en bruggen zijn gerenoveerd, dammen verwijderd en een vier kilometer nieuw ‘natuurtechnisch’ kanaal is gegraven. Uniek is de doorsteek door een stuwwal, de uitloper van de Hondsrug en de passage van het Oosterbos (een stukje Ecologische Hoofdstructuur). We moesten een relatief groot verval in hoogte zien op te lossen. Dat hebben we landschappelijk en recreatief aantrekkelijk opgelost door een koppelsluis te bouwen. Er staan nu twee sluizen achter elkaar die ervoor zorgen dat een hoogteverschil van vijf meter kan worden overbrugd in een prachtige natuurlijke hoogveenomgeving.
Transport over water was in Oost-Drenthe begin vorige eeuw, lange tijd de enige route om turf te kunnen vervoeren. Begin vijftiger jaren werd het gebied rond Emmen pas toegankelijk voor vrachtwagens. Voor die tijd waren de bruggen in het gebied niet geschikt voor zwaar transportverkeer. Toen de hoogtijdagen van turfwinning voorbij waren, raakten de vaarroutes tussen Erica en Ter Apel in verval. Met als gevolg dat landschap en leefomgeving verder verpauperden. Willem: “Gelukkig hebben we deze ontbrekende schakel
In 1997 werd ik voor het eerst betrokken bij plannen van een nieuwe kanaalverbinding tussen Erica en Ter Apel. In die tijd was ik als ambtenaar van de provincie Drenthe verantwoordelijk voor het kanalenbeheer in de provincie. Plannen lagen er al jaren, maar politiek was het lastig om de vele partijen die betrokken waren bij dit project op één lijn te krijgen. Met namen noemen, doe je altijd mensen te kort, maar personen zoals René van der Poel van de provincie Drenthe, Wiebe Brandsma ambtenaar provincie Groningen Drenthe MagazinE 13
1216-DM31_ ALEXANDERKANAAL.indd 13
13-05-13 23:49
‘‘
Uniek is de doorsteek door een stuwwal
en Henk Weggemans, oud gedeputeerde van de provincie Drenthe hebben een belangrijke rol gespeeld bij het tot stand komen van het kanaal. Je hebt een lange adem nodig, creativiteit en je moet goed blijven afstemmen. Dat is lang niet altijd even makkelijk. Gelukkig heerst er in Drenthe en Groningen een mentaliteit waarin partijen als het echt moet, bereid zijn samen te werken. Als projectgroep zijn we met een oplossingsgerichte insteek aan de slag gegaan. We dachten niet in problemen. Van het begin af aan hebben we contact gezocht met burgers daardoor groeide het nodige draagvlak voor dit project. Ik heb geleerd dat er zoveel meer kan als je denkt in oplossingen”. Wiebe Brandsma: “Eind jaren tachtig begonnen in de provincie Groningen steeds meer personen oog te krijgen voor vaarverbindingen. We hebben nogal wat water, laten we er wat mee gaan doen, was de gedachte. Men wilde het veenkoloniale gebied aantrekkelijker maken voor toerisme en het leefklimaat in het gebied versterken. Hierdoor ook meer aandacht voor de cultuurhistorie creëren. Belangrijk was dat we met de nieuwe vaarverbindingen verschillende
14 Drenthe MagazinE
1216-DM31_ ALEXANDERKANAAL.indd 14
13-05-13 23:49
kanten uit konden. Zo moest er een schakel komen tussen de Friese wateren, het Duitse Emsland en de andere watersportgebieden in Nederland”. Willem Paas: ”De nieuwe en verbeterde vaarverbindingen in Groningen waren cruciaal voor het laten slagen van de plannen om het kanaal tussen Erica en ter Apel te ontwikkelen. We hebben in het kanaal tientallen “oorspronkelijke” sluizen en bruggen gerenoveerd of terug laten komen, stijgers geplaatst, natuurlijke oevers aangelegd en aanlegvoorzieningen gerealiseerd. Deze nieuwe blauwe ader in het veenlandschap maakt het zelfs mogelijk een rondje Drenthe te varen. Vaartoerisme krijgt zo een geweldige stimulans. Wat mij vooral interesseerde was de koppeling met de omgeving. Je zou kunnen zeggen een beleefroute met beleefpunten om de waterweg heen. Fietsroutes en wandelpaden zijn voor een gedeelte al langs het kanaal aangelegd. Parallel met de loop van het kanaal loopt de Runde. Een eeuwen oud veenriviertje dat grotendeels door de vervening was verdwenen. De Runde zal met zijn diversiteit aan planten en dieren, stromend water, vistrapjes en kronkeling door het landschap gaan
Koppelsluis in het Oosterbos
bijdragen aan meer beleving van het gebied. Bijzonder wordt het varen door het Hoogveengebied evenals het Veenpark, het enige doorvaarbare museum van Nederland. We hebben ervoor gezorgd dat je dit gebied met zijn bijzondere historie aantrekkelijk wordt voor toeristen, recreanten en niet te vergeten de bewoners. Op veel verblijfaccommodaties in ZO Drenthe zal je vaker de kreet gaan horen: “Gaan we straks even bij de bootjes kijken!” DM
Drenthe MagazinE 15
1216-DM31_ ALEXANDERKANAAL.indd 15
13-05-13 23:50
“De nieuwe vaarverbinding herstelt de toegang over water tot Overijssel, Friesland, Groningen en Noord-Duitsland. Het nieuwe kanaal maakt het gebied economisch en recreatief gezien zeer aantrekkelijk en geeft de leefbaarheid van de kernen langs de route ook een stimulans. Het is ook mooi om te zien hoe deze investeringen worden omgezet in een grote ontwikkeling van het gebied en hoe dit zelf door de bevolking is opgepakt. Ik ben trots op de dynamiek en de ontwikkelingen die door dit project in gang zijn gezet”, aldus gedeputeerde Henk Brink van de provincie Drenthe. 16 Drenthe MagazinE
1216-DM31_ ALEXANDERKANAAL.indd 16
13-05-13 23:50
