Memo Aan Van Datum Onderwerp Zaaknummer
College Arjan Faro 3 april 2013 Breedband Buitengebied 46014
Aanleiding Door wethouder Boender is gevraagd om de mogelijkheden van aansluiting van het buitengebied op glasvezel te verkennen. Een krantenknipsel uit het Nederlands Dagblad van 2 februari 2013 met als titel “zonder solidariteit geen glasvezel in buitengebied” is daarbij als input door de portefeuillehouder meegegeven. In het krantenbericht wordt het voorbeeld van de gemeente Heezel-Leende aangehaald. Die gemeente heeft een coöperatie opgericht die in eigen beheer glasvezel aanlegt tegen een aansluitbedrag van naar schatting 1400 euro per aansluiting. Dat is meer dan waar Reggefiber voor een aansluiting binnen de bebouwde kom (1000 euro) van uit gaat, maar veel goedkoper dan de 4000 euro of meer die het bedrijf voor aansluitingen buiten de bebouwde kom durft te vragen. In Heeze-Leende financiert men eigenlijk het buitengebied met de winst uit de aansluitingen van de kernen (verevening kosten). Huidige stand van zaken aanleg glasvezel Molenwaard. Op dit moment wordt in de kernen Nieuw-Lekkerland, Kinderdijk, Streefkerk, Groot-Ammers, Nieuwpoort en Streefkerk een glasvezelnetwerk aangelegd door Reggefiber. Van te voren dienden 30% van de huishoudens zich hiervoor aan te melden. Aan de aanleg is eerder door de gemeente medewerking verleend. Reggefiber heeft aangegeven de andere kernen en het Buitengebied van de gemeente Molenwaard niet aan te willen sluiten, vanwege de hoge kosten (meer dan de investering in de aanleg van € 1.000,--, die zij informeel als grens hanteren). Vergelijking met Heeze-Leende gaat niet op. Omdat de aanlegger van glasvezel ook in onze gemeente alleen in de kernen het netwerk aanlegt met lage aanlegkosten per aansluiting, blijven de dure (buiten-)gebieden over. Hiervoor zijn momenteel geen commerciële partijen beschikbaar, die voor concurrerende tarieven glasvezel aan kunnen sluiten. Zo blijven inwoners van de buitengebieden verstoken van de snelste internetverbindingen van het moment. Door in te stemmen met aanleg van glasvezel in de grotere kernen verliest een gemeente de mogelijkheid van verevening zoals in Heeze-Leende het geval is. De aanleg vindt echter al plaats en glasvezel in de kernen langs de Lek is een gegeven. De situatie verschilt daardoor wezenlijk van Heeze-Leende, zodat geen sprake is van een vergelijkbare situatie. Overigens kan een gemeente de aanleg van nieuwe netwerken, zoals dat van Reggefiber, op basis van de telecommunicatiewet niet weigeren. Glasvezel is geen nutsvoorziening Een glasvezelverbinding voor breedbandinternet is geen officiële nutsvoorziening, omdat er alternatieven zijn voor snel internet, zoals (a)dsl, kabel (coax) en satelliet. De overheid heeft bewust de aanleg van (glasvezel-)netwerken aan marktpartijen als KPN-dochter Reggefiber overgelaten.
2 Doordat de aanleg van glasvezelnetwerken niet als nutsvoorziening bestempeld wordt kunnen we ons ook afvragen of overheidsbemoeiing in dit stadium nodig en/of gewenst is. Onderstaand wordt het vigerend beleid per overheidslaag op een rijtje gezet. Europees en nationaal beleid. Europees beleid – Connecting Europe Facility )CEF) In Europees verband zijn doelen geformuleerd om de digitale ontsluiting te verbeteren. In het programma CEF, hetgeen valt onder EG-commissaris Smit-Kroes, is als doel voor breedbandverbindingen geformuleerd: The "Connecting Europe Facility" foresees almost €9.2 billion to support investment in fast and very fast broadband networks and pan-European digital services. The CEF finance will leverage other private and public money, by giving infrastructure projects credibility and lowering their risk profiles. On the basis of conservative estimates, the Commission considers that the network infrastructure finance could stimulate investment worth more than €50 billion. The Digital Agenda for Europe set targets for 2020 of broadband access for all at speeds of at least 30 Mbps, with at least 50% of households subscribing to speeds above 100Mbps. As regards digital services, the money would be used for grants to build infrastructure needed to roll-out e-ID, eProcurement, electronic health care records, Europeana, eJustice and customs-related services. The money would serve to ensure interoperability and meet the costs of running the infrastructure at European level, linking up Member States' infrastructures. In de laatste bezuinigingsronde is het budget echter nagenoeg verdwenen en gereduceerd van 9,2 miljard naar 1 miljard. Hier mogen geen hoge verwachtingen voor wat betreft bijdragen en/of subsidies in de aanleg van infrastructuur uit worden verwacht. Nationaal beleid – marktwerking. De Rijksoverheid heeft geruime tijd geleden ingezet op liberalisering van de telecommarkt en houdt hier onverkort aan vast, ook als het gaat om het Buitengebied. In december 2012 heeft minister Kamp (EZ) nog schriftelijk geantwoord op vragen die zijn gesteld door het lid Oosenbrug over het gebrek aan breedband in buitengebieden. In de beantwoording wordt gesteld, dat breedbandinternet in Nederland universeel beschikbaar is en het hooguit gaat om de snelheid (en kosten) van het netwerk. Regionaal beleid – visie 2030. Bij de uitwerking van de visie 2030 wordt gewerkt met DIN’s. In de DIN Economie is als strategie/inspanning opgenomen “Digitale ontsluiting (2)” onder het subdoel “Bereikbaarheid zowel fysiek als digitaal. Hierin is verder tekstueel geen inhoud gegeven. Overigens geeft de (2) aan, dat het gaat over uitvoering en invulling van al vastgestelde kaders. Vastgestelde kaders zijn bij mij in ieder geval niet bekend. Aangezien er een inspanning in de Visie is opgenomen, mag op afzienbare tijd regionale actie verwacht worden?! Wat is ons beleid? Toekomstvisie Molenwaard 2030 – Samen Vooruit In de toekomstvisie is in de paragraaf Economische dragers opgenomen: Een goede (digitale) infrastructuur is essentieel voor de toekomst van bedrijven. De inzet van de gemeente is er op gericht deze voorzieningen zoveel mogelijk te bevorderen en te faciliteren. In de overige paragrafen is geen verwijzing naar een digitale infrastructuur opgenomen. Hieruit zou kunnen worden geconcludeerd, dat een digitale ontsluiting alleen voor de doelgroep bedrijven belangrijk wordt geacht.
3
Coalitieprogramma – Molenwaard, een gemeente met hart voor mensen In het coalitieprogramma zijn geen verwijzingen naar digitale infrastructuur opgenomen. Programmabegroting 2013-2016 In de concept-Programmabegroting 2013-2016 is opgenomen: Faciliteren van de groei /ontwikkeling van bedrijven Om het bedrijfsleven beter te faciliteren is voorts het hebben van inzicht in de behoeften bij het bedrijfsleven noodzakelijk. Een goede digitale en fysieke infrastructuur is essentieel voor een goede bedrijfsvoering van bedrijven en bevordert ook de aantrekkelijkheid van de gemeente als vestigingsplaats. Bij de haalbaarheid van deze doelstellingen dient te worden overwogen dat het feitelijk kunnen realiseren ervan niet slechts alleen door Molenwaard kan worden geëffectueerd. Dit heeft te maken met de mogelijkheden en bereidheid die bedrijven en instellingen zelf hebben. De focus van Molenwaard ligt derhalve primair op het bevorderen dat veranderingen en verbeteringen worden bereikt door met name de samenwerking tussen en afstemming met bedrijven te bevorderen. Bij de inspanningen is dit onderwerp als volgt weergegeven: Wat gaan we doen Wat is het Kosten anders dan product/resultaat? ambtelijke inzet Verbeteren bereikbaarheid bedrijven, door: • Bevorderen aanleg glasvezel of vergelijkbare voorzieningen in heel Molenwaard • Bevorderen wegnemen verkeersknelpunten
• Het hebben van glasvezel of vergelijkbare voorziening in geheel Molenwaard • Afstemming en overeenstemming met wegbeheerders over wegnemen knelpunten
Analoog aan de strategische visie wordt in de andere programma’s niet over dit onderwerp gesproken. Conclusie: glasvezel wordt van belang gezien voor bedrijven en niet of minder voor bewoners. Inzet van de gemeente moet zich richten op bevorderen en faciliteren. Wat is onze ambitie voor bedrijven? Uit het geformuleerd beleid spreekt een notie van het belang van digitale bereikbaarheid van bedrijven. Toch komen er vanuit het bedrijfsleven maar weinig vragen om aanleg van snellere internetverbindingen naar ons toe. Ook als we zoeken op internet, komen we al snel op sites zoals www.ipvisie.com, die vermelden dat er bijvoorbeeld voor Bleskensgraaf voldoende mogelijkheden zijn voor bedrijven om op glasvezel aangesloten te worden waarbij er speciale mogelijkheden worden geboden voor het bedrijventerrein Melkweg. Bovendien hebben (grotere) bedrijven in de achter ons liggende jaren waar nodig ook zelf initiatieven ontplooid om aansluiting te vinden op het World Wide Web. Een voorbeeld hiervan is drukkerij de Groot in Goudriaan, die met een straalverbinding de afstand naar Gorinchem overbrugde. Er lijkt dan ook weinig noodzaak te zijn om als lokale overheid stevig te investeren in de digitale ontsluiting van de grotere bedrijven. Voor bedrijven aan huis en kleinere bedrijven in de woonlinten en buitengebieden kan dit echter anders liggen. Om de kosten van een bedrijfsaansluiting te voorkomen zijn zij eerder geneigd genoegen te nemen met dezelfde mogelijkheden als die bewoners hebben.
4 Een globaal inzicht in de beschikbare mogelijkheden. Om een beeld te krijgen in de mogelijkheden is met behulp van de postcodecheck op www.breedbandwinkel.nl een overzicht opgesteld. (bijlage 1) Hieruit blijkt, dat in alle kernen internet en andere diensten via ADSL en kabel (UPC) beschikbaar zijn. Buiten de kernen is het beeld meer gedifferentieerd. In de steekproef zijn adressen gekozen, die verder van de kernen zijn verwijderd. Verwacht wordt, dat de uitkomsten dan ook ongunstiger zijn (meer afstand, minder mogelijkheden) dan het gemiddelde van het Buitengebied. Volgens de verstrekte gegevens is overal aansluiting op het (A)DSL netwerk mogelijk. De snelheden kunnen daarbij variëren als gevolg van afstand tot de telefooncentrale en het al dan niet aangepast zijn van de centrale (verder onder ontwikkelingen). In ongeveer éénderde van de gevallen geeft de postcodecheck aan, dat naast ADSL ook via kabel (internet)diensten worden doorgegeven. Bovendien wordt op enkele adressen ook nog de beschikbaarheid van de glasvezel aangegeven. Bij checken op de site van Reggefiber wordt dit echter niet bevestigd, zodat hier vraagtekens bij gezet moeten worden. In zijn algemeenheid zullen buiten de door Reggefiber afgebakende gebieden geen diensten per glasvezelnetwerk beschikbaar zijn. Ontwikkelingen gaan door. De laatste jaren zijn de technische en marktontwikkelingen van digitale diensten snel gegaan. De telefoonkabel wordt niet langer uitsluitend gebruikt om te bellen, maar is tevens geschikt gemaakt voor internet. De kabelaansluiting (coax) wordt niet langer alleen gebruikt voor het doorgeven van het TVsignaal, maar ook voor bellen en internetten. Een glasvezelnetwerk wordt naast de bestaande netwerken aangelegd waarbij nog hogere snelheden (vooral up) kunnen worden gerealiseerd op internet. Razendsnel zijn de ontwikkelingen gegaan en daarmee zijn we niet aan het eind gekomen van de technische mogelijkheden van netwerken. Dit blijkt ook uit diverse media-artikelen met koppen als “KPN voert koper op tot glasvezelsnelheden”. Op dit moment is KPN bijvoorbeeld bezig haar netwerk sneller te maken door de centrales te upgraden, waardoor hogere internetsnelheden gehaald kunnen worden. Het resultaat is al te zien in het overzicht (bijlage 1), waar bij de ADSL snelheden al oplopen tot 40MB down en 4 MB up. In deze memo is tot nu toe alleen gesproken over internet via vaste netwerken. Het zal niemand echter ontgaan zijn, dat de mogelijkheden voor mobiel internet ook steeds groter worden. Wie had er tien jaar geleden gehoord van een I-pad, Androïd-tablet of smartphone? Als gevolg van deze technologische ontwikkelingen zien we nu ontwikkelingen, die mobiel internet steeds sneller maken. Nu al worden door Vodafone op basis van haar 3G netwerk abonnementen aangeboden tot 28,8 MB down en 5,8MB up, weliswaar met datalimiet. De verwachting is, dat deze snelheid met een verdichting van het dekkingsgebied en de komst van de snellere variant 4G, binnen afzienbare tijd toe zal nemen. Geen urgente noodzaak tot verhogen snelheden breedband. De markt creëert een behoefte bij de gebruiker. De consument wil steeds beter, mooier en in deze tijd vooral ook goedkopere diensten. Bij dit laatste moet ook bedacht worden, dat de consument niet meer wil betalen dan een ander. Tegelijkertijd moeten we ons als lokale overheid ook afvragen of er een noodzaak is om aan de behoefte van de consument of bedrijfsleven te voldoen en of de gemeenschap daar dan in moet investeren.
5 Naar mijn mening is een urgente noodzaak niet aan de orde en horen gemeentelijke acties in het verlengde van het principe “Van zorgen voor naar zorgen dat” te liggen. De stellingname van de hogere overheden, technische ontwikkelingen, financiële situatie en ontbreken van een klaarblijkelijke noodzaak nopen tot een zekere terughoudendheid bij een lokale aanpak. Wat kunnen we dan wel doen? Om meer zicht op de wensen van bedrijven in deze te krijgen moeten we het gesprek opzoeken en onderzoek waar de eventuele knelpunten zitten, waarna we gezamenlijk kunnen zoeken naar mogelijkheden tot verbetering van de situatie. In mijn optiek kan hierbij geen sprake zijn van meebetalen door de gemeente. Hooguit bij nieuwe bedrijfsterreinen zou de gemeente de aanleg in de gemeentelijke grondexploitatie kunnen opnemen. Bewoners, die behoefte hebben aan een verbetering van de breedbandmogelijkheden zouden wij kunnen adviseren zich te verenigen en collectief richting Reggefiber, UPC of andere partij te gaan met de vraag tot aansluiting. Een hoge aansluitingsgraad, wellicht in combinatie met bijbetaling voor de onrendabele top, zou een commerciële partij misschien kunnen bewegen tot uitbreiding of aanleg van een kabel- of glasvezelnetwerk in nieuwe gebieden. Wij zouden de contacten met marktpartijen kunnen aanreiken en eventueel vraag kunnen bundelen. Dit laatste betreft wel een behoorlijk beslag op de ambtelijke capaciteit. In regionaal verband staat een inspanning opgenomen in de visie 2030. Alvorens eventueel lokaal inspanningen op te tuigen is het raadzaam om de voorgenomen regionale aanpak helder te krijgen.
