Overdiagnostiek: bedreiging en kostenpost

column

federatienieuws KNMG en Federatiepartners Algemene vragen? 030 2823 911 [email protected] www.knmg.nl Bankrekeningnummer ABN Amro 45 64 48 969 Bel de KNMG Artseninfolijn tel. 030 2823 322 over n juridische en medisch-ethische onderwerpen n inhoudelijke informatie over beleids­ terreinen van de KNMG n loopbaanvragen n lidmaatschap, wijzigingen in persoonlijke gegevens [email protected] www.knmg.nl/artseninfolijn Loopbaanbureau www.knmg.nl/loopbaanbureau tel. 030 2823 322 Vragen over districten tel. 030 2823 866 Vragen over studentenzaken tel. 030 2823 399 Persvragen? Tel. 030 2823 843 [email protected] Bibliotheek en documentatie­service tel. 030 2823 370, fax 030 2823 326, [email protected] KNMG Opleiding en ­Registratie tel. 030 2823 398 F.C. Raasveldt, directeur CGS College Geneeskundige Specialismen tel. 030 2823 281 mw. mr. V.J. Schelfhout-van Deventer, secretaris HVRC Huisarts, Verpleeghuisarts en arts voor verstandelijk gehandicapten Registratie Commissie J. Stolk, secretaris MSRC Medisch Specialisten Registratie Commissie dr. P. Blok, dr. R. Braams en dr. L. Verschoor, secretarissen SGRC Sociaal-Geneeskundigen Registratie Commissie mw. mr. P.A. Hadders, secretaris Bureau MSRC/HVRC/SGRC tel. 030 2823 833 mw. D. Hennevelt-Wolters, bureauhoofd Vragen over: opleiding: tel. 030 2823 905 n eerste registratie: tel. 030 2823 903 n herregistratie: tel. 030 2823 906 n erkenningen: tel. 030 2823 904 n buitenlands gediplomeerden: tel. 030 2823 389 n

Vragen over arbeidsvoorwaarden? LAD, tel. 030 6702 701 / 6702 702 / 6702 704 op werkdagen tussen 9.30 en 12.30 uur. Serviceverlening Werkgelegenheid Geneeskundigen Serviceverlening Werkgelegenheid Genees­kundigen Arts en Werk, tel. 030 6702 750 of [email protected]; www.swg.nl

Overdiagnostiek: bedreiging en kostenpost

‘E

vidence is mounting that medicine is harming healthy people throughout ever earlier detection and ever wider definition of disease’.1 Deze openingszin in British Medical Journal van 2 juni trok mijn aandacht. De auteurs beschrijven hoe enorme en alsmaar toenemende bedragen jaarlijks worden uitgegeven aan het opsporen van ziekten die er of niet echt zijn, dan wel die zonder opsporing nooit tot enige behandeling zouden zijn gekomen. Omdat de ‘patiënt’ geen enkele klacht had en ook niet zou krijgen tot hij aan een geheel andere ziekte overlijdt. Alleen in de VS gaat jaarlijks minimaal 7 procent van de totale kosten in de zorg verloren aan deze ‘overdiagnostiek en

De druk op artsen om niets te missen neemt toe overbehandeling’. Vertaald naar Nederland gaat het dan al gauw om ruim 4 miljard euro. Zo bezien vormt overdiagnostiek dus een serieuze bedreiging voor de gezondheid van veel Nederlanders en voor de kostenontwikkeling in de zorg. Overdiagnose leidt tot overbodige labeling en behandeling, en tot afname van levensgeluk. De toenemende overdiagnostiek wordt vooral verklaard uit de sterke technologische ontwikkelingen. We kunnen tot op detailniveau ‘afwijkingen’ opsporen, zelfs als die nog niet geduid kunnen worden. Bijvoorbeeld met testen die een hoge sensitiviteit, maar een lage specificiteit hebben, zoals de total bodyscan. De auteurs in BMJ voeren aan dat diagnostische scanning bij tot wel 40 procent van de getesten ‘incidentele bevindingen’ (door de auteurs incidentaloma’s genoemd) oplevert die niet bijdragen aan de gezondheid of de levensduur. Wel aan de kosten in de zorg. Maar er zijn nog andere oorzaken van overdiagnostiek, aldus de auteurs. De druk op screening neemt toe: de vraag van burgers met hoge verwachtingen van bestaande of nieuwe testmethoden wordt gevoed door het aanbod van fabrikanten, aanbieders van testen en zorgverleners die, vaak met goede bedoelingen, in die vraag willen voorzien. De druk op artsen om niets te missen, ten koste van iets teveel te vinden, neemt toe, mede gevoed door de dreiging van claims. En de grenzen van wat ‘normaal’ is,

1846 | Medisch Contact | 3 augustus 2012 | 67 nr. 31-32

worden soms opgerekt. Mensen krijgen sneller een label opgeplakt om vervolgens het medische circuit te betreden. De auteurs presenteren een tabel met de volgende percentages ‘overdiagnostiek’: astma: 30 procent, ADHD: 30 procent, borstkanker: ruim 30 procent, longkanker: 25 procent, prostaatkanker: 60 procent. Het oprekken van de normale waarden voor nierziekten zou er in de VS toe hebben geleid dat 10 procent van alle volwassenen nu een vorm van chronische nierziekte heeft. Een op de vijf zwangere vrouwen heeft door hetzelfde mechanisme nu zwangerschapsdiabetes, het dubbele aantal van voor de ‘oprekking’. Wat kunnen we doen aan deze overdiagnostiek, zo vragen de auteurs zich af. Betere informatievoorziening aan burgers en aanbieders van screening, strengere kwaliteitseisen, strengere handhaving van die eisen, en natuurlijk meer aandacht voor fact-finding rond dit vraagstuk. Wat voor de VS geldt, hoeft niet voor Nederland te gelden. Maar ik ben er niet gerust op. Een nadere verkenning van aard en omvang van dit probleem lijkt me wel het minste dat een verantwoordelijke minister kan besluiten. Maar verder werken aan kwaliteitsverbetering van de bestaande zorg, en kritisch zijn op wat zich in de aanbodsfeer ontwikkelt, is zeker ook noodzakelijk. Tenslotte is niemand gebaat bij overdiagnostiek , tenzij geld verdienen de belangrijkste drijfveer is. Han Willems beleidsadviseur KNMG



Reageren kan op www.knmg.nl/columns

1. Moynihan R, Doust J. Preventing overdiagnosis: how to stop harming the healthy. BMJ 2012; 344: 19-23.

federatienieuws Werk aan uw carrière! Volg trainingen en workshops van het KNMG Loopbaanbureau

H

et KNMG Loopbaanbureau staat voor de juiste arts op de juiste plaats. Iedere geneeskundestudent of arts heeft vragen over loopbaan en carrière. Hoe kom ik in aanmerking voor die felbegeerde opleidingsplaats? Hoe pak ik een carrièreswitch aan? Welke competentie kan, wil of moet ik verder ontwikkelen? Hoe blijf ik als ervaren professional fit en energiek in mijn werk? Onze workshops en trainingen helpen bij het zoeken naar antwoorden op deze vragen. Masterclass Solliciteren naar een opleidingsplaats Ben jij een basisarts die gericht wil solliciteren naar een opleidingsplaats? Deze masterclass, die door een bekende opleider wordt gegeven, is de verdieping van de training ‘Solliciteren naar een opleidingsplaats’. De masterclass vergroot je kansen op een opleidingsplaats en staat uitgebreid stil bij het voorbereiden en oefenen van een sollicitatiegesprek. Je krijgt persoonlijke feedback en tips. Doelgroep: basisartsen Datum: 28 augustus 2012 Verdiepingscursus Wetenschappelijk schrijven Dit is een vervolg op de workshop ‘Wetenschappelijk schrijven’. Eigen werk en individuele leerwensen staan centraal in het programma. Door bespreking en analyse van eigen werk wordt de theorie van de basisworkshop opgefrist en uitgediept. Deze

verdiepingscursus is heel inspirerend. Je krijgt antwoord op allerlei schrijfvragen, wisselt ideeën uit met collega-schrijvers en gaat naar huis met gerichte feedback en concrete adviezen. Doelgroep: alle (toekomstige) artsen Datum: 12 september 2012 Workshop Professioneel presenteren Presenteren is communiceren! Door welke factoren een presentatie slaapverwekkend wordt gemaakt, weet iedereen. Maar hoe overtuig je je publiek? Hoe houd je de aandacht vast? Neem deel aan de workshop ‘Professioneel presenteren’ en leer hoe je een presentatie toegankelijk en aantrekkelijk maakt. Over opbouw en voorbereiding, houding en stemgebruik. Maar ook spreekangst en omgaan met weerstand komen aan bod. Geen video, wel veel oefenen, feedback ontvangen en naar anderen kijken.

Effectieve selectiegesprekken Het selecteren van nieuwe medewerkers is een vak. U weet wat u zoekt en beschikt over een goede intuïtie. Maar u kent ook de valkuilen en consequenties van een verkeerd oordeel. Een verkeerde keuze kan veel tijd, frustratie en geld kosten. Hoe kunt u uw gevoel goed onderbouwen? Hoe bepaalt u welke kandidaat u zoekt? Hoe beoordeelt u de geschiktheid van kandidaten? Doelgroep: Opleiders, leidinggevenden en iedereen die sollicitatie-/selectiegesprekken voert met kandidaten Datum: 11 oktober 2012 Accreditatie is aangevraagd

Het KNMG Loopbaanbureau heeft geaccrediteerde workshops en trainingen voor basisartsen, aiossen en specialisten. Zie www.knmg.nl/loopbaanbureau of e-mail [email protected].

Doelgroep: alle (toekomstige) artsen Data: 19, 26 september en 3 oktober 2012 Eigen-wijs kiezen Vanwege het overweldigende succes van deze workshop tijdens de KNMG Carrièrebeurs, hebben we de cursus opgenomen in ons reguliere programmaaanbod. In elke fase in je leven kom je voor keuzes te staan. Keuzes op het terrein van studie en werk hebben verstrekkende gevolgen voor je leven. Het zijn keuzes die je zelf moet maken en waar je voor vragen komt te staan die alleen jij kunt beantwoorden. Weloverwogen en bewust kiezen is belangrijk. Maar hoe doe je dat? Hoe weet je wat bij je past? Wat voor jou een goede keuze is? Welke stappen kun je zetten om tot een weloverwogen keuze te komen? Wie kunnen je helpen in het keuzeproces?

De KNMG-website ‘beroepskeuze voor artsen’ biedt hulp bij de keuze van een vervolgopleiding. Met voor elk medisch specialisme en profiel een film die een beeld geeft van het beroep en alle praktische informatie over de medische vervolgopleiding. Ook zinvol voor opleiders en studieadviseurs. Nieuwsgierig? Kijk dan op

Doelgroep: studenten en basisartsen Datum: 4 oktober 2012

www.knmg.nl/beroepskeuze.

67 nr. 31-32 | 3 augustus 2012 | Medisch Contact | 1847

federatienieuws SGRC besluit tot intrekking beleidsregel deeltijd

I

n haar vergadering van 20 juni 2012 heeft de SGRC de beleidsregel deeltijd uit 2004 ingetrokken.

De SGRC beleidsregel deeltijd bood deeltijd-aiossen de mogelijkheid om de verlengde opleiding versneld te doorlopen en te voltooien. Nu per 1 januari 2013 de drie registratiecommissies samengevoegd worden tot de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS) kan deze beleidsregel niet meer worden toegepast, vanwege aangepaste regelgeving. Bij het besluit tot intrekking is een overgangsbepaling vastgesteld. De aiossen die een deeltijdopleiding hebben en die al op basis van de beleidsregel deeltijd aan een versnelde afronding van hun verlengde opleiding werken, kunnen hun opleiding op die basis afronden.

Om in aanmerking te komen voor deze overgangsbepaling moet voor 1 oktober 2012 bij de SGRC een van de onderstaande documenten ingediend worden, waaruit blijkt dat de verlengde opleiding wordt gevolgd: • Het door het opleidingsinstituut goedgekeurde gewijzigde opleidingsprogramma. • Een geschrift waaruit blijkt dat bij de tussentijdse beoordeling een nieuwe einddatum is vastgesteld. De goedkeuring van het gewijzigde opleidingsprogramma ofwel de vaststelling van de nieuwe einddatum, dient voor 1 september 2012 te hebben plaatsgevonden. Per die datum treedt het intrekken van de beleidsregel deeltijd in werking.



De integrale tekst van het besluit is te raadplegen op www.knmg.nl/opleidingenregistratie onder regelgeving, beleidsregels SGRC.

Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten Per 1 januari 2013 worden de MSRC, HVRC en SGRC samengevoegd tot de Registratiecommissie Geneeskundig Specialisten (RGS). Kijk voor meer informatie over deze ontwikkeling op www.knmg.nl/rgs.

Werknemers gezondheidscentra in de kou

B

egin juli 2012 overlegden werknemersorganisaties zoals LAD/FBZ en werkgever Landelijke Vereniging Georganiseerde eerste lijn (LVG) opnieuw over een nieuwe Cao Gezondheidscentra. Het cao-overleg was eerder vastgelopen omdat de LVG werknemers in gezondheidscentra met name op de punten salarisverhoging, Arbeidsvoorwaardenregeling Huisartsen in Gezondheidscentra (AHG) en fysiotherapeuten niet tegemoetkwam. Het overleg van begin juli veranderde daar niks aan: een nieuwe Cao Gezondheidscentra lijkt verder weg dan ooit!

Advies LVG aan werkgevers De LVG heeft haar leden geadviseerd een aantal zaken zonder cao-akkoord toch door te voeren. Daarbij gaat het onder andere om: • een loonsverhoging per 1 april 2011 van 1,25 procent; • continueren van werkgeversbijdrage van 30 euro bruto per maand in de ziektekostenverzekering vanaf 1 april 2011; • verhoging van de ANW-vergoeding per 1 januari 2012 van 51,30 euro bruto per uur naar 53,20 bruto per uur.

Werknemers de dupe Begin juli 2012 konden LAD/FBZ en de andere werknemersorganisaties geen adequate afspraken over de AHG en de fysiotherapeuten maken met werkgevers. Daarnaast is de geboden salarisverhoging van 1,25 procent per 1 april 2011 niet voldoende om de koopkracht op peil te houden. LAD/FBZ en de andere werknemersorganisatie vinden het teleurstellend dat werknemers in de gezondheidscentra geen uitzicht hebben op een nieuwe cao. Vooral omdat de Cao Gezondheidscentra 2009-2011 per 1 april 2011 is afgelopen. Deze cao is niet opgezegd. Dat betekent dat de cao, zolang werknemers en werkgevers er niet uitkomen, doorloopt tot 1 april 2013.

1848 | Medisch Contact | 3 augustus 2012 | 67 nr. 31-32

De werknemersorganisaties, waaronder LAD/FBZ, zijn het niet eens met dit advies en vinden dat werknemers in de gezondheidscentra hiervan de dupe zijn. Zij hebben daarvoor onder andere de volgende redenen: Werkgevers zijn niet verplicht het advies van de LVG op te volgen; dit kan ongelijkheid tussen werknemers opleveren. Er volgen (na)betalingen, maar daar is geen formele grond voor. LAD/FBZ adviseert werknemers om bij hun werkgever aan te geven dat ze het hiermee niet eens zijn en hun werkgever schriftelijk te laten verklaren dat deze betalingen niet worden teruggevorderd. Een salarisverhoging per 1 april 2011 van 1,25 procent houdt de koopkracht van werknemers niet op peil. Ook is ➢

federatienieuws onduidelijk per wanneer werknemers een volgende salarisverhoging krijgen.

Minimum-cao Verder vinden werkgevers dat de Cao Gezondheidscentra/AHG fundamenteel moet veranderen. Zij willen de komende tijd gebruiken om een vernieuwde Cao Gezondheidscentra/AHG te ontwerpen. Hun uitgangspunt daarbij is een minimum-cao.

Vervolgstappen LAD/FBZ vindt het onacceptabel dat er op korte termijn geen nieuwe Cao Gezondheidscentra in zit. Ook het advies van de LVG aan werkgevers kan volgens de artsen-werknemersorganisatie niet door de beugel. Zij bekijkt samen met haar leden wat de vervolgstappen zijn richting de werkgevers.



Benieuwd naar de vervolgstappen? Kijk dan op artsennet.nl/lad.

Aios Actie Avond in het LUMC Op woensdag 22 augustus 2012 organiseert De Jonge Orde samen met de LVAG, OMS en LAD de Aios Actie Avond (AAA) naar aanleiding van het rapport over het onder meer laten meebetalen van aiossen aan de opleiding. De avond wordt georganiseerd in het LUMC te Leiden en begint om 18:30 uur. We roepen de (toekomstige) aiossen op in groten getale te komen.

D

e campagnes voor de verkiezingen beginnen half augustus. De Jonge Orde en de LVAG willen dit moment benutten om maximale druk uit te oefenen op politici. De eigen bijdrage moet van tafel. Voor 22 augustus nodigen we de minister dan wel andere politici uit te komen. Daarnaast komen de vertegenwoordigers van de aiossen aan het woord. We willen een helder statement richting politiek. De avond van de 22e zal informatief zijn maar daarnaast is er ook ruimte voor discussie. We roepen al de (toekomstige) aiossen op om met zoveel mogelijk collega’s te komen, zodat het duidelijk wordt dat het ons ernst is.

Plaatselijk en landelijk actiecomité In de week van 13 augustus zullen wij tijdens korte bijeenkomsten in het land al aandacht vragen voor het probleem en oproepen om naar de AAA te komen (zie onze agenda op de website). Tot en met 22 augustus gaan wij door met onszelf te organiseren. We beginnen met het opzetten van plaatselijke actiecomités en vervolgens met een landelijk actiecomité. Deze week volgt hier meer informatie over.

GRENZEN AAN

EUTHANASIE

Praat mee over euthanasie in de praktijk en de rol van de SCEN-arts

2 oktober 2012 | 13.30 – 19.30 uur Domus meDica, utrecht | geaccreDiteerD

Meld je aan! We organiseren deze bijeenkomst in het LUMC omdat dit universitair medisch centrum in de Randstad en direct naast station Leiden Centraal ligt. Voor de organisatie is het van groot belang vooraf te weten hoeveel aiossen er komen. Meld je daarom aan via www.dejongeorde.nl.

www.knmg.nl/symposium/grenzenaaneuthanasie

67 nr. 31-32 | 3 augustus 2012 | Medisch Contact | 1849

federatienieuws Moet alles, wat kan? Op donderdag 13 september 2012 organiseert de NVAG samen met de VAGZ (Wesly-cyclus) en PHned (Bougainville) een themamiddag over ‘Moet alles, wat kan?’

M

oet alle zorg te allen tijde geleverd? Ook aan het einde van het leven? Ook als de prognose infaust is? Ook als de ‘winst’ niet in verhouding staat tot de kosten? Wie bepaalt dat? Welke medische, ethische en politieke elementen spelen een rol – naast uiteraard allerlei economische? Sprekers zijn prof. dr. Job Kievit, hoogleraar hoofd-halschirurgie en besliskunde, LUMC (‘Is meer altijd beter voor de patiënt?’) en dr. Dorothea Touwen, universitair docent en onderzoeker Medische Ethiek, LUMC. Als het om het levenseinde gaat wenden we ons graag tot een (medisch) ethica.

Tijdstip en locatie Deze themabijeenkomst wordt gehouden op donderdag 13 september 2012 van 16:30 tot 20:00 uur in het gebouw van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (St. Jacobsstraat 16, 3511 BS Utrecht).

Aanmelding en betaling Niet-leden kunnen zich opgeven via de website http://www. nvag.nl/formulieren/34/. Indien u deze aanklikt kunt u het formulier invullen en via iDEAL betalen. De kosten bedragen voor niet-leden 50 euro.

Accreditatie Voor deze themabijeenkomst is accreditatie aangevraagd bij de Stichting ABSG.

Informatie Voor eventuele vragen kunt u terecht bij het secretariaat van de NVAG, mailadres [email protected] en telefoonnummer 030-6868774. De NVAG is de vereniging voor artsen beleid, management en (sociaal geneeskundig) onderzoek, de VAGZ de vereniging van adviserend geneeskundigen bij zorgverzekeraars, Bougainville de alumnivereniging voor masters public health en PHned is het podium voor alle public health professionals.

Zorggroepen leggen basis voor eigen kwaliteit De Adviesgroep Ketenzorg en de kamer zorggroepen van de LVG hebben zestien kwaliteitskenmerken geformuleerd waaraan zorggroepen in Nederland voor het einde van het jaar willen voldoen. Met de presentatie van deze kwaliteitskenmerken zetten de zorggroepen een belangrijk stap op weg naar een systematisch kwaliteitsbeleid voor de chronische zorg in Nederland.

D

e kritische kwaliteitskenmerken beschrijven de zestien uitgangspunten waaraan zorggroepen voor het eind van het jaar willen voldoen, zoals het werken volgens zorgprogramma’s gebaseerd op de zorgstandaarden en deelname aan het verzamelen van landelijk vastgestelde kwaliteitsindicatoren. Het benoemen van de kritische kwaliteitskenmerken vormt de eerste stap op weg naar een systematisch kwaliteitssysteem dat door de branche van zorggroepen zelf is opgezet.

Systematisch kwaliteitsbeleid De Adviesgroep Ketenzorg (LHV en VHN) en de kamer zorggroepen van de Landelijke Vereniging voor Georganiseerde eerste lijn (LVG) legden het afgelopen halfjaar de basis voor een systematisch kwaliteitsbeleid. In een gezamenlijk project

1850 | Medisch Contact | 3 augustus 2012 | 67 nr. 31-32

bundelden beide organisaties zoveel mogelijk kennis en informatie over de kwaliteit van de ketenzorg. Hierbij werd gebruikgemaakt van actuele onderzoeken naar de kwaliteit, waaronder het onderzoek van het Nationaal Actieprogramma Diabetes en onderliggende modellen. Ook werden gesprekken gevoerd met tien zorggroepen over actuele kwaliteitsvraagstukken binnen hun organisatie. In een expertmeeting waarin alle landelijke experts op het gebied van kwaliteit van ketenzorg waren vertegenwoordigd, werd alle informatie gecomprimeerd tot een overzicht van de meest elementaire kwaliteitskenmerken op dit moment.

Eén organisatie Het kwaliteitsproject krijgt een vervolg binnen de gezamenlijke organisatie voor zorggroepen die de Adviesgroep Ketenzorg en de kamer zorggroepen van de LVG het komende halfjaar willen opzetten. De samenvoeging van de Adviesgroep Ketenzorg en de kamer zorggroepen van de LVG tot één organisatie voor zorggroepen moet bijdragen aan het verder verbeteren van de kwaliteit van de ketenzorg, het verkrijgen van inzicht in de resultaten en het bestendigen en professionaliseren van de zorggroepen.