over?

Durf jij de drempel over?

referatenagz

@referatenagz

referatenagz

@referatenagz

Agenda Referaten AGZ

referatenagz

@referatenagz

WIFI WIFI 1. Inlognaam: g110621 Wachtwoord: XPZ3VKO 2. Inlognaam: g110641 Wachtwoord: YAC+X7EU 3. Inlognaam: g110661 Wachtwoord: 1LUSYGO[

referatenagz

@referatenagz

Referaat AGZ Durf jij de drempel over? Bespreek intimiteit en seksualiteit bij kanker

dr. Marjolein den Ouden drs. Myrna Keurhorst Barbara Harterink-Poker, RN

Intimiteit Het kunnen uiten en delen van gevoelens. Dit kan gepaard gaan met aanraking als uiting van genegenheid.

Seksuele activiteit Geslachtsgemeenschap of andere op seksuele stimulatie en bevrediging gerichte activiteiten

Seksuele identiteit • Man of vrouw zijn en jezelf als man of vrouw presenteren • Hier speelt het lichaamsbeeld een grote rol bij

Kwaliteit van leven • Lichamelijke intimiteit is levenslang een belangrijk aspect

Prostaatkanker • Meest voorkomende vorm van kanker bij mannen van 45 jaar en ouder 1 • Vijfjaaroverleving toegenomen (88%) 2 • Behandeling afstemmen op lange(re) termijn • 70% ervaart seksuele dysfunctie 3 • Professionele ondersteuning: fysieke aspecten 4

1

IKNL, 2015;

2

IKNL, 2014;

3

Talcott et al, 1998;

4

O’Brian et al, 2010

Een levensbedreigende aandoening heeft impact op alle (seksuele) domeinen

(seksuele) functie

(seksuele) identiteit

(seksuele) relatie

Onderzoekspopulatie • 625 (27,3%)

• 383

• 70 jaar

• 66 jaar

• 5,5 jaar • 30%: Uitgezaaide prostaatkanker • Behandeling: - 45%: Radicale prostatectomie - 39%: Uitwendige bestraling - 38%: Hormonale therapie

Inhoud vragenlijst

Intimiteit

Psychisch welbevinden

Seksuele activiteit

Communicatie gezondheidszorg

Intimiteit • 85%: intimiteit “belangrijk” of “zeer belangrijk” • Intimiteit voorwaarde voor seksualiteit

7,0

7,9 P<0,01

8,0

7,2 P<0,01

Seksuele activiteit

4,6

7,4 P<0,01

5,2

7,4 P<0,01

Significant lager cijfer (p<0,01)

• Verminderen seksuele gevoelens, frequentie seksueel contact, genieten seksueel contact “Geen interesse in partner. Ze hebben mij door hormoonbehandeling seksueel dood gemaakt” (patiënt)

Spijt behandeling

11%

Spijt van behandeling(en) gezien de impact op het seksueel functioneren

“Achteraf liever robotchirurgie met veel minder beschadiging zenuwen en bloedvaten in bekkenbodem” (patiënt)

Psychisch welbevinden

7,3

8,2 P<0,01

7,8

8,2 P<0,01

Significant lager cijfer (p<0,01)

“leef intenser, geniet van de kleine dingen. Vrienden, familie is belangrijker geworden”

“Het besef dat het leven eindig is, het zorgeloos genieten is voorbij.”

Omgaan met veranderingen in intimiteit en seksualiteit • Situatie accepteren -> nieuwe balans • In “nieuwe situatie”: – verschuiving van seksualiteit naar intimiteit – alternatieven – hulpmiddelen

• “ Als er geen gemeenschap meer mogelijk is dan is intimiteit ook prettig zoals knuffelen enz. Seksualiteit is niet het enige waar een goede relatie uit bestaat” (partner)

Gezondheidszorg

72% 45% 24%

• Wist dat prostaatkanker(behandeling) invloed heeft op intimiteit/seksualiteit

47%

“Matig” tot “slecht” ingelicht door arts

24%

“Matig” tot “slecht” ingelicht door oncologieverpleegkundige

Gevolg matig/slecht ingelicht? Verpleegkundige • • • •

Seksualiteit (p=0.04) Lichamelijke gesteldheid (p=0.04) Relatie (p=0.04) Kwaliteit van leven (p<0.01)

Zorgverlener moet initiatief nemen

Verwachting en adresseren

Kunnen doorverwijzen

One size does not fit all: persoonsgerichte benadering

Diverse manieren van communicatie

Belang van lotgenoten, ook voor partners

Timing communicat ie

Ontoereiken de communicat ie

Survival modus

Discipline niet bepalend, als er maar veilige mogelijkheden zijn

Laagdrempeligheid

Zorgverlener moet initiatief nemen

Verwachting en adresseren

Kunnen doorverwijzen

One size does not fit all: persoonsgerichte benadering

Diverse manieren van communicatie

“Daar heb ik wel moeite mee

gehad. Dan denk ik: je kiest zo'n beroep, dat hoort daar gewoon bij. Je moet het daar gewoon over hebben. (…) ze hebben het zo, denk ik dan, zo graag over de praktische dingen.” (partner)

Ontoereiken de communicat ie

“Bij een van de eerste gesprekken met de oncologisch verpleegkundige was een van haar eerste vragen al hoe het zat met de erecties. Dus dat thema lag gelijk op tafel.” (patiënt)

“Weet je, het kan wel gezegd worden, maar eigenlijk moet je daar gewoon tijd voor nemen en moet je daar, moet je het daar uitgebreid over hebben. Omdat je dan een meer overwogen beslissing maakt.” (patiënt)

“Voor ons allebei denk ik ook wel een beetje als, ja dat het zo zwaar werd dan. Dat het dan meteen zo, je bent onder behandeling van de psycholoog of de seksuoloog” (partner)

Ontoereiken de communicat ie

Discipline niet bepalend, als er maar veilige mogelijkheden zijn

Laagdrempeligh eid

“In het voortraject bij de diagnose, wordt gelijk al wel genoemd van mogelijk geen erecties meer, incontinentie. Dat was heel duidelijk. Laat ik zeggen het moment van hoe daarmee om te gaan en je eigen weg te vinden in het verwerken daarvan en eventueel daarin een beetje begeleiding in krijgen, ik denk dat dat later pas doordringt.” (patiënt)

Ontoereiken de communicat ie

Timing communicat ie

Survival modus

“Dat je mensen van je leeftijd hebt, van die ook dit meemaken en je gevoelens herkennen en dat, dat, dat zoek ik, tenminste wel.” (partner)

Belang van lotgenote n, ook voor partners

Ontoereiken de communicat ie

“Nou het gaat vooral om dat laatste,

herkenning en dan ben je al veel gauwer over een drempel heen. oh dat hebben ze allemaal.” (patiënt)

70% van de prostaatkankerpatiënten wordt geconfronteerd met seksuele problematiek door behandeling

Praten over seksualiteit: Moet dat nou? Barbara Harterink- Poker Casemanager Urologie/ Gynaecologie Consulent seksuele gezondheid

Gevolgen van behandelingen • WIFI • Log in op kahoot.it WIFI 1. Inlognaam: g110621 Wachtwoord: XPZ3VKO 2. Inlognaam: g110641 Wachtwoord: YAC+X7EU 3. Inlognaam: g110661 Wachtwoord: 1LUSYGO[

Model: Leefstijl Lichaam Fysieke toestand Biologisch

Persoonlijkheid Cultuur

seksualiteit

Normen

Opvoeding gedachten Sociale interacties Sociaal

psychologisch

Praten over seksualiteit

• Hoe vaak sprak je de afgelopen week met een patiënt over diens seksualiteit?

Praten over seks, moeilijk? • • • • • • • •

Weinig kennis en vaardigheden Tijdsdruk / taak verzwaring Patiënt te jong of te oud Patiënt te ziek Patiënt alleenstaand Patiënt vraagt niets Patiënt komt uit een andere cultuur Geen contact met patiënt

Wel praten over seksualiteit….. • • • • • •

Serieus nemen van mens als geheel Ruimte geven voor vragen en emoties Kwaliteit van leven Zet je de deur open Vraagt nog geen oplossing of behandeling Patiënt vraagt / zegt het vaker dan je denkt

Belemmeringen vanuit patiënt • • • •

Ik moet blij zijn dat ik behandeld ben/ word… Geen wezenlijke bijdrage aan herstel Veranderd zelfbeeld Tegenover deze man/ vrouw durf ik niet te zeggen dat… • Patiënt heeft er soms nog niet eens met partner over gesproken.

Praten over seks voorwaarden • • • • •

Besef welke plaats seks in eigen leven heeft Seksuologische kennis Communicatieve vaardigheden Eigen beperkingen kennen Over durven laten aan collegae

Praten over seks benadering • Vanzelfsprekende houding maar behoudt rode oortjes • Duidelijke taal • Feitelijk uitvragen • Normaal maken • Gevoelige onderwerpen later bespreken • Belevingswereld patiënt • Rust en privacy

Doorverwijzen? • Huisarts

• CSG Barbara Harterink telnr 0570-535234 • Stomaverpleegkundige • Seksuoloog • Bekkenfysiotherapeut • Psycholoog

• www.prostaat.nl • www.kanker.nl

» Schultz en vd Wiel

Praten over seksualiteit?

….eigenlijk wel !! • Bedankt voor de aandacht!

Conclusie • Prostaatkanker en de behandeling daarvan hebben een negatieve impact op vrijwel alle bevraagde domeinen. • Een goede voorlichting door verpleegkundigen lijkt significant bij te dragen aan het verkleinen van de impact van prostaatkanker. • Het is essentieel dat het onderwerp intimiteit en seksualiteit via een persoonsgerichte benadering wordt geborgd in het behandelingstraject.

Aanbevelingen professionals • Maak de (mogelijke) veranderingen/problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit bespreekbaar • Geef standaard voorlichting en begeleiding op verschillende momenten • Geef eerlijke en kwalitatief goede inhoudelijke voorlichting • Sluit aan bij de wensen en behoeften van mannen met prostaatkanker EN partners

Aanbevelingen mannen met prostaatkanker • Maak problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit bespreekbaar, zowel met je partner als met artsen en verpleegkundigen. Als het onderwerp niet door de ander ter sprake wordt gebracht, neem dan zelf het initiatief.

Discussie/vragen?

Agenda Referaten AGZ

referatenagz

@referatenagz