MEMO 23 februari 2009 Inleiding In diverse overleggen tussen de accountantskantoren werkzaam in de sector zorgverzekeringen is aan de orde geweest in hoeverre voor 2008 de accountants door middel van opname van de onverplicht toelichtende paragraaf in de accountantsverklaring bij de jaarrekening de gebruikers van de jaarrekening willen wijzen op specifieke risico’s die door de zorgverzekeraar zijn toegelicht. In dit memo is het standpunt van de gezamenlijke accountantskantoren verwoord. In de bijlage bij dit memo is een model accountantsverklaring die kan worden afgegeven bij de jaarrekening 2008 van zorgverzekeraars. De aspecten zoals beschreven in dit memo voor de jaarrekening gelden eveneens voor de af te geven accountantsverklaring bij de Wft-staten van zorgverzekeraars. Historie Waarom hebben we destijds besloten tot een dergelijke paragraaf. In een notitie van KPMG aan het NIVRA van 25 januari 2007 is de onderstaande motivering gegeven. Het NIVRA heeft naar aanleiding daarvan de tekst van de verklaring inclusief onverplichte paragraaf in haar verklaringen tool opgenomen: – alle zorgverzekeraars in Nederland hebben te maken met verhoogde onzekerheden die samenhangen met de invoering van de DBC’s en de invoering van de Zvw. Ten aanzien van het laatste aspect hangen de onzekerheden m.n. samen met de systematiek van risicoverevening bij het bepalen van het resultaat over 2006; – alle zorgverzekeraars in Nederland te maken hebben met de onzekerheden rondom het vaststellen van het definitieve verstrekkingenbudget over 2005 en 2006 door CvZ; deze onzekerheden werken cumulatief door, waardoor aan - mogelijk verbeterde - inzichten over 2006 een beperkte waardering te geven is; – alle zorgverzekeraars in Nederland te maken hebben met de onzekerheden inzake het vaststellen van het onderhandenwerk bij ziekenhuizen. Ten aanzien van de verstuurde declaraties over 2006 zal, gegeven de nieuwe afspraken inzake de kaderregeling wel voldoende zekerheid kunnen bestaan. Hierbij merken we op dat in de voor de zorgaanbieders af te geven juistheidsverklaringen, een beperking wordt opgenomen, samenhangend met inherente onzekerheden in het typeren van DBC’s. Op dit moment is niet duidelijk wat de mogelijke effecten daarvan zijn op de uiteindelijke aanvaardbaarheid van de gedeclareerde kosten; – de gebruikers van de jaarrekening mogelijk niet bekend zijn met de financiële gevolgen, respectievelijk mogelijke volatiliteit in de uiteindelijke uitkomsten bij de zorgverzekeraars, samenhangend met de invoering van de Zvw en de DBC’s en we als beroepsgroep de gebruiker van de jaarrekening hier expliciet op willen wijzen. In dit kader merken we op dat we overigens een groeimodel voorstaan waarbij:
In 2005 een onverplicht toelichtende paragraaf is opgenomen in de accountantsverklaring in verband met de invoering van de DBC’s en de daarmee destijds (nieuwe) onzekerheden en risico’s bij het opstellen van de jaarrekening 2005. In 2006 een onverplicht toelichtende paragraaf wordt opgenomen in de accountantsverklaring in verband met de invoering Zvw en de daarmee (nieuwe) onzekerheden en risico’s bij het opstellen van de jaarrekening 2006. In 2007 geen onverplicht toelichtende paragraaf meer wordt opgenomen in de accountantsverklaring. Uitgangspunt hierbij is dat in de gehele keten de risico’s aantoonbaar beter zijn in te schatten en worden beheerst. De ervaringen over 2006 dienen daartoe in de sector met kracht te worden
doorvertaald naar het normeringskader voor 2007 en verder. Anderzijds geldt dat in 2007 geen sprake meer is van een nieuwe situatie waar de gebruiker van de jaarrekening op moet worden gewezen, en het in algemene zin ongewenst is langjarig met een toelichting te werken. Voor de jaarrekening 2007 is toch besloten de paragraaf te handhaven. De reden hiervoor is geweest de stapeling van onzekerheden die een significante invloed kunnen hebben op de resultaten terwijl in 2006 er nog de verwachting was dat eind 2007 de bestaande onzekerheden van voorgaande jaren zouden zijn verminderd.
Situatie 2008 In kalenderjaar 2009 wordt een afbouw van de onzekerheden verwacht doordat begin januari de macrokosten over schadejaar 2006 door ZN worden geraamd en in mei 2009 door CVZ de (definitieve) afrekening over schadejaar 2006 wordt verwacht. Aan de hand van deze afrekening zal, naar verwachting, een extrapolatie van de resultaten over schadejaar 2007 en 2008 kunnen worden opgesteld. Voor jaarrekeningen die na medio mei 2009 worden opgesteld en/of vastgesteld geldt dat de afrekening van CVZ over schadejaar 2006 zullen moeten worden meegenomen als gebeurtenis na balansdatum die de situatie per balansdatum kunnen beïnvloeden. Voor jaarrekeningen die vlak na balansdatum worden opgesteld geldt dat bovenstaande informatie niet beschikbaar zal zijn bij het opstellen van de jaarrekening. Ten opzichte van vorig jaar is echter wel aanvullende informatie beschikbaar gekomen die de onzekerheden voor schadejaar 2006 en 2007 reduceren. De relevante van CVZ en ZN ontvangen informatie betreft: • • •
Afrekening opbrengstverrekening 2005 en 2006; Voorlopige opgave van de HKC-effecten over 2006 per zorgverzekeraar; Voorlopige afrekening over schadejaar 2007.
Hoewel deze informatie de onzekerheden heeft gereduceerd zijn de onzekerheden over de macrokosten 20061, de FKG’s 2006, de DKG’s 2006 en de wijze waarop de “onbekende” verzekerden zullen worden verrekend door CVZ over 2006 nog aanwezig. Ten aanzien van schadejaar 2007 geldt dat de voorlopige afrekening over schadejaar 2007 onvolkomenheden bevat en door de branche als een onbetrouwbare schatter van de resultaten over 2007 wordt gezien. Voor schadejaar 2008 geldt dat, naast de onzekerheden die eveneens golden in voorgaande jaren, voor de meeste zorgverzekeraars additionele onzekerheden naar voren zijn gekomen. Deze onzekerheden betreffen: • Onzekerheid over het effect van de toename van het B-segment op de kosten van de ziekenhuizen in Nederland. Met name omdat veel ziekenhuizen en zorgverzekeraars pas in het tweede halfjaar van 2008 definitieve prijsafspraken hebben gemaakt voor geheel 2008. De ziekenhuizen zijn de geleverde DBC’s vervolgens gaan declareren en door het ontbreken van een betrouwbaar historisch declaratiepatroon zijn de totale DBC’s kosten voor het A en B segment zeer lastig in te schatten. • Onzekerheid over het effect van het preferentiebeleid op de farmaciekosten per zorgverzekeraar en op de landelijke farmaciekosten en de hieruit te verwachten verrekening op basis van de macroneutraliteit. • Onzekerheid over de hoogte van de schadelasten van de op geneeskundige GGZ. Hoewel deze onzekerheid voor zorgverzekeraars aanzienlijk is, is het netto effect op het resultaat van een zorgverzekeraar nihil omdat deze kosten voor 2008 volledig worden nagecalculeerd. 1 Deze onzekerheid zal, naar verwachting, worden opgeheven nadat ZN medio januari 2009 een nieuwe inschatting van de macrokosten
over schadejaar 2006 zal hebben gepubliceerd.
Om een nader zicht te geven op ontwikkeling van de onzekerheden in de zorgverzekeringsbranche door de jaren heen in onderstaande tabel opgenomen. Overzicht onzekerheden in de zorgverzekeringsbranche 2006 Invoering DBC's in 2005: veel declaraties 2005 nog in 2006 en 2007 ontvangen. Naleving kaderregeling.
Verrekening van de over/onderfinanciering van ziekenhuizen 2005/2006. Verrekening van de over/onderfinanciering van ziekenhuizen 2007.
Verrekening van de over/onderfinanciering van 2008. Overgang van de GGZ naar de basisverzekering.
Bepaling van de verhouding vast/variabel voor de schadelastenziekenhuizen.
2007
2008 Er zijn nu meer ervaringsjaren. De verwachting is dat de trend tot verbetering zich heeft doorgezet in 2008. De definitieve verrekening heeft plaats gevonden in het najaar van 2008. Moet nog plaatsvinden in 2009, inclusief finale afrekening OHWschuif en schadelastschuif 2006/2007. Moet nog plaatsvinden in 2010. Ofschoon deze verstrekkingen 100% worden nagecalculeerd zijn problemen te verwachten ten aanzien van balansposities. Ervan uitgaande dat het schadejaar 2006 als basis kan worden gebruikt zal de verhouding vast/variabel in 2008 beter zijn in te schatten.
Bepalen van het resultaatseffect van de verschuiving naar het B-segment en de schoning van het A-segment. Effect van de invoering van het preferentiebeleid op de farmaciekosten per verzekeraar en landelijk over 2008 is nog onbekend.
Effect van toename van marktwerking op de zorginkoop in relatie tot de regeling macroneutraliteit is niet goed in te schatten per verzekeraar. Vaststellen van de juiste verzekerdenaantallen ter bepaling van het budget uit het zorgverzekeringsfonds.
Preferentiebeleid geldt sinds 1 juli 2008 en de declaraties over het tweede halfjaar zullen naar verwachting pas medio 2009 verwerkt zijn. Of wel problemen met inschatting van technische voorziening (bruto en netto) per 31 december 2008. Dit aspect is inherent aan de toegenomen marktwerking en financiële impact op “netto” resultaat is op voorhand niet in te schatten. . De verzekerden aantallen zijn nu stabieler dan in 2006. Onduidelijk is echter wat het resultaatseffect is van de “verrekening” van de “onbekende verzekerden” over 2006, 2007 en
Overzicht onzekerheden in de zorgverzekeringsbranche 2006
2007
2008 2008.
Uitvoering ex post risicoverevening: Macro neutraliteit/macro nacalculatie.
Bepaling resultaatseffect Hoge Kosten Compensatie.
Ervan uitgaande dat het schadejaar 2006 als basis kan worden gebruikt zullen de effecten van de risicoverevening beter zijn in te schatten. Ervan uitgaande dat het schadejaar 2006 als basis kan worden gebruikt zullen de effecten van de risicoverevening beter zijn in te schatten. Overigens geldt voor 2008 een hoger drempelbedrag dat de inschatting lastiger maakt.
Gegeven de status van de boven beschreven onzekerheden ligt het voor de hand om een “onverplicht” toelichtende paragraaf op te nemen in de accountantsverklaring tenzij de zorgverzekeraar kan aantonen dat de onzekerheden haar niet treffen respectievelijk gemotiveerd kan aantonen dat deze niet leiden tot een materiële impact op het resultaat of het vermogen in de jaarrekening 2008. Gegeven de werking van het risico vereveningsmodel ZVW is dit aannemelijk indien de verzekeringsportefeuille een representatieve afspiegeling is van de Nederlandse bevolking. Deze veronderstelling zal eerder valide zijn bij een relatief grote verzekeringsportefeuille dan bij een relatief kleine verzekeringsportefeuille. Deze veronderstelling zal echter door de zorgverzekeraar adequaat moeten worden gemotiveerd richting de verantwoordelijk externe accountant betrokken bij deze controle van de jaarrekening 2008 van de zorgverzekeraar. Een andere mogelijkheid kan zijn dat voor het opstellen van de jaarrekening 2008 de onzekerheden grotendeels zijn opgelost doordat nieuwe (betrouwbare) informatie van CVZ is verkregen. Gegeven de tijdslijnen die CVZ nastreeft achten wij deze optie voor boekjaar 2008 weinig realistisch. Overigens zijn wij als beroepsgroep van mening dat het in continuïteit afgeven van accountantsverklaring met “onverplicht” toelichtende paragraven niet wenselijk is. Wij zijn daarom van mening dat komend jaar door de spelers in de markt actief zal moeten worden gewerkt om de bestaande onzekerheden op te lossen. Daarnaast zal ernaar moeten worden gestreefd om geen nieuwe onzekerheden te laten ontstaan. Conclusie Uitgangspunt is de individuele beoordeling door de accountant van de genoemde effecten op vermogen, resultaat en solvabiliteit/liquiditeit van betreffende verzekeraar. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de maatregelen die de verzekeraar heeft genomen om de risico’s te mitigeren en te kwantificeren. De accountant zal op basis van professional judgement per individuele verzekeraar moeten bepalen, of de omstandigheden van dien aard zijn dat het aanpassen van de accountantsverklaring noodzakelijk is. Door Zorgverzekeraars Nederland zijn in januari 2009 voorbeeldteksten ontwikkeld welke door de zorgverzekeraar in haar jaarrekening gehanteerd kunnen worden teneinde de onzekerheden in de
zorgverzekeringsbranche toe te lichten. Het niet toelichten van deze onzekerheden in de jaarrekening van de verzekeraar kan leiden tot een aangepaste accountantsverklaring. Een voorbeeld van een aangepaste accountantsverklaring is het opnemen van een toelichtende paragraaf: Toelichting Wij vestigen de aandacht op hetgeen op bladzijde xx tot en met zz in de toelichting op de jaarrekening is opgenomen. Hierin is uiteengezet welke landelijke risico’s en onzekerheden in de zorgverzekeringsbranche bestaan die hun weerslag hebben op de jaarrekening van (naam zorgverzekeraar). Deze situatie doet geen afbreuk aan ons oordeel.
