"Over de schilder Hans Engelman (1922-2000)" FRED VAN DER WAL OVER DE KUNSTSCHILDER HANS ENGELMAN (1922-2000) februari 21, 2015 Fred van der Wal: Op de grotendeels in het Engels geschreven website onder de titel SHOWCASE een story about the painter Hans Engelman die ik van 1972 -1979 mee maakte en zelfs nog enkele dias van hem heb gemaakt in zijn atelier. De weblogger is klaarblijkelijk een klusjesman/huisschilder die dankzij gebrek aan kennis van de kontekst van het werk diep onder de indruk was van de schilderijen van Engelman. Ik was dat niet. Saturday, 8 December 2007 Today I finished a renovation job at an appartment near the Rijksmuseum. I started doing some painting, but I ended up doing 1001 other things too. For more than 25 years there was nothing done in this place, so I spend 12 days repairing and restoring all kinds of everything. Very much what I like to do. Fred van der Wal: Het onderhoud van de huuretage was slecht. Opmerkelijk, daar de Engel mans veel verdienden maar zoals veel huurders die zaak liever lieten verkrotten dan iets te investeren in het woongenot totaal onverschillig voor de staat van onderhoud. De etage was een goedkope huurwoning. Hans Engelman gaf les aan de opleiding voor tekenleraren in Tilburg en zijn onaangename echtgenote Jutta Metzger was ‘professor’aan de rijksakademie te Amsterdam. Beiden speel den als conservatieve schilders met hun achterhaalde impressionistische weinig opzien barende werk geen enkele rol in het Amsterdamse kunstklimaat. The woman who lived in the apartment was once married with an artist, a painter named Hans Engelman. There were paintings of him on all the walls, and I really liked some of them. He passed away 15 years ago or so, I didn’t ask. Fred van der Wal: Hans Engelman overleed in het jaar 2000 en niet 15 years ago or so, zoals de klusjesman van het weblog vermeldt. He lived from his work, but after he died, not much of his work was sold anymore. Fred van der Wal: Hans leefde niet van de verkoop van zijn werk. Hij had een baan als tekenleraar. Het werk van hans brengt op veilingen rond de 75 euro op, even veel als de opbrnagst van de aquarellen van zijn eerste vrouw Jutta Metzger. The lady (Lievense) said she had plans to make a website about the work of Hans Engelman, but she didn’t seem in a hurry. I have no knowledge of the art world. I mean, I wouldn’t be able to tell what a painting is worth, and I have no interest in that at all too. But I do know when I like something and there is something about the work of Hans Engelman that I like! The lady (her name is Ans Lievense ) told me a few stories about her husband, and when I asked her if could write about him in this blog, she gave me a map with some photo’s of his paintings. He seemed to be mostly interested in painting landscapes and models. In the late 50’s and early 60’s there lived not much black women in Holland, and posing naked for a white painter was very not done back then.
But Hans managed to find a handful of black women willing to pose for him, and the results are among his best work. (…) Ans and Hans both were musicians; they play(ed) violin. (…) Comments: jvzuilekom 2008-11-23 Hans Engelman was one of my teachers in the academy of Tilburg .I rember him as a friendly man , a good teacher and very skilly . Can you tell me if there is apossibilty to buy one of his works . Corina van der Molen 2009-02-04 I like very much this initiatif of your side to let Hans live. I met Hans the first time in 1985 at cafe Jan Heuvel at the Prinsengracht. There were a lot of artists and other intellectuels who met in the afternoons at Heuvel. To talk about live and art, of course. Hans had a very explicit meaning about the movements in arts in those days. His opinion was that every artist had to have conciousness of the traditions in art. There were long debats amongst the artists and other people in the cafe. He had a good sense of humour. One time I was in his house with someone who wanted to buy a painting of him. His wife was rehursing her music in the other room. The place was full of paintings. Hans had all patience to show all kinds of work of him. That afternoon he sold a very nice landscape (the strand) Elvire 2009-08-12 15:10:05 Hans was a friend of my father ‘Frans Köhler’ who was also an artist. I never really met Hans or his wife. But I saw a beautiful exposition of his work afther he died. (…) Leontine Wijman-Engelman 2009-11-29 13:35:44 Hans Engelman * Hoenkoop 20-10-1922- ovl. 26-7-2000 was x met Jutta Metzger * Duitsland 16-9-1928, en Ans Lievense. Ouders Hans http://www.engelman.nl/genealogie/phpgedview/pedigree.php? PEDIGREE_GENERATIONS=4&rootid=I1682&show_full=1&talloffset=1 (…) Arthur 2010-07-06 14:15:11 We have now 2 works of Hans Engelsman in auction (online). Not half at beautifull as the paintings above, but still very powerfull drawings. For those that are interested, take a look on http://www.kunstveiling.nl (in Dutch, I’m sorry). Tuesday, 11 December 2007 I promised to show some of the landscapes that Hans Engelman has painted, but while trying to make a selection from the map with pictures that Ans Lievense gave me, I changed my mind. I like the paintings of models much better. (…) I know this best of all from my own experience, of course. (…) But I read a few things on the Net about Hans Engelman that made me think of this. This guy had a family too, he poured more love in his paintings than most people give to their partner, and then to have the guts to do such a person off
as an incompetent sucker in one line in an article… FUCK YOU! (RED.: FRED VAN DER WAL) I love the Internet and all the possibilities of modern technology, let there be no doubt about that. But it is sad to see how some people abuse it. fred van der wal 2015-02-21 09:46:05 Interessant weblog alhoewel niet in alle opzichten correct. Ik heb Hans meegemaakt van 1972-1979 in het atelier complex Tweede Nassaustraat 8 waar ik op dezelfde verdieping mijn atelier had. Regelmatig dronk ik koffie met hem of bezocht een café. Ik was niet zo gecharmeerd van zijn werk en persoonlijkheid, noch van zijn arrogante echtgenote. UIT ‘ARTISTIEKE HERINNERINGEN EN ANDER ONGENOEGEN (DEEL 11) DOOR FRED VAN DER WAL WEBSITE PLZAILLA: U heeft een keer het atelier van Hans Engelman opengebroken? Ja,maar niet in koele woede als U dat soms be doelt.Er waren grappenmakers in het ateliergebouw die elektries gingen stoken omdat ze dat milieuvriendelijk vonden.Niet alleen is het de meest onzuinige,milieu onvriendelijke en kostbare manier van verwarming,maar het had ook het gevolg dat drie,vier keer per dag de stoppen doorsloegen en ik in de winter zonder verlichting en stroom zat.Ik wist dat Engelman vaak een dag vantevoren zijn straalkachel aanzette om de volgende dag het lokaal alvast wat op temperatuur te houden als het naaktmodel langs kwam.Toen ik zijn atelier had opengebroken bleek zijn kachel uit te staan en hadden anderen een elektries kacheltje aan staan.Ik kon natuurlijk niet alle 28 ateliers achter elkaar gaan openbreken om te kijken wie er klandestien stookte,dan was de politie langs gekomen.U moet weten dat sommige kunstenaars een machete of een klandestien geladen op scherp staande niet geregis treerde revolver met dum dum kogels in hun atelier hadden liggen (zoals Luke K.) en bij het minste of geringste dwars door de deur schoten als ze onraad roken,maar meestal roken ze alleen zichzelf of de verstikkende lucht van de hasjsigaretjes.Het waren me wel droogbloemen uit een een boeket overgesub sidieerde gestoorde asoosiejaaltjes en achterlijke gladiolen van de bovenste plank. U was van ’s ochtends negen uur tot ’s avonds twaalf uur op het atelier met een kleine pauze om even te eten om zes uur en dat zeven dagen per week? Ik kan daar op alleen maar zeggen dat ik ontzettend hard gewerkt heb jaren lang zonder te letten op eventueel succes. Uw verstandhouding met Hans Engelman was nogal koel? Ja,wat wilt U?Hij vond mijn werk maar niets omdat het niet leek op dat van Kees Verwey,die bullebak lullebak uit Haarlem.Engelman was niets meer dan een epigoon van Verwey.Ik ben geloof ik,één keer bij Hans op een avond op bezoek geweest samen met Ina en heb me daar voornamelijk verveeld. Theo Daamen voegde Engelman een keer in een café het volgende toe toen hij iets vroeg over schildertechniek: U dient geacht gezien Uw opleiding daar van op de hoogte te zijn, geachte Heer Engelman. Toen U dat onlangs hoorde moest U hard lachen? Harder dan Engelman ooit heeft gelachen,want die nam Theo Daamen die opmerking hoogst kwalijk. Ik heb Engelman trouwens helemaal nooit zien lachen.Hij was verbitterd en teleurgesteld dat hij geen beroemd schilder zoals zijn broer was geworden. U bedoelt Martin Engelman?
Ja. Ik vond hem een zeer goede schilder en heb voor het eerst zijn werk in 1967 in Galerie 20 op de Keizers gracht gezien en was daar wel van onder de in druk.Wat later kreeg hij die tentoonstelling in het Stedelijk Museum. Hans Engelman was daarentegen niet bepaald onder de indruk van het werk van zijn broer? Nee,die noemde het “tiepies grafiese ontwerpers kunst,” maar dat was onzin.Het zat goed in elkaar. Wel zei Hans dat het ‘m verwonderde dat zijn broer zo “handig met verf kon omgaan.”Nogal denigre rend, dunkt mij.Niet dat Martin Engelman zich er iets van aan trok,die scheurde met zijn sportwagen van Berlijn naar Amsterdam met een dertig jaar jongere blonde stoot naast hem.In 1967 of ’68,dat weet ik niet meer,was de eerste vrouw van Martin in Parijs stervende aan kanker en dat kwam zijn werk niet ten goede.Hij had een atelier in een vliegtuig hangar en daar stond hij dan in die enorme ruimte, helemaal verloren.Een mooier beeld van het kunste naarsschap en de artistieke existentie zou ik U niet kunnen schetsen. Dian P.,waar Hans Engelman,die volgens zijn eigen zeggen zwaar impotent was, vaak mee op stap ging, had een hekel aan Martin Engelman? Het was onder die los geslagen artistieke dames een grote mode om een hekel te hebben aan alles wat succesvol was of niet van de bijstand vrat. Ze was zelf niet bepaald gelukkig als lerares Duits met haar status en probeerde bij de televisie te komen. U dronk geregeld thee of koffie op het atelier van Hans Engelman en hij gaf U het pillendoosje kado met een paar gram hasj van illustratorkunstschilder Willem van Malsen dat deze in een dronken bui in een Pcafé was vergeten? Hij bewaarde daar zijn stuff in en er zat nog een paar gram Marokkaanse in.Ik heb het natuurlijk op gerookt in mijn atelier.Nee,daar heb ik nooit moeilijk over gedaan!Die van Malsen dronk na zijn scheiding nogal en werd dan vreselijk senti menteel.Hij begon dan echt krokodillentranen te hui len en te janken dat hij Engelman als zijn schil derkunstige vader zag.Nou,daar moest deze helemaal niets van hebben. Hij vertelde mij dat met nogal wat dedain.Ik hoor dat soort verhaaltjes erg graag,want die vergeet ik niet licht en als ik sommige kollegaatjes belachelijk kan maken zal ik het niet laten! Die eerste vrouw van Hans Engelman was me er eentje!Hans kwam geregeld ’s avonds min of meer aan geschoten thuis,dook bezopen zijn bed in en viel in slaap,want daar hij zijn lul niet omhoog kon krijgen viel er toch niets te verhapstukken voor de beide echtgenoten. Even later kroop dan een leerling van zijn vrouw bij haar in bed om haar een stevige beurt met de speciale vleeskwast te geven.Ik vind dat niet erg stijl vol en ook een beetje onsmakelijk,dat soort artiestenstreken. U was er bij op het atelier van Hans Engelman toen zijn vrouw Jutta, de nu al lang weer vergeten kunstschilders Ed Dukkers en Dirk van Gulik de schilderijen van Engelman af stonden te kraken? Het was genant om aan te zien en aan te horen. Ik zei tegen Hans waar ze bij stonden:”Waarom gooi je ze je atelier niet uit, man?Hans zei terug:”Stil maar!Laat ze maar even!Ze zeggen ook wel eens goede dingen!”Ja,dat hoor ik!” zei ik scepties. Zoiets zou mij niet overkomen want ik schopte ze er letterlijk uit,de trap af. Het echt paar Engelman woonde aan de Ruysdaelkade naast de beroemde schilder A.C. Willink, die wel kon schilderen. Ze hadden niet veel kontakt met elkaar omdat Engelman elke keer weer probeerde te overtuigen dat de huidskleur op Willinks schilderijen niet goed was. Hans hield vol dat huid paars en groen moest geschilderd worden en Willink zei dan alleen maar heel droog: ”Dat zie ik niet!”
De sfeer werd dan al gauw heel onaangenaam en dan trok Willink zich terug. Die derde vrouw van Willink, Sylvia Quiël noemde Hans altijd “die kikkerkop.” Mijn atelier in het Kafka paleis Amsterdam 1972-1978 (deel 5) mei 27, 2014 Fred van der Wal: In het atelier complex had ik geen contact met de gebruikers van verdovende middelen. Ik kwam wel met enige regelmaat op het atelier van Hans Engelman en hij op mijn atelier. Ik vond hem eeen zure, cyniese, verbitterde schilder. Hij kwam met Dian Pouw op mjjn verjaardag. Waar kende U Dian P. trouwens van? Ze kwam een keer in 1974 met de schilder Hans Engelman langs op mijn verjaar dag en toen imponeerde die grote bek van haar mij wel even, maar niet langer dan een paar minuten. Ik weet verder ook niet hoe de relatie lag tussen Engelman en haar, maar dat deed er ook niets toe. Volgns kunstschilder Theo Daamen was Hans impotent en dat kan ik mij wel voorstellen als ik die vrouw van hem eens in ogenschouw nam. Ze kraakte openlijk het werk van Hans af in zijn atelier dus ikz ei tegen hans: Waarom gooit je haar er niet uit? Dian nodigde mij uit om op haar schaars bemeubelde etage koffie te komen drinken. Een aardig gebaar. Ik ging er niet op in. Hans Engelman had een broer, die grafies ontwerper was, Martin Engelman en die had in de jaren zestig tentoonstellingen in Galerie 20 op de Keizersgracht en in het Stedelijk Museum met veel succes, daar kon Hans Engelman helemaal niet tegen als traditioneel, matig begaafd schilder. Ik ben toen nog een keer naar een opening van een tentoonstelling van die Engelman in Ede geweest en toen deed Dian P. net alsof ze me niet kende en ook die neuroot Engelman negeerde me om de een of andere reden totaal, dat vond hij vreselijk sjiek staan, ondanks dat ik hem in kontakt met die galerie had gebracht. Ze gingen met zijn allen eten en nodigde mij niet uit dat vond ik merkwaardig omdat ik er voor gezorgd had dat Engelman daar kon exposeren. Ik heb daarna Dian nooit meer gezien. Niet veel later bekeerde ze zich echter tot de damesliefde zo ging het gerucht in de Amsterdamse artistieke sien. Of ik daar aan mee geholpen heb? Zou best kunnen! Ja, daarna was mijn belangstelling voor hen beiden natuurlijk voor goed weg Ik laat me niet ringel oren door zo’n stelletje onbegaafde tandeloze kroegtijgers. Ik val ook helemaal niet op zulke vrouwen, die beroemd zijn in het plaatselijke café, dat zijn meestal van die domme Veronica tiepes. Een paar jaar geleden las U dat Dian P. overleden was? Ja, daar keek ik wel van op. Ze had nogal een onstuimig sexueel leven op die derde etage in de Weteringbuurt, vertelde men mij in vertrouwen, onstuimig zelfs, zoals iedereen in de jaren zeventig, dat kan eenvoudigweg niet gezond zijn, de witte springvloed op de zilte baren waardoor je dwars door het bos de bomen niet meer zag , volgens de verhalen van Chris en Elsje van G. had ze links en rechts liaisons met dames en heren uit het caféleven te onderhouden, dat is een dagtaak an sich. Daar ben ik, zoals U weet, echter nooit zo’n liefhebber van geweest . Sex ligt bij mij in het exclusieve en anders in het verdomhoekje. Die rond wandelende bierton Jean Paul Franssens, ook al dood en begraven, die wat met olieverf prutste behoorde tot haar intimi. Smaken verschillen, hè!
Ze ging kort om met de begaafde fotograaf Philip Mechanicus, die mij nog eens een keer gebeld heeft met betrekking tot een copyright kwestie die wij in de minne hebben geschikt. Ik had een foto van hem gebruikt voor een paar schilderijen en zeefdrukken, daar heb ik waarschijnlijk meer mee verdiend dan Philip met zijn fotos en zo hoort het ook. Nu doe ik dat al lang niet meer, fotos van anderen ge bruiken. Ik houd er niet van al te snel naar advocaten te lopen zoals Jan Cremer. Dat is te vaak een zwakte bod. Er valt meer te bereiken met een gesprek, een schikking, een overeenkomst, een leuk kadootje, een hernieuwd bondgenootschap, naast elkander gezeten op het groene mos, indien het een gesprekspartner van de vrouwelijke soort betreft, anders niet. © februari 2015, fredvanderwal, BasicPublishing.nl
