Een lezing over huisstijl Hans Stol
Huisstijl De aard en het geheel van de visuele presentatie van een onderneming, zoals naamcode, bedrijfssymbool, opmaak, lettersoort en eventueel kleur van het verspreide drukwerk en van opschriften enz. Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (1992)
Merk Uit een of meer woorden of figuren bestaand, onderscheidend teken, door een producent of handelaar aangebracht op door hem in het handelsverkeer gebrachte waar of de verpakking ervan, m.n. fabrieks- of handelsmerk. Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (1992)
Terminologie Huisstijl (corporate design) gaat over het uiterlijk van een organisatie. Bedrijfsstijl (corporate identity) gaat over de identiteit én het uiterlijk van een organisatie. In de praktijk worden beide definities onbekommerd door elkaar gebruikt.
Terminology De Engelse vertaling aanduiding van het begrip huisstijl is corporate identity. Andere aanduidingen: corporate branding, visual identity.
Identiteit Wie je bent. Wat daarvan zichtbaar wordt, is je visuele identiteit.
jhgk
Imago Hoe anderen je zien.
jhmk
Zelfverzekerd over het verleden en open naar de toekomst. Krachtig zonder bedreigend te zijn. Zakelijke kleuren. ‘Groen is hypocriet voor een chemisch bedrijf.’
Beyond Petroleum
Niet langer British Petroleum, maar BP met een milieuvriendelijke zonnebloem.
De griffioen is door zijn twee naturen symbool voor Jezus Christus én de wetenschap, die wordt beoefend met de beide benen op de grond en een royale vlucht van verbeelding.
De cirkel staat voor volkomenheid en eeuwigheid en daarmee voor God. Het kruis verwijst naar Pasen en Jezus Christus. De duif is het teken van vrede en van de heilige Geest.
Basiselementen Een huisstijl bestaat uit verschillende elementen: logo, kleur, typografie en eventueel nog een aanvullende vormentaal.
Logo Woordmerk of beeldmerk, of een combinatie van beide.
Woordmerk Vastgestelde schrijfwijze en typografie voor de naam van de organisatie.
Het woordmerk van MeesPierson is vanwege de speciale ligatuur niet zomaar na te maken.
Het woordmerk van MetaDesign bevat geen bijzondere typegrafische elementen. Het logo kan zonder problemen worden gezet met het lettertype Meta.
Beeldmerk Er zijn drie soorten beeldmerken: het icoon, de index en het symbool. Het icoon en de index tonen wie de organisatie is en wat zij concreet doet. Het symbool verwijst in abstracte zin naar de organisatie. De grenzen tussen icoon, index en symbool zijn niet altijd even duidelijk te trekken.
Een icoon, waarbij het beeldmerk uit vier woorden bestaat. De missie van de organisatie als logo: de boodschap is gelijk duidelijk. Al kun je je wel afvragen of dit überhaupt een logo is.
Een icoon. Vrouwe Justitia als verbeelding van de gerechtigheid die door het Ministerie van Justitie wordt gehandhaafd.
Een icoon. Mensen vormen samen een gemeenschap in de gemeente Leidschendam-Voorburg. Eén plaatje zegt meer dan duizend woorden.
Een index. Het beeldmerk van Fortis verbeeldt de plattegrond van een dorpje en vormt zo een verwijzing naar de gemeenschap waarin Fortis staat. Er bestaan drie verschillende varianten.
Een index. Het wapenschild verwijst naar traditie en veiligheid.
Een symbool. Het beeldmerk van Randstad betekent niets, maar vormt een abstract symbool voor de organisatie.
Kleur Het consistente gebruik van een beperkte hoeveelheid kleuren draagt bij aan een grotere herkenbaarheid van de organisatie.
De KLM onderscheidt zich van haar concurrenten door een opvallende blauwe kleur.
Koninklijke PTT Nederland heeft groen gemaakt tot dé telecomkleur van Nederland.
In Nederland is geel de kleur van de Nederlandse Spoorwegen.
In Duitsland is geel de kleur van Deutsche Post.
DHL is een dochter van Deutsche Post. Anders dan in Duitsland profiteert DHL in Nederland niet van de postgele kleur. Op termijn zal DHL wel met geel geassocieerd worden.
De bestelwagens van FedEx zijn wit. FedEx zal nooit met wit worden geassocieerd, of andersom. Let op de pijl in de witruimte tussen de oranje letters.
101 0-0-80-0
135 0-20-60-0
156
1777 0-60-38-0
217 0-32-0-0
251 16-44-0-0
2572 34-51-0-0
2655 56-52-0-0
Yellow 0-0-100-0
137 0-36-92-0
158
Red 032 0-92-88-0
Rubine Red 0-100-16-0
Purple 44-92-0-0
2592 69-94-0-0
Violet 96-92-0-0
104 0-0-100-32
139 0-40-100-24
160
0-60-100-36
1807 0-91-94-31
221 0-100-20-36
255 52-92-0-36
2612 79-100-0-9
2695 100-96-0-40
2708 34-9-0-0
551 32-0-0-16
311 64-0-12-0
338 52-0-32-0
380 12-0-72-0
2728 100-69-0-0
549 60-0-0-32
313 100-0-4-20
340 100-0-68-16
382 32-0-96-0
2748 100-76-0-19
548 100-20-0-64
315 100-0-16-48
342 100-0-68-44
384 16-0-100-32
0-20-44-0
0-60-96-0
De gemeente Eindhoven heeft 39 huisstijkleuren.
In Groningen zouden alle dienstauto’s van de gemeente rood worden, mét het logo. Maar de burgemeester wilde een donkerblauwe auto, zonder logo. Uiteindelijk kreeg hij ze allebei.
Typografie Het consistente gebruik van een beperkt aantal lettertypen draagt bij aan een grotere eenduidigheid van de organisatie.
Lettertypen Globaal zijnletters Schreefloze er tweehebben soorten over lettertypen het te onderscheiden: algemeen een zakelijker schreefletters karakterenen schreefloze worden daarom letters. vaker als primaire De schreeflozen huisletter gebruikt. hebben over het algemeen een zijn Schreefletters zakelijker geschikter karakter vooren het worden lezen van daarom langerevaker teksten. gebruikt Vaak is alser primaire voor dezehuisstijlletter. toepassing een secundaire huisletter vastgesteld.
Vroeger Voor de introductie van de Apple Macintosh waren lettertypen relatief duur en hadden drukkers een beperkt aanbod. Om niet aan één drukker vast te zitten, waren alleen de algemeen gangbare lettertypen geschikt als huisletter.
Helvetica
C GKRSQ a c e g k s
Univers
C GKRSQ a c e g k s
Frutiger
C GKR SQ a c e g k s
Times Voor de introductie van de Apple Macintosh waren Helvetica (1957), Univers (1957), Frutiger (1976) en Times (1932) de meest gebruikte huislettertypen ter wereld.
Tegenwoordig Na de komst van de Apple Macintosh werden lettertypen goedkoper en het aanbod groter. Dit heeft ook zijn weerslag op de typografie van huisstijlen. Sommige organisaties laten zelfs een eigen huislettertype met een eigen gezicht ontwerpen.
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n
o
p
q
r
s
t
u
v
w
x
y
Het eigen lettertype van SGI. Let op de speciale y.
z
Sun Sans Sun Sans Condensed Sun Serif caps
Sun heeft twee eigen lettertypen: Sun Sans en Sun Serif. Sun Sans bestaat ook in een versmalde uitvoering en voor Sun Serif zijn kleinkapitalen beschikbaar.
KPN Sans ABCDEFGHIJKLMNOPQRS TUVWXYZ abcdefghijklmnopqrs tuvwxyz 1⁄4 1⁄2 3⁄4 ƒ € $ ¢ £ @ © ª º fi fl ß † ‡ § ¶ Niet alleen grote multinationals laten een eigen lettertype ontwerpen.
Heidelberg Gothic Heidelberg Antiqua
Heidelberg Gothic en Heidelberg Antiqua klinken als eigen lettertypen, maar zijn in feite kopieën van News Gothic en Swift.
Meta > Deutsche Bundespost ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTU VWXYZ abcdefghijklmnopqrstu vwxyz 1234567890 fi fl ≈ ÷ ◊ ß Meta werd ontworpen als huisletter voor de Deutsche Bundespost, maar werd niet in gebruik genomen omdat de invoering van een nieuw lettertype te veel onrust zou veroorzaken onder het personeel.
Vijfde basiselement Sommige huisstijlen maken ook nog gebruik van een zogenaamd vijfde basiselement. Het vijfde basiselement wordt ook wel aangeduid als vormentaal.
Jong en speels
Aandacht, zorg en vertrouwen
Bescherming, onderdak en veiligheid
Spiritualiteit, warmte, gemeente-opbouw en evangelisatie
Recycling
Mensen laten schitteren, persoonlijke ontplooiing en recreatie
Richting geven, begeleiden, sturen en ondersteunen
Voor elk van de afzonderlijke activiteiten heeft het Leger des Heils een eigen vijfde basiselement, dat uiting geeft aan de missie van het leger op dat specifieke werkterrein.
De vormentaal van de Bibliotheek Rotterdam heeft geen betekenis. Ze is geïnspireerd door de vorm van een boek en een beeldscherm.
Identiteitsstructuren Er bestaan drie identiteitsstructuren die een organisatie kan aannemen: monolithisch, endorsed en branded.
Monolithische identiteit De hele organisatie heeft één identiteit.
Alles bij Shell ziet eruit als Shell.
Afzender-identiteit (endorsed) De verschillende onderdelen van de organisatie hebben een eigen identiteit, die op een bepaalde manier met elkaar samenhangen.
Algemene wetenschappen
Cultuurwetenschappen
Geneeskunde
Gezondheidswetenschappen
Psychologie
Economische wetenschappen
Rechtsgeleerdheid
Facilitaire diensten
Alle faculteiten en de facilitaire diensten van de Universiteit Maastricht hebben een eigen kleur.
De gemeente Amsterdam biedt elke dienst, bedrijf of stadsdeel de mogelijkheid een eigen vorm aan het beeldmerk toe te voegen en een extra kleur te kiezen.
De Dutch State Treasury Agency, het Agentschap van het Ministerie van Financiën, deelt alleen het beeldmerk, de kleuren en de typografie met de huisstijl van het ministerie.
Op uitingen van de Postbank staat meestal ergens in een hoekje dat de Postbank onderdeel is van ING.
Merken-identiteit (branded) De verschillende onderdelen van de organisatie hebben een eigen identiteit, die op geen enkele manier naar elkaar verwijzen.
Unilever blijft verborgen achter haar merken. Overigens gaat Unilever haar logo binnenkort wél op de verpakking van haar producten plaatsen.
Huisstijlontwerp Een huisstijl kan worden ontworpen door een zelfstandige ontwerper, door een ontwerpbureau of door een reclamebureau.
Zelfstandige ontwerpers Sommige ontwerpers maken hele sterke ontwerpen. De uitwerking van een complexe huisstijl moeten ze dan wel overlaten aan een groter team.
Paul Rand (1914–1996): ibm (1956), Westinghouse (1960), next (1986) en Enron (1996).
Ontwerpbureaus Ontwerpbureaus hebben meerdere ontwerpers in dienst en zijn daarom beter in staat grote opdrachten aan te nemen. Sommige bureaus zijn zelfs gespecialiseerd in het ontwerpen van huisstijlen.
De Grote Vier In Nederland is ongeveer de helft van de bekende huisstijlen ontworpen door vier bureaus. • Total Identity (voorheen Total Design) • Tel Design • Eden (voorheen brs Premsela Vonk) • Studio Dumbar
Total Identity: szw (1990), Thalys (1995), Sanquin (1998), Buitenlandse Zaken (1998) en bam (2003). Ook: Randstad (1968), In (2001), Leidschendam-Voorburg (2002) en Protestantse Kerk (2004).
Tel Design: Gasunie (1993), Transferium (1994), Transavia (1995), Betuweroute (1996) en Dura Vermeer (2000). Ook: Nederlandse Spoorwegen (1968).
Eden: Den Haag (1989), Haarlem (1990), Kluwer (2001) en Wegener (2003). Ook: Vrije Universiteit (1989), Justitie (1992), MeesPierson (1993), Eindhoven (1995) en Amsterdam (2002).
Studio Dumbar: Politie (1992), gak (1995), Staatsbosbeheer (1996), Rotterdam (2001) en tpg Post (2002). Ook: Groningen (1987), Universiteit Maastricht (1999), Leger des Heils (2001) en kpn (2003).
Er viel een korte stilte
de zaal, toen zei er iemand ‘prachtig’…
Welkom
Groningen
Een voorzetsel als naam van een organisatie. Niet alleen lastig voor de medewerkers en klanten van deze woningcorporatie, maar ook voor de ontwerper van de huisstijl.
Reclamebureaus Reclamebureaus hebben meer ervaring met merken dan met huisstijlen. Effect op de korte termijn is voor hen belangrijker dan het waarborgen van de identiteit op de lange termijn.
Een reclamebureau aan het werk. Een fris en opvallend ontwerp, maar de toepasbaarheid is beperkt. Geen corporate identity, maar corporate design.
Levensduur De levensduur van een huisstijl is vooral afhankelijk van het onderhoud en de juiste naleving van de richtlijnen in het huisstijlhandboek. De ouderdom van de huisstijl is veel minder van belang.
Goed onderhouden oude huisstijlen: London Underground (1913), Esso (1923), Boehringer Ingelheim (ca. 1924, redesign 1987), Braun (1928, redesign 1955), ubs (1937) en Goldman Sachs (1970).
Een website over huisstijl url: users.ncrvnet.nl/hstol Google: huisstijl
Goed onderhouden oude huisstijlen (vervolg): Michelin (1898, redesign 1998).
